Στο Αφγανιστάν, οι πανεπιστημιακές αρχές καλούνται να αποσύρουν από τα προγράμματα σπουδών όλα τα βιβλία που έχουν γραφτεί από γυναίκες, βάσει νέας επίσημης οδηγίας της κυβέρνησης των Ταλιμπάν. Παράλληλα, απαγορεύεται πλέον η διδασκαλία μαθημάτων που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη σεξουαλική παρενόχληση και βασικά πεδία κοινωνικών και γυναικείων σπουδών.

Ακόμη μία υποβάθμιση των γυναικών

Συνολικά 680 τίτλοι βιβλίων χαρακτηρίστηκαν «ασύμβατοι με τη Σαρία και την πολιτική του συστήματος», σύμφωνα με το υπουργείο Ανώτατης Εκπαίδευσης. Ανάμεσά τους, 140 βιβλία γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς, όπως ακόμη και το τεχνικό εγχειρίδιο «Ασφάλεια στο Χημικό Εργαστήριο».

«Κανένα βιβλίο γραμμένο από γυναίκα δεν επιτρέπεται πλέον να διδάσκεται», επιβεβαίωσε μέλος της ειδικής επιτροπής λογίων και ακαδημαϊκών που ανέλαβε την αξιολόγηση του υλικού.

Η νέα λίστα περιλαμβάνει την κατάργηση 18 πανεπιστημιακών μαθημάτων, με τα έξι εξ αυτών να αφορούν αποκλειστικά θέματα γυναικείου ενδιαφέροντος. Μεταξύ των τίτλων που αποσύρονται είναι: «Φύλο και Ανάπτυξη», «Ο ρόλος των Γυναικών στην Επικοινωνία» και «Κοινωνιολογία των Γυναικών».

Τα μαθήματα κρίθηκαν «αντίθετα προς τη Σαρία» και τις πολιτικές του καθεστώτος, σύμφωνα με τις αρχές.

Η απόφαση έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά συστηματικών αποκλεισμών των γυναικών από την εκπαίδευση και την κοινωνική ζωή, από την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία το 2021. Τα κορίτσια στερούνται την πρόσβαση στην εκπαίδευση πέρα από την έκτη τάξη, ενώ στα τέλη του 2024 καταργήθηκαν σιωπηρά ακόμη και τα μαθήματα μαιευτικής, αποκλείοντας έναν από τους τελευταίους δρόμους επαγγελματικής κατάρτισης για γυναίκες.

Στο στόχαστρο και οι Ιρανοί συγγραφείς

Η νέα λίστα βιβλίων δεν περιορίζεται μόνο σε έργα γυναικών. Περισσότερα από 300 βιβλία που έχουν γραφτεί ή εκδοθεί στο Ιράν αφαιρούνται επίσης, με το σκεπτικό ότι ενδέχεται να προωθούν «περιεχόμενο ξένο προς την αφγανική κουλτούρα». «Στόχος είναι να αποτραπεί η διείσδυση ιρανικών ιδεών στο πανεπιστημιακό πρόγραμμα», ανέφερε μέλος της επιτροπής.

Πρώην αξιωματούχοι εκφράζουν έντονη ανησυχία. Η Ζακία Αντελί, πρώην αναπληρώτρια υπουργός Δικαιοσύνης και συγγραφέας ενός από τα απαγορευμένα βιβλία, δηλώνει: «Όταν αποκλείεις τις γυναίκες από την εκπαίδευση, είναι φυσικό να φιμώνονται και οι ιδέες τους. Οι Ταλιμπάν ποτέ δεν έκρυψαν τη μισογυνική τους νοοτροπία».

Ένας καθηγητής πανεπιστημίου στο Αφγανιστάν, που μίλησε στο BBC υπό καθεστώς ανωνυμίας, δήλωσε ότι η κατάσταση είναι κρίσιμη: «Τα περισσότερα πανεπιστημιακά συγγράμματα προέρχονταν από Ιρανούς μεταφραστές και συγγραφείς. Η απόσυρση αυτών των βιβλίων δημιουργεί τεράστιο κενό, που δεν είναι εύκολο να καλυφθεί».

Ένας άλλος καθηγητής, από το Πανεπιστήμιο της Καμπούλ, ανέφερε ότι αναγκάζονται να συγγράψουν οι ίδιοι νέο υλικό, αλλά τίθεται ζήτημα κατά πόσο αυτό μπορεί να ανταποκριθεί στα διεθνή ακαδημαϊκά πρότυπα.

Η εκπαιδευτική απομόνωση συνοδεύεται και από περιορισμούς στην πρόσβαση στην τεχνολογία. Αυτή την εβδομάδα, ο ανώτατος ηγέτης των Ταλιμπάν διέταξε την απαγόρευση της οπτικής ίνας σε τουλάχιστον 10 επαρχίες, επικαλούμενος την «ανηθικότητα» που – κατά τους Ταλιμπάν – προάγεται μέσω του διαδικτύου.