Εξοντωτικά μέτρα εκδικητικού χαρακτήρα εισάγει για τους ανυπότακτους το νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Αμυνας που φέρει τον ευφημιστικό τίτλο «Χάρτης Μετάβασης των Ενόπλων Δυνάμεων στη Νέα Εποχή». Το νομοσχέδιο, που τέθηκε σε διαβούλευση από τις 20 Νοεμβρίου ως τις 5 Δεκεμβρίου, μοιάζει περισσότερο με Χάρτη Οπισθοδρόμησης σε Εποχές Αλήστου Μνήμης. Κι αυτό διότι όχι μόνο δεν προχωρά στην από καιρό οφειλόμενη εναρμόνιση της χώρας προς τις συστάσεις διεθνών οργάνων για τον σεβασμό των δικαιωμάτων των αντιρρησιών συνείδησης και την άρση των διακρίσεων εναντίον τους, αλλά μετατρέπει τη στράτευση σε πανταχού παρόντα μπαμπούλα στη ζωή κάθε άνδρα από την εφηβική ηλικία μέχρι πολύ μετά τη μέση ηλικία, ενώ εισάγει διακρίσεις και κατά των γυναικών που στρατεύονται εθελοντικά. Το νομοσχέδιο προβλεπόταν να ψηφιστεί στις 8 Ιανουαρίου 2026, ωστόσο χθεσινά δημοσιεύματα έκαναν λόγο για πιθανή μετάθεση της κατάθεσής του στη Βουλή και της ψήφισής του λόγω πλήθους αρνητικών σχολίων που συγκέντρωσε κυρίως ως προς την εξέλιξη των μόνιμων υπαξιωματικών.

Οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου για τους ανυπότακτους προκαλούν αναστάτωση σε πολλές οικογένειες που έχουν παιδιά να σπουδάζουν ή να εργάζονται στο εξωτερικό ή ζουν στην Ελλάδα με τον φόβο της σύλληψης. Είναι χαρακτηριστικό ότι το νομοσχέδιο καταργεί ακόμη και τη δυνατότητα να έρχονται στην Ελλάδα οι ανυπότακτοι εξωτερικού για περίοδο 40 ημερών προκειμένου να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα χωρίς τον φόβο να συλληφθούν. Η σχετική διάταξη είχε θεσπιστεί το 2005, δίνοντας τη δυνατότητα άσκησης του εκλογικού δικαιώματος και σε όσους ζούσαν στο εξωτερικό χωρίς να έχουν εκπληρώσει τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις.

Επιπλέον, ενώ ο νόμος του 2005 έδινε τη δυνατότητα σε ανυπότακτους εξωτερικού να έρχονται χωρίς φόβο σύλληψης στη χώρα για 30 ημέρες, το νομοσχέδιο περιορίζει ασφυκτικά τη διάρκεια αυτή σε μόλις τέσσερις ημέρες τον χρόνο, με υποχρέωση ενημέρωσης της στρατολογίας και μεταφορά του βάρους της απόδειξης στον ανυπότακτο. Η διάταξη «δεν βασίζεται σε κάποια πραγματική ανάγκη ρύθμισης ζητημάτων εκ μέρους της πολιτείας, αλλά έχει καθαρά εκδικητικό χαρακτήρα. Είναι ιδίως απάνθρωπη στον βαθμό που δεν προβλέπει λόγους εξαίρεσης, π.χ. για συνδρομή σε συγγενικό ή κοντινό πρόσωπο που χρήζει βοήθειας, ή λόγω πένθους», επισημαίνει ο Σύνδεσμος Αντιρρησιών Συνείδησης.

Είναι χαρακτηριστικό για το πνεύμα στρατιωτικοποίησης της ελληνικής κοινωνίας που διαπερνά το νομοσχέδιο ότι κάθε στρατεύσιμος όπως και κάθε ανυπότακτος οφείλει να ενημερώνει τη Στρατολογική Υπηρεσία για κάθε μεταβολή διεύθυνσης κατοικίας, τηλεφώνου και διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ακόμη και αν έχουν απαλλαγή με δελτίο Ι5 (ή αν μονάζουν στο Αγιο Ορος, στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων ή στην Ι.Μ. Αγίας Αικατερίνης του Ορους Σινά), και μάλιστα μέχρι να φτάσουν 45 ετών. Σε διαφορετική περίπτωση, τους επιβάλλεται ποινή ενός μήνα επιπλέον στρατιωτικής υπηρεσίας. Ο Σύνδεσμος κάνει λόγο για «πρωτοφανή και υπερβολικά δυσανάλογη» απαίτηση, ιδίως όταν το άρθρο που αφορά την επίδοση σημειωμάτων κατάταξης εξαντλεί τις δυνατότητες ενημέρωσης των στρατεύσιμων. «Είναι προφανές ότι θα γίνει κατάχρηση της διάταξης για περαιτέρω τιμωρία όσων τελούν σε ανυποταξία», επισημαίνει ο Σύνδεσμος.

Μάλιστα, η απογραφή των στρατεύσιμων μεταφέρεται ένα χρόνο νωρίτερα, από την ηλικία των 18 (Γ΄ Λυκείου) στα 17 (Β΄ Λυκείου). Ο Σύνδεσμος παρατηρεί ότι «η γενικότερη εμπλοκή των σχολείων στη διαδικασία στρατιωτικής απογραφής είναι προβληματική υπό το πρίσμα των συστάσεων της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού ότι θα πρέπει να απαγορεύεται “κάθε μορφής διαφήμιση ή προώθηση της στρατιωτικής υπηρεσίας με στόχο παιδιά, ιδίως σε σχολεία”». Σε κάθε περίπτωση, ο Σύνδεσμος ζητά να ενημερώνονται οι στρατεύσιμοι για το δικαίωμα αντίρρησης συνείδησης και τη διαδικασία αίτησης για εναλλακτική υπηρεσία, σύμφωνα με όσα προβλέπει το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Αν κάποιος ανυπότακτος απαλλαγεί από την υποχρέωση στράτευσης λόγω αναπηρίας 67% και άνω ή επειδή είναι πατέρας τριών παιδιών και άνω, το αξιόποινο διαγράφεται μόνο αν οι λόγοι αυτοί ίσχυαν κατά την κήρυξη της ανυποταξίας και όχι αν άρχισαν να ισχύουν στη συνέχεια. «Η διάταξη στοχεύει εξ ορισμού αδύναμες κατηγορίες πολιτών που δικαιούνται απαλλαγής στράτευσης [...] και μάλιστα χωρίς μεταβατικές διατάξεις για τις περισσότερες κατηγορίες! Η ποινικοποίηση της ανυποταξίας είναι γενικώς απαράδεκτη όταν συντρέχουν λόγοι συνείδησης, ιδίως όσο η πολιτεία αρνείται να αναγνωρίσει πολλούς εξ αυτών ως αντιρρησίες συνείδησης ή/και καταφεύγει σε τιμωρητική μεταχείρισή τους», σημειώνει ο Σύνδεσμος.

Και παρατηρεί: «Η πολιτεία συνεχίζει την πρακτική της εξοντωτικής τιμωρίας των ανυπότακτων. Πέραν των ποινικών διώξεων, των εξοντωτικών προστίμων, των απαγορεύσεων εξόδου από τη χώρα, το άρθρο 220 διατηρεί τη στέρηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων του εκλέγειν, του εκλέγεσθαι και της άσκησης επαγγέλματος και τώρα μέσω της εφεδρείας την επεκτείνει μάλιστα μέχρι τα 60 έτη (!)», έναντι 45 που είναι σήμερα.

Το νομοσχέδιο επιφυλάσσει και άλλη παραβίαση της νομολογίας της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, καθώς δίνει τη δυνατότητα συνεχόμενης δίωξης των ανυπότακτων, ακόμα και όταν έχουν εκτίσει ποινή φυλάκισης για την ανυποταξία ίση ή μεγαλύτερη της διάρκειας της εναλλακτικής υπηρεσίας που θα έκαναν αν είχαν αναγνωριστεί αντιρρησίες συνείδησης. Πρόκειται για πολλαπλές διώξεις ενός ανυπότακτου για το ίδιο αδίκημα, «απαράδεκτη πρακτική που παραβιάζει το ne bis in idem» [την αρχή δικαίου ότι δεν μπορεί να διωχθεί κανείς δύο φορές για το ίδιο αδίκημα] και για την οποία καταδικάστηκε η Ελλάδα στην Επιτροπή του ΟΗΕ.

Ως προς την αντίρρηση συνείδησης και την εναλλακτική υπηρεσία, το νομοσχέδιο εισάγει υπέρογκη αύξηση 87% σε όσους θελήσουν να εξαγοράσουν την εναλλακτική υπηρεσία τους, από 810 ευρώ σε 1.500 ευρώ ανά μήνα εξαγοράς, αναγκάζοντάς τους μάλιστα να πληρώσουν 4.500 ευρώ περισσότερα από όσους εξαγοράζουν την ένοπλη θητεία, καθώς η εναλλακτική υπηρεσία διαρκεί τρεις μήνες περισσότερο. Ο Σύνδεσμος ζητά επίσης να προβλεφθεί για τις γυναίκες που στρατεύονται εθελοντικά η δυνατότητα διακοπής της στράτευσης για λόγους αντίρρησης συνείδησης, όπως ισχύει για τους άνδρες οπλίτες θητείας.

«Δεν ενισχύεται έτσι η άμυνα»

Θοδωρής Διαμαντίδης, αντιρρησίας συνείδησης, γραμματέας Συνδέσμου Αντιρρησιών Συνείδησης, γραμματέας Ευρωπαϊκού Γραφείου για την Αντίρρηση Συνείδησης (EBCO)

«Το νομοσχέδιο στοχεύει ευθέως όσους αρνούνται να μπουν στη στρατιωτική μηχανή, ακόμη κι αν έχουν ήδη πληρώσει βαριά με πρόστιμα και ποινικές καταδίκες. Είτε είναι στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό (μειώνονται οι μέρες εισόδου σε μόλις 4 ανά έτος!) Ακόμη και όσους μεταπίπτουν σε ευάλωτη κατηγορία απαλλαγής, π.χ. μπαμπάδες με τρία παιδιά ή χήροι, όπου τώρα θα παραμένει το αξιόποινο, όπως και για όσους ήδη φυλακίστηκαν για διάρκεια μεγαλύτερη της θητείας. Και ενώ για πολλούς ισχύει το δικαίωμα στην αντίρρηση για λόγους συνείδησης για την παραβίαση του οποίου η Ελλάδα δέχεται πολλαπλές καταδίκες διεθνώς.

Εμείς δεν πιστεύουμε ότι έτσι ενισχύεται η άμυνα, μάλλον αυτό προορίζεται για ένα συγκεκριμένο ακροατήριο.

Στον Σύνδεσμο έχουμε άτομα που ζητούν να προσφέρουν κοινωνική υπηρεσία και στη δημόσια διαβούλευση καταθέσαμε τις προτάσεις μας. Η πολιτεία όμως προτιμά να τους βάζει εμπόδια και να απειλεί με περισσότερες φυλακίσεις και στερήσεις ελευθεριών»

«Αυτό δεν είναι ισότητα»

Μιμίκα Κριτσανίδου, αναπληρωματικό μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Αντιρρησιών Συνείδησης

«Στον Σύνδεσμο Αντιρρησιών Συνείδησης υπάρχουμε και εμείς οι γυναίκες, όσο κι αν φαίνεται παράδοξο με την πρώτη ματιά, γιατί η στράτευση όπως και το Δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης μας αφορούν άμεσα σαν θηλυκότητες.

Είμαστε μάνες, αδελφές, κόρες, φίλες, ερωμένες, σύζυγοι και δεν έχουμε καμιά διάθεση να δούμε τους αγαπημένους μας με την ελληνική σημαία πάνω στα φέρετρά τους και μάλιστα να πρέπει να συνηθίσουμε τη φρικτή αυτή ιδέα σύμφωνα με το δόγμα Δένδια.

Αυτό που επίσης αλλάζει στο νομοσχέδιο Δένδια είναι η πρόβλεψη για εθελοντική στράτευση των γυναικών, κάτι που μέχρι τώρα δεν είχε τεθεί ποτέ. Και βεβαίως δεν πρόκειται για θέμα ισότητας γιατί την ισότητα τη ζητάμε προς τα πάνω και προς τα μπροστά.

Σε αυτό το νομοσχέδιο, μάλιστα, οι γυναίκες που θα πάνε εθελοντικά να στρατευτούν δεν θα έχουν το δικαίωμα να αλλάξουν γνώμη και να γίνουν αντιρρησίες συνείδησης εφόσον αλλάξουν οι πεποιθήσεις τους».

Πηγή: efsyn.gr