του Άρη Χατζηστεφάνου | Εφημερίδα των Συντακτών

Κάθε συζήτηση για την περιβαλλοντική καταστροφή του πλανήτη σκοντάφτει σε έναν άγνωστο παράγοντα: στις τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα που παράγει η πολεμική μηχανή των ΗΠΑ – ο μεγαλύτερος ρυπαντής του πλανήτη. Η δημοσιογράφος Άμπι Μάρτιν αποφάσισε να ρίξει φως σε αυτό το φαινόμενο και μίλησε στην «Εφ.Συν.» για το νέο της ντοκιμαντέρ με τίτλο «Earth’s Greatest Enemy» (Ο μεγαλύτερος εχθρός της Γης).

Αν ο Αμερικανός επιτελάρχης διέτασσε να σταματήσει αύριο το πρωί κάθε στρατιωτική δράση του Πενταγώνου (συμπεριλαμβανομένων των επιθετικών επιχειρήσεων και των ασκήσεων), ο αμερικανικός στρατός θα συνέχιζε να παράγει καθημερινά τόνους τοξικών αποβλήτων μόνο για να πλένει τα οχήματά του. Το 2023 υπολογίστηκε ότι οι ένοπλες δυνάμεις και το υπουργείο Άμυνας (νυν υπουργείο Πολέμου) των ΗΠΑ παρήγαγαν 48 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα, δηλαδή περισσότερο από ολόκληρη τη Νορβηγία (44 μεγατόνους) και ελαφρώς λιγότερο από τις εκπομπές ολόκληρης της Ελλάδας (51 μεγατόνους). Ο νέος πολεμικός προϋπολογισμός του Τραμπ για το 2026, που θα φτάσει το ένα τρισεκατομμύριο δολάρια, θα προσθέσει επιπλέον 28 μεγατόνους τον χρόνο, δηλαδή όσο παράγει ολόκληρη η Κροατία.

Η ρύπανση του αμερικανικού στρατού ξεπερνά το άθροισμα 140 στρατών του πλανήτη. Οπως μου εξηγεί όμως η δημοσιογράφος Άμπι Μάρτιν, καμία από τις διεθνείς συνθήκες για το κλίμα δεν λαμβάνει υπόψη τις συγκεκριμένες εκπομπές ρύπων, καθώς το υπουργείο Πολέμου αποκρύπτει τα σχετικά στοιχεία επικαλούμενο λόγους εθνικής ασφαλείας.

Στο νέο της ντοκιμαντέρ, η Άμπι Μάρτιν αναζητά τον ρυπογόνο «ελέφαντα στο δωμάτιο» ξεκινώντας από τις τουλάχιστον 800 αμερικανικές βάσεις σε όλο τον κόσμο. «Αν συνυπολογίσουμε», μου λέει, «τις εγκαταστάσεις που ελέγχονται από τη CIA αλλά και τα λεγόμενα lilly pads (μικρές στρατιωτικές μονάδες για ad hoc επιχειρήσεις), οι βάσεις προσεγγίζουν τις 1.000». Οι δύο επόμενες στρατιωτικές δυνάμεις σε αριθμό βάσεων, η Βρετανία και η Ρωσία, έχουν 18 και 7, αντίστοιχα.

Αλλοτε ως πολιτικός αναλυτής και άλλοτε οπλισμένη με τη δημοσιογραφική επιθετικότητα ενός Μάικλ Μουρ, η Άμπι Μάρτιν εξετάζει το φαινόμενο από τη σκοπιά του περιβάλλοντος, της γεωπολιτικής, αλλά και των κοινοτήτων που πληρώνουν τον λογαριασμό της καταστροφής. Η ίδια έχει κερδίσει εδώ και χρόνια τα διαπιστευτήρια μιας μάχιμης ρεπόρτερ. Όταν εργαζόταν στο Russia Today, καταδίκασε από την εκπομπή της την προσάρτηση της Κριμαίας, ενώ στις ΗΠΑ υπέβαλε μήνυση (την οποία κέρδισε) εναντίον της πολιτείας της Τζόρτζια για την αντισυνταγματική νομοθεσία που ποινικοποιούσε το μποϊκοτάζ έναντι του Ισραήλ και τη δράση του κινήματος BDS. Αυτή τη φορά όμως αποφάσισε να τα βάλει με έναν πιο βρόμικο αλλά και αόρατο εχθρό, που απλώνει τα πλοκάμια του και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού.

Η ρύπανση του πολέμου

Τα επίπεδα ρύπων που παράγει το αμερικανικό υπουργείο Πολέμου δεν αφορούν μόνο τον στρατό των ΗΠΑ. Η απαίτηση του Λευκού Οίκου για αύξηση των στρατιωτικών δαπανών των χωρών-μελών του ΝΑΤΟ, η αδυναμία τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία και οι απειλές αμερικανικής εισβολής, από τη Βενεζουέλα μέχρι… τον Καναδά, τροφοδοτούν μια κούρσα εξοπλισμών με γιγαντιαίο αποτύπωμα ρύπανσης. Κάθε αύξηση στρατιωτικών δαπανών κατά 100 δισ. δολάρια στέλνει στην ατμόσφαιρα επιπλέον 32 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα, ενώ μόνο οι νέες ΝΑΤΟϊκές δαπάνες αναμένεται να αυξήσουν τις εκπομπές επικίνδυνων αερίων κατά 1.320 εκατομμύρια τόνους σε διάστημα μιας δεκαετίας.

Αν και η δράση του Πενταγώνου επηρεάζει το σύνολο του πλανήτη, οι Αμερικανοί πολίτες έχουν την «τιμή» να πληρώνουν τον λογαριασμό δύο φορές: αρχικά ως φορολογούμενοι, που επωμίζονται το κόστος λειτουργίας της μεγαλύτερης στρατιωτικής μηχανής στην ανθρώπινη ιστορία και στη συνέχεια ως θύματα των καταστροφών από τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλεί στο περιβάλλον (και) η ρύπανση του στρατού τους.

«Τη στιγμή που οι περισσότεροι πολίτες των ΗΠΑ βγάζουν μετά βίας τον μήνα», μου εξηγεί η Αμπι Μάρτιν, «οι δαπάνες για τον στρατό γιγαντώνονται». Αρκετές μελέτες στην Αμερική αποδεικνύουν ότι πάνω από το 65% των πολιτών βρίσκεται πλέον στη λεγόμενη κατάσταση «paycheck to paycheck», δηλαδή καταναλώνουν το σύνολο του εισοδήματός τους σε βασικά έξοδα με μηδενική αποταμίευση. Το 1997 το ποσοστό ήταν 31%.

Η πολιτική μάλιστα του Τραμπ λειτουργεί σαν πολλαπλασιαστής σε αυτό το φαινόμενο, αφού παράλληλα με την αύξηση των πολεμικών δαπανών διαλύει την ομοσπονδιακή υπηρεσία αντιμετώπισης έκτακτων καταστάσεων (FEMA) και μάλιστα με κομματικούς όρους. Μόλις την περασμένη εβδομάδα απέκλεισε την πολιτεία του Μέριλαντ (που ελέγχεται από τους Δημοκρατικούς) από το πρόγραμμα αποζημιώσεων της FEMA για τις καταστροφές που υπέστη από τις ιστορικές πλημμύρες του Μαΐου. Τις ίδιες ημέρες όμως ζήτησε από το υπουργείο Δικαιοσύνης να ασκήσει ποινικές διώξεις σε στελέχη της υπηρεσίας που, όπως υποστηρίζει, πρόσφεραν βοήθεια με «πολιτικά κριτήρια» επί προεδρίας Μπάιντεν.

Αποτελεί μάλλον ειρωνεία της τύχης ότι το Μέριλαντ αποτελεί ήδη από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο μία από τις πολιτείες με τις μεγαλύτερες πολεμικές βιομηχανίες που τροφοδοτούν το Πεντάγωνο.