ΚΩΣΤΑΣ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

Συναγερμός έχει σημάνει στα διοικητικά και επιστημονικά επιτελεία της ΕΥΔΑΠ αλλά και της κυβέρνησης προκειμένου να βρεθούν λύσεις για την επάρκεια νερού στην Αθήνα. Σύμφωνα με τα δελτία της ΕΥΔΑΠ από τους ταμιευτήρες, τα αποθέματα νερού επαρκούν μέχρι τον Οκτώβριο του 2026 στο υποθετικό σενάριο που δεν βρέξει μέχρι τότε ή για δύο χρόνια εάν πάμε με τα δεδομένα των βροχοπτώσεων της τελευταίας χρονιάς. Η κατάσταση είναι δραματική και σύμφωνα με παράγοντες που γνωρίζουν καλά το πρόβλημα, έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος όχι μόνο για μεγάλα και δαπανηρά έργα που θα δώσουν οριστικές λύσεις αλλά και για την ενημέρωση των πολιτών.

Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι από τα δελτία αποθεμάτων της ΕΥΔΑΠ στους ταμιευτήρες στον Ευήνο, στον Μόρνο, στην Υλίκη και στον Μαραθώνα και όπως φαίνεται ακόμα και ένας βαρύς χειμώνας δεν θα είναι αρκετός για να δώσει οριστική λύση.

Το ethnos.gr παρουσιάζει όλες τις τιμές των ταμιευτήρων από καταβολής των μετρήσεων το 1985.

Με ταχύτητα στο σημείο μηδέν

Παρότι οι σημερινές τιμές των αποθεμάτων είναι οι τρίτες χειρότερες στην ιστορία μετά το 1990 και το 2001, ουσιαστικά το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο από το 1990 και το 2001 και χρονικά τρέχουμε με μεγαλύτερη ταχύτητα στο σημείο «μηδέν» που δεν είναι άλλο από το να στερέψουν τα πάντα.

Αύξηση σε παροχές και κατανάλωση

Κατ΄εκτίμηση και σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία που έχουν δημοσιευτεί στον Τύπο της εποχής από την ΕΥΔΑΠ αλλά και τις τιμές κατανάλωσης των καθημερινών δελτίων από τις χρονιές εκείνες, η σημερινή (2025) συνολική κατανάλωση νερού το 24ωρο είναι μεγαλύτερη 140% από ό,τι το 1993 και 80% από ό,τι το 2001. Η αύξηση διαμορφώνεται σε σχέση με την αύξηση των παροχών νερού και της κατανάλωσης, της αύξησης του πληθυσμού στην πρωτεύουσα αλλά και των επιχειρηματικών και άλλων δραστηριοτήτων.

Σε μία εβδομάδα ξεπερνάμε το 2001

Όπως πάνε τα πράγματα σε περίπου μία εβδομάδα τα συνολικά αποθέματα νερού του 2025 θα περάσουν σε αρνητικό δείκτη και τα αρνητικά αποθέματα του 2001. Αυτός είναι και ο λόγος που έχουν «παγώσει» για την ώρα τα σχέδια της ΕΥΔΑΠ για επέκταση του δικτύου της σε έξι μεγάλους Δήμους της Αττικής που διατηρούν ιδιόκτητο δίκτυο και ορισμένοι από αυτούς και δικές τους γεωτρήσεις.

Στην καλύτερη περίπτώση μία διετία

Σήμερα (τιμές μέτρησης 30 Σεπτεμβρίου 2025) τα συνολικά αποθέματα είναι 403.388.000 κυβικά μέτρα νερού - m³, ενώ στην ίδια ημερομηνία του 2001 ήταν 396.880.000 m³ και το 1993 ήταν 146.635.000 m³. Να σημειωθεί πως το νερό από τον Ευήνο προστέθηκε στις αρχές του 2002.

Ακριβώς ένα χρόνο νωρίτερα (30/09/2024) είχαμε 639.000.082 m³ νερού. Σε ένα χρόνο είχαμε μείωση 236.000.000 κυβικά μέτρα νερού - m³ που αυτό σημαίνει πως έχουμε νερό για λιγότερο από δύο χρόνια εκτός και εάν οι βροχοπτώσεις και οι χιονοπτώσεις αυξηθούν. 

Δεν είναι αισιόδοξοι

Ο χειμώνας 2025-26 θα είναι καθοριστικός όχι γιατί να επιλυθεί το πρόβλημα αλλά για να πάρουμε παράταση ώστε η ΕΥΔΑΠ να καταφέρει να προλάβει τα έργα που έχει προγραμματίσει όπως νέες γεωτρήσεις ή μεταφορά νερού ακόμα και αφαλατώσεις που θεωρείται από τα πιο αμφιλεγόμενα και δαπανηρά εγχειρήματα. Για να πάρει ανάσα η ΕΥΔΑΠ και να αποφύγουμε δυσάρεστες καταστάσεις στο μέλλον όπως περιορισμό στη χρήση του νερού με μείωση της πίεσης ή ακόμα και διακοπές θα πρέπει να περάσουμε σε μία παρατεταμένη περίοδο βροχοπτώσεων που θα αλλάξουν άρδην την κατάσταση. Οι εκτιμήσεις της επιστημονικής κοινότητας δεν είναι αισιόδοξες. Η αύξηση της θερμοκρασίας και η μείωση βροχοπτώσεων και χιονοπτώσεων καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους έχουν φέρει την κατακρήμνιση των αποθεμάτων σε σημείο επικίνδυνο.

Η συγκομιδή της τελευταίας κακοκαίρας

Είναι χαρακτηριστικό πως το τριήμερο 1-3 Οκτωβρίου που σημειώθηκαν βροχοπτώσεις σε περιοχές της κεντρικής και της ανατολικής Στερεάς Ελλάδας που είχε να βρέξει έως και 5 μήνες τα αποτελέσματα στους ταμιευτήρες δεν ήταν τα αναμενόμενα. Σύμφωνα με γεωλόγους υπήρξε ένα θετικό και ένα αρνητικό στοιχείο:

Το θετικό και το αρνητικό

Το θετικό ήταν πως ως επί το πλείστον οι βροχές που έπεσαν το διάστημα 1-3 Οκτωβρίου ήταν ποτιστικές και δεν σημειώθηκαν πλημμυρικά φαινόμενα ώστε να απορριφθεί ο κύριος όγκος νερού στη θάλασσα. Το αρνητικό ήταν πως το νερό πότισε τη διψασμένη γη και ουσιαστικά «αποθηκεύτηκε» και έτσι δεν καταγράφηκαν άμεσα μεγάλοι όγκοι νερού στους ταμιευτήρες. 

Θέλουμε χιόνια

Όπως τονίζουν γεωλόγοι θα χρειαστούν παρατεταμένες βροχοπτώσεις για να αντιστραφεί η αρνητική κατάσταση και κυρίως να έχουμε μεγάλα ύψη χιονιού τον χειμώνα ώστε να υπάρξει ικανοποιητική αποθήκευση νερού στους ορεινούς όγκους της κεντρικής και της Στερεάς Ελλάδας που θα τροφοδοτήσουν όχι μόνο τους ταμιευτήρες του Ευήνου, του Μόρνου, της Υλίκης και του Μαραθώνα αλλά και των υπογείων αποθεμάτων που δυνητικά αξιοποιούνται μέσω των γεωτρήσεων.

Μια ζοφερή πρόβλεψη για τη λειψυδρία έρχεται από το Πανεπιστήμιο Πουσάν της Νότιας Κορέας, η μελέτη του οποίου προβλέπει πως έως το 2040 περιοχές της Μεσογείου, της Αφρικής και της Βόρειας Αμερικής κινδυνεύουν να βρεθούν αντιμέτωπες με ακραίες ελλείψεις νερού, σε ένα σενάριο που οι επιστήμονες αποκαλούν «ξηρασία ώρα μηδέν».

Η έρευνα και τα συμπεράσματα

Οι ερευνητές Βέτσια Ραβιναντρασάνα και Κρίστιαν Φράντζκε, δημοσιεύοντας στον ιστότοπο επιστημονικών μελετών Nature Communications, βασίστηκαν σε 100 προσομοιώσεις κλιματικών μοντέλων.

Στόχος τους ήταν να εντοπίσουν πότε μια περιοχή φτάνει για πρώτη φορά σε σχεδόν βεβαιότητα (99%) ότι οι δεξαμενές νερού θα στεγνώσουν.

Ο όρος «ώρα μηδέν» {τουλάχιστον όσον αφορά στην ξηρασία] γεννήθηκε το 2018 στο Κέιπ Τάουν της Νότιας Αφρικής, όταν η πόλη ετοίμασε σχέδιο για περιορισμένη κατανομή νερού λόγω επικείμενης εξάντλησης των ταμιευτήρων.

Εκείνη τη χρονιά η χώρα «σώθηκε» από απρόσμενες βροχοπτώσεις – αλλά οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι κάτι παρόμοιο δεν μπορεί να θεωρείται πλέον δεδομένο.

Ποιες περιοχές κινδυνεύουν

Με υψηλά επίπεδα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, οι προσομοιώσεις δείχνουν ότι ένα 35% των ευάλωτων περιοχών θα βιώσουν ξηρασία «ώρας μηδέν» μέσα στα επόμενα 15 χρόνια.

Στη λίστα των πιο εκτεθειμένων βρίσκονται:

• Ισπανία
• Ελλάδα
• Τουρκία
• Αλγερία
• Μαρόκο

Επικίνδυνα σενάρια εμφανίζονται επίσης για Καλιφόρνια και Τέξας, καθώς και για τμήματα της Νότιας Αφρικής.

Ακόμη και με χαμηλότερες εκπομπές, εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι δεν θα αποφύγουν τη λειψυδρία.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις, 750 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως – εκ των οποίων 470 εκατ. σε αστικές περιοχές – μπορεί να πληγούν από ακραίες ελλείψεις νερού έως το 2100.

Δεξαμενές σε κίνδυνο

Ένα από τα πιο ανησυχητικά ευρήματα αφορά τους ταμιευτήρες νερού.

Ο Φράντζκε υπογραμμίζει ότι το 14% των μεγάλων δεξαμενών της Μεσογείου κινδυνεύουν να στερέψουν κατά την πρώτη «ξηρασία ώρας μηδέν».

Αυτό σημαίνει σοβαρές επιπτώσεις στην αγροτική παραγωγή, στην ύδρευση και συνολικά στα μέσα διαβίωσης.

Οι επιστήμονες εξηγούν ότι η κρίση δεν οφείλεται μόνο στη χαμηλή βροχόπτωση, αλλά και σε υπεραντλήσεις, αυξημένη εξάτμιση λόγω υψηλών θερμοκρασιών, και μειωμένα επίπεδα ποταμών.

Όλο και μικρότερα «διαλείμματα»

Η Ρίκε Μπέκερ του Imperial College London, σχολιάζοντας τη μελέτη, σημειώνει πως οι περίοδοι ανάκαμψης ανάμεσα στις ξηρασίες συρρικνώνονται συνεχώς.

Αυτό σημαίνει λιγότερος χρόνος για να ξαναγεμίσουν οι ταμιευτήρες, δυσκολεύοντας ακόμη περισσότερο τη διαχείριση.

Η παγκόσμια εικόνα

Η τάση δεν περιορίζεται στη Μεσόγειο.

Ο Παγκόσμιος Μετεωρολογικός Οργανισμός, στην έκθεση Κατάσταση των Παγκόσμιων Υδατικών Πόρων 2024, επισημαίνει ότι ο υδρολογικός κύκλος έχει γίνει πιο ασταθής: ακραίες ξηρασίες συνυπάρχουν με καταστροφικές πλημμύρες σε Αμερική, Αφρική και Ευρώπη.

Η απώλεια παγετώνων, που τροφοδοτούσαν νερά ποταμών για χιλιετίες, εντείνει την κρίση.

Ποια μέτρα προτείνονται

Οι ειδικοί καλούν σε:

• Συλλογή και αξιοποίηση βρόχινου νερού
• Επαναχρησιμοποίηση υδάτινων πόρων
• Επέκταση υποδομών αποθήκευσης
• Αποτελεσματικότερη και πιο δίκαιη χρήση του νερού

Χωρίς τέτοιες παρεμβάσεις, οι περιοχές γύρω από τη Μεσόγειο κινδυνεύουν να δουν μέσα σε μία γενιά την «ώρα μηδέν» του νερού να μετατρέπεται από σενάριο σε πραγματικότητα.

H λειψυδρία είναι ορατή και στην τεχνητή λίμνη της Τάκας στην Αρκαδία.

Φωτογραφίες που έρχονται στο φως της δημοσιότητας αποτυπώνουν τη νέα πραγματικότητα, καθώς η λειψυδρία χτυπά εντόνως και την περιοχή των χωριών Στρίγκου, Βουνού, Κανδάλου και λοιπών οικισμών του τέως δήμου Τεγέας. Η λίμνη της Τάκας, σιγά σιγά, στεγνώνει και έχει ήδη σημάνει συναγερμός, αφού η στάθμη των νερών της, έχει υποχωρήσει αισθητά και τα λιγοστά, στάσιμα νερά, βγάζουν μία απόκοσμη εικόνα.

Πολλοί μιλούν για την ανάγκη κήρυξης του δήμου Τρίπολης, όσον αφορά την εκεί περιοχή, σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Ο ταμιευτήρας, παρουσιάζει μεγάλη συρρίκνωση στο απόθεμά του. Άγνωστο παραμένει, εάν η κατάσταση μπορεί να βελτιωθεί, αφού και οι βροχές των υπόλοιπων εποχών, είναι λίγες. Θα πρέπει να τονιστεί, ότι, εκκρεμεί το μεγάλο έργο των αρδευτικών δικτύων της λίμνης Τάκας, μετά και την επικαιροποίηση των τευχών δημοπράτησης.

Η λίμνη Τάκα, είναι προστατευόμενη περιοχή. Ανήκει σε ειδική ζώνη διατήρησης, σύμφωνα με την ταμπέλα ενημέρωσης από τον Οργανισμό του Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής. Ανήκει στο Ευρωπαικό Οικολογικό Δίκτυο Νατούρα 2000.

Σήμα SOS, εκπέμπεται για τη λίμνη της Αγυιάς, που  αντιμετωπίζει τις τελευταίες εβδομάδες σοβαρή μείωση της στάθμης του νερού (εικόνα πάνω από neakriti.gr). Η λίμνη,  αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους υγρότοπους στα Χανιά και συνολικά στην Κρήτη. Είναι ενταγμένη στο δίκτυο Natura 2000 και φιλοξενεί 200 είδη πουλιών ενώ αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες.

Η στάθμη του νερού της λίμνης έχει κατέβει τόσο που διακρίνεται ο πυθμένας της, ενώ το ενδεχόμενο απώλειας μεγάλου μέρους του υγροτόπου δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους για τη διατήρηση του οικοσυστήματος.

Όπως σημειώνεται σε ανακοίνωση της Οικολογικής Πρωτοβουλίας Χανίων «η λίμνη της Αγυιάς είναι ο σημαντικότερος ίσως υγρότοπος της Κρήτης (αν και μικρότερη από τη λίμνη Κουρνά), Αποτελεί καταφύγιο μεταναστευτικών πουλιών που σταματάνε εκεί στο μεγάλο ταξίδι τους από την Ευρώπη προς την Αφρική για να ξεχειμωνιάσουν και αντίστροφα στην επιστροφή τους την άνοιξη από την Αφρική στην Ευρώπη. Έχουν παρατηρηθεί πάνω από 200 είδη πουλιών κάποια ενδημικά αλλά και σπάνια και απειλούμενα με εξαφάνιση. Είναι σημαντική η προστασία της για τη φυσική της αξία αλλά και για μας τους ανθρώπους, μιας και αποτελεί τα τελευταία χρόνια χώρο αναψυχής για πολλούς Χανιώτες κι επισκέπτες».

Εικόνα από neakriti

Στεγνώνει η λίμνη της Αγυιάς

Όπως σημειώνει η Οικολογική Πρωτοβουλία, «οι αποκαρδιωτικές εικόνες της λίμνης της Αγυιάς χωρίς νερό δεν είναι απλά ένα πλήγμα για τη βιοποικιλότητα, την πανίδα και τη χλωρίδα του υγρότοπου αυτού που (θα έπρεπε να) προστατεύεται με βάση την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία, μιας και ανήκει στο δίκτυο των τελευταίων ευρωπαϊκών Οικοτόπων NATURA 2000, είναι ταυτόχρονα εικόνες ενός ζοφερού μέλλοντος και για μας τους ανθρώπους, τους κατοίκους των Χανίων και της Κρήτης, ενός δυστοπικού μέλλοντος με λειψυδρία εξαιτίας της κλιματικής κρίσης και της κατασπατάλησης του νερού στη συμβατική γεωργία και στον μαζικό (υπερ)τουρισμό. Επείγει η δημιουργία Φορέα Διαχείρισης στη λίμνη Αγυιάς, μέτρα εξοικονόμησης νερού στη γεωργία και στον τουρισμό και συνολική αλλαγή πορείας».

Στην 19η θέση παγκοσμίως ως προς τον κίνδυνο εμφάνισης λειψυδρίας βρίσκεται η χώρα μας, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής κυρίως, η οποία έχει αρνητικές επιπτώσεις τόσο στην πλευρά της προσφοράς (μείωση βροχοπτώσεων) όσο και σε εκείνη της ζήτησης (αύξηση της κατανάλωσης για άρδευση και γενικές χρήσεις).

Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από έρευνα του World Resources Institute (https://www.wri.org/data/aqueduct-40-country-rankings) αλλά και από έκθεση της Deloitte για τη διαχείριση των υδάτων που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της ελληνικής κυβέρνησης. Η έκθεση, την οποία αποκαλύπτει το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, υπογραμμίζει το μέγεθος του κινδύνου που αντιμετωπίζει η χώρα μας. Ένας κίνδυνος, ο οποίος εντείνεται ασφαλώς, αν συνυπολογισθούν οι απώλειες από τα δίκτυα που πολλαπλασιάζουν το πρόβλημα.

Σύμφωνα με την έκθεση της Deloitte, αναλυτικά η Ελλάδα:

1. Καταγράφει υπερδιπλασιασμό (+139%) των απολήψεων νερού για ύδρευση την περίοδο 2001-2022, εξαιτίας, μεταξύ άλλων λόγων, και της αυξημένης τουριστικής κίνησης.

Ο υπερδιπλασιασμός των απολήψεων νερού για ύδρευση οφείλεται αφενός στο συνδυασμό της αύξησης της τουριστικής κίνησης και της ανόδου τής κατά κεφαλήν κατανάλωσης αλλά και αφετέρου στις μεγάλες -της τάξης του 50%- απώλειες από τα δίκτυα διανομής. Το πρόβλημα είναι ακόμα μεγαλύτερο σε περιοχές με αυξημένες τουριστικές ροές (όπως λόγου χάριν οι Κυκλάδες) όπου η κατανάλωση αυξάνεται ενώ η διαθεσιμότητα του πόρου είναι πολύ περιορισμένη. Πρόσθετο πρόβλημα δημιουργεί το γεγονός ότι η ζήτηση στους τουριστικούς προορισμούς κορυφώνεται κατά τους θερινούς μήνες, οπότε ανακύπτουν ήδη σε αρκετά νησιά θέματα επάρκειας ενώ καταπονούνται παράλληλα οι υποδομές.

2. Δαπανά τον μεγαλύτερο όγκο νερού ανά εκτάριο αρδευόμενης γης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σημαντικά υψηλότερο σε σχέση με τις συγκρίσιμες από άποψη κλιματολογικών στοιχείων μεσογειακές χώρες της ΕΕ. Παρά τη σημαντική μείωση στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις τα προηγούμενα χρόνια, οι απολήψεις υδάτων για άρδευση δεν έχουν μειωθεί σημαντικά, για τους εξής λόγους: αύξηση της θερμοκρασίας, μεγαλύτερες ανάγκες σε νερό ανά καλλιέργεια, μεγάλες απώλειες των δικτύων -τα περισσότερα από τα οποία είναι άνω των 20 ετών- και καλλιέργεια ποικιλιών με μεγαλύτερες ανάγκες σε νερό.

Περαιτέρω, σημειώνεται στην έκθεση, οι πολιτικές στήριξης του αγροτικού τομέα μπορεί να οδηγήσουν τα επόμενα χρόνια σε αύξηση των αρδευόμενων εκτάσεων, άρα και της κατανάλωσης νερού.

3. Αντιμετωπίζει μείωση διαθεσιμότητας των επιφανειακών πόρων και αύξηση της χρήσης γεωτρήσεων με αποτέλεσμα την υφαλμύριση των υδάτων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (https://www.statistics.gr/el/statistics/-/publication/SOP07/-) κατά την περίοδο 2000-2022 η άντληση υπόγειων υδάτων αυξήθηκε κατά 80%, από 3.453 εκατ. κυβικά μέτρα ετησίως σε 6.221. Αντίθετα, η χρήση επιφανειακών υδάτων μειώθηκε κατά 40% (3.852 εκατ. κ.μ. το 2022 έναντι 6.471 εκατ. κ.μ. το 2000). Η σημαντική αύξηση στην άντληση υπόγειων υδάτων, πιέζει τα αποθέματα στον υδροφόρο ορίζοντα και οδηγεί σε υφαλμύριση των υδάτων.

Ενδεικτικό είναι, επίσης, ότι παρά τις αυξημένες βροχοπτώσεις των τελευταίων μηνών τα αποθέματα νερού στους ταμιευτήρες των υδροηλεκτρικών της ΔΕΗ βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Τα φράγματα της ΔΕΗ χρησιμοποιούνται τόσο για την παραγωγή ενέργειας όσο και για άρδευση/ύδρευση. Έτσι, η μείωση των αποθεμάτων εγκυμονεί κινδύνους όχι μόνο για την επάρκεια νερού αλλά και για το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας.

Σύντομα θα πρέπει να οδηγηθούμε σε μέτρα αντιμετώπισης της λειψυδρίας όπως αυτά που είχαν παρθεί το 1993, είπε ο γ.γ Φυσικών Πόρων και Υδάτων του ΥΠΕΝ

Σε ανησυχητικά χαμηλό επίπεδο είναι τα αποθέματα νερού της ΕΥΔΑΠ εξαιτίας της μείωσης των βροχοπτώσεων, παραδέχθηκε ο γενικός γραμματέας Φυσικών Πόρων και Υδάτων του ΥΠΕΝ, Πέτρος Βαρελίδης, ο οποίος σαφέστατα προανήγγειλε και αύξηση στην τιμή του νερού αλλά και μέτρα περιορισμού της κατανάλωσης.

Όπως ανέφερε σε συνέντευξή του στο ραδιόφωνο «Παραπολιτικά», σήμερα τα αποθέματα της ΕΥΔΑΠ «είναι περίπου 640 εκατομμύρια κυβικά, είναι πολύ χαμηλά. Σε σχέση με πέρυσι στην αντίστοιχη ημερομηνία  είναι γύρω στα 230 εκατομμύρια λιγότερα. Κάθε χρόνο στην Αθήνα καταναλώνουμε περίπου 420 εκατομμύρια κυβικά».  

Σε ερώτηση που δέχθηκε για το εάν επίκειται αύξηση στην τιμή του νερού η απάντηση που έδωσε ο Πέτρος Βαρελίδης ήταν αμφίσημη, καθώς απάντησε ότι σε ό,τι αφορά την Αττική «η πρόθεση της κυβέρνησης είναι να μην υπάρχουν αυξήσεις». Εκτός από τη λέξη «πρόθεση» που χρησιμοποίησε, συνέχισε λέγοντας ότι «προφανώς υπάρχει το ζήτημα του τιμάριθμού  αυτό είναι 2,5 -3% αλλά πάντως στόχος μας είναι να μην υπάρξουν αυξήσεις».

Ο κ. Βαρελίδης, πάντως, προανήγγειλε και περιοριστικά μέτρα στην κατανάλωση νερού καθώς όπως είπε: «σύντομα θα πρέπει να οδηγηθούμε σε κάποια ευρύτερη καμπάνια ενημερωτική για την ανάγκη μείωσης της κατανάλωσης και μέτρα αντιμετώπισης της λειψυδρίας όπως αυτά που είχαν παρθεί το 1993».

Να σημειωθεί ότι η Αττική βίωσε τον εφιάλτη της λειψυδρίας επί κυβέρνησης Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, με αποτέλεσμα να ληφθούν μέτρα για τη μείωση της κατανάλωσης μέσα από την κλιμακωτή αύξηση της τιμής του νερού και την απαγόρευση χρήσης του για ορισμένες δραστηριότητες.

Ιδιαιτέρως ανησυχητική δείχνει η κατάσταση στη Θεσσαλία όσον αφορά στη λειψυδρία, καθώς καταγράφεται έλλειμμα 465 εκατομμυρίων κυβικών νερού σε ετήσια βάση. Συγκεκριμένα, οι υδατικές ανάγκες της περιοχής υπολογίζονται σε 1.485 εκατ. κυβικά από τα οποία εξασφαλίζονται μόλις τα 1.020 εκατ. νερού από επιφανειακές και υπόγειες πηγές αλλά και από έργα αποταμίευσης.

«Στις χαμηλές παροχές των ποταμών συμβάλλει και η υπερεκμετάλλευση των υπόγειων νερών»

Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο taxydromos.gr, το έλλειμμα αναμένεται να παραμείνει ακόμα κι αν εφαρμοστεί το σύνολο των μέτρων που προβλέπονται ώστε να αντιμετωπιστεί η λειψυδρία. Μάλιστα, την περίοδο 2030 – 2050 αναμένεται περαιτέρω μείωση της μέσης ετήσιας βροχόπτωσης έως και 2,48%. Με αυτά τα δεδομένα, ο Αχελώος φαντάζει μονόδρομος όπως τονίστηκε σε παρουσίαση για το υδατικό πρόβλημα της Θεσσαλίας, στο πλαίσιο της ημερίδας στο Τεχνικό Επιμελητήριο Μαγνησίας.

Μεταξύ άλλων, σημειώνεται ότι το υδατικό έλλειμμα επικεντρώνεται κυρίως στον τομέα της άρδευσης, όπου διατίθεται το 92% των νερών. Όπως ανέφερε ο πολιτικός μηχανικός και μηχανικός υδατικών πόρων και περιβάλλοντος, Σπυρίδων Παπαγρηγορίου, την παρουσίαση του οποίου επικαλείται το τοπικό μέσο, πολλά επιφανειακά υδατικά συστήματα βρίσκονται σε καθεστώς υπερβολικής εκμετάλλευσης.

Αυτή η υπερεκμετάλλευση αφορά σε απολήψεις κατά την αρδευτική περίοδο, η οποία σε μεγάλο βαθμό συμπίπτει με την περίοδο χαμηλών παροχών των ποταμών. Ως αποτέλεσμα παρατηρούνται εξαιρετικά χαμηλές έως σχεδόν μηδενικές παροχές σε αρκετά ποτάμια κατά τη θερινή περίοδο και να είναι αδύνατη η συντήρηση υγιών οικοσυστημάτων.

«Στις χαμηλές αυτές παροχές των ποταμών συμβάλλει και η υπερεκμετάλλευση των υπόγειων νερών δεδομένου ότι οι θερινές παροχές στα ποτάμια συστήματα της λεκάνης του Πηνειού τροφοδοτούνται κυρίως από εκφορτίσεις υπογείων συστημάτων» τόνισε ο ίδιος.

Έλλειμμα στο υδατικό ισοζύγιο

Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι υδατικές ανάγκες της Θεσσαλίας ανέρχονται σε 1.485 εκατ. κυβικά ανά έτος για όλες τις χρήσεις. Από αυτές τα 1.290 εκατ. κυβικά πηγαίνουν για άρδευση, ενώ 89 εκατ. κυβικά υπολογίζονται οι απώλειες από την πηγή στο χωράφι και μόλις 106 εκατ. κυβικά για τις υπόλοιπες χρήσεις – ύδρευση, κτηνοτροφία και βιομηχανία.

Σημειώνεται ότι από τα υφιστάμενα έργα αποταμίευσης νερού εξασφαλίζονται 220 εκατ. κυβικά, από επιφανειακά 180 εκατ. και από υπόγεια 620 εκατ. κυβικά μέτρα νερού τον χρόνο.

Αυτό σημαίνει ότι στη Θεσσαλία υπό τις σημερινές συνθήκες διαθεσιμότητας πόρων και συνθηκών χρήσης δεν είναι δυνατό να καλυφθούν έστω και εν μέρει οι ανάγκες άρδευσης χωρίς να υποβαθμίζεται περιβαλλοντικά η κατάσταση πολλών επιφανειών και υπογείων υδατικών συστημάτων.

Θεσσαλία: Τα μέτρα αντιμετώπισης

Στα σχέδια διαχείρισης περιλαμβάνονται 22 μέτρα, εκ των οποίων δύο νέα και 55 συμπληρωματικά. Αυτά αφορούν στη δυνατότητα υπό προϋποθέσεις μεταφοράς 250 εκατ. κυβικών ανά έτος από τον Αχελώο στον Πηνειό και στοχευμένα προγράμματα ποσοτικής και ποιοτικής παρακολούθησης.

Παρ’ όλα αυτά, το έλλειμμα παραμένει. Βάσει των στοιχείων που παρουσίασε ο κ. Παπαγρηγορίου, ακόμη και με τεχνητό εμπλουτισμό αλλά και με μελλοντικούς πεδινούς ταμιευτήρες, το ετήσιο έλλειμμα νερού θα είναι 172 εκατ. κυβικά νερού.

Τον εφιάλτη της λειψυδρίας έρχεται να επιτείνει και η αναμενόμενη μείωση των βροχοπτώσεων που υπολογίζεται ότι θα φθάσει το 2,48% την περίοδο 2030 – 2050. Σύμφωνα με τον κ. Παπαγρηγορίου, «ο μόνος τρόπος κάλυψης του ελλείμματος είναι η μεταφορά νερού από άλλο Υδατικό Διαμέρισμα (εφόσον αυτό αποδειχθεί εφικτό), δηλαδή τίθεται πάλι το πλαίσιο μεταφοράς έως 250 εκατ. κυβικά ανά έτος από τον Αχελώο».

Με απόφαση της Πολιτικής Προστασίας, ο Δήμος Διστόμου - Αράχωβας - Αντίκυρας κηρύσσεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω λειψυδρίας.

Οι αρμόδιοι έλαβαν αυτό το μέτρο, το οποίο θα ισχύσει για έναν μήνα, ώστε να αντιμετωπιστούν άμεσα οι έκτακτες ανάγκες και να διαχειριστούν αποτελεσματικά οι συνέπειες που μπορεί να προκύψουν στην περιοχή από τα φαινόμενα λειψυδρίας.

Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης θα ισχύσει έως τις 6 Δεκεμβρίου 2024, με την άρση της να γίνεται αυτόματα στη συνέχεια, χωρίς να χρειάζεται να εκδοθεί έγγραφο από την Πολιτική Προστασία.

Η απόφαση αυτή ήρθε ενόψει του χειμώνα που προβλέπεται δύσκολος λόγω της ανομβρίας των τελευταίων μηνών.

Σε διακοπή νερού για πέντε ώρες προχώρησε τα ξημερώματα της Δευτέρας στην Αράχωβαο δήμος Διστόμου Αράχωβας Αντίκυρας, λόγω του σοβαρού προβλήματος λειψυδρίας που αντιμετωπίζει η περιοχή.

“Θα θέλαμε να σας ενημερώσουμε ότι λόγω λειψυδρίας, θα πραγματοποιηθεί διακοπή νερού την Δευτέρα 28 Οκτωβρίου 2024 από τις 1:00 π.μ. έως τις 6:00 π.μ. Ζητούμε την κατανόηση σας και παρακαλούμε για την συνετή χρήση των αποθεμάτων του νερού”, ανέφερε ο δήμαρχος Ιωάννης Σταθάς σε ανακοίνωσή του που εκδόθηκε την Κυριακή.

Δεν πρόκειται βέβαια για μία απόφαση που ήρθε ως κεραυνός εν αιθρία, καθώς τα προβλήματα με τη λειψυδρίατα οποία αντιμετωπίζει η Αράχωβα έχουν γίνει γνωστά εδώ και καιρό. Ήδη τον περασμένο Ιούλιο σε ανακοίνωσή του ο δήμος Διστόμου Αράχωβας Αντίκυρας είχε ζητήσει από κατοίκους και επισκέπτες να προσπαθήσουν όσο περισσότερο, για την εξοικονόμηση ποσοτήτων νερού, “καθότι βλέπουμε να καλύπτονται με δυσκολία ή υπάρχει ακόμη και αδυναμία κάλυψης, κατά περιόδους, ικανοποίησης όλων των αναγκών που προκύπτουν”.

Ειδικότερα, ο δήμος είχε ζητήσει τα εξής:

• Όλοι οι καταναλωτές να περιορίσουν τη χρήση του νερού του δικτύου ύδρευσης για τις οικιακές και μόνο ανάγκες τους και να μην το σπαταλούν για πότισμα, κατάβρεξη δρόμων, αυλών, πλύσιμο αυτοκινήτων και άλλες χρήσεις.

• Οι επιχειρήσεις φιλοξενίας και εστίασης να ενημερώνουν τους πελάτες τους για την ανάγκη εξοικονόμησης νερού.

• Διαρροές στο εσωτερικό δίκτυο οικιών και επιχειρήσεων πρέπει να επισκευάζονται άμεσα για να αποφεύγονται σημαντικές απώλειες νερού.

• Για οποιαδήποτε διαρροή πέσει στην αντίληψή μας ειδοποιούμε αμέσως τις αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου.

Ο δήμος είχε προειδοποιήσει εξάλλου τους κατοίκους ότι θα υπάρξει σοβαρό πρόβλημα στην επάρκεια του νερού, τονίζοντας: “Πρέπει όλοι σαν καταναλωτές, να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί και να φροντίζουμε για τη μεγαλύτερη οικονομία. Η άσκοπη κατανάλωσή του, θα μας οδηγήσει σε διακοπές υδροδότησης. Σας καλούμε όλους να στηρίξετε την προσπάθεια του Δήμου μας για να διαχειριστούμε σωστά το νερόγια να μην λείψει από κανέναν”.

Μπροστά σε μια απρόσμενη εικόνα βρέθηκαν φέτος τα μέλη της σπηλαιολογικής ομάδας του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου (ΕΟΣ) Καβάλας 1933 στην ετήσια εξερεύνηση που πραγματοποίησαν στο μη επισκέψιμο τμήμα του σπηλαίου των πηγών του ποταμού Αγγίτη.

Με έκπληξη διαπίστωσαν πως η στάθμη του νερού στο μεγαλύτερο ποτάμιο σπήλαιο της Ελλάδας, είναι η ιδιαίτερα χαμηλή, «η χαμηλότερη των τελευταίων ετών», όπως τονίζουν χαρακτηριστικά και στην ανακοίνωσή τους.

Συνολικά δεκατρία μέλη, σπηλαιολόγοι του Ε.Ο.Σ Καβάλας 1933, μετά από άδεια, που ευγενικά τους παραχώρησε η Εφορία Παλαιοανθρωπολογίας – Σπηλαιολογίας Βόρειας Ελλάδας βρέθηκαν στο μη επισκέψιμο τμήμα του σπηλαίου «Πηγών Αγγίτη» (Μααράς), που τροφοδοτείται υδρολογικά, τόσο από το Μενοίκιο όρος όσο και τις καταβόθρες του λεκανοπεδίου του Κάτω Νευροκοπίου.

Η στάθμη του νερού στο μεγαλύτερο ποτάμιο σπήλαιο της Ελλάδας, είναι η ιδιαίτερα χαμηλή

«Στα αξιοσημείωτα της επίσκεψης – εξερεύνησης, πέρα από τις μεγάλες και εντυπωσιακές σε διαστάσεις και σπηλαιοθέματα αίθουσες, είναι η πιο χαμηλή στάθμη νερού που έχουμε παρατηρήσεις όλα αυτά τα χρόνια των επισκέψεών μας. Η μείωση αυτή οφείλεται στις αυξημένες θερμοκρασίες και τις μειωμένες βροχοπτώσεις και χιονοπτώσεις, δείγμα προφανώς των δεινών, που οι αλόγιστες ανθρώπινες παρεμβάσεις προκαλούν στους καρστικούς υδροφορείς και το παγκόσμιο κλίμα», επισημαίνεται στη σχετική ανακοίνωση.

Οι σπηλαιολόγοι του Ε.Ο.Σ. Καβάλας 1933 πραγματοποιούν τακτικές εξερευνήσεις στο μη επισκέψιμο τμήμα στο σπήλαιο του Αγγίτη, στο οποίο δεν έχουν πρόσβαση οι χιλιάδες επισκέπτες που συρρέουν όλο τον χρόνο για να θαυμάσουν από κοντά αυτό το μοναδικό μνημείο της φύσης. Ωστόσο, το μη επισκέψιμο τμήμα θεωρείται ακόμα πιο εντυπωσιακό για όσους έχουν το προνόμιο να το δουν από κοντά.

Δυστυχώς, η σημερινή εικόνα του παραποτάμιου σπηλαίου είναι αποκαρδιωτική

Το σπήλαιο του Αγγίτη βρίσκεται 23 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πόλης της Δράμας, στην κοινότητα Κοκκινογείων του δήμου Προσοτσάνης και είναι το μόνο εκμεταλλεύσιμο ποτάμιο σπήλαιο στην Ελλάδα.

Το φυσικό περιβάλλον εντυπωσιάζει τον επισκέπτη, ενώ οι καταρράχτες που σχηματίζονταν μέσα στο φαράγγι όταν υπήρχε επάρκεια νερού δημιουργούσαν μια ατμόσφαιρα μοναδικής φυσικής ομορφιάς.

Δυστυχώς, η σημερινή εικόνα του παραποτάμιου σπηλαίου είναι αποκαρδιωτική για όσους το είχαν επισκεφθεί στο παρελθόν και σήμερα αντικρίζουν ένα σχεδόν στεγνό φυσικό τοπίο.

Κ. Παπαδόπουλος: «Χρειάζονται χιόνια για να εμπλουτιστεί ο υδροφόρος ορίζοντας»

«Τα τελευταία εικοσιπέντε χρόνια είναι η πρώτη φορά που η στάθμη του ποταμού έπεσε τόσο χαμηλά», τονίζει, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο Κυριάκος Παπαδόπουλος, προϊστάμενος του τμήματος Πολιτισμού – Τουρισμού του δήμου Προσοτσάνης, που διαχειρίζεται το σπήλαιο του Αγγίτη. «Η εικόνα είναι στενάχωρη», συνεχίζει, «και χωρίς το νερό το φυσικό τοπίο του σπηλαίου και του περιβάλλοντα χώρου έχει μεταβληθεί. Είναι μεγάλη, μάλιστα, η έκπληξη εκείνων των επισκεπτών που έχουν έρθει ξανά στο σπήλαιο και θυμόνται το νερό να αποτελεί το κυρίαρχο στοιχείο και σήμερα διαπιστώνουν πως το νερό είναι πραγματικά ελάχιστο».

Το σπήλαιο του Αγγίτη, βέβαια, παραμένει ένα εντυπωσιακό μνημείο της φύσης. Ωστόσο, η έλλειψη νερού αποτελεί ένα στοιχείο καθοριστικό. Αρκεί να σκεφτεί κανείς πως αυτό δημιουργήθηκε από τη διάβρωση των ασβεστολιθικών πετρωμάτων του Φαλακρού Όρους. Σε ένα ταξίδι 12 χλμ. που αρχίζει εδώ και χιλιάδες χρόνια από τις καταβόθρες της κλειστής λεκάνης του Νευροκοπίου, όπου συγκεντρώνεται το νερό από τα χιόνια του χειμώνα και τις βροχές, μεταφέρεται ο υγρός θησαυρός μέχρι τη δραμινή πεδιάδα.

Το σπήλαιο, βέβαια, παραμένει ένα εντυπωσιακό μνημείο της φύσης. Ωστόσο, η έλλειψη νερού αποτελεί ένα στοιχείο καθοριστικό

Ο κ. Παπαδόπουλος υπογραμμίζει πως δεν αρκούν μόνο οι βροχές για να εμπλουτιστεί ο υδροφόρος ορίζοντας, πρέπει να υπάρξουν ικανές χιονοπτώσεις ώστε να ποτιστεί η γη και να γεμίσουν ξανά οι υπόγειες φυσικές δεξαμενές.

   Αύξηση 18% στην επισκεψιμότητα του σπηλαίου του Αγγίτη

Το σπήλαιο του ποταμού Αγγίτη παρέμενε συνήθως κλειστό τρεις με τέσσερεις μήνες τον χρόνο, γιατί ανέβαινε η στάθμη του ποταμού και ήταν δύσκολη η πρόσβαση.

«Οι καιρικές συνθήκες επηρεάζουν καθοριστικά την πρόσβαση στο ποτάμιο σπήλαιο», σημειώνει χαρακτηριστικά ο κ. Παπαδόπουλος και προσθέτει: «συνήθως είναι ανοιχτό εννέα με δέκα μήνες τον χρόνο.

Υπήρχε μια χρονιά που το σπήλαιο έμεινε κλειστό εφτά ολόκληρους μήνες, καθώς οι βροχοπτώσεις ήταν πολλές, με αποτέλεσμα να μην κατέβει για καιρό η στάθμη του ποταμού. Επιπλέον, οι χιονοπτώσεις επηρεάζουν το σπήλαιο, αφού με το λιώσιμο του χιονιού σχηματίζονται μεγάλες ποσότητες νερού που το διαπερνούν, βρίσκοντας διέξοδο στον κάμπο.

Το σπήλαιο έχει την μοναδική ικανότητα να αναγεννάται από μόνο του. Το γεγονός ότι κάποιους μήνες τον χρόνο είναι κλειστό και δεν υπάρχει καμία ανθρώπινη παρουσία διατηρεί τη φυσική ισορροπία του». Το 2024, το σπήλαιο δεν έκλεισε καθόλου αφού η στάθμη του νερού ήταν χαμηλή, οπότε μπορούσε να παραμένει επισκέψιμο ολόκληρο τον χρόνο.

Έχουν εξερευνηθεί 12 χιλιόμετρα

Για πρώτη φορά το 1978 Έλληνες και Γάλλοι σπηλαιολόγοι καταδύθηκαν στο νερό και προχώρησαν στα πρώτα 500μ. Από τότε μέχρι σήμερα έχουν εξερευνηθεί περίπου 12 χλμ. και έχουν χαρτογραφηθεί 10 χλμ. διαδρομής. Από το 2000, που ξεκίνησε η λειτουργία του σπηλαίου, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τα πρώτα 500 μέτρα. Το σπήλαιο του ποταμού Αγγίτη ποταμού αποτελεί ένα εντυπωσιακό μνημείο της φύσης. Χιλιάδες χρόνια μετά παραμένει ένα ενεργό και δραστήριο σπήλαιο. Ο επισκέπτης γίνεται αυτόπτης μάρτυρας της δημιουργίας ενός σταλαχτίτη ζώντας από κοντά το μεγαλείο της φύσης.

Αυτός είναι και ο λόγος που τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότεροι το επισκέπτονται και το θαυμάζουν από κοντά. Ο κ. Παπαδόπουλος τονίζει «ότι τη φετινή χρονιά, η επισκεψιμότητα παρουσίασε αύξηση της τάξης του 18%. Μάλιστα, είχαμε και ξένους τουρίστες, που βρέθηκαν για πρώτη φορά στην περιοχή της Δράμας και το επισκέφθηκαν».