ΜΟΝΙΚΑ ΑΡΤΙΝΟΥ

Επτά κορυφαίες πολυεθνικές εταιρείες καφέ, συμπεριλαμβανομένων των Starbucks και Nestlé, βρίσκονται στο επίκεντρο σοβαρών κατηγοριών για προμήθεια καφέ από φάρμες που χρησιμοποιούν μορφές σύγχρονης δουλείας στη Βραζιλία.

Η καταγγελία κατατέθηκε στις αμερικανικές τελωνειακές αρχές από τη ΜΚΟ Coffee Watch, η οποία ισχυρίζεται ότι διαθέτει “συντριπτικές αποδείξεις” και μαρτυρίες από εργαζόμενους στην περιοχή Minas Gerais, το μεγαλύτερο κέντρο παραγωγής καφέ της χώρας.

Τόσο η Nestlé όσο και η Starbucks δηλώνουν ότι δεν έχουν λάβει επίσημη ενημέρωση για την καταγγελία, ενώ υποστηρίζουν πως εφαρμόζουν αυστηρές ηθικές πρακτικές στην εφοδιαστική τους αλυσίδα. Η Coffee Watch απαιτεί την άμεση αναστολή των εισαγωγών καφέ από τις συγκεκριμένες φάρμες, επικαλούμενη την αμερικανική νομοθεσία που απαγορεύει την εισαγωγή προϊόντων που παράγονται με καταναγκαστική εργασία.

Η σημασία της βραζιλιάνικης παραγωγής καφέ

Η Βραζιλία παραμένει ο μεγαλύτερος παραγωγός καφέ παγκοσμίως, ελέγχοντας σχεδόν το 40% της παγκόσμιας παραγωγής. Το 2024, εξήγαγε 3 εκατομμύρια τόνους καφέ σε 116 χώρες, με έσοδα 12,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αύξηση 55% από το προηγούμενο έτος. Οι ΗΠΑ αποτελούν τον μεγαλύτερο αγοραστή, απορροφώντας το 16% των συνολικών εξαγωγών.

Ο τομέας απασχολεί περίπου 8 εκατομμύρια Βραζιλιάνους εργαζόμενους σε περίπου 300.000 φάρμες, με τις μισές να βρίσκονται στην περιοχή Minas Gerais. Ωστόσο, η περιοχή κατέχει επίσης θλιβερό ρεκόρ: το 2023, τα τρία τέταρτα των 316 ατόμων που απελευθερώθηκαν από συνθήκες δουλείας στην καλλιέργεια καφέ εντοπίστηκαν εκεί. Στις επιχειρήσεις διάσωσης πρωταγωνιστικό ρόλο έχει η ΜΚΟ Adere-MG, που μάχεται για τα δικαιώματα των αγροτών στην περιοχή.

Η σκοτεινή κληρονομιά και το σύγχρονο πρόσωπο της δουλείας

Η Βραζιλία έχει βαθιά ιστορική σύνδεση με τη δουλεία, καθώς υπήρξε προορισμός για περίπου 5 εκατομμύρια Αφρικανούς σκλάβους και ήταν η τελευταία χώρα στην αμερικανική ήπειρο που την κατάργησε, το 1888. Από το 1995, περισσότεροι από 65.000 άνθρωποι έχουν απελευθερωθεί από συνθήκες καταναγκαστικής εργασίας στη χώρα, με τα τρία τέταρτα να εργάζονταν στη γεωργία και την κτηνοτροφία.

Τα θύματα είναι κυρίως φτωχοί μαύροι άνδρες που στρατολογούνται από διεφθαρμένους μεσάζοντες.

Το φαινόμενο επεκτείνεται πλέον και στις αστικές περιοχές. Το 2024, το ένα τρίτο των εργαζομένων που απελευθερώθηκαν εργάζονταν σε αστικά κέντρα, με πολλούς να είναι μετανάστες από τη Λατινική Αμερική, κυρίως από τη Βολιβία και την Αϊτή, που εκμεταλλεύονται στην κλωστοϋφαντουργία και τις κατασκευές.

Προσπάθειες αντιμετώπισης και μελλοντικές προκλήσεις

Από το 1995, η Βραζιλία έχει αναγνωρίσει επίσημα το πρόβλημα της καταναγκαστικής εργασίας και έχει λάβει μέτρα για την καταπολέμησή της, όπως η δημιουργία κινητών μονάδων επιθεώρησης. Ο ποινικός κώδικας προβλέπει ποινές φυλάκισης 2-8 ετών για παραβάτες.

Με την επιστροφή του στην εξουσία το 2023, ο πρόεδρος Λούλα έθεσε ως προτεραιότητα την εξάλειψη της δουλείας, με αποτέλεσμα την απελευθέρωση περισσότερων από 3.000 εργαζομένων το ίδιο έτος, αριθμός-ρεκόρ των τελευταίων 14 ετών. Το 2024, η κυβέρνηση πρόσθεσε 176 εταιρείες στη “βρώμικη λίστα” που περιλαμβάνει πλέον πάνω από 600 επιχειρήσεις που κατηγορούνται για χρήση καταναγκαστικής εργασίας.

Ωστόσο, οι προσπάθειες αυτές αντιμετωπίζουν την αντίσταση του ισχυρού αγροτικού τομέα, που αποτελεί κινητήρια δύναμη της βραζιλιάνικης οικονομίας. Η Coffee Watch ελπίζει ότι η καταγγελία της θα λειτουργήσει ως αφύπνιση τόσο για τη Βραζιλία όσο και διεθνώς. Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε το 2024 την απαγόρευση προϊόντων που προέρχονται από καταναγκαστική εργασία, μέτρο που θα τεθεί σε εφαρμογή το 2027.

Πηγή: tvxs.gr