«Αυτοί είναι  οι τάρανδοι του Άγιου Βασίλη. Αλλά είμαστε πραγματικά τυχεροί, γιατί ο Άγιος Βασίλης τους χρειάζεται μόνο μία μέρα τον χρόνο. Οπότε μπορούμε να τους πετάμε τις υπόλοιπες 364». Αυτή την ατάκα ο Juha Kujala, εκτροφέας ταράνδων από το Κουοσάμο στη βόρεια Φινλανδία, την έχει πει αμέτρητες φορές ανά τα χρόνια. 

Τον τελευταίο καιρό όμως, το κοπάδι των ταράνδων του Άγιου Βασίλη βρίσκεται σε έναν πολύ μεγάλο κίνδυνο. Σχεδόν δεν περνάει μέρα που ο Kujala να μη βρει κουφάρια ταράνδων. Όταν αναζητά ευθύνες, τις αποδίδει σε έναν απρόσμενο ένοχο που δεν είναι άλλος από τον Βλαντιμίρ Πούτιν, καθώς ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει αντίκτυπο που φεύγει από τα σύνορα των δύο χωρών. 

Η οικογένεια του Kujala εκτρέφει ταράνδους στο Κουουσάμο, στη βόρεια Φινλανδία, εδώ και πάνω από 400 χρόνια. Τα τελευταία χρόνια, άνοιξε τις πόρτες του και σε πλήθη τουριστών από όλο τον κόσμο που αναζητούν μια αυθεντική χριστουγεννιάτικη εμπειρία.

Η Λαπωνία, η βορειότερη περιοχή της Φινλανδίας, προβάλλεται ως το «επίσημο σπίτι του Άγιου Βασίλη» και οι εκατοντάδες χιλιάδες τάρανδοι που περιφέρονται ελεύθερα αποτελούν μεγάλο πόλο έλξης για μικρούς και μεγάλους.

Αφού μετονόμασε τη φάρμα του σε “The World of Reindeer”, ο Kujala επωφελείται από την τουριστική άνθηση. Προσφέρει γιόγκα με ταράνδους (ναι, υπάρχει), βόλτες με έλκηθρα μέσα σε χιονισμένα δάση, πουλά λουκάνικα ταράνδου για πρωινό, δέρματα για χαλιά, κέρατα και κονσέρβες κρέατος ως σουβενίρ.

Αποφεύγει να πει πόσους ταράνδους έχει -όπως ακριβώς αποφεύγει κανείς να μιλήσει για την περιουσία του. Είναι πάντως πολλοί και, όπως μεταδίδει το CNN, περιφέρονται ελεύθερα στην ύπαιθρο, βόσκοντας ό,τι βρίσκουν κάτω από τους παγωμένους θάμνους.

Για τους επισκέπτες, οι τάρανδοι είναι η ζωντανή εικόνα των Χριστουγέννων. Για τον Kujala και τους άλλους κτηνοτρόφους, είναι η επιβίωσή τους.

«Απλώς σκοτώνουν, σκοτώνουν, σκοτώνουν»

«Φέτος είναι η χειρότερη χρονιά που θυμάμαι εδώ», λέει ο Kujala σκύβοντας δίπλα σε ένα κουφάρι ταράνδου στο χιόνι. Το ζώο σκοτώθηκε από λύκο λίγες μέρες πριν. Η γλώσσα του έχει ξεριζωθεί και αποτυπώματα πατημάτων βρέθηκαν στο σημείο. Αλεπούδες και κοράκια ολοκλήρωσαν ό,τι είχε απομείνει.

Η απώλεια θηλυκών ταράνδων είναι ιδιαίτερα οδυνηρή. Χρειάζονται περίπου δύο χρόνια για να ωριμάσουν και συνήθως γεννούν μόνο ένα μικρό τον χρόνο.

Το φινλανδικό υπουργείο Γεωργίας και Δασών εκτιμά ότι ο ιδιοκτήτης μιας θηλυκής ταράνδου σε αναπαραγωγική ηλικία χάνει 1.572 ευρώ όταν σκοτωθεί. Επιπλέον, οι κτηνοτρόφοι περνούν πολύ χρόνο ζητώντας αποζημιώσεις από το κράτος, οι οποίες, όπως λένε, δεν καλύπτουν το πραγματικό κόστος.

«Είναι πραγματικά λυπηρό. Πολύ, πολύ λυπηρό», λέει ο Kujala. «Η ισορροπία έχει χαθεί. Οι λύκοι είναι τόσοι πολλοί που απειλούν ολόκληρο το σύστημα εδώ. Απλώς σκοτώνουν, σκοτώνουν, σκοτώνουν. Αν δεν κάνουμε τίποτα, σε λίγα χρόνια ολόκληρες περιοχές δεν θα έχουν πια ταράνδους. Και αυτό είναι τραγικό, γιατί η εκτροφή ταράνδων είναι το αρχαιότερο επάγγελμα στη Φινλανδία».

Στοιχεία από το Ινστιτούτο Φυσικών Πόρων της Φινλανδίας δείχνουν μεγάλη αύξηση του πληθυσμού των λύκων, από περίπου 295 την άνοιξη του 2024 σε περίπου 430 φέτος, τον υψηλότερο αριθμό εδώ και δεκαετίες.

Η Ένωση Εκτροφέων Ταράνδων αναφέρει ότι περίπου 1.950 τάρανδοι σκοτώθηκαν από λύκους μόνο φέτος, αύξηση σχεδόν 70% σε σχέση με πέρυσι.

Παρότι οι πληθυσμοί λύκων αυξάνονται σε όλη την Ευρώπη, στη Φινλανδία η πιο διαδεδομένη εξήγηση για τις επιθέσεις στις βόρειες περιοχές βρίσκεται εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, στα χαρακώματα της Ουκρανίας.

Πώς συνδέεται αυτό με τον πόλεμο της Ρωσίας;

Η θεωρία λέει ότι ρωσικοί λύκοι περνούν τα σύνορα μήκους πάνω από 1.300 χιλιομέτρων και σκοτώνουν ταράνδους στη Φινλανδία.

Το γιατί συμβαίνει αυτό παραμένει αντικείμενο επιστημονικής συζήτησης. Κάποια ρωσικά μέσα έχουν αναφέρει ότι η υλοτομία έχει καταστρέψει τους φυσικούς τους βιότοπους. Η πιο δημοφιλής θεωρία όμως συνδέεται με τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Σύμφωνα με Φινλανδούς επιστήμονες και κτηνοτρόφους, έχει μειωθεί κατά πολύ το κυνήγι των λύκων στη Ρωσία, επειδή πολλοί κυνηγοί έχουν στρατολογηθεί ή επιστρατευθεί για τον πόλεμο. Αυτό μπορεί να έχει οδηγήσει σε έκρηξη πληθυσμών θηρευτών όπως αρκούδες, λύκοι.

«Μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία τα πράγματα χειροτέρεψαν», λέει ο Kujala δείχνοντας προς τα ρωσικά σύνορα, μόλις 40 χιλιόμετρα μακριά. «Τώρα κυνηγούν ανθρώπους στην Ουκρανία. Δεν έμεινε κανείς να κυνηγά τους λύκους».

Μια ρεαλιστική θεωρία

Η απόδοση ευθυνών στη Ρωσία ταιριάζει με το γενικότερο αντιρωσικό κλίμα στη Φινλανδία. Ωστόσο, η θεωρία έχει και επιστημονική βάση.

Το Ινστιτούτο Φυσικών Πόρων έχει αναλύσει χιλιάδες δείγματα λύκων και διαπίστωσε πρόσφατα αύξηση ζώων με γενετικούς δείκτες που δεν υπήρχαν παλαιότερα στη Φινλανδία. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι προέρχονται από τη Ρωσία.

«Νομίζω ότι είναι μια ρεαλιστική θεωρία», λέει η επιστήμονας Katja Holmala. «Το κλειδί είναι ότι το κυνήγι λύκων στη ρωσική πλευρά έχει μειωθεί σημαντικά μετά τον πόλεμο, ενώ παλαιότερα ήταν πολύ έντονο και υπήρχαν και αμοιβές».

Ο ειδικός σε θέματα Ρωσίας John Helin συμφωνεί, σημειώνοντας τα οικονομικά κίνητρα για στρατολόγηση σε περιοχές κοντά στα σύνορα και τη μείωση της ανεργίας.

«Είναι εύκολο να λέμε ότι όλα τα κακά έρχονται από τη Ρωσία», παραδέχεται. «Αλλά βλέπουμε ότι οι επιθέσεις αυξάνονται, ενώ λιγότεροι άνθρωποι είναι διαθέσιμοι για κυνήγι και δασικές εργασίες».

«Προσπαθήστε να σταματήσετε αυτόν τον πόλεμο»

Παρότι οι λύκοι στη Φινλανδία θεωρούνται ακόμη απειλούμενο είδος, η κυβέρνηση προώθησε πρόσφατα νομοθεσία που επιτρέπει το κυνήγι τους. Στις περιοχές εκτροφής ταράνδων, ειδικές άδειες είχαν ήδη δοθεί.

«Όσοι πιστεύουν ότι δεν πρέπει να σκοτώνουμε λύκους, ας έρθουν να ζήσουν εδώ», λέει ο Kujala, που ελπίζει να παραδώσει την επιχείρηση στους τέσσερις γιους του. «Να δουν τον πόνο όταν χάνουμε τα ζώα μας».

Ο Kujala ελπίζει ότι οι προσπάθειες του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ θα φέρουν ειρήνη στην Ουκρανία.

«Ελπίζω πραγματικά να τελειώσει ο πόλεμος», λέει. «Κύριε Τραμπ, αν με ακούτε, κάντε τα πάντα. Περισσότερα από όσα έχετε κάνει. Προσπαθήστε να σταματήσετε αυτόν τον πόλεμο. Τελειώστε τον».