Την παραίτησή του από τη θέση του Κοσμήτορα της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου υπέβαλε ο καθηγητής του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Γιάννης Λεοντάρης, εκφράζοντας την έντονη διαφωνία του με την εφαρμογή του μέτρου των διαγραφών φοιτητών και φοιτητριών από τα δημόσια πανεπιστήμια. Στην επιστολή παραίτησής του, ο κ. Λεοντάρης χαρακτηρίζει το μέτρο επιστημονικά ατεκμηρίωτο, παιδαγωγικά απαράδεκτο και κοινωνικά άδικο, τονίζοντας ότι δεν πρόκειται για μια απλή διοικητική ρύθμιση αλλά για μια βαθιά πολιτική επιλογή με ταξικό και αντιδημοκρατικό χαρακτήρα. Όπως επισημαίνει, το μέτρο πλήττει κυρίως φοιτητές και φοιτήτριες από εργατικές και λαϊκές οικογένειες, οι οποίοι τιμωρούνται επειδή άσκησαν το δικαίωμά τους στη γνώση.

Ιδιαίτερη αναφορά κάνει σε δηλώσεις του υφυπουργού Παιδείας περί «καθαρισμού των καταλόγων», τις οποίες χαρακτηρίζει προσβλητικές, υποστηρίζοντας ότι προωθούν μια λογική διαχωρισμού των φοιτητών σε «επιθυμητούς» και «ανεπιθύμητους». Σύμφωνα με τον ίδιο, μόνο από το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών έχουν ήδη διαγραφεί περισσότεροι από 300 φοιτητές και φοιτήτριες, άνθρωποι με πραγματικές δυσκολίες, επαγγελματικές υποχρεώσεις και προσωπικές επιλογές ζωής.

Ο παραιτηθείς κοσμήτορας αναφέρεται σε περιπτώσεις φοιτητών που επέλεξαν να ολοκληρώσουν πρώτα σπουδές σε δραματικές σχολές, άλλων που εργάστηκαν για να επιβιώσουν ή δημιούργησαν οικογένεια και στη συνέχεια επιδίωξαν να επιστρέψουν στο πανεπιστήμιο για να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, υπογραμμίζοντας ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν εγκατέλειψαν τη γνώση, αλλά έκαναν συνειδητές επιλογές.

Παράλληλα, σημειώνει ότι δεν υπάρχει κανένας στατιστικός δείκτης που να αποδεικνύει πως οι διαγραφές βελτιώνουν ουσιαστικά τη λειτουργία των ΑΕΙ ή την αναλογία διδασκόντων-φοιτητών, επισημαίνοντας ότι το πραγματικό πρόβλημα είναι η έλλειψη διδακτικού προσωπικού. Υπογραμμίζει επίσης ότι οι λεγόμενοι «αιώνιοι» φοιτητές δεν επιβαρύνουν τα πανεπιστήμια, καθώς δεν χρησιμοποιούν πόρους ή υποδομές.

Ο κ. Λεοντάρης κάνει λόγο για σοβαρή υπονόμευση του πανεπιστημιακού αυτοδιοίκητου, καταγγέλλοντας ότι οι Συνελεύσεις Τμημάτων αποκλείονται από τη λήψη αποφάσεων, ενώ η εφαρμογή του νόμου μετακυλίεται μηχανιστικά στο διοικητικό προσωπικό. Υπενθυμίζει, μάλιστα, ότι τα συνδικαλιστικά όργανα των διοικητικών υπαλλήλων των ΑΕΙ έχουν αντιδράσει με απεργιακές κινητοποιήσεις.

Ιδιαίτερη κριτική ασκεί και στη διάταξη που προβλέπει τη διατήρηση των ECTS για ενδεχόμενη εγγραφή των διαγραφέντων φοιτητών σε ιδιωτικά ΑΕΙ, κάνοντας λόγο για αντίφαση και έμμεση ενίσχυση της ιδιωτικής τριτοβάθμιας εκπαίδευσης εις βάρος της δημόσιας.

Καταλήγοντας, ο Γιάννης Λεοντάρης τονίζει ότι η πρόσβαση στη γνώση αποτελεί συνταγματικά κατοχυρωμένο δημόσιο αγαθό χωρίς ημερομηνία λήξης και δηλώνει ότι ο θεσμικός του ρόλος τον έφερε αντιμέτωπο με ένα σοβαρό ζήτημα συνείδησης. Όπως σημειώνει, αρνείται να επιβλέψει ή να διευκολύνει την εφαρμογή ενός μέτρου που έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με τις ακαδημαϊκές και κοινωνικές του πεποιθήσεις και με το καθήκον του απέναντι στους φοιτητές και τις φοιτήτριες.

Αναλυτικά η δήλωση παραίτησης του κοσμήτορα

«Υπέβαλα την παραίτηση μου από τη θέση του Κοσμήτορα της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, εκφράζοντας την έντονη διαφωνία μου με την αυταρχική επιβολή του επιστημονικά ατεκμηρίωτου, παιδαγωγικά απαράδεκτου και κοινωνικά άδικου μέτρου των διαγραφών φοιτητών και φοιτητριών από το δημόσιο πανεπιστήμιο.
Δεν πρόκειται για μία απλή διοικητική ρύθμιση αλλά για μια πολιτική πράξη με ταξικό πρόσημο, βαθιά αντιδημοκρατική, προσβλητική για το δημόσιο πανεπιστήμιο και κατασταλτική για χιλιάδες ανθρώπους που επέλεξαν να σπουδάσουν. Το μέτρο παρουσιάζεται από την κυβέρνηση ως «εκσυγχρονισμός», αλλά λειτουργεί ως στοχοποίηση νέων ανθρώπων προερχόμενων κυρίως από εργατικές και λαϊκές οικογένειες, οποίοι/ες τιμωρούνται ενώ δεν έκαναν τίποτε άλλο παρά να ασκήσουν το δικαίωμα τους στη γνώση.
Είναι αδιανόητο ότι πρόσφατα ο αρμόδιος υφυπουργός Παιδείας, δήλωσε ότι με τις διαγραφές «θα καθαρίσουν οι κατάλογοι», λες και οι φοιτητές/τριες είναι στίγματα, λεκέδες που λερώνουν την εικόνα του πανεπιστημίου. Όταν ένας υφυπουργός μιλάει για «καθαρισμό», δεν περιγράφει απλώς μια διαδικασία.
Διατυπώνει ένα αξιακό σύστημα: ότι υπάρχουν φοιτητές/τριες επιθυμητοί/ες και φοιτητές/τριες ανεπιθύμητοι/ες. Ότι οι δεύτεροι/ες αποτελούν στίγμα. Ότι η παρουσία τους είναι πρόβλημα που πρέπει να εξαλειφθεί. Μόνο από το Τμήμα Θεατρικών Σπουδών διεγράφησαν ήδη περισσότεροι/ες από τριακόσιοι φοιτητές/τριες. Πρόκειται για συγκεκριμένες περιπτώσεις ανθρώπων με δυσκολίες, προβλήματα και όνειρα.
Αποτελεί άραγε «στίγμα» ο φοιτητής/τρια του Τμήματος Θεατρικών Σπουδών που επέλεξε να ολοκληρώσει πρώτα τη φοίτησή του/της σε δραματική σχολή και ενδεχομένως να αποφασίσει μετά από λίγα χρόνια να επιστρέψει στο πανεπιστήμιο; Αυτοί οι φοιτητές/τριες δεν εγκατέλειψαν τις σπουδές τους. Έκαναν μια συνειδητή επιλογή, συναφή με το αντικείμενό του Τμήματος, για να εμπλουτίσουν την πρακτική και καλλιτεχνική τους εμπειρία και στη συνέχεια να ολοκληρώσουν το θεωρητικό σκέλος αποκτώντας πτυχίο στο ΑΕΙ όπου πέτυχαν την εισαγωγή τους. Και τώρα διαγράφονται.
Είναι «στίγμα» οι φοιτήτριες και οι φοιτητές που έκαναν οικογένεια, δούλεψαν, πάλεψαν με την καθημερινότητα και μετά από χρόνια θέλησαν να επιστρέψουν για να πάρουν το πτυχίο τους; Τώρα διαγράφονται. Είναι «στίγμα» οι φοιτητές/τριες που εργάστηκαν (συχνά ανασφάλιστοι/ες) για να ζήσουν και δεν διαθέτουν τις βεβαιώσεις απασχόλησης που ζητά ο νέος νόμος για να τους εξαιρέσει από τις διαγραφές; Τώρα διαγράφονται.
Αν λοιπόν υπάρχουν «λεκέδες» στο πανεπιστήμιο, δεν είναι οι άνθρωποι που παλεύουν να μορφωθούν. Είναι οι πολιτικές που όχι μόνο δεν τους/τις ενισχύουν όπως οφείλουν, παρέχοντας τους στέγαση, γενναίες επιδοτήσεις ενοικίου, διευκόλυνση στις μετακινήσεις κλπ., αλλά αντίθετα τους/τις στοχοποιούν.
Δεν υπάρχει στατιστικός δείκτης που να δείχνει ότι με τις διαγραφές η αναλογία διδασκόντων / φοιτητών θα βελτιωθεί τόσο ώστε να ανεβάσει την χώρα μας κοντά στον σχετικό ευρωπαϊκό μέσο όρο. Όλοι και όλες γνωρίζουμε ότι αυτό θα συμβεί μόνο με τη γενναία αύξηση των θέσεων του διδακτικού προσωπικού. Όλοι και όλες γνωρίζουμε ότι οι λεγόμενοι «αιώνιοι» φοιτητές/τριες δεν επιβαρύνουν το πανεπιστήμιο: δεν χρησιμοποιούν υποδομές, δεν δεσμεύουν πόρους, δεν εμποδίζουν καμία λειτουργία.
Η μεθόδευση επιβολής των διαγραφών από το υπουργείο, αποτελεί μνημείο αντιδημοκρατικότητας και ακύρωσης του αυτοδιοίκητου του πανεπιστημίου. Ο νόμος δεν επιτρέπει στις Συνελεύσεις Τμημάτων, τον κατεξοχήν δημοκρατικό θεσμό της πανεπιστημιακής αυτοδιοίκησης, να αποφασίσει για ένα τόσο κρίσιμο θέμα.
Το υπουργείο ζητά από το διοικητικό προσωπικό, από τους/τις προϊσταμένους των Γραμματειών να εφαρμόσουν τον νόμο μηχανιστικά χωρίς καμία δυνατότητα ακαδημαϊκής παρέμβασης. Αποκλείει δηλαδή την πανεπιστημιακή κοινότητα από τη λήψη μιας κρίσιμης πολιτικής απόφασης. Ήδη το συνδικαλιστικό όργανο των διοικητικών υπαλλήλων των ΑΕΙ έχει αντιδράσει έντονα και με τεκμηριωμένη δημόσια τοποθέτηση και έχει προχωρήσει σε απεργιακές κινητοποιήσεις αρνούμενο να αναλάβει το βάρος της διαγραφής χιλιάδων φοιτητών/τριών.
Ας αναλογιστούμε επίσης ότι η ίδια διάταξη που ρυθμίζει την διαγραφή, προβλέπει κάτι αδιανόητο: την κατοχύρωση των εκπαιδευτικών πιστωτικών μονάδων που έλαβε κατά το διάστημα της φοίτησης του ο υπό διαγραφή φοιτητής/τρια για το ενδεχόμενο επανεγγραφής του σε κάποιο ιδιωτικό ΑΕΙ. Δηλαδή, τα ECTS που κρίνει ο νόμος ανεπαρκή για τον φοιτητή/τρια του δημόσιου πανεπιστημίου και τον/την διαγράφει, δίνονται ως «bonus» για την εγγραφή του/της σε ιδιωτικό πανεπιστήμιο.
Η πρόσβαση στη γνώση είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο δημόσιο αγαθό και τα δημόσια αγαθά δεν έχουν ημερομηνία λήξης. Η πρόσβαση στην εξειδικευμένη γνώση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης είναι δικαίωμα που αποκτήθηκε μετά από εξετάσεις ιδιαίτερα απαιτητικές. Δεν νομιμοποιείται η πολιτεία να λέει σε έναν/μια επιτυχόντα/ούσα πανελλαδικών εξετάσεων: «έχεις δικαίωμα να σπουδάσεις, αλλά μόνο μέσα σε ένα αυθαίρετο χρονικό πλαίσιο που εμείς καθορίζουμε, κι αν δεν τα καταφέρεις, στο αφαιρούμε».
Τα συνταγματικά δικαιώματα δεν λήγουν επειδή κάποιος αποφάσισε ότι οι αριθμοί των ενεργών φοιτητών/τριών πρέπει να μειωθούν ή, ακόμη χειρότερα, να κατευθυνθούν σε ιδιωτικά πανεπιστήμια. Αυτό που επί της ουσίας στοχοποιείται είναι η ίδια η ύπαρξη της δωρεάν, δημόσιας πρόσβασης στη γνώση χωρίς φραγμούς. Είναι η ιδέα ότι κάποιος μπορεί να επιστρέψει μετά από χρόνια να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Ότι το πανεπιστήμιο μπορεί να είναι ένας χώρος ανοιχτός και υπάρχει για να ανοίγει δρόμους, όχι για να τους κλείνει.
Υπό αυτές τις συνθήκες, ο θεσμικός μου ρόλος ως Κοσμήτορα διορισμένου από το Συμβούλιο Διοίκησης του πανεπιστημίου, με φέρνει αντιμέτωπο με ένα σοβαρό ζήτημα συνείδησης.
Καλούμαι στο πλαίσιο των καθηκόντων και των θεσμικών υποχρεώσεων μου – και μάλιστα υπό την απειλή κυρώσεων από την πλευρά του ΥΠΑΙΘ – να επιβλέψω και να διευκολύνω την εφαρμογή ενός μέτρου που αντιστρατεύεται τις βαθύτερες ακαδημαϊκές και κοινωνικές μου πεποιθήσεις και, κυρίως, με φέρνει σε ευθεία αντίθεση με τους φοιτητές και τις φοιτήτριες που θεωρώ ότι οφείλω να υπερασπίζομαι. Και αυτό είναι κάτι που αρνούμαι και να πράξω και να αποδεχτώ σιωπώντας».

Σε ακόμα μια κινητοποίηση, προκειμένου να εκφράσουν την αντίθεσή τους στο νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας, προχώρησαν την Πέμπτη (31/7) οι φοιτητές, καθώς με τη νέα διάταξη προβλέπονται διαγραφές και αυστηρότερα μέτρα ασφαλείας στα πανεπιστήμια.

Από τις 10:30 το πρωί ξεκίνησε στην Ολομέλεια της Βουλής η συζήτηση για το νομοσχέδιο, όπου περιλαμβάνονται πολλές ρυθμίσεις, όπως οι διαγραφές των «αιώνιων» φοιτητών, αφού θα υπάρχει ανώτατο όριο φοίτησης, αλλά και η αναστολή φοιτητικής δραστηριότητας για έως 24 μήνες σε περιπτώσεις ποινικής δίωξης για πράξεις βίας ή κατατστροφές. Μάλιστα, θα υπάρχει και οριστική διαγραφή σε περίπτωση καταδίκης.

Παράλληλα, προβλέπεται η υποχρεωτική αποκατάσταση των ζημιών από φοιτητές, καθώς επίσης πειθαρχικές κυρώσεις για πρυτάνεις ή μέλη ΔΕΠ που παραβιάζουν θεσμοθετημένες προθεσμίες. Επιπλέον, σύμφωνα με την ΕΡΤ το νομοσχέδιο δεν θα εφαρμόζεται καθολικά, αφού θα υπάρχουν ευνοϊκοί αστερίσκοι για γονείς, άτομα με αναπηρίες και εγκυμονούσες.

Δεν αποκλείεται εντός της ημέρας να ψηφιστεί το νομοσχέδιο, με τους πρυτάνεις να εκφράζουν αρχικά τις επιφυλάξεις τους, ωστόσο εν τέλει εμφανίστηκαν ικανοποιημένοι που ελήφθησαν υπόψιν μερικές προτάσεις της Έκτακτης Συνόδου ως προς τις διαγραφές φοιτητών.

Σε ό,τι έχει να κάνει με την κινητοποίηση, οι φοιτητές απηύθυναν κάλεσμα για συγκέντρωση στο Σύνταγμα, όπου σήκωσαν πανό και φώναξαν συνθήματα, χαρακτηρίζοντας το νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας ως «έκτρωμα».

Το κάλεσμα των φοιτητών

«Η κυβέρνηση την Πέμπτη 31 Ιουλίου, σαν τον κλέφτη μέσα στο κατακαλόκαιρο, ετοιμάζεται να ψηφίσει το νομοσχέδιο-έκτρωμα για τις διαγραφές φοιτητών και τα μέτρα καταστολής στα πανεπιστήμια.

Η ολοκλήρωση της διαβούλευσης έβγαλε ένα και μόνο αποτέλεσμα: την απόρριψη του νομοσχεδίου από την ακαδημαϊκή κοινότητα! Περισσότεροι από 150 φοιτητικοί σύλλογοι, η Ομοσπονδία Διοικητικού Προσωπικού Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης όπως και δεκάδες σύλλογοι μελών ΔΕΠ, ενώ ακόμα και η Σύνοδος των Πρυτάνεων έθεσε σοβαρές αντιρρήσεις για το νομοσχέδιο, επιβεβαιώνοντας ότι το βασικό πρόβλημα των πανεπιστημίων είναι η υποχρηματοδότηση.

Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο απαράδεκτο, αντιεκπαιδευτικό και ντροπιαστικό για την ανώτατη εκπαίδευση!».

Η υπουργός Παιδείας, Σοφία Ζαχαράκη, επιβεβαίωσε την εφαρμογή της ρύθμισης διαγραφής των ανενεργών φοιτητών από τα ελληνικά πανεπιστήμια.

Η υπουργός διευκρίνισε ότι περίπου 35.000 φοιτητές θα έχουν μια τελευταία ευκαιρία να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους, αν τηρούν συγκεκριμένα κριτήρια, ενώ σχεδόν 290.000 άτομα θα διαγραφούν από τους φοιτητικούς καταλόγους.

Οι ανενεργοί φοιτητές και η τελευταία ευκαιρία

Όπως εξήγησε, μιλώντας στην ΕΡΤ, η διάταξη είναι ευεργετική για φοιτητές που έχουν περάσει το 75% των μαθημάτων ή μονάδων τους και έχουν συμμετάσχει σε εξετάσεις τουλάχιστον δύο φορές τα τελευταία δύο χρόνια. «Θα έχουν δικαίωμα να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους σε δύο ακόμη εξάμηνα», σημείωσε, επισημαίνοντας ότι η παρουσία στις εξεταστικές αποτελεί κρίσιμο στοιχείο διατήρησης του φοιτητικού status.

Η ρύθμιση, σύμφωνα με την Ζαχαράκη, βελτιώνει το ήδη υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, ενώ παράλληλα φροντίζει να μην διαγραφούν φοιτητές με αναπηρία άνω του 50%, γονείς παιδιών έως 8 ετών, εργαζόμενοι άνω των 20 ωρών την εβδομάδα και αθλητές με απαιτητικό πρόγραμμα.

Όπως είπε, «το προφίλ κάθε ιδρύματος επηρεάζεται όταν στους καταλόγους περιλαμβάνονται ανενεργοί φοιτητές, καθώς στρεβλώνεται η αναλογία φοιτητών-διδασκόντων και η εικόνα των ιδρυμάτων».

«Φανταστείτε ένα τμήμα που έχει 100 ενεργούς φοιτητές αλλά εμφανίζεται με 150 εγγεγραμμένους. Η εικόνα αυτή δεν βοηθά ούτε στην αποτίμηση του έργου ούτε στην εξεύρεση συνεργασιών με άλλα πανεπιστήμια», σημείωσε.

Οι εξαιρέσεις

Η Ζαχαράκη ξεκαθάρισε πως οι φοιτητές που έχουν ακόμη περιθώριο φοίτησης (π.χ. «4+2» έτη για τετραετή προγράμματα) δεν επηρεάζονται από τη ρύθμιση. Το ίδιο ισχύει και για όσους ξεκίνησαν πρόσφατα τις σπουδές τους.

Αναφορικά με τον ορισμό του «αιώνιου φοιτητή», διευκρίνισε πως δεν αφορά όσους έχουν ξεπεράσει απλώς τον τυπικό χρόνο σπουδών, αλλά εκείνους που έχουν υπερβεί και το επιτρεπόμενο όριο καθυστέρησης (π.χ. 4+2 ή 5+2 έτη), χωρίς ενεργή συμμετοχή στο πανεπιστημιακό πρόγραμμα.

Ενδεικτικά, μόνο από τα μεγάλα πανεπιστήμια, όπως το ΕΚΠΑ και το ΟΠΑ, υπολογίζεται ότι υπάρχουν πάνω από 10.000 φοιτητές ανά έτος εισαγωγής που δεν έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους, με κάποιες εγγραφές να χρονολογούνται από το 1930 ή το 1931.

Μηχανογραφικό

Η υπουργός υπενθύμισε πως από σήμερα, Τρίτη 8 Ιουλίου, είναι ανοιχτή η πλατφόρμα για τη συμπλήρωση του μηχανογραφικού, καλώντας τους υποψήφιους φοιτητές να επιλέξουν με κριτήριο τα ενδιαφέροντα, τις οικονομικές δυνατότητες της οικογένειας και τη γεωγραφική εγγύτητα.

Αναφερόμενη στη φοιτητική στέγαση, η Ζαχαράκη παραδέχθηκε ότι υπάρχουν μεγάλες ελλείψεις, ειδικά σε τουριστικές περιοχές όπως η Κέρκυρα, τα Χανιά και το Ρέθυμνο, ενώ έκανε λόγο για συνεχή προσπάθεια ενίσχυσης του στεγαστικού επιδόματος.

Παράλληλα, αναφέρθηκε στα προγράμματα ενεργειακής αναβάθμισης και δημιουργίας νέων φοιτητικών εστιών, μέσω του Κοινωνικού Κλιματικού Ταμείου και ΣΔΙΤ, τα οποία αναμένεται να προσθέσουν περίπου 10.000 νέες κλίνες στα πανεπιστήμια της περιφέρειας, με ορίζοντα υλοποίησης πενταετίας.