ΤΡΙΑ ΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΑ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΧΟΥΝ ΥΠΕΡΤΑΣΗ . ΤΟ 1/3 ΑΥΤΩΝ , ΔΕΝ ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΕΙ
Σύμφωνα με το πρόγραμμα Μαιος Μηνας Μέτρησης [MMM] και την Εθνική Επιδημιολογική Μελέτη, που παρουσίασε η Ελληνική Εταιρεία Υπέρτασης
Σχεδόν 40%έχουν υπέρταση (περίπου 3.000.000 άτομα) και πάνω από 50% των ηλικιωμένων
30% των υπερτασικών είναι αδιάγνωστοι (περίπου 1.000.000)
30% έχουν επιτύχει καλή ρύθμιση με θεραπεία (περίπου 2.000.000 είναι αρρύθμιστοι)
Οι άνδρες και οι νεότεροι υπερτασικοί έχουν συχνότερα αρρύθμιστη υπέρταση
Η υπέρταση παραμένει ο σημαντικότερος τροποποιήσιμος παράγοντας κινδύνου για καρδιαγγειακά νοσήματα καιΗ θανάτους διεθνώς. Είναι η πρώτη αιτία καρδιαγγειακών νοσημάτων στις αναπτυγμένες χώρες και αποτελεί τον ισχυρότερο παράγοντα κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο και έναν από τους ισχυρότερους για στεφανιαία νόσο, έμφραγμα, καρδιακή ανεπάρκεια, νεφρική ανεπάρκεια και άνοια. Στην Ευρώπη σχεδόν το 50% των θανάτων σε άνδρες και γυναίκες αποδίδονται στα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Η διάγνωση γίνεται μόνο με τη μέτρηση της πίεσης, ενώ απαιτεί σχολαστική μεθοδολογία και επιβεβαίωση με επανάληψη μετρήσεων της πίεσης, συχνά και εκτός ιατρείου (στο σπίτι ή με 24ωρη καταγραφή).
Υπάρχουν διάφορα μέσα για να μειωθεί η πίεση χωρίς φάρμακα, αλλά και καλά μελετημένα δραστικά φάρμακα ώστε η υπέρταση να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και να προληφθούν οι επιπλοκές της.
Η υγιεινή διατροφή που περιλαμβάνει πολλά φρούτα, λαχανικά και γαλακτοκομικά με χαμηλά λιπαρά, η μείωση του αλατιού στο φαγητό, η τακτική σωματική άσκηση (πχ. γρήγορο βάδισμα για τουλάχιστον μισή ώρα τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας), η διατήρηση σωματικού βάρους σε φυσιολογικό επίπεδο και η αποφυγή μεγάλης κατανάλωσης αλκοόλ μπορούν να συμβάλλουν στη μείωση της πίεσης αλλά και να προλάβουν ή να καθυστερήσουν την εμφάνισή της. Επιπλέον, η διακοπή του καπνίσματος και η αποτελεσματική αντιμετώπιση της αυξημένης χοληστερίνης και του σακχάρου (όταν συνυπάρχουν) είναι απαραίτητα για την πρόληψη των καρδιαγγειακών επεισοδίων.
Υπάρχουν διάφορες επιλογές για φαρμακευτική θεραπεία, η οποία εξασφαλίζει αποτελεσματική προστασία από τα καρδιαγγειακά επεισόδια.
Η στρατηγική της θεραπείας προσαρμόζεται ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του κάθε ασθενή (εξατομίκευση). Η θεραπεία είναι καθημερινή (συνήθως πρωινή) και όχι περιστασιακή ή μεταβαλλόμενη ανάλογα με τις τιμές της πίεσης που βρίσκει ο ασθενής στο σπίτι.
Η μακροχρόνια επίτευξη άριστης ρύθμισης της πίεσης μειώνει σημαντικά τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
Με τα θεραπευτικά όπλα που διατίθενται σήμερα, πάνω από 95% των ασθενών με υπέρταση μπορούν να ρυθμιστούν άριστα χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες.
ΜΜΜ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Με στόχο τη βελτίωση της ενημέρωσης για την υπέρταση στην Ελλάδα, πραγματοποιήθηκε το πρόγραμμα ΜΜΜ το 2019, 2022, 2023 και 2024 σε 18 αστικά κέντρα και πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις πίεσης σε συνολικά 24.000 ενήλικες. Από τα δεδομένα που προέκυψαν φάνηκε ότι το 40% αυτών που μετρήθηκαν είχαν υπέρταση. Από τους υπερτασικούς ασθενείς, το 25% ήταν αδιάγνωστοι και λιγότεροι από τους μισούς ήταν καλά ρυθμισμένοι με θεραπεία.
Συντονιστής του προγράμματος ΜΜΜ στην Ελλάδα είναι ο καθηγητής Παθολογίας & Υπέρτασης Γεώργιος Στεργίου, στο Κέντρο Υπέρτασης STRIDE-7, Γ’ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική, Νοσοκομείο Σωτηρία, Αθήνα, ο οποίος είναι πρόεδρος της Διεθνούς Εταιρείας Υπέρτασης. Το ΜΜΜ στην Ελλάδα πραγματοποιείται υπό την αιγίδα της Ελληνικής Εταιρείας Υπέρτασης με Προέδρο τον καθηγητή Καρδιολογίας Κωσταντίνο Τσιούφη, ο οποίος είναι διευθυντής της Α’ Καρδιολογικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών στο «Ιπποκράτειο» Νοσοκομείο και διετέλεσε πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Υπέρτασης. Στην διεξαγωγή του ΜΜΜ 2025 στην Αθήνα συμμετέχουν πολλά μέλη Ιατρικών Σχολών και γιατροί του Εθνικού Συστήματος Υγείας, αλλά και πολλοί φοιτητές της Ιατρικής Σχολής, προπτυχιακοί, μεταπτυχιακοί και διδακτορικο.
Το 2017 η Διεθνής Εταιρεία Υπέρτασης ξεκίνησε το Παγκόσμιο Πρόγραμμα ΜΜΜ (May Measurement Month) στο πλαίσιο του οποίου πραγματοποιούνται δράσεις με μετρήσεις της αρτηριακής πίεσης στον γενικό πληθυσμό, κάθε Μάιο σε περισσότερες από 100 χώρες.
Το ΜΜΜ έχει σκοπό να ενημερώσει τον γενικό πληθυσμό αναφορικά με τη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης της υπέρτασης και της αποτελεσματικής αντιμετώπισής της.
Στα προγράμματα ΜΜΜ 2019-2024 πραγματοποιήθηκαν μετρήσεις πίεσης σε πάνω από 8 εκατομμύρια άτομα.
Κύριο μήνυμα του ΜΜΜ: «ΜΕΤΡΗΣΤΕ ΤΗΝ ΠΙΕΣΗ ΣΑΣ»
Στόχος του ΜΜΜ: «ΟΛΟΙ ΝΑ ΓΝΩΡΙΖΟΥΝ ΑΝ ΕΧΟΥΝ ΥΠΕΡΤΑΣΗ»
Από την αποθήκευση κιτ τραυμάτων για μαζικά πλήγματα και θύματα μέχρι τον εξοπλισμό των γιατρών με ενισχυμένους θώρακες, ο σχεδιασμός υγείας για καιρό πολέμου δεν είναι πλέον υποθετικός στην ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
Καθώς οδηγούσε με ασθενοφόρο στην οδό Φάμπρικο προς το σχολείο Λιετάβος, η Μαρτίνα Βερόνικα Νορεϊκαΐτε ένιωθε απροετοίμαστη. Ένιωθε την καρδιά της να χτυπάει δυνατά.
Ήταν ένα ηλιόλουστο πρωινό Τρίτης στα μέσα Μαΐου, όταν Νορεϊκαΐτε ενημερώθηκε από τον ασύρματο για μια έκρηξη στη Γιόναβα, μια πόλη 30.000 κατοίκων στην κεντρική Λιθουανία.
Στα τρία χρόνια που ήταν διασώστρια, οι κλήσεις κατά τη διάρκεια μιας συνηθισμένης μέρας, αφορούσαν υψηλή αρτηριακή πίεση ή πόνους στο στήθος. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που η Νορεϊκαΐτε βρισκόταν μπροστά σε μαζικά θύματα.
Καθώς πλησίαζαν στο σχολείο, με τις σειρήνες να ηχούν, το κτίριο ήταν καλυμμένο από καπνό.
«Άνθρωποι έτρεχαν τριγύρω, ξαπλωμένοι στο έδαφος, ουρλιάζοντας», είπε η Νορεϊκαΐτε, ενώ θυμόταν το χάος στο στάδιο του σχολείου. Αστυνομικοί, πυροσβέστες και στρατιωτικό προσωπικό ήταν ήδη στο σημείο.
Η Νορεϊκαΐτε και η συνάδελφός της ήταν οι πρώτοι παραϊατρικοί που έφτασαν. «Όταν βλέπεις τι συνέβη – τον πανικό, τις κραυγές – δεν ξέρεις τι να κάνεις ή πού να πας. Τα ξεχνάς όλα. Χάνεις την ισορροπία σου».
Το πρωτοφανές αυτό περιστατικό καταστροφής σε ένα ειρηνικό ευρωπαϊκό κράτος ήταν ακριβώς ο λόγος που οι λιθουανικές αρχές είχαν οργανώσει τις διήμερες στρατιωτικές ασκήσεις «Σιδερένιος Λύκος» («Geležinis Vilkas»).
Ο στόχος ήταν να ενισχυθεί ο στρατός, η αστυνομία, οι πυροσβέστες, τα νοσοκομεία και οι παραϊατρικοί για να λειτουργήσουν υπό εξαιρετικές συνθήκες – καθώς η Λιθουανία προετοιμάζεται για το χειρότερο σενάριο: μια επίθεση στην ανατολική πλευρά του ΝΑΤΟ. Από την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η απειλή στρατιωτικής σύγκρουσης έχει γίνει μεγάλη.
«Όταν τα μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι ο πόλεμος είχε ξεκινήσει στην Ουκρανία, ήταν τρομακτικό», είπε η Νορεϊκαΐτε. «Ήταν τρομακτικό στην εργασία επειδή δεν ξέραμε αν είχαμε αρκετούς πόρους ή αν ήμασταν προετοιμασμένοι αν συνέβαινε εδώ».
Η Νορεϊκαΐτε αισθάνεται τώρα πιο ήρεμη. Επικεντρώνεται στην εκπαίδευση και την τελειοποίηση των πρωτοκόλλων διαλογής. Ασκήσεις, όπως αυτή στη Γιόναβα, βοηθούν. Πράγματι, πιστεύει ότι «θα πρέπει να γίνονται πιο συχνά».
Η Λιθουανία δεν αποτελεί εξαίρεση: Όλες οι χώρες της ανατολικής πτέρυγας του ΝΑΤΟ επανεξετάζουν τα πρωτόκολλα αντιμετώπισης κρίσεων για τις εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, οργανώνουν ασκήσεις εκπαίδευσης, επενδύουν σε αντιβαλλιστικά κράνη και γιλέκα και μεταφέρουν τα χειρουργεία στα υπόγεια. Αυτό συμβαίνει από τότε που η σύγκρουση στην Ουκρανία έχει διαλύσει την ψευδαίσθηση ότι η Ευρώπη είναι ασφαλής από τον πόλεμο.
«Δεν τίθεται θέμα αν [η Ρωσία] θα επιτεθεί», δήλωσε ο Ragnar Vaiknemets, αναπληρωτής γενικός διευθυντής του Εσθονικού Συμβουλίου Υγείας, το οποίο επιβλέπει την ετοιμότητα για κρίσεις από πανδημίες έως πόλεμο. «Το ερώτημα είναι πότε».
Πρώην υπό σοβιετική κατοχή, οι χώρες στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης γνωρίζουν πολύ καλά πόσο γρήγορα μπορούν να φτάσουν εκεί τα στρατεύματα.
«Έχουμε κακούς γείτονες εδώ: τη Ρωσία και τη Λευκορωσία», δήλωσε ο Ντάνιελ Ναούμοβας, αναπληρωτής υπουργός Υγείας της Λιθουανίας, σε μια εκδήλωση τον Φεβρουάριο. Η χώρα του συνδέει το ΝΑΤΟ με τις χώρες της Βαλτικής μέσω του Διαδρόμου Σουβάλκι – ενός στενού, ευάλωτου διαδρόμου που θεωρείται ένας από τους πιο πιθανούς στόχους μιας μελλοντικής ρωσικής επίθεσης. Ενώ όλες οι χώρες της ΕΕ βρίσκονται «στην ίδια βάρκα», μερικές βρίσκονται στην εμπροσθοφυλακή «όπου το νερό είναι κρύο», είπε ο Ναούμοβας. «Νερό πιτσιλάει το πρόσωπό μας, νερό πολέμου».
Για τις χώρες στα ανατολικά του ΝΑΤΟ, η ετοιμότητα για πόλεμο δεν είναι προαιρετική – είναι επείγουσα.
«Λίγες χώρες της ΕΕ είναι χώρες πρώτης γραμμής», δήλωσε η Katarzyna Kacperczyk, υφυπουργός στο υπουργείο Υγείας της Πολωνίας. «Για αυτές το ζήτημα είναι πιο σημαντικό».
Η Πολωνία έχει αναδείξει το ζήτημα της ασφάλειας της υγείας σε περιόδους συγκρούσεων κατά τη διάρκεια της εκ περιτροπής προεδρίας της στο Συμβούλιο της ΕΕ, όπου η ασφάλεια της Ευρώπης ήταν το κεντρικό θέμα.
«Δεν μπορούμε να προετοιμάσουμε ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης ή στρατηγικό σχέδιο για τον στρατιωτικό τομέα ή τον οικονομικό τομέα ή τον ενεργειακό τομέα και να αποκλείσουμε τον τομέα της υγείας», δήλωσε η Kacperczyk.
Νοσοκομεία υπό πυρά
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει δείξει ότι οι σύγχρονες συγκρούσεις αφορούν και τις υπηρεσίες υγείας – και τους πολίτες που εξυπηρετούν. Οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης το λαμβάνουν υπόψη.
Το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Βίλνιους Santaros Clinics που βρίσκεται μόλις 50 χιλιόμετρα από τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ με τη Λευκορωσία αναπτύσσει υπόγειες υποδομές, καταφύγια, χώρους προσγείωσης ελικοπτέρων και αυτόνομα συστήματα που θα του επιτρέψουν να λειτουργεί ακόμη και αν διακοπεί η παροχή ηλεκτρικού ρεύματος ή νερού.
Το Santaros είναι συνηθισμένο.
Στην Εσθονία, εκτός από τις θωράκιση σώματος για τα πληρώματα ασθενοφόρων, θα διανεμηθούν δορυφορικά τηλέφωνα για τη διατήρηση των επικοινωνιών σε περίπτωση που τα παραδοσιακά δίκτυα αποτύχουν. Υπάρχουν ακόμη και σχέδια για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου διαδικτύου, εάν χρειαστεί.
Ηλεκτρικές γεννήτριες εγκαθίστανται σε όλο το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, μετά την εμπειρία της Ουκρανίας με τις ρωσικές επιθέσεις που διακόπτουν συστηματικά την πολιτική ηλεκτροδότηση.
«Γνωρίζουμε με βεβαιότητα ότι η Ρωσία στοχεύει τις πολιτικές υποδομές και τις ενεργειακές δομές, και αυτό σημαίνει ότι δεν μπορείτε να έχετε τέτοιου είδους καταστάσεις όπου το νοσοκομείο δεν λειτουργεί επειδή υπάρχουν ορισμένα προβλήματα με τους σταθμούς παραγωγής ενέργειας», δήλωσε ο Βάικνεμετς.
(AP Photo/Martin Meissner)
Πολλά νοσοκομεία στην Ανατολική Ευρώπη – λείψανα της σοβιετικής εποχής – είναι ιδιαίτερα ευάλωτα. «Έχουμε ψηλά κτίρια, έχουμε μεγάλα κτίρια. Βρίσκονται σε ένα συγκρότημα, σε μια περιοχή», πρόσθεσε ο Βάικνεμετς.
Τα νοσοκομεία εξετάζουν τώρα πώς να επαναχρησιμοποιήσουν υπόγεια για να γίνουν χειρουργεία σε περίπτωση ανάγκης. «Δεν μπορώ να φανταστώ να εργάζομαι σε ένα όροφο του νοσοκομείου που απλώς περιμένει να χτυπηθεί», είπε.
Η Εσθονία προμηθεύεται κινητές ιατρικές μονάδες που μπορούν να αναπτυχθούν σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, κάτι που μπορούσε να βοηθήσει στην αντιμετώπιση της περιορισμένης χωρητικότητας κρίσιμης φροντίδας στην Ευρώπη.
Ενώ οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν κατά μέσο όρο 11,5 κλίνες εντατικής θεραπείας ανά 100.000 κατοίκους, «οι ανάγκες σε καιρό πολέμου θα μπορούσαν να απαιτήσουν τρεις έως πέντε φορές αυτή τη χωρητικότητα», δήλωσε ο Bjørn Guldvog, ειδικός σύμβουλος στη Νορβηγική Διεύθυνση Υγείας, σε μια εκδήλωση για την ασφάλεια της υγείας τον Απρίλιο. Η διατήρηση μεγάλου όγκου εργασιών για εβδομάδες ή μήνες θα ήταν επίσης δύσκολη: «Οι περισσότερες εγκαταστάσεις μπορούν να διατηρήσουν ίσως το 120-150 τοις εκατό του κανονικού χειρουργικού όγκου για 24 έως 48 ώρες», είπε. Τα αποθέματα αίματος και οξυγόνου θα γίνουν επίσης κρίσιμα.
Αποθέματα και αλυσίδες εφοδιασμού
Ακόμα και τα καλύτερα προετοιμασμένα νοσοκομεία δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς φάρμακα, προμήθειες και εξοπλισμό, και οι χώρες της Βαλτικής προετοιμάζονται για μαζικές απώλειες. Η Εσθονία, για παράδειγμα, έχει διαθέσει 25 εκατομμύρια ευρώ για προμήθειες μαζικών ατυχημάτων, συμπεριλαμβανομένου ορθοπεδικού εξοπλισμού, αιμοστατικών επιδέσμων και κιτ τραυμάτων – «η μόνη μεγάλη επένδυση που έχουμε κάνει», δήλωσε η υπουργός Υγείας Riina Sikkut σε μια εκδήλωση τον Φεβρουάριο.
Τα αποθέματα θα διασφάλιζαν ότι τα νοσοκομεία θα μπορούσαν να λειτουργήσουν μέχρι να φτάσουν σε αυτά οι προμήθειες από τους συμμάχους, δήλωσε ο Βάικνεμετς, προσθέτοντας ότι το ΝΑΤΟ είναι ζωτικής σημασίας για την εξασφάλιση οδών εφοδιασμού.
Στη Λετονία, τα ιδρύματα υγειονομικής περίθαλψης υποχρεούνται από την εποχή του Covid-19 να διατηρούν μια τριμηνιαία προμήθεια φαρμάκων. «Ποτέ δεν σκέφτηκα ότι θα έλεγα ευχαριστώ στον Covid, αλλά χάρη στον Covid… βρήκαμε οικονομικούς πόρους», δήλωσε η Agnese Vaļuliene, υφυπουργός υγείας. Η χώρα εργάζεται επίσης για τα εθνικά αποθέματα.
Ωστόσο, οι χώρες της Βαλτικής βρίσκονται πολύ κοντά στις πρώτες γραμμές για να διατηρήσουν ασφαλείς τις προμήθειες έκτακτης ανάγκης, δήλωσε ο Jos Joosten, ιατρικός σύμβουλος στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης, το διπλωματικό σώμα της ΕΕ. Ως αποτέλεσμα, άλλες χώρες της ΕΕ πρέπει «να εντοπίσουν τα πράγματα που είναι σπάνια, που είναι πολύ δύσκολο να οργανωθούν, ειδικά για τα μικρά έθνη», δήλωσε ο Joosten. «Και τότε θα πρέπει να παραχωρήσουμε κάποια κυριαρχία, να την δώσουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση για να λαμβάνει αποφάσεις» σχετικά με την κατανομή των αναγκών.
Τα αποθέματα από τον Ερυθρό Σταυρό, τα εθνικά αποθέματα και το rescEU, την υπηρεσία έκτακτης ανάγκης της ΕΕ, πρέπει να είναι έτοιμα να φτάσουν στην πρώτη γραμμή — και στους άμαχους ασθενείς. «Πρέπει να έχουμε καλά σχέδια αντιμετώπισης κρίσεων», δήλωσε ο Sikkut.
Στελέχωση της πολεμικής προσπάθειας
Η ετοιμότητα για πόλεμο υπερβαίνει την πολιτική — χρειάζεται ανθρώπους.
Οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού αποτελούν θεμελιώδη πρόκληση για τις χώρες της Βαλτικής, όπου το προσωπικό υγείας στην καθημερινή ζωή είναι ήδη περιορισμένο. Η Εσθονία, με πληθυσμό 1,3 εκατομμυρίων, έχει σχεδόν το μισό εργατικό δυναμικό στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης σε σχέση με τη Γερμανία.
Ως αποτέλεσμα, οι ασθενείς «από την πρώτη γραμμή» δεν μπορούν να περιμένουν την ίδια φροντίδα που θα λάμβαναν σε περιόδους ειρήνης, είπε η Βάικνεμετς, η οποία είναι «η κύρια και υποκείμενη αρχή του σχεδιασμού μας για μέτρα κρίσης».
Υπάρχει όμως ένα άλλο πρόβλημα: Δεν είναι όλοι διατεθειμένοι να μείνουν.
Όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, η Νορεϊκαΐτε, όπως όλοι οι παραϊατρικοί, έπρεπε να υπογράψει μια δήλωση που έλεγε ότι αν ξεσπούσε πόλεμος στη Λιθουανία, θα παρέμενε και θα εργαζόταν. «Αλλά πώς θα ήταν πραγματικά – ποιος θα ερχόταν και ποιος όχι – δεν ξέρω. Προσωπικά, δεν έχω παιδιά ή οικογένεια ακόμα, οπότε νομίζω ότι θα έμενα», είπε.
Μια λιθουανική έρευνα διαπίστωσε ότι πάνω από το ένα τέταρτο των εργαζομένων στον τομέα της υγείας πιθανότατα θα έφευγαν κατά τη διάρκεια του πολέμου, ενώ λιγότερο από το 40% θα έμεναν και το ένα τρίτο δεν ήταν σίγουρο.
Η Εσθονία αναμένει παρόμοια μοτίβα: «Υπάρχουν πατριώτες, οι άνθρωποι που γνωρίζουμε αναμφίβολα ότι θα μείνουν», είπε ο Βάικνεμετς. «Φυσικά, υπάρχουν και επικριτές που μιλούν για άμεση μετάβαση στην Ισπανία». Πρόσθεσε πως περίπου το 50% έως 60% του πληθυσμού δεν γνωρίζει ακόμη πώς θα αντιδράσει.
Ενώ είναι βέβαιος ότι οι περισσότεροι γιατροί και νοσηλευτές θα παραμείνουν, οι αρχές της Εσθονίας εργάζονται για να μετριάσουν τις ανησυχίες, ειδικά για την ασφάλεια της οικογένειας. «Είναι πολύ ανθρώπινο: Αν δεν νιώθω ασφαλής, αν δεν έχω την εμπιστοσύνη ότι η οικογένειά μου είναι ασφαλής, δεν θα το κάνω», είπε ο Βάικνεμετς.
Στη Λετονία, ο πνευμονολόγος Ρούντολφς Βίλντε είπε ότι ορισμένοι γιατροί με τους οποίους μίλησε σκέφτονται να φύγουν αν ξεσπάσει πόλεμος – ειδικά γονείς που «δεν βλέπουν πώς θα ήταν κατάλληλο για αυτούς να εγκαταλείψουν τα παιδιά κάπου και να βρίσκονται στο νοσοκομείο σε περιόδους στρατιωτικής κρίσης», είπε.
Μόλις μια εβδομάδα πριν από τη συνέντευξη, ο Βίλντε και οι συνάδελφοί του στο Κλινικό Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Pauls Stradiņš κλήθηκαν επίσης να υπογράψουν ένα έγγραφο που αναγνωρίζει ότι είναι κρίσιμο προσωπικό που υποχρεούται να παρουσιαστεί στην εργασία του εάν ηχήσουν σειρήνες.
Ο ίδιος ο Βίλντε σχεδιάζει να παραμείνει, αλλά τόνισε ότι χρειάζεται περισσότερες πληροφορίες για να νιώθει σίγουρος σε περίπτωση που συμβεί το χειρότερο.
«Πρέπει να είμαι προετοιμασμένος… να παρέχω κάποιο είδος στρατιωτικής ιατρικής ή απλώς να είμαι προετοιμασμένος να έρθω στην κανονική μου εργασία και να έχω απλώς μεγαλύτερη ροή ασθενών;» ρώτησε ο Βίλντε. «Επειδή αυτά είναι δύο πολύ διαφορετικά πράγματα και πιθανώς και τα δύο θα έπρεπε να λειτουργήσουν κατά τη διάρκεια του πολέμου».
Και τον Βίλντε δεν πειράζει να ξοδεύει επιπλέον ώρες εκτός από την εργασία του ως γιατρός για εκπαίδευση «γιατί… το βλέπω αυτό ως έναν τρόπο να διατηρήσω τα πράγματα όπως είναι».
«Αν θέλω να μπορώ να κάνω την πνευμονολογική μου δουλειά και ίσως να προσπαθήσω να αναπτύξω πράγματα στη Λετονία, τότε θα πρέπει να συνεχίσει να υπάρχει η Λετονία, σωστά;»
Το νοσοκομείο του στη Ρίγα έχει επίσης ξεκινήσει εκπαιδευτικές συνεδρίες πολέμου, είπε ο Βίλντε. Άλλα νοσοκομεία και χώρες έχουν αρχίσει επίσης να εντείνουν τις ασκήσεις ετοιμότητας πολέμου.
Η Εσθονία ενισχύει την εκπαίδευσή της σε ολόκληρο το σύστημα. Τα νοσοκομεία, τα πληρώματα ασθενοφόρων και οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας λαμβάνουν οδηγίες για το πώς να μεταβούν σε «κατάσταση κρίσης», στην οποία πρέπει να αντιμετωπίσουν μεγάλες εισροές ασθενών και να θεραπεύσουν τραυματίες πολέμου – συμπεριλαμβανομένων τραυμάτων από έκρηξη, τραυμάτων από πυροβολισμούς, εγκαυμάτων, ακρωτηριασμών και τραυματισμών στη σπονδυλική στήλη ή στο κεφάλι – που είναι σπάνιοι σε πολιτικά περιβάλλοντα.
Στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Βίλνιους της Λιθουανίας, «διεξάγονται ασκήσεις εκκένωσης και ασκήσεις ετοιμότητας για την υποδοχή μεγάλου αριθμού θυμάτων για το προσωπικό του νοσοκομείου» μαζί με τις Λιθουανικές Ένοπλες Δυνάμεις και την Ένωση Τυφεκιοφόρων, δήλωσε ο επικεφαλής του νοσοκομείου Τόμας Γιοβάισα.
Μόνο φέτος, η Λιθουανία σχεδιάζει επτά ασκήσεις με τον στρατό και πάνω από 10 ασκήσεις πολιτικής ασφάλειας για επαγγελματίες υγείας, σύμφωνα με τον εκπρόσωπο του υπουργείου Υγείας Julijanas Gališanskis. Η Λιθουανία σχηματίζει επίσης μια ομάδα επειγόντων ιατρικών περιστατικών και οι ειδικευόμενοι γιατροί φιλοξένησαν τον περασμένο μήνα ένα φόρουμ αφιερωμένο στην ετοιμότητα υγειονομικής περίθαλψης σε καιρό πολέμου. Μερικοί γιατροί ταξιδεύουν στην Ουκρανία για να μάθουν από πρώτο χέρι πώς τα νοσοκομεία αντιμετωπίζουν πυραυλικές επιθέσεις, μαζικά θύματα και διακοπές ρεύματος.
Η Βάιβα Γιανκιένε, νοσοκόμα και συντονίστρια στο Blue/Yellow Medical, το οποίο παρέχει ιατρική περίθαλψη σε πολίτες κοντά στην πρώτη γραμμή της Ουκρανίας με τη Ρωσία, έχει προσφέρει εθελοντική εργασία πάνω από 20 φορές στην Ουκρανία από τον Απρίλιο του 2022 — συμπεριλαμβανομένης της πόλης Μπούτσα που επλήγη από τις φρικαλεότητες λίγο μετά την απελευθέρωσή της. Είπε ότι ο καλύτερος τρόπος για να προετοιμάσει κανείς ειδικούς στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης είναι μέσω της εθελοντικής εργασίας στην Ουκρανία.
Περιέγραψε την κλίμακα των τραυματισμών και των ασθενειών στην Ουκρανία ως «δύσκολη στην κατανόηση» — πολλά τραύματα είναι διαφορετικά από οτιδήποτε έχει ξαναδεί, λόγω των νέων τακτικών πολέμου.
«Μετά τις επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, οι συνέπειες είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς», είπε η Γιανκιένε. «Τέτοιοι τραυματισμοί», αναστέναξε, «κάθε επαγγελματίας υγείας που τους είδε είπε το ίδιο πράγμα: Δεν θα μπορούσαμε να φανταστούμε ότι θα ήταν έτσι».
Ενώ ένας τραυματολόγος στη Λιθουανία μπορεί να εκτελεί έναν ακρωτηριασμό το χρόνο, στην Ουκρανία, ολόκληρες νοσοκομειακές πτέρυγες είναι γεμάτες με ασθενείς που αντιμετωπίζουν ακρωτηριασμούς ενός, δύο, τριών ή ακόμα και τεσσάρων άκρων — συν μια σειρά από άλλους σοβαρούς τραυματισμούς. «Έχουμε πολύ μικρή εμπειρία στην αντιμετώπιση τέτοιων σύνθετων, πολλαπλών τραυμάτων», είπε.
Ο κίνδυνος αύξησης των προσφύγων
Ο αντίκτυπος του πολέμου δεν θα σταματούσε στα εθνικά σύνορα.
Λόγω της χρήσης προηγμένων όπλων στην Ουκρανία – συμπεριλαμβανομένων πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς και στρατιωτικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών – η πρώτη γραμμή δεν αποτελεί πλέον σταθερό όριο. Οι επιθέσεις μπορούν πλέον να φτάσουν σε στόχους εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, θέτοντας σε κίνδυνο νοσοκομεία και πολιτικές υποδομές μακριά από ζώνες μάχης και καθιστώντας απαραίτητα τα σχέδια εκκένωσης.
Ως αποτέλεσμα, οι χώρες που βρίσκονται πιο μακριά από την πρώτη γραμμή πρέπει να προετοιμαστούν να υποδεχθούν ασθενείς και πρόσφυγες, δήλωσε ο Joosten, προειδοποιώντας ότι η αλληλεγγύη της ΕΕ θα δοκιμαστεί.
«Εάν η Λιθουανία καταληφθεί, ποιος είναι υπεύθυνος για τους Λιθουανούς, επειδή δεν υπάρχει πια Λιθουανία; Αλλά η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι (ακόμα εκεί)», είπε.
Ο Joosten προέτρεψε τα θεσμικά όργανα της ΕΕ να δημιουργήσουν κεφάλαια για την αντιμετώπιση των θυμάτων μεταξύ αμάχων και στρατιωτικών, καθώς και των εκτοπισμένων πληθυσμών.
Πρόσθεσε ότι τα θύματα θα μπορούσαν να είναι δραματικά υψηλότερα από ό,τι στην Ουκρανία.
«Αυτοί οι 4.000 ασθενείς που μετακινήσαμε μακριά από την Ουκρανία, δεν είναι τίποτα, 4.000 σε τρία χρόνια», είπε. «Ας μιλήσουμε για 4.000 σε δύο εβδομάδες, και μετά ξανά τις επόμενες δύο εβδομάδες, και τις επόμενες δύο εβδομάδες… οι αριθμοί είναι τόσο διαφορετικοί όταν ξεκινήσει ο πραγματικός πόλεμος».
Κανείς δεν ξέρει πότε – ή αν – θα έρθει ο πόλεμος. Αλλά όπως το έθεσε ο Vaiknemets: «Η κρίση δεν φωνάζει ποτέ όταν έρχεται».
Γι’ αυτό οι Πολωνοί και οι χώρες της Βαλτικής «πρέπει να προετοιμαστούν για το χειρότερο», είπε ο Βαλιουλίνε. «Αλλά ελπίζουμε ότι δεν θα συμβεί».
Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μια χρόνια και πολυδιάστατη πάθηση που επηρεάζει το νευρικό σύστημα, προκαλώντας βλάβες στον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό.
«Πρόκειται για μια διαταραχή που επηρεάζει τη μυελίνη, τη λιπώδη ουσία που περιβάλλει τις αποφυάδες των νευρικών κυττάρων, με αποτέλεσμα τη διακοπή της ομαλής μετάδοσης των νευρικών σημάτων», επισημαίνει ο κ. Κωνσταντίνος Βουμβουράκης Διευθυντής – Υπεύθυνος Τμήματος Σκλήρυνσης Κατά Πλάκας στο Metropolitan Hospital, Ομότιμος Καθηγητής Νευρολογίας Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Αιτίες και παράγοντες κινδύνου
«Αν και η ακριβής αιτία της σκλήρυνσης κατά πλάκας παραμένει άγνωστη, η νόσος θεωρείται πιθανότατα αυτοάνοση. Έχουν εντοπιστεί διάφοροι παράγοντες που ενδέχεται να συμβάλλουν στην εμφάνισή της, όπως γενετική προδιάθεση, περιβαλλοντικοί παράγοντες και λοιμώξεις. Μεταξύ των λοιμωδών παραγόντων που έχουν συσχετιστεί με την πάθηση, ξεχωρίζει ο ιός της λοιμώδους μονοπυρήνωσης (Epstein-Barr virus). Έρευνες έχουν δείξει ότι άτομα που έχουν νοσήσει από τον ιό στην παιδική ηλικία έχουν αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξουν τη νόσο σε μεταγενέστερο στάδιο», αναφέρει.
Συμπτώματα και διάγνωση
Τα συμπτώματα της σκλήρυνσης κατά πλάκας διαφέρουν από ασθενή σε ασθενή και μπορεί να εμφανιστούν μεμονωμένα ή σε συνδυασμό. Τα πιο συνηθισμένα περιλαμβάνουν:
Μουδιάσματα και αισθητικές διαταραχές στα άκρα, ιδιαίτερα στα δάχτυλα των χεριών και των ποδιών.
Διαταραχές στην όραση, όπως θόλωση ή διπλωπία.
Δυσλειτουργίες του ουροποιητικού συστήματος, όπως επιτακτική ούρηση ή δυσκολία στην ούρηση.
Η νόσος μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, με συχνότερη εκδήλωση μεταξύ 20 και 40 ετών. Πρόκειται για την κύρια αιτία κινητικών δυσκολιών στις παραγωγικές ηλικίες, ενώ τα τελευταία χρόνια παρατηρείται αύξηση των διαγνώσεων και σε παιδιά.
Θεραπευτική προσέγγιση και πρόγνωση
«Η θεραπεία της σκλήρυνσης κατά πλάκας είναι εξατομικευμένη, καθώς κάθε ασθενής παρουσιάζει διαφορετική εξέλιξη της νόσου. Παρότι η σκλήρυνση κατά πλάκας δεν είναι ιάσιμη, οι διαθέσιμες θεραπείες μπορούν να συμβάλουν στη διαχείριση των συμπτωμάτων, την επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των ασθενών.
Παρά τις προκλήσεις που συνεπάγεται η πάθηση, οι ασθενείς μπορούν να διατηρήσουν έναν ικανοποιητικό τρόπο ζωής, αρκεί να γίνεται έγκαιρη διάγνωση και σωστή ιατρική παρακολούθηση», καταλήγει ο κ.Βουμβουράκης.
*Το Τμήμα Σκλήρυνσης κατά Πλάκας του Metropolitan Hospital, παρέχει εξειδικευμένη φροντίδα και ενημέρωση για την καλύτερη διαχείριση της νόσου. Το Ιατρείο του Metropolitan Hospital απαρτίζεται από: τον Διευθυντή Νευρολόγο τρεις Επιμελητές Νευρολόγους με εμπειρία στο γνωστικό αντικείμενο, εξειδικευμένο Νευροψυχολόγο και υποστηρίζεται γραμματειακά από εξειδικευμένη γραμματέα με 5ετή θητεία σε Μονάδα Σκλήρυνσης κατά Πλάκας Νευρολογικής Πανεπιστημιακής Κλινικής. Με στόχο την ολιστική αντιμετώπιση της ιδιόμορφης αυτής πάθησης, η παραπάνω ομάδα συνεργάζεται και με πλήθος γιατρών άλλων ειδικοτήτων. Η θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών γίνεται σύμφωνα με τις Διεθνείς Κατευθυντήριες Οδηγίες.
Με τον ερχομό της άνοιξης και την άνοδο της θερμοκρασίας τα υπαίθρια αθλήματα γίνονται πιο δελεαστικά. Η εποχή προσφέρεται για ενεργοποίηση και δραστηριότητα, ιδίως τις ημέρες του Πάσχα - μικροί και μεγάλοι θέλουν να απολαύσουν τα αγαπημένα τους σπορ είτε πρόκειται για ποδηλασία στο βουνό, ρακέτες στην παραλία, ορειβασία, ποδόσφαιρο, μπάσκετ ή beach volley.
Ωστόσο, αυτή η μετάβαση από την καθιστική ζωή στη σωματική άσκηση, ακόμα και όταν πρόκειται για ήπιες αθλητικές δραστηριότητες όπως πεζοπορία, τρέξιμο και κολύμβηση, αυξάνει τον κίνδυνο αθλητικών τραυματισμών. Η πρόληψή τους είναι το ζητούμενο, αφού συμβάλει σε μια πιο απολαυστική αλλά και ανταποδοτική σεζόν για όλους όσοι αθλούνται περιστασιακά ή συστηματικά.
«Ο ενθουσιασμός και η λαχτάρα των ανθρώπων να αθληθούν στη φύση καθώς και ο υπερβάλλον ζήλος να έχουν καλές επιδόσεις, χωρίς να είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι, είναι οι λόγοι που προκύπτουν συχνά μυοσκελετικές κακώσεις αυτήν την εποχή. Βλέπουμε κατ’ επανάληψη τους ίδιους τραυματισμούς στα κάτω και άνω άκρα - με τα γόνατα, τα ισχία, τους αστραγάλους, τους ώμους και τους αγκώνες να είναι οι πιο ευάλωτες αρθρώσεις αφού αυτές καταπονούνται περισσότερο από την προσπάθεια.
Μύες, τένοντες και σύνδεσμοι φτάνουν στα όριά τους όταν δεν είναι επαρκώς γυμνασμένοι ή είναι ελλιπώς προθερμασμένοι, όταν παραλείπεται η αποθεραπεία και οι διατάσεις, όταν ο εξοπλισμός που απαιτείται δεν είναι ο κατάλληλος ή η τεχνική που ακολουθείται είναι λανθασμένη. Υπό αυτές τις συνθήκες, η εμφάνιση φλεγμονών και ρήξεων, θλάσεων και εξαρθρημάτων είναι πολύ πιθανή. Απρόβλεπτες δε συγκρούσεις και πτώσεις μπορούν να οδηγήσουν σε κατάγματα οστών», επισημαίνουν οι δρ Παναγιώτης Πάντος, (φωτο) Ορθοπαιδικός Χειρουργός, Διευθυντής της Ορθοπαιδικής Κλινικής Άνω Άκρου στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών και υπεύθυνος των τμημάτων Άνω Άκρου και Αθλητικών Κακώσεων της Osteon Orthopedic & Spine Clinic και δρ Βασίλειος Σακελλαρίου, Ορθοπαιδικός Xειρουργός, Διευθυντής Ορθοπαιδικής Κλινικής στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών και υπεύθυνος του Τμήματος Επανορθωτικής & Ελάχιστα Επεμβατικής Χειρουργικής Ισχίου - Γόνατος και Αθλητικών Κακώσεων της Osteon Orthopedic & Spine Clinic.
Οι δύο πιο συχνοί αθλητικοί τραυματισμοί την άνοιξη είναι:
Διατάσεις και ρήξεις συνδέσμων, τενόντων και μυών
Αυτοί οι τραυματισμοί συμβαίνουν συχνά σε άτομα που δεν είναι σε καλή φυσική κατάσταση, λόγω αδυναμίας των μυών και των αρθρώσεων να υποστηρίξουν πλήρως τις κινήσεις. Η απότομη στροφή των αρθρώσεων τεντώνει πολύ τους συνδέσμους, αυξάνοντας σημαντικά τον κίνδυνο ρήξης τους, ενώ η παράλειψη της προθέρμανσης και χαλάρωσης μετά την άσκηση επηρεάζει ιδιαίτερα τους τένοντες και τους μυς. Ο φθαρμένος ή ακατάλληλος εξοπλισμός (π.χ. παπούτσια), οι ολισθηρές επιφάνειες (π.χ. βρεγμένος δρόμος) και η κούραση είναι επίσης παράγοντες κινδύνου.
Για τη θεραπεία τους αρχικά απαιτείται ανάπαυση, τοποθέτηση πάγου, εφαρμογή πίεσης μέσω ενός επιδέσμου, η τοποθέτηση της πάσχουσας περιοχής ψηλότερα από το επίπεδο της καρδιάς, καθώς και η λήψη αναλγητικών και αντιφλεγμονωδών φαρμάκων για την αντιμετώπιση του πόνου και του οιδήματος. Σε πιο σοβαρά περιστατικά μπορεί να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση.
«Η ρήξη χιαστού συνδέσμου είναι από τις πιο συνηθισμένες παθήσεις, οι οποίες είναι αποτέλεσμα κάποιας απότομης αλλαγής πορείας ή κατεύθυνσης. Ποδοσφαιριστές και μπασκετμπολίστες την υφίστανται συχνά. Ο πόνος, το οίδημα, η δυσκαμψία και η αστάθεια είναι συμπτώματα, η ένταση των οποίων ποικίλει αναλόγως του μεγέθους της ρήξης. Από αυτό εξαρτάται και ο τρόπος θεραπείας, ο οποίος περιλαμβάνει από ακινητοποίηση και φυσικοθεραπείες έως συνδεσμοπλαστική, δηλαδή χειρουργική αντικατάσταση των κομμένων άκρων, μια επέμβαση που γίνεται αρθροσκοπικά», εξηγεί ο δρ Σακελλαρίου.
Τενοντίτιδες
Η κακή φυσική κατάσταση και οι επαναλαμβανόμενες κινήσεις, όπως αυτές που εκτελούν οι τενίστες αλλά και όσοι παίζουν μπάσκετ ή βόλεϊ, γίνονται συχνά αιτία εμφάνισης τενοντίτιδας. Ο τένοντας φλεγμαίνει και τα συμπτώματα που προκαλεί είναι πόνος, οίδημα και αδυναμία ολοκλήρωσης κάποιων κινήσεων.
Οι περιοχές που επηρεάζονται συχνότερα είναι ο ώμος (τενοντίτιδα του στροφικού πετάλου), ο αγκώνας (επικονδυλίτιδα αγκώνα) και το γόνατο (τενοντίτιδα επιγονατιδικού τένοντα).
Η αρχική θεραπεία για την αντιμετώπιση και αυτού του τραυματισμού είναι η ξεκούραση, ο πάγος και τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα. Αργότερα μπορεί να απαιτηθεί φυσικοθεραπεία για την ενδυνάμωση της τραυματισμένης περιοχής.
«Οι αθλητές που εκτελούν επαναλαμβανόμενες κινήσεις του άνω άκρου πάνω από το επίπεδο του κεφαλιού, όπως οι κολυμβητές και οι βολεϊμπολίστες, έχουν αρκετές πιθανότητες να τραυματίσουν τους τένοντες του ώμου. Η τενοντίτιδα του στροφικού πετάλου ή ενός εκ των τενόντων του, συνήθως του υπερακανθίου μπορεί να συμβεί και από ένα μεμονωμένο οξύ τραυματισμό, από λανθασμένη τεχνική ή υπερβολική καταπόνηση. Προκαλεί πόνο σε κατάσταση ηρεμίας και κατά την κίνηση, δυσκαμψία ή αδυναμία άρσης του χεριού πάνω από κάποιο επίπεδο», σημειώνει ο δρ Πάντος.
«Και σε αυτήν την πάθηση για την υποχώρηση των συμπτωμάτων απαιτείται ξεκούραση και τοποθέτηση πάγου. Η φυσικοθεραπεία και η μυϊκή ενδυνάμωση βοηθούν σημαντικά. Σε εμμένουσες καταστάσεις ή σε αθλητές που επιθυμούν σύντομη επιστροφή στις δραστηριότητές τους συστήνονται ενέσεις κορτικοστεροειδών και θεραπείες με πλούσιο σε αιμοπετάλια αίμα. Εάν κάποιος τένοντας υποστεί ρήξη, π.χ. από κάποια πτώση κατά τη διάρκεια της προπόνησης ή ενός αγώνα, τότε απαιτείται η χειρουργική συρραφή του», προσθέτει.
«Η πρόληψη αυτών των συχνών αθλητικών τραυματισμών θα πρέπει να είναι ο πρωταρχικός στόχος και αυτή επιτυγχάνεται με εκγύμναση του σώματος όλο τον χρόνο, αναλόγως της ηλικίας, με διατήρηση της φυσικής κατάστασης και με σωστή προετοιμασία. Η αύξηση της έντασης των προπονήσεων πρέπει να γίνεται σταδιακά, ώστε το σώμα να μπορεί να προσαρμοστεί, προκειμένου να αποφεύγονται μυϊκές καταπονήσεις και τραυματισμοί. Το cross-training, η εναλλαγή των αθλητικών δραστηριοτήτων επίσης, αποτρέπει τους τραυματισμούς από υπερβολική χρήση και ενισχύει τους υπο-χρησιμοποιούμενους μύες.
Από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για την πρόληψη τραυματισμών είναι η επαρκής προθέρμανση και η χαλάρωση μετά την άσκηση. Το ζέσταμα των μυών αυξάνει τη ροή του αίματος, ενισχύει την ευλυγισία και προετοιμάζει το σώμα για πιο έντονη δραστηριότητα. Η μυϊκή αποκατάσταση μετά την προπόνηση όλων των μερών του σώματος που συμμετέχουν στην αθλητική δραστηριότητα είναι σημαντική για την αποφυγή των τραυματισμών, αφού βοηθά στη σταδιακή μείωση της μυϊκής έντασης.
Τέλος, δεν θα πρέπει να παραλείπεται ποτέ η ενυδάτωση πριν και κατά τη διάρκεια της άσκησης και η αναπλήρωση των ηλεκτρολυτών μετά από αυτή.
Υιοθετώντας αυτές τις συμβουλές ο κίνδυνος τραυματισμού ελαχιστοποιείται, δίνοντας τη δυνατότητα αφενός διατήρησης της σωματικής υγείας με ασφάλεια και αφετέρου της ψυχικής ευεξίας που προσφέρει η δραστηριότητα στη φύση», καταλήγουν.
Την πιο δύσκολη μάχη της ζωής του δίνει ο αμερικανός ηθοποιός Eric Dane (ο γοητευτικός Dr. Mark Sloan της τηλεοπτικής σειράς «Grey’s Anatomy»), ο οποίος διαγνώστηκε με μία ανίατη και θανατηφόρα ασθένεια: την πλαγία αμυοτροφική σκλήρυνση (ALS).
«Η πρόσφατη διάγνωσή του στα 52 του χρόνια μας υπενθυμίζει πως η ALS δεν κάνει διακρίσεις. Μπορεί να προσβάλλει οποιονδήποτε, ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου ή φήμης. Πίσω από τα φώτα του Χόλυγουντ, ο Eric είναι πλέον μέλος μιας σιωπηλής, αλλά γενναίας παγκόσμιας κοινότητας. Μίας κοινότητας που το πιο διάσημο μέλος της ήταν ο θεωρητικός φυσικός Στίβεν Χόκινγκ ο οποίος μας δίδαξε πολλά για τη νόσο», αναφέρει η κυρία Άσπα Καράμπελα, πρόεδρος του Ελληνικού Συλλόγου Ατόμων με Νόσους του Κινητικού Νευρώνα (Hellenic ALS Association), εμπειρογνώμων για τους ασθενείς με ALS στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) και μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Συμμαχίας για την ALS (EU ALS Coalition).
Η κυρία Καράμπελα χαρακτηρίζει «αμείλικτη ασθένεια» την ALS και επισημαίνει ότι δεν έχει ακόμη θεραπεία. Όμως οι ασθενείς δεν είναι μόνοι, τονίζει. «Είμαστε δίπλα τους. Όλοι εμείς που πιστεύουμε σε μια κοινωνία με φροντίδα, συμπερίληψη και δικαιοσύνη. Είμαστε δίπλα στους ανθρώπους που καθημερινά χάνουν τη φωνή τους, την κίνηση, ακόμη και την αναπνοή τους - αλλά δεν χάνουν ποτέ την αξιοπρέπεια, το κουράγιο και την πίστη τους. Ο Σύλλογος Ατόμων με Νόσους του Κινητικού Νευρώνα είναι μια ομάδα ανθρώπων που γνωρίζουν από κοντά τον αγώνα με τη νόσο. Γι' αυτό στηρίζει ασθενείς και φροντιστές σε όλη την Ελλάδα, προσφέρει ενημέρωση και ψυχολογική στήριξη, και διεκδικεί δικαιώματα και φροντίδα υψηλής ποιότητας για όλους τους πάσχοντες», υπογραμμίζει.
Οι επιστήμονες-μέλη του Συλλόγου αναφέρουν έξι βασικά δεδομένα που όλοι πρέπει να γνωρίζουμε για τη νόσο ALS.
1. Η πλαγία αμυοτροφική σκλήρυνση (ALS) είναι μία εξελισσόμενη νευροεκφυλιστική ασθένεια. Προσβάλλει τους κινητικούς νευρώνες (νευρικά κύτταρα) του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, περιορίζοντας τη μυϊκή λειτουργία και την ικανότητα εκτέλεσης δραστηριοτήτων όπως η ομιλία, η κατάποση, το περπάτημα και η αναπνοή.
2. Είναι σχετικά σπάνια και καθολικά θανατηφόρος. Στην Ευρώπη οι άνθρωποι που ζουν με αυτήν υπολογίζονται σε 32.000. Ωστόσο εκτιμάται ότι κάθε 45 λεπτά κάποιος ασθενής με ALS πεθαίνει, με συνέπεια ο ετήσιος αριθμός των θυμάτων της να υπολογίζεται σε περίπου 10.000. H σκληρή πραγματικότητα είναι ότι ο επιπολασμός παραμένει χαμηλός λόγω του υψηλού ποσοστού θνησιμότητας. Σε όλο τον κόσμο οι πάσχοντες υπολογίζεται ότι ήταν 223.000 το 2015 και θα φτάσουν στις 376.000 μέχρι το 2040.
3. Η αιτία της δεν είναι γνωστή. Στην ανάπτυξή της πιστεύεται ότι εμπλέκονται διάφοροι γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες, καθώς και παράγοντες του τρόπου ζωής. Μελέτες έχουν δείξει ότι τον κίνδυνο να αναπτυχθεί αυξάνουν ορισμένες γενετικές μεταλλάξεις που εντοπίζονται σε δύο στους τρεις πάσχοντες από οικογενή (κληρονομική) μορφή και σε έναν στους δέκα με σποραδική ALS (δηλαδή χωρίς οικογενειακό ιστορικό της νόσου). Τον κίνδυνο αυξάνουν επίσης ορισμένοι χημικοί και βιολογικοί παράγοντες (π.χ. βαρέα μέταλλα, φυτοφάρμακα, διαλυτικά), οι τραυματισμοί στον εγκέφαλο ή το νωτιαίο μυελό (κυρίως όταν είναι σοβαροί), ορισμένα επαγγέλματα (π.χ. εργασία στις ένοπλες δυνάμεις, επαγγελματικό ποδόσφαιρο, κατασκευές) και το κάπνισμα.
4. Δεν αρχίζει σε όλους τους πάσχοντες με τον ίδιο τρόπο. Στο 70-80% των περιπτώσεων τα συμπτώματα αρχίζουν στα άκρα (χέρια, πόδια). Στο 20-25% αρχίζει με κακή άρθρωση λόγου και δυσκολία στη μάσηση ή στην κατάποση , ενώ στις υπόλοιπες μπορεί να προσβάλλει το αναπνευστικό, έχοντας ως αρχικό σύμπτωμα την αναπνευστική δυσχέρεια.
5. Κατά κανόνα έχει ταχεία εξέλιξη. Αν και μπορεί να προσβάλλει άτομα κάθε ηλικίας, ακόμα και 20χρονους νέους, η μέση (διάμεση) ηλικία εκδήλωσης είναι μεταξύ 51 και 66 ετών. Εντός περίπου 18 μηνών από την εκδήλωση των συμπτωμάτων, τα άτομα που ζουν με ALS χάνουν την ανεξαρτησία τους, μέχρι να φτάσουν σε καταστάσεις πλήρους παράλυσης. Έως και το 50% των ασθενών αναπτύσσουν γνωστική ανεπάρκεια (μπορεί να σχετίζεται με μετωπιαία άνοια) και βιώνουν αλλαγές στη συμπεριφορά και την προσωπικότητα, όπως συναισθηματική αστάθεια, παρορμητικότητα και απώλεια ενδιαφέροντος και κινήτρου. Οι υπόλοιποι όμως διατηρούν άθικτες τις αισθήσεις και τις νοητικές δεξιότητές τους έως το τέλος. Δυστυχώς η ALS μειώνει σημαντικά το προσδόκιμο ζωής των ασθενών. Η πλειονότητά τους καταλήγουν εντός 2 έως 5 ετών από την εκδήλωση των συμπτωμάτων. Μόνο το 10% επιβιώνουν 10 ή περισσότερα χρόνια. Οι μισοί από τους ασθενείς χάνουν τη ζωή τους από αναπνευστική ανεπάρκεια.
6. Οι πάσχοντες αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις. Η εξαιρετικά ταχεία εξέλιξη των συμπτωμάτων και η πολυδιάστατη εκδήλωσή τους καθιστούν την ALS μία μοναδική και εξαιρετικά περίπλοκη νόσο ως προς τη διάγνωση και την αντιμετώπισή της. Παρά την αύξηση της ευαισθητοποίησης για τις σπάνιες νόσους, τα άτομα που ζουν με ALS στην Ευρώπη εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις που σχετίζονται με τις καθυστερήσεις στην παροχή ακριβούς διάγνωσης, τις υποβέλτιστες θεραπευτικές επιλογές και την έλλειψη εγκεκριμένων θεραπειών. Μάλιστα συχνά γίνεται στην αρχή λάθος διάγνωση για την ALS, με συνέπεια να περνούν συνήθως περισσότεροι από 12 μήνες έως ότου μάθουν οι ασθενείς τι έχουν. Η έλλειψη γνώσης για την ALS και ο φόβος για τη διάγνωσή της είναι οι δύο κύριες αιτίες αυτής της καθυστέρησης. Καθυστερημένη διάγνωση σημαίνει ότι θα αργήσει η έναρξη της κατάλληλης περίθαλψης και υποστήριξης - και οι ασθενείς δεν έχουν την πολυτέλεια του χρόνου. Εξίσου σημαντικό όμως είναι και το γεγονός ότι οι ασθενείς χρήζουν εντατικής ιατρικής φροντίδας, την οποία συχνά καλούνται να παράσχουν οι συγγενείς τους, αφού στις περισσότερες χώρες δεν υπάρχουν οργανωμένα κέντρα παροχής της απαραίτητης πολυεπιστημονικής περίθαλψης και νοσηλείας.
«Παρόλο που ο όρος ALS είναι ευρέως αναγνωρισμένος, δεν είναι πλήρως κατανοητό τι σημαίνει πρακτικά να ζεις με την νόσο. Η καθυστερημένη διάγνωση, η πολυπλοκότητα της ασθένειας και η επείγουσα ανάγκη για άμεση αντιμετώπιση των προβλημάτων των ασθενών, τα οποία συχνά αυξάνονται σε καθημερινή βάση, σημαίνουν ότι οι πάσχοντες και οι οικογένειές τους αντιμετωπίζουν έναν συνεχή και αυξανόμενο αριθμό προκλήσεων σε μία σύντομη, εντατική περίοδο. Αυτό μπορεί να τους καταβάλλει όλους, ενώ συχνά αισθάνονται αβοήθητοι αφού δεν υπάρχουν οι απαιτούμενες δομές για την στήριξή τους», καταλήγει η κυρία Καράμπελα.
Δύο λόγια για τον Σύλλογο Ατόμων με Νόσους του Κινητικού Νευρώνα (Hellenic ALS Association)
Ο Σύλλογος Ατόμων με Νόσους του Κινητικού Νευρώνα (Hellenic ALS Association) ιδρύθηκε στις 26 Μαρτίου 2024. Επίτιμος πρόεδρος είναι ο διακεκριμένος καθηγητής Γενικής Ιατρικής και Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης κ. Χρήστος Λιονής. Η πρώτη Γενική Συνέλευση και η εκλογή του πρώτου Διοικητικού Συμβουλίου πραγματοποιήθηκαν στις 16 Δεκεμβρίου 2024. Ο Σύλλογος λειτουργεί ως μία συλλογική φωνή για όλους εκείνους που ζουν ή έζησαν τη νόσο από κοντά. Μέλη του είναι ασθενείς, φροντιστές, φίλοι, γιατροί και εθελοντές που συνεργάζονται αδιάκοπα για να βοηθήσουν τους ασθενείς και όσους τους φροντίζουν, στηρίζοντάς τους πρακτικά και ψυχολογικά.
Ποια συμπτώματα προειδοποιούν ότι χρειαζόμαστε ένα check up;
Όλοι γνωρίζουμε ότι η υγεία μας είναι πολύτιμη. Πόσο συχνά όμως παραβλέπουμε τα πρώτα σημάδια που το σώμα μας στέλνει; Συχνά, είτε λόγω καθημερινών υποχρεώσεων είτε από αμέλεια, δεν δίνουμε την προσοχή που απαιτείται στα μικρά αλλά σημαντικά συμπτώματα, καθώς νομίζουμε ότι θα υφεθούν μόνα τους.
«Η έγκαιρη επαγρύπνηση είναι το πιο αποτελεσματικό όπλο προκειμένου να αποτρέψουμε σοβαρές ασθένειες, και πολλές φορές τα πρώτα συμπτώματα είναι αυτά που μας βοηθούν να εντοπίσουμε νωρίς το πρόβλημα», επισημαίνει η κ. Βαλέρια Εμινίδου Επιμελήτρια Παθολόγος στο Τμήμα Διεθνών Ασθενών του Metropolitan Hospitalκαι συνεχίζει με τα πιο κοινά συμπτώματα που προειδοποιούν ότι πρέπει να έρθουμε σε επικοινωνία με τον θεράποντα ιατρό και να προβούμε στις απαραίτητες ιατρικές εξετάσεις:
Συμπτώματα
Αδικαιολόγητη κούραση-κόπωση
Η αίσθηση κόπωσης, χωρίς προφανή λόγο, μπορεί να υποδεικνύει προβλήματα όπως αναιμία, διαταραχές στην θυρεοειδική λειτουργία, καρδιολογικές και ενδοκρινικές παθήσεις.
Ανεξήγητη απώλεια σωματικού βάρους
Η απώλεια κιλών χωρίς προσπάθεια και χωρίς αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες μπορεί να είναι ένδειξη ορμονικών διαταραχών, μεταβολικών προβλημάτων ή και σοβαρότερων παθήσεων.
Κεφαλαλγία - Ζάλη
Επαναλαμβανόμενοι πονοκέφαλοι ή επεισόδια ζάλης μπορεί να σχετίζονται με αυξημένη αρτηριακή πίεση, ημικρανίες ή άλλες νευρολογικές παθήσεις.
Πόνος στο στήθος
Το άλγος στην περιοχή του στήθους μπορεί να οφείλεται σε καρδιολογικά, πνευμονολογικά νοσήματα ή διαταραχές στον οισοφάγο.
Διαταραχές στις κενώσεις
Οι αλλαγές στις συνήθειες των κενώσεων χωρίς να έχουν προηγηθεί αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες μπορεί να υποκρύπτουν πληθώρα γαστρεντερολογικών διαταραχών όπως οι φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου ή και κακοήθειες του πεπτικού συστήματος.
Απώλεια όρεξης
Η προοδευτική απώλεια της όρεξης η οποία θα οδηγήσει σταδιακά σε απώλεια σωματικού βάρους μπορεί να οφείλεται σε γαστρεντερολογικές διαταραχές ή άλλες σοβαρότερες συστηματικές παθήσεις.
Διαταραχές στην ούρηση
Τα δυσουρικά συμπτώματα μπορεί να οφείλονται σε λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, υπερπλασία προστάτη στους άντρες, λίθους στο ουροποιητικό σύστημα ή στον σακχαρώδη διαβήτη.
Αλλαγές στο δέρμα ή στους σπίλους (ελιές)
Αλλαγές στο μέγεθος, το χρώμα ή την εμφάνιση των σπίλων καθώς και η εμφάνιση δερματικών κηλίδων μπορεί να είναι σημάδι καρκίνου του δέρματος ή άλλης συστηματικής πάθησης.
Αλλαγή στην διάθεση ή την ψυχική κατάσταση
Η μεταβολή στην διάθεση ενός ατόμου μπορεί να οφείλεται σε διαταραχές ύπνου, κατάθλιψη, άγχος καθώς και σε ανεπάρκεια βιταμινών ή ορμονικές διαταραχές.
Επίμονος βήχας
Αν ο βήχας ή ο πόνος στον λαιμό διαρκεί περισσότερο από δύο εβδομάδες ενδέχεται να υποδεικνύει αναπνευστικά προβλήματα όπως η πνευμονία ή κακοήθειες πνεύμονα.
Απώλεια τριχών-Σπάσιμο νυχιών
Η απώλεια μαλλιών καθώς και το σπάσιμο των νυχιών μπορεί να οφείλονται σε ορμονικές αλλαγές, σε αναιμία, σε διατροφικές ελλείψεις καθώς και σε αυτοάνοσα νοσήματα.
Συμπέρασμα
«Η υγεία μας είναι το πολυτιμότερο αγαθό και δεν πρέπει να την παραμελούμε. Συχνά παραβλέπουμε τα σημάδια προειδοποίησης υποτιμώντας τη σημασία τους, όμως η έγκαιρη ανίχνευση και παρέμβαση μπορεί να μας βοηθήσει να προλάβουμε σοβαρές καταστάσεις και να διασφαλίσουμε την ποιότητα της ζωής μας.
Εάν εντοπίσουμε οποιοδήποτε από τα πρώιμα συμπτώματα που αναφέραμε, πρέπει να αναζητήσουμε άμεσα ιατρική βοήθεια.
Η ευθύνη για την υγεία μας ξεκινά από εμάς. Κάθε μικρή ενέργεια που κάνουμε σήμερα μπορεί να έχει μεγάλη σημασία για την υγεία μας αύριο», καταλήγει η κ. Εμινίδου.
*Το Τμήμα Διεθνών Ασθενών του Metropolitan Hospital παρέχει ολοκληρωμένη, υψηλής ποιότητας φροντίδα, διασφαλίζοντας ότι θα λάβετε την ιατρική υποστήριξη που χρειάζεστε.
Η νόσος του Πάρκινσον είναι η δεύτερη πιο συχνή νευροεκφυλιστική διαταραχή παγκοσμίως, μετά τη νόσο Αλτσχάιμερ, που επηρεάζει 6.2 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως και αναμένεται αυτός ο αριθμός να αυξηθεί σε 12 εκατομμύρια έως το 2040. Στην Ελλάδα, οι διαγνωσμένες περιπτώσεις ξεπερνούν τις 20.000, με περίπου 1.000 νέες διαγνώσεις κάθε χρόνο. Ο επιπολασμός της νόσου ανέρχεται σε περίπου 200 περιπτώσεις ανά 100.000 κατοίκους, ενώ η επίπτωσή της είναι περίπου 25 νέες περιπτώσεις ετησίως ανά 100.000 πληθυσμού.
Η νόσος Πάρκινσον είναι μια πολυσυστηματική διαταραχή και παρόλο που τα κινητικά συμπτώματα είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της νόσου, συνυπάρχει μια ποικιλία μη κινητικών συμπτωμάτων. Η νόσος Πάρκινσον πολύ ετερογενής όσον αφορά την ηλικία έναρξης, τα κινητικά συμπτώματα, τα μη κινητικά συμπτώματα, τον ρυθμό εξέλιξης και το γενετικό υπόβαθρο.
Τα κύρια κινητικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
Βραδυκινησία
Μυϊκή δυσκαμψία
Τρόμο (συνήθως ηρεμίας)
Διαταραχές ισορροπίας και βάδισης
Εκτός από τα κινητικά συμπτώματα, η νόσος συνοδεύεται από σοβαρές μη κινητικές εκδηλώσεις, όπως
Η νόσος του Πάρκινσον είναι μια χρόνια, εξελικτική νευροεκφυλιστική διαταραχή. Η εμφάνιση της νόσου, παθολογοανατομικά, οφείλεται στην εκφύλιση των ντοπαμινεργικών νευρώνων της μέλαινας ουσίας, που οδηγεί σε σημαντική μείωση των επιπέδων ντοπαμίνης εντός του ραβδωτού σώματος. Η ντοπαμίνη είναι ο κύριος νευροδιαβιβαστής που εμπλέκεται στον έλεγχο της κινητικότητας.
Η θεραπευτική αντιμετώπιση της Πάρκινσον επικεντρώνεται στη διαχείριση των συμπτωμάτων. Η από του στόματος χορήγηση λεβοντόπα ή L-dopa παραμένει η κύρια φαρμακευτική θεραπεία, καθώς μετατρέπεται σε ντοπαμίνη στον εγκέφαλο, βελτιώνοντας τα κύρια κινητικά συμπτώματα της νόσου, δηλαδή την βραδυκινησία, την δυσκαμψία και τον τρόμο. Ωστόσο, καθώς η νόσος εξελίσσεται, η απάντηση στην λεβοντόπα δεν είναι η επιθυμητή, οδηγώντας σε διακυμάνσεις της κινητικότητας όπως οι συχνές και παρατεταμένες περίοδοι ακινησίας off, οι βασανιστικές ακούσιες δυσκινησίες κορμού και άκρων και η ανάγκη λήψης πολλών δόσεων ντοπαμινεργικής αγωγής ημερησίως.
Όταν τα παραπάνω δεν αντιμετωπίζονται με την τροποποίηση της υπάρχουσας αγωγής τότε θέση έχουν οι θεραπείες προχωρημένου σταδίου.
Για την αντιμετώπιση αυτών των επιπλοκών, έχουν αναπτυχθεί αγωνιστές της ντοπαμίνης, που μιμούνται τη δράση της ντοπαμίνης και παρέχουν σταθερότερο κινητικό έλεγχο. Ο πιο ισχυρός αγωνιστής ντοπαμίνης είναι η απομορφίνη, η οποία χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις όπου οι συμβατικές θεραπείες δεν αποδίδουν επαρκώς. Η υδροχλωρική απομορφίνη παρουσιάζει υψηλή συγγένεια με τους D1 και D2 υποδοχείς της ντοπαμίνης, προσφέροντας ταχύτερη έναρξη δράσης (4-12 λεπτά) με διάρκεια αποτελέσματος 1-2 ώρες.
Η εν τω βάθει Εγκεφαλική Διέγερση (Deep Brain Stimulation, DBS) και η αντλία συνεχούς ενδονηστιδικής έγχυσης gel λεβοντόπα/καρβιντόπα (LGIG) προσφέρουν σημαντική βελτίωση σε επιλεγμένους ασθενείς.
Καινοτόμες γονιδιακές και κυτταρικές θεραπείες, καθώς και νευροπροστατευτικές/ νευροτροποποιητικές θεραπείες, που στοχεύουν στην επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου βρίσκονται προς το παρόν σε ερευνητικό στάδιο.
Η Παγκόσμια Ημέρα Πάρκινσον καθιερώθηκε το 1997 από την Ευρωπαϊκή Ένωση για τη Νόσο του Πάρκινσον (EPDA) με την υποστήριξη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Η 11η Απριλίου είναι αφιερωμένη στην ενημέρωση του κοινού, την καταπολέμηση του στίγματος και την υποστήριξη των ασθενών και των οικογενειών τους. Η νόσος του Πάρκινσον είναι μια αόρατη πανδημία που συνεχώς επεκτείνεται, δημιουργώντας σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις. Παρά την πρόοδο στη φαρμακευτική και ερευνητική κοινότητα, η ανάγκη για αποτελεσματικότερες θεραπείες και βελτιωμένες υπηρεσίες υγείας είναι επιτακτική.
Η κόκκινη τουλίπα, το παγκόσμιο σύμβολο της ασθένειας από το 2005, υπενθυμίζει την ανάγκη για δράση και συμπαράσταση. Η 11η Απριλίου είναι μια ευκαιρία να ενώσουμε τις φωνές μας, να ενισχύσουμε τη φροντίδα και να διεκδικήσουμε καλύτερη ποιότητα ζωής για όσους ζουν με τη νόσο του Πάρκινσον.
Σε εξαιρετικά δυσχερή θέση βρίσκεται Ελλάδα στον τομέα της Υγείας, καθώς καταλαμβάνει τη δεύτερη θέση, μετά την Εσθονία, ανάμεσα στις 27 χώρες της Ε.Ε. όσον αφορά τον δείκτη των ανικανοποίητων υγειονομικών αναγκών. Περίπου το 12% του πληθυσμού αναφέρει πως δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του στον τομέα της υγείας, κυρίως λόγω του κόστους των υπηρεσιών (9,5%) και δευτερευόντως εξαιτίας των μεγάλων λιστών αναμονής (1,5%), σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε ο Καθηγητής Διοίκησης και Οργάνωσης Υπηρεσιών Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, Νίκος Πολύζος, σε εκδήλωση της Ένωσης Ασθενών Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη για την Ευρωπαϊκή Ημέρα Δικαιωμάτων των Ασθενών.
Σύμφωνα με το Iatronet, το οικονομικό κόστος επηρεάζει ιδιαίτερα τους πολίτες με χαμηλά εισοδήματα. Στην Ελλάδα, τουλάχιστον ένας στους πέντε ασθενείς αυτής της κατηγορίας δηλώνει πως δεν μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του για ιατρικές εξετάσεις και οδοντιατρική φροντίδα.
Ο κ. Πολύζος, μιλώντας για τις ανισότητες στις υπηρεσίες Υγείας και την πρόσβαση στην ιατρική καινοτομία, σημείωσε πως, αν και η χώρα αυξάνει σταδιακά τις δαπάνες υγείας μετά την πανδημία, εξακολουθεί να υστερεί σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν αυξήσει σημαντικά τις αντίστοιχες δαπάνες.
Η συνολική δαπάνη Υγείας στην Ελλάδα ανέρχεται στο 9,5% του ΑΕΠ, έναντι 10,9% κατά μέσο όρο στην Ε.Ε., ενώ οι δημόσιες δαπάνες φτάνουν μόλις το 5,9% του ΑΕΠ, έναντι 8,8% στην υπόλοιπη Ευρώπη.
Ο καθηγητής επεσήμανε ότι, παρόλο που δεν υποστηρίζει ανεξέλεγκτες αυξήσεις στις δαπάνες, η χώρα πρέπει να επιταχύνει σημαντικά τις σχετικές επενδύσεις ώστε να συμβαδίζει με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.
Υγεία: Πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ οι ιδιωτικές δαπάνες
Οι Έλληνες εξακολουθούν να καταβάλλουν το 35% των δαπανών υγείας ιδιωτικά, ποσοστό που ξεπερνά κατά πολύ τον μέσο όρο της Ε.Ε. Ο κ. Πολύζος υπογράμμισε ότι στόχος της πολιτικής υγείας θα πρέπει να είναι η μείωση των ιδιωτικών δαπανών στο 20%.
Αναφορικά με την κυκλοφορία νέων φαρμάκων, η Ελλάδα βρίσκεται κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ωστόσο, η πρόσβαση των ασθενών σε αυτά καθυστερεί, με τον μέσο χρόνο να φτάνει το 1,5 έως 2 χρόνια. Κατά την περίοδο 2018-2021, οι καθυστερήσεις άγγιξαν τις 674 ημέρες, ενώ μόλις το 42% των εγκεκριμένων θεραπειών ήταν ευρέως διαθέσιμες. Σε σχέση με την περίοδο 2017-2020, η καθυστέρηση αυξήθηκε κατά 176 ημέρες, αν και παρατηρείται βελτίωση τα τελευταία τρία χρόνια.
Ο καθηγητής αναφέρθηκε σε τρεις βασικές προκλήσεις για τη δημόσια υγεία σήμερα:
Η μετάβαση σε ένα νέο επιδημιολογικό προφίλ, κυριαρχούμενο από χρόνιες παθήσεις (καρδιοπάθειες, καρκίνοι, μεταβολικά και αναπνευστικά νοσήματα).
Η επικράτηση ανθυγιεινών συμπεριφορών, όπως η κατανάλωση καπνού και αλκοόλ, αλλά και η κακή διατροφή.
Η εμφάνιση νέων λοιμωδών νοσημάτων και η επανεμφάνιση παλαιών, που θεωρούνταν σχεδόν εξαλειμμένα στην Ευρώπη.
Τα συστήματα υγείας καλούνται να αξιολογήσουν αυτό το νέο φορτίο, να προβλέψουν τις επιπτώσεις του και να επαναπροσδιορίσουν τους στόχους και τις προτεραιότητές τους.
Υγεία: Το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα και οι κύριες αιτίες θανάτου
Το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα υπερβαίνει τα 81 έτη, πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας υπήρξε μείωση κατά έξι μήνες, η οποία όμως στη συνέχεια σταθεροποιήθηκε, διακόπτοντας την προηγούμενη τάση αύξησης κατά 1,5 – 2 έτη ανά δεκαετία.
Σήμερα, το 20% του ελληνικού πληθυσμού είναι άνω των 65 ετών, ποσοστό που αναμένεται να φτάσει το 33% έως το 2060. Ο καθηγητής παρατήρησε ότι η πληθυσμιακή μείωση και το έντονο δημογραφικό πρόβλημα δεν οφείλονται αποκλειστικά στην οικονομική κρίση, αλλά και στη σύγχρονη τάση των οικογενειών να αποκτούν λιγότερα παιδιά. Αυτή η εξέλιξη, όπως σημείωσε, πρέπει να ανακοπεί μέσω κινήτρων και άλλων μέτρων.
Όσον αφορά τις αιτίες θανάτου στην Ελλάδα, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, οι καρκίνοι (κυρίως του πνεύμονα), οι αναπνευστικές παθήσεις και οι μεταβολικές ασθένειες ευθύνονται για το 90% τόσο των θανάτων όσο και των νοσηλειών στα νοσοκομεία.
Η οξεία γαστρεντερίτιδα είναι μια κοινή φλεγμονώδης πάθηση του γαστρεντερικού συστήματος, που περιλαμβάνει το στομάχι και το έντερο. Συνήθως προκαλεί συμπτώματα όπως έμετο, διάρροια, κοιλιακό άλγος και πυρετό, τα οποία μπορεί να εμφανίζονται σε συνδυασμό ή ξεχωριστά. Τα περισσότερα από αυτά τα συμπτώματα είναι ήπια και υποχωρούν μέσα σε λίγες ημέρες με την κατάλληλη φροντίδα.
«Η γαστρεντερίτιδα προκαλείται συνήθως από λοιμώξεις, κυρίως ιογενείς, βακτηριακές ή, πιο σπάνια, παρασιτικές. Ο ροταϊός είναι ο πιο κοινός ιός που προκαλεί γαστρεντερίτιδα στα παιδιά, και για τον λόγο αυτό συνιστάται καθολικός εμβολιασμός στη βρεφική ηλικία. Άλλοι ιοί περιλαμβάνουν τον αδενοϊό, τον νοροϊό και τους εντεροϊούς. Σπανιότερα η πάθηση μπορεί να οφείλεται σε βακτήρια όπως η σαλμονέλα, η σιγκέλλα ή το καμπυλοβακτηρίδιο. Επιπλέον, η γαστρεντερίτιδα μπορεί να προκληθεί από τροφική δηλητηρίαση, συνήθως λόγω κακής συντήρησης ή ακατάλληλης προετοιμασίας τροφίμων», επισημαίνει η κ. Γεωργία Δημητρίου, Επιμελήτρια Παιδιατρικής Κλινικής στο Metropolitan Hospitalκαι συνεχίζει με όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τη νόσο, την πρόληψη και την αντιμετώπισή της:
Συμπτώματα της γαστρεντερίτιδας
Η γαστρεντερίτιδα εκδηλώνεται συχνά με έμετο ή διάρροια, ή και τα δύο. Η διάρροια χαρακτηρίζεται από συχνές κενώσεις με υδαρή ή μαλακή σύσταση. Εάν η διάρροια περιλαμβάνει αίμα ή βλέννη, μπορεί να υποδηλώνει μικροβιακή λοίμωξη. Άλλα συχνά συμπτώματα είναι το κοιλιακό άλγος -το οποίο συνήθως εμφανίζεται πριν από τους εμέτους ή την διάρροια και μειώνεται μετά- και ο πυρετός.
Αντιμετώπιση στο σπίτι
Η βασική θεραπεία για τη γαστρεντερίτιδα περιλαμβάνει τη διατήρηση της ενυδάτωσης. Η χορήγηση υγρών πρέπει να ξεκινάει τουλάχιστον μία ώρα μετά τον τελευταίο έμετο, με μικρές ποσότητες υγρών σε συχνά διαστήματα. Σε βρέφη, ο θηλασμός ή η φόρμουλα πρέπει να συνεχιστούν κανονικά. Σε μεγαλύτερα παιδιά, οι απλές αμυλούχες τροφές όπως το ρύζι και οι πατάτες μπορούν να βοηθήσουν στην ανάρρωση. Αποφύγετε τα επεξεργασμένα τρόφιμα, καθώς μπορεί να επιδεινώσουν τα συμπτώματα. Φαρμακευτικά σκευάσματα για τον περιορισμό του εμετού ή της διάρροιας δεν συνιστώνται.
Πότε να αναζητήσουμε ιατρική βοήθεια
«Συνήθως, τα συμπτώματα υποχωρούν από μόνα τους σε λίγες μέρες. Ωστόσο, εάν το παιδί παρουσιάσει συμπτώματα αφυδάτωσης, όπως μειωμένη παραγωγή ούρων ή πολύ ξηρό στόμα, ή έχει υψηλό πυρετό που δεν υποχωρεί, είναι σημαντικό να αναζητηθεί ιατρική βοήθεια. Τα βρέφη κάτω των 6 μηνών ή τα παιδιά με χρόνια νοσήματα διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για αφυδάτωση και απαιτείται έγκαιρη εκτίμηση από παιδίατρο. Επίσης, εάν υπάρξει διάρροια με αίμα, συνεχείς έμετοι ή έντονο κοιλιακό άλγος, η επίσκεψη στον γιατρό είναι αναγκαία», τονίζει.
Πρόληψη
Η πρόληψη της γαστρεντερίτιδας βασίζεται στην τήρηση των κανόνων υγιεινής, όπως το συχνό πλύσιμο των χεριών και η αποφυγή κατανάλωσης ακατάλληλα προετοιμασμένων ή αποθηκευμένων τροφίμων. Ειδικά στα παιδιά, η χρήση καθαρών και ασφαλών υλικών κατά την προετοιμασία των γευμάτων και η καλή συντήρηση των τροφίμων είναι σημαντικά μέτρα πρόληψης. Επιπλέον, είναι απαραίτητο τα παιδιά να παραμένουν στο σπίτι για τουλάχιστον 24 ώρες μετά την αποδρομή των συμπτωμάτων, προκειμένου να αποτραπεί η μετάδοση της πάθησης σε άλλα άτομα.
«Με την κατάλληλη φροντίδα και ενυδάτωση, η γαστρεντερίτιδα συνήθως αντιμετωπίζεται εύκολα στο σπίτι, και τα περισσότερα παιδιά αναρρώνουν πλήρως χωρίς επιπλοκές. Όσα αδυνατούν να λάβουν ενυδάτωση από το στόμα ενδέχεται να χρειαστούν νοσηλεία και χορήγηση ενδοφλέβιων υγρών. Στις σπάνιες περιπτώσεις όπου τα συμπτώματα είναι επίμονα και έχουν μεγάλη χρονική διάρκεια θα χρειαστεί εκτίμηση από Παιδογαστρεντερολόγο προς αποκλεισμό εναλλακτικών διαγνώσεων που αφορούν νοσήματα του πεπτικού συστήματος», καταλήγει η κ. Δημητρίου.
*Στην Παιδιατρική Κλινική του Metropolitan Hospital λειτουργεί ειδικό Παιδογαστρεντερολογικό Ιατρείο που στελεχώνεται από έμπειρους και καταξιωμένους Παιδογαστρεντερολόγους, ενώ παράλληλα υπάρχει η δυνατότητα διενέργειας όλου του φάσματος των διαγνωστικών και θεραπευτικών πράξεων που άπτονται της Παιδιατρικής Γαστρεντερολογίας.
Ολοένα περισσότερα άτομα εκδηλώνουν γλαύκωμα, μία ομάδα χρόνιων, προοδευτικά εξελισσόμενων εκφυλιστικών παθήσεων, που προκαλούν μη αναστρέψιμες βλάβες στο οπτικό νεύρο.
Υπολογίζεται ότι ένα στα 200 άτομα άνω των 40 ετών πάσχουν από αυτό, με τον αριθμό των ασθενών να αυξάνεται σε 1 στους 8 στις ηλικίες άνω των 80 ετών. Σε απόλυτους αριθμούς το γλαύκωμα προσβάλλει παγκοσμίως 78 εκατομμύρια άτομα. Ωστόσο πάρα πολλοί ασθενείς δεν γνωρίζουν για το πρόβλημα της όρασής τους, γιατί στα αρχικά στάδιά του δεν προκαλεί συμπτώματα. Αυτό έχει ως συνέπεια να γίνεται αντιληπτό το γλαύκωμα όταν πια έχει προχωρήσει πολύ.
Μελέτες έχουν δείξει ότι στις ανεπτυγμένες χώρες αδιάγνωστο είναι το 50% των ασθενών, ενώ στις αναπτυσσόμενες το 90%. Παγκοσμίως, εξάλλου, 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες φροντίδας της όρασης, γεγονός που απειλεί την όρασή τους.
«Το γλαύκωμα είναι η συχνότερη αιτία μη αναστρέψιμης απώλειας της όρασης, αλλά δυστυχώς μεγάλος αριθμός πασχόντων παραμένουν αδιάγνωστοι. Κύριες αιτίες γι' αυτό είναι η άγνοια για τη σοβαρότητά του, η μη συμμόρφωση στις συστάσεις για προσυμπτωματικό οφθαλμολογικό έλεγχο και η ανίχνευσή του σε προχωρημένο και κατ' επέκταση πιο σοβαρό στάδιο. Δυστυχώς, με τη γήρανση του πληθυσμού ο αριθμός των κρουσμάτων αναμένεται να αυξηθεί ακόμα περισσότερο, φθάνοντας στα σχεδόν 112 εκατομμύρια έως το 2040. Μέχρι τότε, υπολογίζεται ότι 22 εκατομμύρια άνθρωποι θα έχουν χάσει την όρασή τους από το γλαύκωμα», αναφέρει ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, Xειρουργός-Oφθαλμίατρος, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, Καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
Εξίσου ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι το γλαύκωμα έχει και οικογενειακή συνιστώσα. Έχει βρεθεί πως τα μέλη των οικογενειών των ασθενών διατρέχουν δεκαπλάσιο κίνδυνο να το αναπτύξουν και τα ίδια, σε σύγκριση με τα άτομα χωρίς οικογενειακό ιστορικό της νόσου. Ένας άλλος σοβαρός παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξή του είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, από τον οποίο πάσχουν περισσότερα από ένα εκατομμύριο άτομα στη χώρα μας.
Όσο πιο νωρίς, όμως, διαγνωστεί το γλαύκωμα, τόσο λιγότερες βλάβες θα προκληθούν στα μάτια και τόσο περισσότερη όραση θα σωθεί, τονίζει η Παγκόσμια Εταιρεία Γλαυκώματος (World Glaucoma Association - WGA) με αφορμή την Παγκόσμια Εβδομάδα για το Γλαύκωμα (9-15 Μαρτίου 2025).
Η έγκαιρη διάγνωση προϋποθέτει τακτικό προσυμπτωματικό έλεγχο, επισημαίνει ο δρ Κανελλόπουλος. Αυτό σημαίνει πως πρέπει να πηγαίνουμε στον οφθαλμίατρο για πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο:
Τουλάχιστον μία φορά στις ηλικίες 20 έως 29 ετών και τουλάχιστον δύο φορές από τα 30 έως τα 39 έτη (ιδανικά θα έπρεπε να πηγαίνουμε κάθε 2 έως 4 χρόνια πριν από την ηλικία των 40 ετών, τονίζει ο καθηγητής)
Τουλάχιστον μία φορά κάθε 2 έως 3 χρόνια στις ηλικίες 40 έως 60 ετών (ιδανικά ο έλεγχος πρέπει να είναι ετήσιος)
Κάθε 1 έως 2 χρόνια μετά τα 60 έτη
Οι γενικές αυτές συστάσεις ισχύουν για όσους δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό γλαυκώματος ή διαβήτη, καθώς και για όσους έχουν φυσιολογικά ευρήματα στις προληπτικές εξετάσεις. Όσοι έχουν οικογενειακό ιστορικό πρέπει να αρχίζουν τον τακτικό έλεγχο σε μικρότερη ηλικία, ενώ αν κάποιος έχει παθολογικά ευρήματα η συχνότητα του επανελέγχου διαφέρει αισθητά. Στους ασθενείς αυτούς η ηλικία έναρξης του συστηματικού ελέγχου και η συχνότητα της επανάληψης καθορίζονται εξατομικευμένα. Όσον αφορά τους διαβητικούς ασθενείς, αυτοί πρέπει να ελέγχουν προληπτικά την όρασή τους σε ετήσια βάση.
Γιατί όμως είναι τόσο σοβαρό το γλαύκωμα; «Η πιο συνηθισμένη αιτία που προκαλεί βλάβες στο οπτικό νεύρο των πασχόντων είναι η αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση. Οι νευρικές απολήξεις του οπτικού νεύρου είναι πολύ ευαίσθητες στην αύξησή της και υφίστανται βλάβες από αυτήν», απαντά ο κ. Κανελλόπουλος.
Όταν αρχίσουν οι βλάβες στις νευρικές απολήξεις, αρχίζει πρώτα να μειώνεται η περιφερειακή όραση. Οι πρώτες ενδείξεις είναι η εμφάνιση περιφερειακών σκοτωμάτων, δηλαδή σκοτεινών σημείων στο περιφερειακό πεδίο. Αν δεν γίνει θεραπεία, η απώλεια της περιφερειακής όρασης θα ενταθεί και κάποια στιγμή ο ασθενής θα συνειδητοποιήσει ότι είναι σαν να βλέπει μέσα από τούνελ.
Αν πάλι δεν γίνει θεραπεία, οι βλάβες θα επεκταθούν σε όλο το οπτικό νεύρο και τελικά θα πληγεί και η κεντρική όρασή του, οπότε κινδυνεύει από ολική τύφλωση.
Αυτό όμως συνήθως δεν συμβαίνει σε μία μέρα και γι' αυτό υπάρχουν πολλές ευκαιρίες να σταματήσει ή έστω να επιβραδυνθεί η νόσος. Τυπικά, το γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας που είναι η πιο κοινή μορφή εξελίσσεται βαθμιαία επί πολλά χρόνια. Με την κατάλληλη θεραπεία οι ασθενείς μπορούν να διατηρήσουν ικανοποιητική όραση ακόμα και για 20 ή περισσότερα χρόνια μετά τη διάγνωσή τους.
Μερικοί ασθενείς, όμως, εκδηλώνουν οξύ γλαύκωμα, το οποίο είναι επείγον περιστατικό γιατί μπορεί να προκαλεί μόνιμη απώλεια της όρασης μέσα σε ώρες ή μέρες.
Η θεραπεία που συνιστάται στους ασθενείς συνήθως είναι φαρμακευτική με ειδικά αντιγλαυκωματικά φάρμακα ή/και κολλύρια, επεμβατική (π.χ. με λέιζερ) ή συνδυασμός αυτών.
«Οι θεραπείες μπορούν να διατηρήσουν την εναπομείνουσα όραση, αλλά δεν βελτιώνουν όση έχει ήδη χαθεί από το γλαύκωμα», ξεκαθαρίζει ο κ. Κανελλόπουλος. «Επιπλέον, οι περισσότεροι πάσχοντες χρειάζονται φαρμακευτική θεραπεία για την υπόλοιπη ζωής τους, η οποία όμως για να είναι αποτελεσματική απαιτεί την επιμελή τήρηση της αγωγής. Η ελλιπής συμμόρφωση στην θεραπευτική αγωγή μπορεί να οδηγήσει σε μείωση ή και απώλεια της όρασης», καταλήγει.
