Ηφωτογραφία τραβήχτηκε στις 17 ή στις 18 Δεκεμβρίου 2024 –το δελτίο Τύπου της Intracom Defense δεν το διευκρινίζει– στα μαρμάρινα σκαλιά της Λέσχης Αξιωματικών Ενόπλων Δυνάμεων στο κέντρο της Αθήνας. Οι παριστάμενοι –στελέχη εταιρειών και Πανεπιστημίων από όλη την Ευρώπη και εκπρόσωποι επτά ευρωπαϊκών κυβερνήσεων– γιορτάζουν την έναρξη του Actus, ενός νέου «κοινού» στρατιωτικού πρότζεκτ με σκοπό την ανάπτυξη οπλισμένων ντρόουν. Το εγχείρημα χρηματοδοτείται από την Ε.Ε. και τα υπουργεία Αμυνας των επτά κυβερνήσεων.

Οικοδέσποινα, ως συντονίστρια του έργου, είναι η Intracom Defense, μια «ελληνική» εταιρεία, αφού στα χαρτιά έχει την έδρα της στην Αθήνα και το διοικητικό της συμβούλιο αποτελείται από Ελληνες και Ελληνίδες. Αλλά η Intracom Defense δεν είναι πλέον μια ελληνική ιδιωτική εταιρεία.

Στις 9 Μαΐου 2023 η μεγαλύτερη εταιρεία εξοπλισμών του Ισραήλ, η Israel Aerospace Industries (IAI), εξαγόρασε πλήρως την Intracom Defense –η οποία μέχρι τότε ανήκε στον όμιλο επιχειρήσεων του Σωκράτη Κόκκαλη. O νέος της ιδιοκτήτης, η IAI, ανήκει και ελέγχεται πλήρως από την κυβέρνηση του Ισραήλ.

Υπό αυτό το πρίσμα η φωτογραφία αποκτά εντελώς διαφορετική σημασία. Σημαίνει πως τον Δεκέμβριο του 2024, ενώ δηλαδή έχει προηγηθεί η γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης σχετικά με την υπό εξέλιξη γενοκτονία στη Γάζα, ενώ έχει προηγηθεί από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο το ένταλμα σύλληψης κατά του Ισραηλινού πρωθυπουργού Νετανιάχου για «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας», στην Αθήνα επτά ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και 23 ευρωπαϊκοί φορείς (εταιρείες και Πανεπιστήμια) ξεκινούν ένα αμιγώς στρατιωτικό πρότζεκτ – υπό τον συντονισμό μιας θυγατρικής μιας εταιρείας που ελέγχεται από την κυβέρνηση Νετανιάχου.

Η εξαγορά της Intracom Defense επέτρεψε στην ΙΑΙ να αποκτήσει πρόσβαση στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Αμυνας (European Defense Fund ή EDF), έναν μηχανισμό που φτιάχτηκε από την Ε.Ε. για να χρηματοδοτεί εξοπλιστικά προγράμματα αποκλειστικά ευρωπαϊκών εταιρειών. Αλλά για να γίνει αυτό χρειαζόταν κάτι ακόμα. Η ενεργή βοήθεια της ελληνικής κυβέρνησης. Χωρίς αυτήν τίποτα απ’ όλα αυτά δεν θα ήταν εφικτό.

Ελληνική συνενοχή

Δεν είναι τυχαίο ότι στις απαντήσεις τους στην έρευνα του Reporters United και του Investigate ορισμένες από τις κυβερνήσεις που συμμετέχουν στο πρότζεκτ Actus (Νορβηγία, Φινλανδία, Βέλγιο) αλλά και η Κομισιόν ρίχνουν την ευθύνη στην ελληνική πλευρά, προσπαθώντας να απαλλαγούν (εμφανώς υποκριτικά) από το δικό τους μερίδιο ευθύνης.

Πράγματι, όπως θα δούμε παρακάτω, η ελληνική κυβέρνηση ενέκρινε τις γραπτές εγγυήσεις της Intracom Defense ότι η εταιρεία δεν θα μοιραστεί με τη μητρική IAI πληροφορίες για τα πρότζεκτ του EDF, παρότι η IAI ελέγχει πλήρως την Intracom και παρότι πρόκειται για υποθέσεις εθνικής ασφάλειας. Η ελληνική κυβέρνηση παρείχε αυτές τις εγγυήσεις στην Κομισιόν και έτσι η κυβέρνηση του Ισραήλ (αφού αυτή ελέγχει πλήρως την ΙΑΙ και κατά συνέπεια εμμέσως και την Intracom Defense) μπορεί, παρά τα εγκλήματα πολέμου που καθημερινά διαπράττει στη Γάζα, να διεισδύσει στο ευρωπαϊκό σύστημα άμυνας και μάλιστα να χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αμυνας.

Ντρόουν, τανκς και AI

Το πρόγραμμα Actus είναι ένα από τα επτά προγράμματα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Αμυνας (Actus, Marte, Triton, SWIFT, Sentinel, Auriga, 5G Compad) στα οποία συμμετέχει η Intracom Defense από τότε που εξαγοράστηκε από την ΙΑΙ, σύμφωνα με ανάλυση δεδομένων που έκαναν στην επίσημη πλατφόρμα της Ε.Ε. το Reporters United και το Investigate Europe.

Στις 30 Απριλίου 2025, την ώρα που η διεθνής κατακραυγή για την κατάσταση στη Γάζα κορυφώνεται, η Κομισιόν και τα κράτη-μέλη αποφασίζουν τη χρηματοδότηση τριών νέων αμυντικών προγραμμάτων με τη συμμετοχή της Intracom Defense.

Συνολικά η Intracom Defense συμμετέχει σε 15 στρατιωτικά προγράμματα του EDF – αν δηλαδή συνυπολογιστούν και όσα είχαν ξεκινήσει πριν από την εξαγορά της από την IAI. Ολα έχουν ξεκάθαρη πολεμική χροιά. Για παράδειγμα το Marte αφορά την ανάπτυξη τεχνολογιών για άρματα μάχης, ενώ το Triton ερευνά εφαρμογές ΑΙ στην κυβερνοασφάλεια. Αλλά το Actus ξεχωρίζει: έχει σκοπό να οπλίσει το γαλλικό ντρόουν Patroller της Safran και να πιστοποιήσει το ελληνικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος Lotus της Intracom Defense. H Intracom Defense ως συντονίστρια του Actus λαμβάνει από το EDF 14 εκατ. ευρώ.

Το «διπλό καπέλο» της ΙΑΙ στη Γάζα

Στρατός και εταιρεία:

Την τεκμηρίωση για την εμπλοκή της ΙΑΙ στις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ στη Γάζα μάς τη δίνουν τα ίδια τα στελέχη της εταιρείας –πολύ περήφανα γι’ αυτό. Τον Νοέμβριο του 2023 ο διευθύνων σύμβουλος της IAI, Μποάζ Λεβί, (Boaz Levy) δήλωσε ότι η σειρά μη επανδρωμένων αεροσκαφών (ντρόουν) Heron «έπαιξε κομβικό ρόλο στον πόλεμο των Σιδηρών Σπαθιών» (Swords of Iron War) που κήρυξε η ισραηλινή κυβέρνηση μετά την επίθεση της Χαμάς την 7η Οκτωβρίου 2023, «παρέχοντας πληροφορίες σε πραγματικό χρόνο, συμβάλλοντας σε στοχευμένες δράσεις και βοηθώντας στην εξουδετέρωση απειλών. Η ΙΑΙ συνεχίζει να είναι πλήρως αφοσιωμένη στις IDF [ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις]».

Τα ντρόουν της σειράς Heron (Heron-1, αλλιώς «Shoval», και Heron TP, αλλιώς «Eitan») είναι τα μεγαλύτερα μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Ισραηλινής Πολεμικής Αεροπορίας (IAF), τα οποία χειρίζονται δύο μονάδες του IDF. Σύμφωνα με την ίδια την ΙΑΙ, υπάλληλοί της υπηρετούν στον IDF ως έφεδροι και είναι χειριστές των ντρόουν από την «πρώτη μέρα του πολέμου» στη Γάζα. Η ΙΑΙ δίνει σε αυτήν την πρακτική τον ορισμό του «διπλού καπέλου» για τους υπαλλήλους της που παράλληλα υπηρετούν στον ισραηλινό στρατό σε δελτίο Τύπου στις 6 Δεκεμβρίου 2023.

Το γαλλικό ερευνητικό μέσο Forbidden Stories ταυτοποίησε το μη επανδρωμένο αεροσκάφος της ΙΑΙ Heron TP σε μια επίθεση βόρεια της Μπέιτ Λαχία στη Λωρίδα της Γάζας στις 18 Φεβρουαρίου 2024. Σύμφωνα με τον Παλαιστίνιο δημοσιογράφο του Al-Jazeera, που έκανε ρεπορτάζ στην περιοχή, «το ντρόουν αιωρούνταν από πάνω του» όταν έπεσε η βόμβα. Η εταιρεία σημείωσε τα δύο τελευταία χρόνια (περίοδος που ταυτίζεται με τον πόλεμο στη Γάζα) τα υψηλότερα έσοδα στην ιστορία της.

Ακόμα καλύτερα το λέει ο ίδιος ο πρόεδρος της ΙΑΙ τον Μάιο του 2024: «Είμαι περήφανος που είμαι επικεφαλής της μεγαλύτερης –ελεγχόμενης από την κυβέρνηση– αμυντικής βιομηχανίας του Ισραήλ». Και ως προς τον πόλεμο της Γάζας σχολιάζει: «Η εταιρεία εργάστηκε ασταμάτητα, ώστε να εκπληρώσει τις επιχειρησιακές απαιτήσεις του IDF και να [τον] προμηθεύσει με όλα τα απαραίτητα πολεμικό υλικό». Η ΙΑΙ δεν απάντησε στις ερωτήσεις του Reporters United και του Investigate Europe.

Η Κομισιόν αποκαλεί την εξόντωση των Παλαιστίνιων «πολιτικές εξελίξεις»

Πώς γίνεται μια εταιρεία που ελέγχεται πλήρως από την κυβέρνηση Νετανιάχου, που το προσωπικό της ταυτίζεται με τους στρατιώτες του IDF και έχει τόσο ενεργή συμμετοχή στον πόλεμο στη Γάζα να εξασφαλίσει θέση στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Αμυνας;

Στην απάντησή της η Κομισιόν, σε ό,τι αφορά την εμπλοκή της ΙΑΙ στις στρατιωτικές επιθέσεις στη Γάζα, δήλωσε ότι «οι αξιολογήσεις [των προγραμμάτων] διενεργούνται ανεξάρτητα από τις πολιτικές εξελίξεις και βασίζονται αυστηρά στην επιλεξιμότητα των έργων».

Η χώρα μας στέλνει γραπτές εγγυήσεις στην Κομισιόν

Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Αμυνας (EDF), το εργαλείο της Ε.Ε. για την προώθηση της ευρωπαϊκής αμυντικής καινοτομίας, χρηματοδοτεί αποκλειστικά ευρωπαϊκές εταιρείες. Με κάποιες εξαιρέσεις. Σύμφωνα με το άρθρο 9 του κανονισμού του EDF, ευρωπαϊκές εταιρείες που ανήκουν σε χώρες εκτός της Ε.Ε. (όπως η Intracom Defense) μπορούν να συμμετέχουν στα προγράμματα αν το αρμόδιο κράτος-μέλος (εδώ, η Ελλάδα) παρέχει στην Κομισιόν εγγυήσεις που μεταξύ άλλων δεσμεύουν ότι θα αποτραπεί η διαρροή ευαίσθητων πληροφοριών της ευρωπαϊκής άμυνας στην ξένη μητρική εταιρεία.

Ρωτήσαμε και τα τέσσερα μέρη για τις εγγυήσεις αυτές – Intracom, IAI, ελληνική κυβέρνηση, Κομισιόν. Στην απάντησή της η Κομισιόν αναφέρεται στην Intracom Defense ως εταιρεία «με υποδομές και εκτελεστική διοικητική δομή που εδρεύει στην Ελλάδα». Πράγματι η Intracom Defense έχει διατηρήσει στο διοικητικό της συμβούλιο μέλη μόνο ελληνικής υπηκοότητας.

Αντίστοιχη ήταν η σύντομη απάντηση της Intracom Defense (IDE): «Η IDE είναι μια ελληνική εταιρεία εγγεγραμμένη και δραστηριοποιούμενη στην Ελλάδα και αποτελεί μία από τις κορυφαίες ελληνικές εταιρείες στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας στην Ευρώπη περισσότερο από είκοσι χρόνια».

Ομως στις οικονομικές καταστάσεις των δύο εταιρειών (ΙΑΙ και Intracom) για το 2023 η μητρική εταιρεία δηλώνει ότι κατέχει το 94,5% των μετοχών και το 100% των δικαιωμάτων ψήφου της θυγατρικής –και όχι «μέρος» της Intracom όπως η Κομισιόν ανακριβώς αναφέρει στην απάντησή της.

Υπήρξαν εγγυήσεις; Ποιες ήταν αυτές; Ποιος τις ενέκρινε; Λέει η Κομισιόν: «H IDE [Intracom Defense] παρείχε εγγυήσεις ασφάλειας οι οποίες εγκρίθηκαν από την Ελλάδα», ώστε να διασφαλιστεί μεταξύ άλλων ότι «η πρόσβαση από τη μητρική εταιρεία [ΙΑΙ] σε ευαίσθητες πληροφορίες αποτρέπεται».

Το ελληνικό υπουργείο Αμυνας παρέχει παραπάνω διευκρινίσεις: «Για την προστασία ζητημάτων εθνικής ασφαλείας, η Israel Aerospace Industries (IAI) και η Intracom Defense (IDE) έχουν συνυπογράψει ειδική συμφωνία ασφάλειας (Special Security Agreement) βάσει της οποίας απαγορεύεται η μεταξύ των δύο μερών μεταφορά διαβαθμισμένων πληροφοριών (όπως αυτές ορίζονται στον Εθνικό Κανονισμό Βιομηχανικής Ασφάλειας-ΕΚΒΑ), τεχνολογίας, υλικών και άλλων ευαίσθητων πληροφοριών (πληροφοριών που αποτελούν αντικείμενο ειδικής νομοθεσίας περί εξαγωγών της Ελλάδας, Ε.Ε., ΗΠΑ και Ισραήλ)».

Σύμφωνα με το υπουργείο Αμυνας, τα «συμβόλαια που αναλαμβάνει η IDE [Intracom Defense] και έχουν σχέση με ελληνική άμυνα και ασφάλεια, αυτά θα τα διαχειρίζονται Ελληνες πολίτες που θα διαθέτουν τα προβλεπόμενα κατά ΕΚΒΑ πιστοποιητικά ασφαλείας».

Η Κομισιόν αρνήθηκε να μας δώσει την παραμικρή πληροφορία γι’ αυτές τις εγγυήσεις: «Λόγω του ευαίσθητου χαρακτήρα τους, οι ειδικές εγγυήσεις και τα εσωτερικά πρωτόκολλα εθνικής ασφάλειας δεν δημοσιοποιούνται».

O Βέλγος ευρωβουλευτής της Αριστεράς και μέλος της επιτροπής Ασφάλειας και Αμυνας, Μαρκ Μποτέγκα, σχολιάζει στο Reporters United και στο Investigate Europe ότι υπάρχει ένα «δομικό ζήτημα ασφάλειας» με τις εγγυήσεις που επιτρέπουν τη συμμετοχή χωρών εκτός Ε.Ε. στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Αμυνας.

«Αν δεχτούμε το EDF ως ευρωπαϊκό πρόγραμμα που είναι πιστό στο όνομά του, οι οντότητες που ελέγχονται από τρίτη χώρα ή από μη συνδεδεμένη οντότητα τρίτης χώρας θα πρέπει να αποκλείονται από τη χρηματοδότηση. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να εξαλειφθούν όλα τα παραθυράκια που υπάρχουν σήμερα, μεταξύ άλλων [αυτά] στο άρθρο 9 του κανονισμού» συμπληρώνει ο κ. Μποτέγκα.

Εξαγορά χωρίς κυβερνητική έγκριση

Ρωτήσαμε το υπουργείο Αμυνας αλλά και τον Ελληνα πρωθυπουργό αν είχε δοθεί έγκριση από την κυβέρνηση πριν η Intracom Defense (μια ελληνική εταιρεία της οποίας οι δραστηριότητες αφορούν την εθνική ασφάλεια) εξαγοραστεί το 2023 από εταιρεία που ελέγχεται από ξένη κυβέρνηση. Το υπουργείο Αμυνας απάντησε πως «η Intracom Defense (IDE) ανήκε σε ποσοστό 100% σε ιδιωτικά συμφέροντα και δεν ζητήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση έγκριση για την πώληση της».

Αλλά το υπουργείο συμπλήρωσε, αφήνοντας υπονοούμενο για τον προηγούμενο υπουργό: Η εξαγορά «ολοκληρώθηκε στις 12/6/2023 (χρόνος κατά τον οποίο την διακυβέρνηση της χώρας ασκούσε υπηρεσιακή Κυβέρνηση και δεν είχε αναλάβει τα καθήκοντά του ως Υπουργός Εθνικής Αμυνας ο κ. Νίκος Δένδιας)».

Μα, πόση ευρωπαϊκή υποκρισία

Η υπόθεση της Intracom Defense είναι και μια ιστορία ευρωπαϊκής υποκρισίας. Το πρόγραμμα Actus, συνολικού προϋπολογισμού 59 εκατ. ευρώ, χρηματοδοτείται κατά περίπου 70% από χρήματα του Ευρωπαϊκού Ταμείου Αμυνας, ενώ άγνωστο μέρος του υπόλοιπου 30% χρηματοδοτείται από τα υπουργεία Αμυνας της Ελλάδας, της Γαλλίας, του Βελγίου, της Φινλανδίας, της Σουηδίας, της Κύπρου και της Νορβηγίας, σύμφωνα με δελτίο Τύπου της Intracom Defense στις 3 Φεβρουαρίου 2025.

Εκτός από οικονομική βοήθεια, τα ευρωπαϊκά υπουργεία προσφέρουν και καθοδήγηση όσον αφορά «τον τρόπο χρήσης» και «τις επιχειρησιακές απαιτήσεις» των ντρόουν του Actus, σύμφωνα με απάντηση του φινλανδικού υπουργείου Αμυνας σε Reporters United και Investigate Europe.

Η συνεισφορά του ελληνικού υπουργείου Αμυνας στο Actus είναι «καθοριστική» σύμφωνα με το δελτίο Τύπου της Intracom Defense, καθώς αποτελεί και τον διαχειριστή («project manager») του έργου. (Το ελληνικό υπουργείο Αμυνας επιφυλάχθηκε να απαντήσει για τον ρόλο του στο Actus –θα ενημερώσουμε την ονλάιν έκδοση όταν λάβουμε την απάντησή του.)

Ανάμεσα στα υπουργεία Αμυνας που μετέχουν στο πρόγραμμα είναι αυτά του Βελγίου, της Γαλλίας, της Σουηδίας και της Φινλανδίας – πρόκειται για κυβερνήσεις που στις 20 Μαΐου 2025 τάχθηκαν υπέρ της πρότασης της Ολλανδίας για αναθεώρηση των εμπορικών σχέσεων Ε.Ε. - Ισραήλ λόγω των εγκλημάτων πολέμου και την παρεμπόδιση ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα. Συμμετέχει ακόμα και το υπουργείο Αμυνας της Νορβηγίας, ίσως της χώρας που έχει καταδικάσει με τα πιο σκληρά λόγια τις πράξεις του Ισραήλ.

«Από τη μία έχουμε ένα κράτος [τη Γαλλία] που καταγγέλλει τις παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου και από την άλλη είναι έτοιμο να συνεργαστεί με μια εταιρεία που ανήκει στο ισραηλινό κράτος», μας δήλωσε ο Εμερίκ Ελουέν (Aymeric Elluin), ειδικός για εμπόριο όπλων στο γαλλικό παράρτημα της Διεθνούς Αμνηστίας.

Ενα Ταμείο Αμυνας με ηθικούς κανόνες

Η Κομισιόν επιμένει στην ηθική διάσταση του EDF. Σύμφωνα με τον κανονισμό του EDF, αποκλείονται προγράμματα που έχουν σκοπό, πρώτον, να αναπτύξουν προϊόντα και τεχνολογίες που απαγορεύονται από το διεθνές δίκαιο και, δεύτερον, να αναπτύξουν θανατηφόρα οπλικά συστήματα στα οποία δεν υπάρχει η δυνατότητα ουσιαστικού ανθρώπινου ελέγχου.

Κατά την αίτηση χρηματοδότησης οι ίδιες οι εταιρείες καταθέτουν μια αυτο-αξιολόγηση για την ηθική διάσταση των προτάσεών τους, η οποία ελέγχεται από μια ομάδα «ανεξάρτητων ειδικών σε θέματα άμυνας», τα ονόματα των οποίων δεν γίνονται δημόσια.

«Ο κανονισμός του ΕΤΑ είναι εξαιρετικά αδύναμος όσον αφορά τη δεοντολογία και τη διαφάνεια. [...] Η αυτο-πιστοποίηση σε αυτόν τον τομέα είναι προφανώς ανεπαρκής στην καλύτερη περίπτωση, ένα αστείο στη χειρότερη» δήλωσε ο Βέλγος ευρωβουλευτής Μαρκ Μποτέγκα. «Είναι σαφές ότι το ισχύον πλαίσιο του ΕΤΑ δεν εμποδίζει επαρκώς τα χρηματοδοτούμενα από την Ε.Ε. έργα να συμβάλλουν σε παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου».

Σιγή και αδιαφάνεια: απαντήσεις από τους 9 στους 31

Το Reporters United και το Investigate Europe απέστειλαν ερωτήσεις στις επτά ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, στις 23 εταιρείες και τα Πανεπιστήμια που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Actus, καθώς και στην ισραηλινή ΙΑΙ. Εκτός από την Intracom Defense, τη φινλανδική εταιρεία Patria και τη γαλλική Safran, καμία άλλη εταιρεία δεν απάντησε. Από τα επτά υπουργεία Αμυνας μέχρι στιγμής έχουμε λάβει απαντήσεις μόνο από αυτά της Ελλάδας, του Βελγίου, της Φινλανδίας, της Νορβηγίας και της Σουηδίας.

Αντίστοιχα δεν δημοσιοποιείται από την Κομισιόν ούτε η χρηματοδότηση που έχει δεσμεύσει κάθε υπουργείο Αμυνας για το Actus, ούτε η λίστα των ανεξάρτητων ειδικών που υποτίθεται πως κρίνουν την ηθική αυτο-αξιολόγηση των εταιρειών που συμμετέχουν στο Actus, ούτε και οι αυτο-αξιολογήσεις των εταιρειών. Πάντα με επίκληση της εθνικής ασφάλειας.

Κανείς από τους 32 παραλήπτες των ερωτήσεών μας (Κομισιόν, κυβερνήσεις, εταιρείες, Πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα) δεν αναφέρθηκε στην κατάσταση στη Γάζα και στην παραβίαση του διεθνούς δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από την κυβέρνηση του Ισραήλ.

Πηγή: efsyn.gr