ΜΟΝΙΚΑ ΑΡΤΙΝΟΥ

Mε τον φόβο της έξωσης θα περάσουν τις γιορτινές μέρες χιλιάδες δανειολήπτες, τα δάνεια των οποίων έχουν κοκκινίσει και περάσει σε fund. Ανάμεσά τους, άνθρωποι που έχασαν την εργασία τους στα χρόνια της κρίσης ή τους χτύπησε η αρρώστια.

Πολίτες που μέχρι εκείνη τη δύσκολη ώρα πλήρωναν κανονικά τη δόση του δανείου και δεν χρωστούσαν πουθενά, γράφει η Έλενα Φυντανίδου σε ένα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ στο Βήμα.

Χιλιάδες νοικοκυριά να απειλούνται με απώλεια της πρώτης κατοικίας τους ενόψει μαζικών πλειστηριασμών.

Η συγκυρία είναι κρίσιμη, καθώς η κυβέρνηση προετοιμάζεται να ανακοινώσει νέα μέτρα για το στεγαστικό πρόβλημα. Το ρεπορτάζ εστιάζει σε αληθινές ιστορίες ανθρώπων που χάνουν τα σπίτια τους, όχι απλώς επειδή αθέτησαν τις υποχρεώσεις τους. Αλλά και γιατί ο στόχος είναι να τους πάρουν τα σπίτια.

Η περίπτωση του Κώστα από τη Γλυφάδα

Ο Κώστας, μαραγκός στο επάγγελμα, αγόρασε το 2003 σπίτι 99 τ.μ. στη Γλυφάδα με δάνειο 260.000 ευρώ και μηνιαία δόση 1.300 ευρώ.

Το 2012, η κατάρρευση της οικοδομής τον άφησε άνεργο. Η τράπεζα πρότεινε μετατροπή του δανείου σε ελβετικό φράγκο, μια επιλογή που αποδείχθηκε οικονομικά ολέθρια: ενώ η οικογένεια είχε καταβάλει 160.000 ευρώ έως το 2015, σήμερα το χρέος ξεπερνά τις 500.000 ευρώ.

Οι συνεχείς αποτυχημένες προσπάθειες ρύθμισης, με ολοένα και υψηλότερες απαιτήσεις προκαταβολής – φτάνοντας τα 100.000 ευρώ – ενίσχυσαν την πεποίθησή του ότι στόχος ήταν η αρπαγή του σπιτιού.

Η οικογένεια αντιμετώπισε επιπρόσθετα τραγικά πλήγματα: το παιδί τους διαγνώστηκε με καρκίνο, ενώ ο ίδιος υπέστη εγκεφαλικό . Παρά τη δυνατότητα έκδοσης πιστοποιητικού ευαλωτότητας, απορρίφθηκε επειδή η αξία του ακινήτου υπερέβαινε το όριο κατά 10.000 ευρώ.

Ο πλειστηριασμός έγινε στις 5 Ιουλίου 2023, με το σπίτι να περνά σε εταιρεία real estate ξένων συμφερόντων. Δύο προσπάθειες έξωσης αποτράπηκαν προσωρινά χάρη στην αλληλεγγύη εργαζομένων, σωματείων και γειτόνων. Χειρότεροι και από τοκογλύφους.

H συνέχεια είναι αποκαλυπτική: «Το 2017 προσπάθησα να έρθω σε συνεννόηση – μέσω της τράπεζας – με την εταιρεία διαχείρισης που συνεργαζόταν με το fund για να μη μου βγάλουν το σπίτι “στο σφυρί”. Μου ζήτησαν αρχικά προκαταβολή 12.000 ευρώ για να “τα βρούμε” και να γίνει νέα ρύθμιση.

Μέσα σε λιγότερο από μήνα και αφού τους ενημέρωσα ότι είχα βρει το ποσό που ζητούσαν, μου είπαν ότι η προκαταβολή είχε φθάσει στα 25.000 ευρώ. Δανείστηκα από συγγενείς και φίλους, τους ενημέρωσα ξανά, και μου είπαν ότι το ποσόν είχε ξανά διπλασιαστεί και είχε φθάσει στα 50.000 ευρώ.

Δεν το έβαλα κάτω παρότι μέσα μου ήξερα πια ότι με κορόιδευαν και ήθελαν να μου “φάνε” το σπίτι. Συνεννοήθηκα με τον αδελφό μου ο οποίος είχε ένα χωραφάκι και μου είπε: “Θα το πουλήσω και θα σου δώσω τα λεφτά. Το σπίτι δεν θα το χάσεις”. Ήρθα ξανά σε επικοινωνία με τους υπαλλήλους της τράπεζας – με αυτούς έκανα τις συνεννοήσεις, διότι με τη διαχειρίστρια εταιρεία ήταν αδύνατη η επικοινωνία – και τους είπα ότι θα τα έχουν τα λεφτά που ζητούν.

Ξέρετε τι μου είπαν; Ότι το ποσό της προκαταβολής είχε διπλασιαστεί και είχε φθάσει στα 100.000 ευρώ. Εκεί σταμάτησα… Τα κατάλαβα όλα. Ήθελαν να μου πάρουν το σπίτι. Είναι και στη Γλυφάδα… Οι τιμές έχουν πάρει τη πάνω βόλτα».

Πώς η Κρίστι Γεωργιοπούλου έπεσε στην παγίδα.

Η Κρίστι ζει με τον 17χρονο γιο της και το 2007 έλαβε δάνειο 130.000 ευρώ . Μετά τον θάνατο του πατέρα της, μπήκε στον «νόμο Κατσέλη» και συνέχισε να καταβάλλει 300 ευρώ μηνιαίως. Η ίδια διηγείται πώς έπεσε στην παγίδα, όταν υπάλληλοι της τράπεζας από την οποία είχε πάρει το δάνειο, της πρότεινε να βγει από τον «νόμο Κατσέλη» και να επιστρέψει στην τράπεζα καταβάλλοντας το ίδιο ποσόν των 300 ευρώ:

«Έδειξα τα χαρτιά που μου έδωσε η τράπεζα και σε δικηγόρο, ο οποίος μου είπε ότι η πρόταση είναι καλή, και δυστυχώς συμφώνησα. Ενώ πλήρωνα κανονικά, το 2020 μου ήρθε ένα χαρτί από μία εταιρεία διαχείρισης δανείων, ενημερώνοντάς με ότι είμαι “κόκκινη”.

Πήγα τρέχοντας στην τράπεζα όπου οι υπάλληλοι με διαβεβαίωσαν ότι το δάνειό μου δεν είναι “κόκκινο”, και ότι πήγε στην εταιρεία διαχείρισης διότι βρισκόταν στην ίδια σειρά με “κόκκινα” δάνεια. Στο ερώτημά μου γιατί δεν ενημερώθηκα, μού απάντησαν ότι κάποιος υπάλληλος θα τηλεφώνησε, αλλά δεν με βρήκε. Αυτή ήταν η απάντηση της τράπεζας», είπε.

Παρά τη συνέπεια στις πληρωμές, η τράπεζα μετέφερε το δάνειο σε εταιρεία διαχείρισης, η οποία το χώρισε σε δύο τμήματα και μόνο για το ένα τής έβγαλε να πληρώνει μηνιαία δόση ύψους 478 ευρώ, διαβεβαιώνοντάς της ότι όταν γίνει νέος διακανονισμός θα «φέρουν και το δεύτερο στα ίσα του». Ωστόσο, κατάλαβε πολύ αργότερα, ότι σε αυτό το «δεύτερο δάνειο» γινόταν ανατοκισμός.

Εκπρόσωποι της διαχειρίστριας εταιρείας την κάλεσαν μετά από οκτώ – εννέα μήνες για να κάνουν νέα ρύθμιση ζητώντας ως προκαταβολή το ποσόν των 4.000 ευρώ. «Μέσα σε τέσσερις μέρες τους τηλεφώνησα και τους είπα ότι έχω τα λεφτά για προχωρήσουμε στη ρύθμιση.

Ξαφνικά, οι 4.000 έγιναν 12.000 ευρώ, μετρητά. Τους είπα ότι δεν έχω τόσα χρήματα και ζήτησα να μου κάνουν δόσεις. Αρνήθηκαν και μου έστειλαν χαρτί ότι θα γίνει πλειστηριασμός. Έκανα εξωδικαστικό, η διαχειρίστρια εταιρεία τον απέρριψε, ισχυριζόμενη ότι είχαμε κάνει συμφωνία και την αθέτησα. Εγώ όμως, όλο αυτό το διάστημα συνέχιζα να πληρώνω».

Τρεις μέρες πριν τον πλειστηριασμό, η κυρία Γεωργιοπούλου δέχθηκε κλήση από τη διαχειρίστρια εταιρεία, ενημέρωνοντάς τη για τη διαδικασία.

«Τρελάθηκα. Πήγα στην εταιρεία και τους ρώτησα τι χρειάζεται. Μου είπαν ότι για να γίνει αναστολή του πλειστηριασμού πρέπει να είναι σοβαρό το ποσόν. Μου ζήτησαν 26.000 ευρώ αν… το δεχόταν το fund με το οποίο συνεργάζεται. Όταν άκουσα αυτό το ποσόν ξεροκατάπια. Τους είπα: «Δεν έχω τόσα λεφτά. Πώς θα τα βρω;». Και ξέρετε τι μου απάντησαν; «Άλλοι πουλάνε. Πουλήστε κι εσείς».

Το μόνο που μπόρεσα να τους πω είναι ότι γνωρίζουν καλύτερα απ’ τον καθένα την περιουσιακή μου κατάσταση. Άρα ξέρουν ότι δεν έχω κάτι να πουλήσω. Μου είπαν να τους καλέσω σε δύο μέρες μήπως βρίσκαμε κάποια λύση. Τους καλούσε η δικηγόρος μου όλη μέρα και δεν το σήκωναν».

Το σπίτι της πλειστηριάστηκε σε εταιρεία real estate ξένων συμφερόντων για 79.301 ευρώ . Η έξωση επιχείρηθηκε με την παρουσία αστυνομίας, αλλά αποτράπηκε προσωρινά χάρη στην Επιτροπή κατά των Πλειστηριασμών . Σήμερα, η εταιρεία ζητά 100.000 ευρώ για την επιστροφή του σπιτιού.

Η μόνιμη ομηρία

Ο Γιώργος Τάτσης, περιφερειακός σύμβουλος Αττικής με τη Λαϊκή Συσπείρωση, δηλώνει ότι οι πολίτες βρίσκονται σε μόνιμη «ομηρία» από τράπεζες και funds, και ζητά την απαγόρευση πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας, καθώς και ρυθμίσεις με διαγραφή τόκων, προσαρμοσμένες στο εισόδημα των οφειλετών.

Η δικηγόρος Κατερίνα Γεράκη επισημαίνει ότι οι τράπεζες δεν είναι υποχρεωμένες να μεταβιβάζουν μόνο «κόκκινα» δάνεια σε εταιρείες διαχείρισης-αρπακτικά, γεγονός που δυσκολεύει την προστασία των δανειοληπτών.

Σύμφωνα με την Επιτροπή κατά των Πλειστηριασμών, πραγματοποιούνται περίπου 1.300 πλειστηριασμοί την εβδομάδα, μεγάλο μέρος των οποίων αφορά την πρώτη κατοικία.

Οι περιπτώσεις του Κώστα και της Κρίστι αναδεικνύουν το πώς οι οικονομικές και κοινωνικές ανατροπές – η ανεργία, οι ασθένειες και οι επιθετικές πρακτικές των τραπεζών – συνδυάζονται για να οδηγήσουν ευάλωτες οικογένειες σε απώλεια περιουσίας.

Χρειάζονται πολιτικές παρεμβάσεις

Η κρίση των στεγαστικών δανείων στην Ελλάδα έχει βαθιές ρίζες. Μετά την ένταξη της χώρας στο ευρώ, οι τράπεζες χορηγούσαν αφειδώς δάνεια με υψηλά ποσά και χαμηλές αρχικές δόσεις.

Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 και η ελληνική δημοσιονομική κρίση που ακολούθησε οδήγησαν σε μαζική ύφεση και εκτόξευση της ανεργίας, ιδιαίτερα μετά το 2010. Οι δανειολήπτες που ως τότε ήταν συνεπείς, βρέθηκαν αντιμέτωποι με επιτόκια που εκτοξεύθηκαν, δάνεια σε ξένο νόμισμα που πολλαπλασίασαν το χρέος τους, και σταδιακά, την είσοδο των funds στην αγορά κόκκινων δανείων.

Από το 2017, η θεσμοθέτηση ηλεκτρονικών πλειστηριασμών επέτρεψε την επιτάχυνση της διαδικασίας. Παρότι υπήρξαν νομοθετικές πρωτοβουλίες όπως ο «νόμος Κατσέλη» για την προστασία υπερχρεωμένων νοικοκυριών, η κάλυψη μειώθηκε σταδιακά και σήμερα πολλοί δανειολήπτες δεν πληρούν τις αυστηρές προϋποθέσεις προστασίας.

Οι περιπτώσεις που καταγράφει η Ε. Φυντανίδου είναι χαρακτηριστικές ενός ευρύτερου κοινωνικού δράματος: σπίτια χάνουν οι αδύναμοι κρίκοι της κοινωνίας, όχι λόγω αμέλειας ή αδιαφορίας, αλλά από συνδυασμό εξωγενών οικονομικών πιέσεων, απληστίας και θεσμικών κενών.

Πηγή: tvxs.gr