ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ

Ελλάδα και Τουρκία χρησιμοποιούν κατά το δοκούν την εδαφική ασάφεια για να παραβιάζουν ατιμώρητα τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο ● Εκμεταλλευόμενες το αποκλειστικό δικαίωμα πρόσβασης που διατηρούν για τον εαυτό τους στην περιοχή, οι Aρχές των δύο χωρών την έχουν μετατρέψει σε θανατηφόρα ζώνη εξαίρεσης από τον νόμο, μια επικράτεια αυθαιρεσίας ● Περισσότερες από 60 ομάδες προσφύγων έχουν εγκλωβιστεί σε νησίδες του ποταμού από τις αρχές του 2020.

Μια διαδραστική πλατφόρμα χαρτογράφησης της συνοριακής γραμμής στον Εβρο, προϊόν πολύμηνης έρευνας της ερευνητικής ομάδας Forensis μαζί με την ερευνητική ομάδα Forensic Architecture, έχει αναρτηθεί από χθες στο διαδίκτυο (https://evros.counter-investigations.org/) για να φωτίσει κάθε σημαντική λεπτομέρεια ενός συνοριακού τοπίου που κρατούνταν μέχρι σήμερα αχαρτογράφητο, απροσπέλαστο και ασαφές για τις οργανώσεις δικαιωμάτων, για τους ακτιβιστές, για τους ερευνητές, για τους πρόσφυγες που διασχίζουν τα σύνορα και για κάθε ενδιαφερόμενο.

Καθώς με τις δεκαετίες άλλαζε το φυσικό ανάγλυφο και μετατοπιζόταν η κοίτη του ποταμού με βάση την οποία έγινε η αρχική συνοριακή χάραξη το 1926, το ακριβές σύνορο του Εβρου παρέμενε ασαφές στους μη ειδικούς. Αυτή την ασάφεια εκμεταλλεύονταν οι ελληνικές και οι τουρκικές αρχές για να ισχυριστούν κατά πώς τις βολεύει κάθε φορά ότι ένα συγκεκριμένο σημείο βρισκόταν στην εδαφική κυριότητα του άλλου κράτους, προκειμένου να αποποιηθούν τη δική τους ευθύνη για τυχόν διάσωση προσφύγων ή για παραβιάσεις των δικαιωμάτων τους.

«Η πλατφόρμα παρακολουθεί αυτή την επί έναν αιώνα μεταμόρφωση του ποτάμιου τοπίου και παρακολουθεί τη μεταβαλλόμενη πορεία του ποταμού στον χώρο και στον χρόνο για να διερευνήσει τις θανατηφόρες επιπτώσεις που έχει αυτή η ευέλικτη εδαφική συνθήκη στις σημερινές συνοριακές διελεύσεις. Στα 9.404 στρέμματα και τα δύο κράτη χρησιμοποιούν ως όπλο την εδαφική ασάφεια για να παραβιάζουν ατιμώρητα τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο. Μέσα σε αυτόν τον χώρο μετανάστες και πρόσφυγες κυνηγιούνται, κρατούνται, βασανίζονται, «απωθούνται» στην άλλη πλευρά του ποταμού από τους συνοροφύλακες ή εγκαταλείπονται σε νησίδες για ημέρες, ακόμη και εβδομάδες» σημειώνουν οι δημιουργοί της πλατφόρμας.

 

01 04

Εκμεταλλευόμενες το αποκλειστικό δικαίωμα πρόσβασης που διατηρούν για τον εαυτό τους στην περιοχή, οι Aρχές των δύο χωρών έχουν μετατρέψει την περιοχή σε θανατηφόρα ζώνη εξαίρεσης από τον νόμο, μια επικράτεια αυθαιρεσίας. Tο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου στην πρόσφατη ιστορική απόφασή του, με την οποία καταδικάζει τη χώρα μας για την επαναπροώθηση γυναίκας τουρκικής καταγωγής στην Τουρκία τον Μάιο του 2019, έκανε δεκτό ότι οι επαναπροωθήσεις στον Εβρο και στο Αιγαίο αποτελούν συστηματική πρακτική της Ελλάδας. Το Δικαστήριο δέχτηκε επίσης ότι όλα τα στοιχεία της έκθεσης που είχαν υποβάλει οι Forensic Architecture βάσει λεπτομερούς χωροχρονικής ανάλυσης ήταν αυθεντικά και επαληθεύσιμα, ενώ αμφισβήτησε τους ισχυρισμούς της κυβέρνησης ότι μπορούν να γίνουν δεκτά μόνο φωτογραφίες και βίντεο στα οποία αναγράφονται τα λεγόμενα μεταδεδομένα, δηλαδή πληροφορίες για το πότε και πού τραβήχτηκαν.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της πλατφόρμας, περισσότερες από 60 ομάδες προσφύγων έχουν εγκλωβιστεί σε νησίδες του ποταμού από τις αρχές του 2020. Η περίπτωση της ομάδας που εγκλωβίστηκε για εβδομάδες σε νησίδα απέναντι από το χωριό Κισσάρι τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2022 είναι ίσως η γνωστότερη και η πιο χαρακτηριστική για το πώς χειρίζονται οι ελληνικές αρχές την ασάφεια της συνοριακής γραμμής. Η ελληνική κυβέρνηση αρνούνταν να κάνει επιχείρηση διάσωσης με το επιχείρημα πως η συγκεκριμένη νησίδα ήταν τάχα τουρκική. Ωστόσο το Γενικό Επιτελείο Στρατού, ανατρέχοντας στο Πρωτόκολλο της Επιτροπής Διαχάραξης των Ελληνοτουρκικών Συνόρων του 1926, όπως ψηφιοποιήθηκε από τη Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού μετά από γεωγραφική προσαρμογή των χαρτών του Πρωτοκόλλου, διαπίστωνε ότι η συνοριακή γραμμή χώριζε τη νησίδα σε ελληνικό και σε τουρκικό μέρος.

Τώρα η πλατφόρμα έχει ενσωματώσει τα επίσημα στοιχεία του χάρτη του 1926 και δίνει τη δυνατότητα μιας ακριβούς απάντησης σχετικά με την εδαφική κυριότητα κάθε σημείου της περιοχής. «Βασιζόμενη στους αρχικούς χάρτες οριοθέτησης και σε δημόσια διαθέσιμο υλικό από τη Χαρτογραφική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού, η πλατφόρμα σχεδιάζει για πρώτη φορά την ακριβή πορεία της συνοριακής γραμμής. Η πλατφόρμα επιτρέπει επίσης στους χρήστες να εισάγουν συντεταγμένες και να τις εξετάζουν σε σύγκριση με την ακριβή συνοριακή γραμμή. Με αυτόν τον τρόπο ο χάρτης στοχεύει να προσφέρει ένα πολύτιμο εργαλείο για οργανισμούς και ερευνητές που λαμβάνουν σήματα κινδύνου από ομάδες εγκλωβισμένων και να ασκήσουν πίεση για την έγκαιρη διάσωσή τους» επισημαίνουν οι δύο ερευνητικές ομάδες.

Χαρτογράφηση της μεγάλης πυρκαγιάς

Ο χάρτης δίνει τη δυνατότητα να παρακολουθήσει κανείς μέρα μέρα την εξέλιξη της μεγάλης πυρκαγιάς που ξέσπασε στον Εβρο στις 19 Αυγούστου 2023 και συνέχισε να καίει για 17 μέρες, καταστρέφοντας περίπου 1.000.000 στρέμματα και αποτελώντας τη μεγαλύτερη σε έκταση και διάρκεια πυρκαγιά που έχει καταγραφεί στην Ευρώπη.

Η κυβέρνηση και προσωπικά ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης όπως και τα συστημικά μέσα ενημέρωσης υπαινίχθηκαν ή δήλωσαν ευθέως ότι τη φωτιά την έβαλαν πρόσφυγες που περνούσαν από την περιοχή, αν και έγινε γνωστό ότι η πυρκαγιά ξεκίνησε από κεραυνό. Στο δάσος βρέθηκαν τα απανθρακωμένα πτώματα 20 προσφύγων που είχαν εγκλωβιστεί στο δάσος, ακολουθώντας τη μακρύτερη και πιο επικίνδυνη διαδρομή μέσω των βουνών της Ροδόπης ακριβώς για να αποφύγουν τον κίνδυνο επαναπροώθησης κοντά στο ποτάμι.

Η πλατφόρμα χαρτογραφεί μαζί με την εξάπλωση της πυρκαγιάς και τις τοποθεσίες των προσφύγων που κάηκαν. Στόχος της πλατφόρμας είναι να αποτελέσει εργαλείο στα χέρια ακτιβιστών, οργανώσεων, ερευνητών και προσφύγων για τη λογοδοσία των Αρχών και τον εντοπισμό της ευθύνης τους ως προς τις παραβιάσεις δικαιωμάτων στα σύνορα, όπως και για την προστασία των προσφύγων που διασχίζουν τα σύνορα.

«Η χαρτογράφηση των συνόρων είναι συνήθως μια χειρονομία εξουσίας. Αντίθετα, αντί να επιβάλουμε αυτό το σύνορο, η συμβολή μας στοχεύει στην αποσταθεροποίηση της θανατηφόρας λειτουργίας του. Φέρνοντας την πολυπόθητη διαύγεια πάνω σε αυτή την εσκεμμένα θολή εδαφική συνθήκη και αποδεικνύοντας όχι μόνο πόσο επικίνδυνο, αλλά και πόσο ατίθασο και ασταθές είναι το ποτάμι και τα ιζήματά του ως εθνικό σύνορο, η πλατφόρμα εξετάζει τον ποταμό Εβρο μέσα από μια προοπτική κατάργησης» υπογραμμίζουν οι Forensic Architecture και Forensis.

ΠΑΣΟΚ: «Δυσθεώρητες οι εκκρεμότητες» στις άδειες μεταναστών

Περισσότερες από 280 χιλιάδες είναι οι εκκρεμότητες των μεταναστευτικών αδειών διαφόρων τύπων που βρίσκονται σε διαδικασία χορήγησης και ανανέωσης, σύμφωνα με στοιχεία που διέθεσε στο ΠΑΣΟΚ το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, απαντώντας σε αίτηση κατάθεσης εγγράφων που είχε υποβάλει στις 27 Νοεμβρίου η τομεάρχης Μετανάστευσης, Νάντια Γιαννακοπούλου.

«Ο αριθμός των εκκρεμοτήτων είναι δυσθεώρητος και αδύνατον να αντιμετωπιστεί χωρίς τη λήψη μέτρων ενίσχυσης των υπηρεσιών και απλοποίησης των διαδικασιών», επισημαίνει σε ανακοίνωσή της η κ. Γιαννακοπούλου. Σημειώνει ότι σε ορισμένες υπηρεσίες ανά τη χώρα η κατάσταση είναι τραγική, καθώς είναι περισσότερες οι εκκρεμότητες από τις άδειες που έχουν εκδοθεί.

Πρώτες στον κατάλογο των εκκρεμοτήτων βρίσκονται η κεντρική υπηρεσία (74.828 εκκρεμότητες), ο Πειραιάς (69.201) και η Παλλήνη (63.515).

Από το σύνολο των 776.109 μεταναστών που είτε έχουν άδεια διαμονής (495.635) είτε βρίσκονται σε διαδικασία χορήγησης ή ανανέωσης της άδειάς τους (280.484), 107.871 είναι κάτω των 18 ετών και 104.945 άνω των 60 ετών. Ανά χώρα προέλευσης, οι περισσότεροι μετανάστες προέρχονται από την Αλβανία (400.217), την Κίνα (61.912), το Πακιστάν (50.545), τη Γεωργία (33.096), το Μπανγκλαντές (24.720), την Αίγυπτο (23.080), την Ινδία (20.383), τη Ρωσία (20.106), την Ουκρανία (19.035), τις Φιλιππίνες (16.213) και την Τουρκία (14.093). Τα τελευταία δημοσιοποιημένα στοιχεία του υπουργείου ως προς τη διαδικασία ασύλου αφορούν τον Νοέμβριο και έκτοτε έχει σταματήσει η μηνιαία δημοσιοποίηση στοιχείων, χωρίς να παρέχεται εξήγηση στην ιστοσελίδα του υπουργείου.

Η κ. Γιαννακοπούλου επισημαίνει ότι από τον Απρίλιο του 2020 το υπουργείο σταμάτησε αναιτιολόγητα να δημοσιοποιεί στατιστικά που δημοσιοποιούσε από το 2014, ενώ δύο υπουργοί «αρνήθηκαν με αντικοινοβουλευτικό τρόπο να δώσουν τα στοιχεία που ζητήθηκαν μέσω του κοινοβουλευτικού ελέγχου», επισημαίνει. Ευχαριστεί τον σημερινό υπουργό Νίκο Παναγιωτόπουλο για τη διάθεση των στοιχείων και σημειώνει ότι ύστερα από μερικούς μήνες το ΠΑΣΟΚ θα ζητήσει επικαιροποιημένα στατιστικά και θα επιμείνει στην τακτική επίσημη ανάρτησή τους.

Πηγή: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

Την οργανωμένη και συστηματική φύση των επαναπροωθήσεων αποκαλύπτει η έκθεση του Ελληνικού Συμβουλίου για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) φέρνοντας στο φως νέες μαρτυρίες από θύματα, που περιγράφουν αυθαίρετες κρατήσεις, ρατσιστική βία και εξευτελιστική μεταχείριση, και αναδεικνύοντας το συστημικό ζήτημα της αναποτελεσματικής ποινικής έρευνας των υποθέσεων και των παραβιάσεων δικαιωμάτων στα σύνορα, που συντηρούν ένα καθεστώς πλήρους ατιμωρησίας των δραστών.
  
Τεκμηριώνοντας την παράνομη τακτική των επαναπροωθήσεων από τις ελληνικές αρχές το ΕΣΠ παρέχει λεπτομέρειες για δώδεκα υποθέσεις στα σύνορα του Έβρου και για τις δικαστικές εξελίξεις τριών υποθέσεων, οι οποίες εκπροσωπήθηκαν νομικά από το Συμβούλιο ενώπιον του ΕΔΔΑ, αλλά και στατιστικά στοιχεία για τις ελληνικές εισαγγελικές έρευνες επαναπροωθήσεων και την πορεία τους.

To σωματείο επισημαίνει πως παρά τις πολυάριθμες αναφορές για επαναπροωθήσεις χιλιάδων αιτούντων άσυλο, τις καταγεγραμμένες μαρτυρίες, και τα αποδεικτικά βί-ντεο σε ορισμένες περιπτώσεις, ούτε μία υπόθεση επαναπροώθησης δεν έχει παραπεμφθεί για να εκδικαστεί σε ελληνική δικαστική αίθουσα ούτε σε κάποια περίπτωση κινήθηκε ποινική δίωξη κατά προσωπικού των σωμάτων ασφαλείας ή άλλων προσώπων.

Όπως τονίζει το ΕΣΠ, οι επαναπροωθήσεις αποτελούν μια ολοκληρωμένη και προσεκτικά σχεδιασμένη «πολιτική» μετανάστευσης και διαχείρισης συνόρων του ελληνικού κράτους επισημαίνοντας τις πολυάριθμες αξιόπιστες αναφορές από τον ΟΗΕ, ευρωπαϊκούς και εθνικούς θεσμούς, που τεκμηριώνουν το ίδιο μοτίβο και αντικρούουν το αφήγημα της «έλλειψης αποδείξεων» που ακόμα αναπαράγεται από τις αρχές Ελλάδας και Ε.Ε.

↳ Όλο το κείμενο της έκθεσης

Τα βίαια στάδια της επιχείρησης

Στην περίληψη της έκθεσης σημειώνεται πως στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων, το ένστολο και ένοπλο προσωπικό (αστυνομία και/ή στρατός) εμφανίζεται να εντοπίζει και να συλλαμβάνει άτυπα τους αιτούντες άσυλο. Άτομα -με ή χωρίς καλυμμένα πρόσωπα -ντυμένα με στρατιωτικές στολές ή πολιτικά/μαύρα ρούχα και φέροντα όπλα, συνήθως συμμετέχουν στα διάφορα βίαια στάδια της επιχείρησης επαναπροώθησης. 

Επιπλέον, άνδρες που δρουν ως “βοηθοί” των ελληνικών αρχών, οι οποίοι περιγράφονται από τα θύματα ως μετανάστες, εμπλέκονται συχνά στα τελευταία στάδια των επιχειρήσεων επαναπροώθησης, συνήθως με το να οδηγούν τις φουσκωτές βάρκες που μεταφέρουν τους αιτούντες άσυλο στην τουρκική όχθη, ακολουθώντας τις εντολές και υπό την επίβλεψη των ελληνικών αρχών.

Η έκθεση καταγράφει ότι οι περισσότερες επαναπροωθήσεις λαμβάνουν χώρα μετά την άφιξη των αιτούντων άσυλο στην ηπειρωτική περιοχή του Έβρου, σε αντίθεση με το 2022, όπου υπήρξαν πολλές περιπτώσεις άφιξης ή εγκατάλειψης αιτούντων άσυλο σε νησίδες του Έβρου. «Οι αιτούντες άσυλο, αφού διασχίσουν τα ελληνοτουρκικά σύνορα, συνήθως περνούν από ή κρύβονται σε δασικές περιοχές του Έβρου, πριν εντοπιστούν και επαναπροωθηθούν από τις ελληνικές αρχές. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι επαναπροωθήσεις πραγματοποιούνται την ίδια ημέρα του εντοπισμού και της άτυπης σύλληψης των αιτούντων άσυλο από τις ελληνικές αρχές.

»Οι επιχειρήσεις επαναπροώθησης λαμβάνουν χώρα σε αστυνομικά τμήματα, ακόμη και σε δημόσιες κεντρικές περιοχές, γεγονός ενδεικτικό του περιβάλλοντος ατιμωρησίας, μέσα στο οποίο οι αρχές δρουν αυθαίρετα, εγκληματικά και ανεμπόδιστα. Σε δύο υποθέσεις, τα θύματα επαναπροωθήθηκαν στην Τουρκία, αφού επέλεξαν να δείξουν εμπιστοσύνη και να παρουσιαστούν στην ελληνική αστυνομία με δική τους πρωτοβουλία. Συγκεκριμένα, ένας Τούρκος αιτών άσυλο επαναπροωθήθηκε, αφού παρουσιάστηκε και ζήτησε άσυλο στο Τμήμα Συνοριακής Φύλαξης της Ορεστιάδας. Σε μία υπόθεση, η άτυπη σύλληψη ενός Τούρκου αιτούντος άσυλο από την ελληνική αστυνομία πραγματοποιήθηκε -σε κοινή θέα- μέσα στην καφετέρια του ΚΤΕΛ Ορεστιάδας, μία ώρα πριν από την επαναπροώθησή του». 

Το ΕΣΠ σημειώνει επίσης χαρακτηριστικά τα εξής: «Πέραν των βίαιων μεταφορών, οι επιχειρήσεις επαναπροώθησης περιλαμ- βάνουν πάντα περιόδους αυθαίρετης κράτησης. Οι αιτούντες άσυλο κρατούνται παράνομα - χωρίς καταγραφή, ενημέρωση ή πρόσβαση σε δικαιώματα και χωρίς βασικές προμήθειες - σε κλειστούς ή ανοιχτούς χώρους κράτησης, είτε μέσα σε αστυνομικά τμήματα είτε σε άγνωστες τοποθεσίες, γήπεδα ή ακόμη και μέσα σε οχήματα χωρίς πρόσβαση σε αέρα, τροφή και νερό.

»Σημαντικοί κρατικοί πόροι χρησιμοποιούνται στις επιχειρήσεις επαναπροώθησης, όπως ανθρώπινοι πόροι (προσωπικό), υποδομές και εγκαταστάσεις για την παράνομη κράτηση των θυμάτων, τα μέσα μεταφοράς για τη βίαιη μεταφορά των θυμάτων στα διάφορα στάδια της επιχείρησης επαναπροώθησης - αστυνομικά οχήματα, στρατιωτικά τζιπ, πολιτικά οχήματα, βαν, φορτηγά και φουσκωτές βάρκες.

»Οι επαναπροωθήσεις περιλαμβάνουν εξευτελισμό, αυθαίρετη κατάσχεση/ κλοπή προσωπικών αντικειμένων, απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση, σωματική και ψυχική κακοποίηση, καθώς και έμφυλη βία κατά των θυμάτων - από σωματικούς ελέγχους με αφαίρεση ρούχων μέχρι παρεμβατικούς ελέγχους γεννητικών οργάνων και αναγκαστική γυμνότητα. Οι επαναπροωθήσεις περιλαμβάνουν και βία κατά παιδιών.

»Μετά την επαναπροώθησή τους στην Τουρκία, τα θύματα εκτίθενται σε κίνδυνο σύλληψης από τις τουρκικές αρχές, κράτησης ή/και φυλάκισης για παράνομη είσοδο σε στρατιωτική ζώνη, σε κίνδυνο φυλάκισης για προηγούμενες καταδίκες τους λόγω πολιτικών πεποιθήσεων (στην περίπτωση Τούρκων αιτούντων άσυλο) ή ακόμα και σε κίνδυνο επαναπροώθησης πίσω στη χώρα καταγωγής τους (π.χ. στην περίπτωση Αφγανών αιτούντων άσυλο από την Τουρκία στο Αφγανιστάν).

»Μολονότι τα τελευταία δύο χρόνια το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) εξέδωσε πάνω από 80 ασφαλιστικά μέτρα για την προστασία των νεοεισερχόμενων αιτούντων άσυλο στην περιοχή του Έβρου – σε υποθέσεις που εκπροσωπήθηκαν από το ΕΣΠ, οι δράστες συνεχίζουν να αισθάνονται ανενόχλητοι στην Ελλάδα, επιδεικνύοντας πλήρη αδιαφορία για τις αποφάσεις του Δικαστηρίου».

Όπως αναφέρει το ΕΣΠ, από τον Μάρτιο του 2022 έως τις 7 Οκτωβρίου 2024, το ΕΣΠ κατέθεσε ενώπιον του ΕΔΔΑ 85 αιτήσεις ασφαλιστικών μέτρων, εκπροσωπώντας νομικά συνολικά 730 Σύρους, 130 Τούρκους, 92 Ιρακινούς, 56 Παλαιστίνιους, 28 Αφγανούς, 3 Αιγύπτιους και έναν Σομαλό αιτούντα άσυλο, μεταξύ των οποίων πολλά παιδιά, ζητώντας να χορηγηθεί στους εντολείς του ανθρωπιστική βοήθεια και πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου. Το Δικαστήριο ενέκρινε τα αιτούμενα ασφαλιστικά μέτρα για όλες τις υποθέσεις και διέταξε την ελληνική κυβέρνηση να μην απομακρύνει τους αιτούντες άσυλο από το έδαφος της χώρας και, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, να τους παρέχει τροφή, νερό και κατάλληλη ιατρική περίθαλψη. 

Το ΕΔΔΑ ζήτησε επίσης να ενημερωθεί από την ελληνική κυβέρνηση, μεταξύ άλλων, για το αν οι αιτούντες άσυλο έχουν πρόσβαση στη διαδικασία ασύλου και σε νομική συνδρομή. «Μόνο σε 20 από αυτές τις 85 υποθέσεις, οι αιτούντες άσυλο συνελήφθησαν επίσημα από τις ελληνικές αρ- χές και ακολουθήθηκαν οι νόμιμες δια- δικασίες. Σε 44 από τις 85 υποθέσεις, οι αιτούντες άσυλο κατήγγειλαν στο ΕΣΠ ότι επαναπροωθήθηκαν στην Τουρκία. Σε 21 από αυτές τις 85 υποθέσεις, οι αιτούντες άσυλο εξαφανίστηκαν μετά την απόφαση του Δικαστηρίου και δεν γνωρίζουμε που βρίσκονται. Σε πολλές περιπτώσεις τα θύματα ανέφεραν ότι υπέστησαν παραπάνω από μια επαναπροώθηση.

»Σε μία από τις υποθέσεις που περιγράφονται λεπτομερώς στην έκθεση, τα θύματα – πριν επαναπροωθηθούν στην Τουρκία - είχαν δείξει στις ελληνικές αστυνομικές αρχές την απόφαση ασφαλιστικών μέτρων του ΕΔΔΑ που ήταν αποθηκευμένη στο κινητό τους τηλέφωνο. Σε όλες τις υποθέσεις επαναπροώθησης που περιγράφονται λεπτομερώς στην έκθεση, η επίσημη απάντηση του ελληνικού κράτους στο ΕΔΔΑ ήταν ότι
«παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν, ο/οι προσφεύγων/οντες δεν εντοπίστηκε/θηκαν».

»Απόφαση ασφαλιστικών μέτρων του ΕΔΔΑ που εκδόθηκε στις 12 Ιουλίου 2023 αφορούσε σε έναν Σύρο αναγνωρισμένο πρόσφυγα στην Ελλάδα, ο οποίος επαναπροωθήθηκε από τη Θεσσαλονίκη στην Τουρκία τον Οκτώβριο του 2022. Έκτοτε έχει επανειλημμένα επαναπροωθηθεί από την ελληνική αστυνομία – περισσότερες από 20 φορές. Οι επαναπροωθήσεις πραγματοποιούνταν από τον Έβρο προς την Τουρκία κάθε φορά που προσπαθούσε να εισέλθει ξανά στην Ελλάδα, ακόμα και μετά την επίδειξη αντιγράφου του διαβατηρίου του και της άδειας διαμονής του – που είχαν εκδοθεί στην Ελλάδα.

Συμπεράσματα και συστάσεις 

«Παρά τις πολυάριθμες αναφορές διεθνών οργανισμών προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ανεξάρτητων αρχών, τις καταγεγραμμένες μαρτυρίες των θυμάτων, τα αυξανόμενα αποδεικτικά στοιχεία και τις υποθέσεις που έχουν υποβληθεί ενώπιον των ελληνικών εισαγγελικών αρχών, το ελληνικό κράτος συνεχίζει να αρνείται επισήμως τις κατηγορίες για επαναπροωθήσεις. Την ίδια στιγμή που ούτε μία υπόθεση επαναπροώθησης δεν έχει εξεταστεί σε ελληνική αίθουσα δικαστηρίου, αυξάνεται όλο και περισσότερο ο αριθμός των υποθέσεων παραβιάσεων δικαιωμάτων σε βάρος αιτούντων άσυλο και μεταναστών που έχουν εισαχθεί ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου κατά της Ελλάδας.

»Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία αναφορικά με την πορεία των ελληνικών ποινικών ερευνών για υποθέσεις επαναπροωθήσεων, σε συνδυασμό με λεπτομέρειες από τις έρευνες τριών υποθέσεων στις οποίες δεν ασκήθηκε καμία ποινική δίωξη κατά προσωπικού των σωμάτων ασφαλείας ή άλλων ορισμένων προσώπων, αναδεικνύουν ένα συστημικό ζήτημα αναποτελεσματικής διερεύνησης των καταγγελιών επαναπροωθήσεων και παραβιάσεων δικαιωμάτων στην Ελλάδα.

»Οι επαναπροωθήσεις, οι παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η κακο- μεταχείριση ανθρώπων που χρειάζονται διεθνή προστασία συνεχίζονται στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ ως μια συστηματική πολιτική μετανάστευσης και διαχείρισης συνόρων του ελληνικού κράτους, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής που εστιάζει στον έλεγχο των συνόρων και όχι σε ασφαλείς διαδρομές μετανάστευσης και στην προστασία του δικαιώματος στο άσυλο και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τεράστια ποσά από τον προϋπολογισμό της ΕΕ συνεχίζουν να υποστηρίζουν δραστηριότητες διαχείρισης συνόρων στην Ελλάδα, παρά τις ανησυχίες που εκφράζει το Ευρωκοινο- βούλιο για την κατάσταση του κράτους δικαίου στη χώρα και τις ανησυχητικές αναφορές, μεταξύ άλλων, από την Επι- τροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης κατά των Βασανιστηρίων (CPT) και τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμά- των της ΕΕ (FRA) για την Ελλάδα, για κακομεταχείριση νεοεισερχόμενων αιτούντων άσυλο και συστημικά κενά και εμπόδια στις έρευνες περιστατικών απώλειας ζωής και κακομεταχείρισης στα σύνορα της ΕΕ.

»Παράλληλα, το έργο της Κοινωνίας των Πολιτών και των οργανώσεων ανθρωπί- νων δικαιωμάτων στην Ελλάδα, ειδικά εκείνων που εργάζονται για την προώθηση και την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων και μεταφέρουν τις φωνές των θυμάτων κακομεταχείρισης στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, παρεμποδίζεται από την ελληνική κυβέρνηση. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι ανεξάρτητες, άμεσες και αποτελεσματικές έρευνες θα αυξήσουν τη λογοδοσία για τις παραβιάσεις δικαιωμάτων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και μπορούν να τερματίσουν αυτόν τον κύκλο βίας. Παράλληλα, δημόσια παρατηρητήρια, ανεξάρτητες αρχές, μηχανισμοί παρακολούθησης και ελέγχου, και η κοινωνία των πολιτών είναι απαραίτητα και θα πρέπει να ασκούν ανεμπόδιστα τις δρα- στηριότητές τους, καθώς μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ορθή λειτουργία μιας δημοκρατικής κοινωνίας, διασφαλίζοντας τον σεβασμό στο κράτος δικαίου.

»Καλούμε, λοιπόν, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Κράτη Μέλη της:

• Να δημιουργήσουν ασφαλείς και νόμιμες διαδρομές για την μετακίνηση προς και εντός της Ευρώπης.
   
• Να εφαρμόσουν και/ή να παρακολουθούν προληπτικά και να δι- ασφαλίζουν την τακτική συμμόρ- φωση της χρήσης των κονδυλίων της ΕΕ για σκοπούς διαχείρισης μετανάστευσης από τις ελληνικές αρχές με τις δεσμεύσεις της ΕΕ σχετικά με τις θεμελιώδεις ελευθερίες και τα ανθρώπινα δικαιώματα, προκειμένου να διασφαλίζεται ότι δεν χρησιμοποιούνται αυτά για την χρηματοδότηση επιχειρήσεων που θέτουν σε κίνδυνο μετανάστες και πρόσφυγες και δεν παραβιάζουν το δίκαιο της Ε.Ε.
   
• Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή οφείλει να λάβει πειθαρχικά μέτρα και να ξε κινήσει διαδικασίες επί παραβάσει κατά του ελληνικού κράτους για επαρκώς τεκμηριωμένες, μακροχρόνιες και συστηματικές παραβιάσεις του διεθνούς και Ευρωπαϊκού δικαίου κατά την μεταχείριση των αιτούντων άσυλο, συμπεριλαμ- βανομένης της διεξαγωγής επιχειρήσεων επαναπροώθησης.
   
• Να διασφαλίσει την δημιουργία ασφαλών και εμπιστευτικών μηχανισμών αναφοράς - καταγγελίας ποινικών  αδικημάτων  που διαπράττονται από τις ίδιες τις αρχές επιβολής του νόμου (π.χ. βία αστυνομικών, λιμενικών και συνοριοφυλάκων) ενώπιον αρμόδιων ανεξάρτητων αρχών, καθώς τα θύματα ενδέχεται να φοβούνται να καταθέσουν ενώπιον προσωπικού της αστυνομίας ή του λιμενικού.
   
• Να παύσει τη σύναψη αδιαφανών και αναποτελεσματικών «συμφωνιών» με τρίτες χώρες. Οι εν λόγω συμφωνίες υποσκάπτουν την συμμόρφωση της ΕΕ και των κρατών μελών της με τις υποχρεώσεις τους περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων, επιτρέπουν στην ΕΕ και τα κράτη μέλη της να αποφεύγουν την ευθύνη υποδοχής και φιλοξενίας προσφύγων και καθιστούν την ΕΕ και τα κράτη μέλη της ευάλωτα στην πολιτικοποίηση πιθανών ενεργειών ανθρώπινης κινητικότητας από κυβερνήσεις τρίτων χωρών.
   
• Να αντιμετωπίσει την συρρίκνωση της κοινωνίας των πολιτών και την επικίνδυνη τάση ποινικοποίησης των Υπερασπιστών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ ως επείγον ζήτημα και να καλέσει την ελληνική κυβέρνηση να θέσει άμεσα τέλος στις εν λόγω πρακτικές.

Καλούμε την ελληνική κυβέρνηση και τις ελληνικές δικαστικές αρχές:

• Να θέσουν τέλος στην παράνομη πρακτική των επιχειρήσεων επαναπροώθησης.
   
• Να διασφαλίσουν, με την υπο- στήριξη της ΕΕ, ότι οι συνοριακές διαδικασίες (υποδοχή και ταυτοποίηση, καταγραφή, εξέταση και συνολική  επεξεργασία  αιτήσεων ασύλου) στα ελληνοτουρκικά σύνορα διεξάγονται σε συμμόρφωση με το δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την αρχή της μη επαναπροώθησης.
   
• Να συμμορφώνονται με όλες τις δεσμευτικές αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων που εκδίδονται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σχετικά με τη μη απομάκρυνση αιτούντων άσυλο από την ελληνική επικράτεια, και να τους παρέχουν τροφή, νερό, κατάλληλη ιατρική φροντίδα και πρόσβαση στις διαδικασίες ασύλου.
   
• Να διεξάγουν έρευνες που είναι ταχείες, διεξοδικές και ικανές να οδηγήσουν στην ταυτοποίηση και την τιμωρία κάθε υπευθύνου για σοβαρές καταγγελίες κακομεταχείρισης που σχετίζονται με την ελληνική αστυνομία και την ελληνική ακτοφυλακή στα σύνορα.
   
• Να διασφαλίζουν πρόσβαση στη δικαιοσύνη για τα θύματα των επαναπροωθήσεων και των παραβιάσεων δικαιωμάτων στα εξωτερικά χερσαία και θαλάσσια σύνορα της ΕΕ. Να καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να επιτρέπεται η συμμετοχή των θυμάτων χωρίς φόβο σύλληψης ή απομάκρυνσής τους λόγω έλλειψης νομικού καθεστώτος. Για τον σκοπό αυτό, να παρέχουν δωρεάν νομική συνδρομή κατά τη διάρκεια των ποινικών διαδικασιών, ασφαλή στέγη και άδεια διαμονής. Αυτή η στήριξη προς τα θύματα επαναπροωθήσεων θα πρέπει να είναι ανεξάρτητη από τη συνεργασία τους με τις ανακριτικές αρχές σε άλλες ποινικές υποθέσεις κατά των διακινητών.
   
• Οι ανακριτικές αρχές οφείλουν να χρησιμοποιούν τους μηχανισμούς ευρωπαϊκής και διεθνούς δικαστικής συνδρομής σε ποινικές υποθέσεις, για να λαμβάνουν έγκαιρα καταθέσεις από θύματα και μάρτυρες που δεν διαμένουν στην Ελλάδα.
   
• Να λάβουν υπόψη τους τα ευ- ρήματα του Μηχανισμού Καταγραφής Περιστατικών Άτυπων Αναγκαστικών Επιστροφών της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, τις εκθέσεις του Συνηγόρου του Πολίτη, του Γραφείου Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της FRONTEX και της CPT σχετικά με τα θεμελιώδη δικαιώματα στα σύνορα. Οι ανακριτικές αρχές οφείλουν να χρησιμοποιούν αυτά τα ευρήματα, για να εντοπίζουν και να διερευνούν δομικά προβλήματα ή να εκκινούν αυτεπάγγελτες έρευνες.
   
• Να συστήσουν εξειδικευμένες Εισαγγελίες και Δικαστήρια στελεχωμένα με Εισαγγελείς Μετανάστευσης και ειδικούς ανακριτές – δικαστές μετανάστευσης, αρμόδιους για επιτόπιες επιθεωρήσεις σε χώρους κράτησης και σημεία άφιξης νεοαφιχθέντων αιτούντων άσυλο, οι οποίοι θα διενεργούν ανεξάρτητες έρευνες για περιστατικά επαναπροωθήσεων και εγκλήματα που διαπράχθηκαν από αστυνομικούς και άλλα στελέχη των σωμάτων ασφαλείας, προκειμένου να διασφαλίζουν την αμεροληψία και ανεξαρτησία από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμά των (FRA) της ΕΕ.
   
• Να διασφαλίσουν την εγκατάσταση και ορθή λειτουργία συστήμα- τος καταγραφής (βίντεο) -κλειστού κυκλώματος τηλεόρασης (CCTV) 24ωρης λειτουργίας για την παρακολούθηση της εξωτερικής περιμέτρου των εγκαταστάσεων κράτησης, των χώρων στάθμευσης των αστυνομικών οχημάτων και των εσωτερικών κοινόχρηστων χώρων όπου κυκλοφορούν οι κρατούμενοι.
   
• Να δημιουργήσουν άμεσα, σε στενή συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έναν πραγματικά Ανεξάρτητο Μηχανισμό Επιτήρησης Συνόρων με το κατάλληλο πεδίο εφαρμογής, εντολή και εμπειρία για τη διερεύνηση επαναπροωθήσεων και παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα ελληνικά σύνορα. Οι ελληνικές κρατικές αρχές δεν πρέπει να αποτελούν μέρος αυτού του μηχανισμού, ο οποίος θα πρέπει να είναι ελεύθερος από θεσμικές συνδέσεις με Υπουργεία ή άλλες αρχές που είναι υπεύθυνες για τη διαχείριση των συνόρων. Επιπλέον, σύμφωνα με τις συστάσεις της CPT και του FRA, ο μηχανισμός παρακολούθησης θα πρέπει να έχει, μεταξύ άλλων, εντολή να διεξάγει αιφνίδιες επιθεωρήσεις σε εγκαταστάσεις των σωμάτων ασφαλείας, να επιθεωρεί τα σχετικά έγγραφα των περιπολιών που δραστηριοποιούνται στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ και να έχει πρόσβαση σε όλες τις καταγραφές από σταθερές και κινητές συσκευές παρακολούθησης και ανίχνευσης κίνησης στα εξωτερικά σύνορα, να συνεργάζεται με διεθνείς οργανισμούς και άλλους συναφείς φορείς για τη συλλογή πληροφοριών σε πραγματικό χρόνο για πιθανά περιστατικά παράνομων/παράτυπων πρακτικών. Για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας του, οποιοσδήποτε τέτοιος μηχανισμός θα πρέπει επίσης να στελεχώνεται επαρκώς από κατάλληλα καταρτισμένο προσωπικό και να είναι εντεταλμένος να συντάσσει τακτικές και έκτακτες αναφορές μετά από αποστολές/επισκέψεις σε σημεία ενδιαφέροντος με σαφείς συστάσεις προς τις αρμόδιες αρχές, καθώς και να αναφέρει το αν εφαρμόζονται οι συστάσεις αυτές.
   
• Να διασφαλίσουν ότι οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που υποστηρίζουν τους νεοαφιχθέντες αιτούντες άσυλο παρέχοντας ιατρική, ψυχοκοινωνική και νομική βοήθεια, καθώς και οι ιδιώτες πολίτες που ενεργούν αλληλέγγυα με αυτούς, δεν θα θεωρούνται ότι διευκολύνουν την παράνομη είσοδο υπηκόων τρίτων χωρών. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να εκδοθούν Εγκύκλιοι από την Εισαγγελία προς την αστυνομία και το λιμενικό με σαφείς οδηγίες προς υποστήριξη του έργου των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κατά της δίωξής τους.
   
• Να διασφαλίζουν ότι οι νομικοί εκπρόσωποι των αιτούντων άσυλο θα μπορούν να παρέχουν νομική συνδρομή χωρίς εμπόδια και να διασφαλίζουν την πρόσβαση των ατόμων σε δικαστική προστασία και ένδικα μέσα και βοηθήματα ενώπιον των εθνικών και διεθνών δικαστηρίων».

ΑΝΤΩΝΗΣ ΤΕΛΟΠΟΥΛΟΣ

Ενα σκάνδαλο σε εξέλιξη είναι η υπόθεση με τις αποζημιώσεις για τις ακακίες στον Εβρο μετά τις περσινές καταστροφικές πυρκαγιές. Οπως προκύπτει από το ρεπορτάζ, αποζημιώθηκαν μόνο όσοι, ως άλλοι… προφήτες, γνώριζαν από τον περασμένο Σεπτέμβριο ότι θα εκδοθεί υπουργική απόφαση για τις αποζημιώσεις, η οποία όντως εκδόθηκε, ωστόσο… 4 μήνες αργότερα! Αυτό σημαίνει ότι αποζημιώθηκαν όσοι «γνώριζαν» τον Σεπτέμβριο ότι τον Ιανουάριο θα βγει υπουργική απόφαση που θα αποζημιώνει για τις ακακίες παρά το γεγονός ότι ο κανονισμός του ΕΛΓΑ δεν αποζημιώνει για μη παραγωγικά δέντρα.

 

Πιο συγκεκριμένα, οι δηλώσεις ζημιάς ξεκίνησαν να υποβάλλονται από τους παραγωγούς τέλος Αυγούστου του ’23, εκτός από τις ζημιές σε ακακίες, αφού, σύμφωνα με τον κανονισμό του ΕΛΓΑ, δεν δίνονται αποζημιώσεις για καταστροφές σε μη παραγωγικά δέντρα. Ωστόσο, κατά την επίσκεψη κυβερνητικού κλιμακίου στον Εβρο, στα τέλη του περσινού Αυγούστου, με τη συμμετοχή των υπουργών Τριαντόπουλου και Κελέτση, ζητήθηκε από παραγωγό να αποζημιωθούν και οι ακακίες.

Η αδιαφάνεια

Σε απάντηση της ανταποκρίτριας του ΕΛΓΑ σε σχετική ερώτηση του βουλευτή της Ελληνικής Λύσης, Πάρη Παπαδάκη, ο οποίος επέδειξε μια περίεργη και ανεξήγητη… ζέση για το εν λόγω ζήτημα, αναφέρεται πως «κάποια στιγμή ο παραγωγός που ζήτησε να αποζημιωθούν οι ακακίες πήρε προσωπικό μήνυμα να κάνει δήλωση ζημιάς, ενημέρωσε την ανταποκρίτρια του ΕΛΓΑ για το προσωπικό μήνυμα και της ζήτησε να κάνει τη δήλωση.

Η ανταποκρίτρια έστειλε στις 26/9/2023 στο γραφείο Τύπου του δήμου ανακοίνωση για να ενημερωθούν οι παραγωγοί. Χωρίς να υπάρχει καμία επίσημη απόφαση. Η απόφαση για την αποζημίωση των ακακιών βγήκε 26-1-2024 ΦΕΚ 562Β. Κάπως έτσι έμειναν εκτός αποζημιώσεων πολλοί παραγωγοί ακακίας, αφού, όπως αποδεικνύεται, η κυβέρνηση δεν είχε καμία πρόθεση να αποζημιώσει όλους τους δικαιούχους με διαφανείς διαδικασίες.

Κανονικά θα έπρεπε τον Ιανουάριο, μαζί με την έκδοση της απόφασης, να ενημερώσει τον ΕΛΓΑ ώστε να ανοίξει ξανά την πλατφόρμα δήλωσης ζημιάς, στη συνέχεια να ενημερωθούν τα Κέντρα Υποβολής Δηλώσεων ώστε να ενημερωθούν οι παραγωγοί και να κάνουν τη δήλωση ζημιάς αλλά και να δηλώσουν τα αντίστοιχα αγροτεμάχια στη δήλωση καλλιέργειας, επειδή πολλοί -αφού είχε λήξει το επιδοτούμενο πρόγραμμα δάσωσης- δεν τα δήλωσαν στη δήλωση του ’23 λόγω του ότι δεν παίρνουν καμία επιδότηση και απλά είναι υποχρεωμένοι κατά τη δήλωση καλλιέργειας να πληρώνουν 1,5-2 ευρώ ανά αγροτεμάχιο.

Από τη συγκεκριμένη αφήγηση των γεγονότων προκύπτουν δύο βασικά ερωτήματα: Πώς είναι δυνατόν με την επίδειξη ενός τηλεφωνικού μηνύματος να έγινε δεκτή μια διαδικασία που όχι μόνο φαίνεται να είναι παράτυπη αλλά, παράλληλα, αντίκειται και στον κανονισμό του ΕΛΓΑ. Ακόμη, θα πρέπει να γίνει σαφές ποιο είναι αυτό το πρόσωπο που υπέδειξε τη συγκεκριμένη διαδικασία, το κύρος του οποίου μάλιστα έκανε την ανταποκρίτρια του ΕΛΓΑ να δεχτεί την υποβολή της δήλωσης.

Η κοινή λογική επιτάσσει να αναζητήσουμε το συγκεκριμένο πρόσωπο ανάμεσα στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και του ΕΛΓΑ. Σημειωτέον πως την επίμαχη περίοδο υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης διατελούσε ο Εβρίτης βουλευτής της Ν.Δ. Σταύρος Κελέτσης.

Αξίζει ακόμη να σημειωθεί πως, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, στην απέλπιδα προσπάθειά της η κυβέρνηση να διορθώσει το «λάθος», όχι μόνο ομολογεί τις ευθύνες της αλλά γιγαντώνει ακόμη περισσότερο την αυθαιρεσία, καθώς τις τελευταίες ημέρες με προφορική εντολή προς τον ΕΛΓΑ ζητάει από τα Κέντρα Υποδοχής Δηλώσεων να αποστείλουν στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των δηλούμενων δασικών εκτάσεων στις δηλώσεις καλλιέργειας για να τα ταυτίσουν με τα στοιχεία από το σύστημα «Κοπέρνικος», ενώ στην πραγματικότητα η ενδεδειγμένη διαδικασία παραμένει το άνοιγμα της σχετικής πλατφόρμας.

Τα παράδοξα

Τέλος, ενδεικτική της κατάστασης είναι και η σχετική δήλωση του Σταύρου Κελέτση, πρόσφατα, στον Maximum FM, ότι οι συνεργάτες του τότε υπουργού Λευτέρη Αυγενάκη δεν τον ενημέρωσαν, κάτι που ήταν λάθος. Στα παράδοξα της συγκεκριμένης υπόθεσης συγκαταλέγεται και η υπερβολική ζέση του άλλοτε διαπρύσιου κήνσορα σε ζητήματα (α)διαφάνειας της κυβερνητικής πολιτικής, βουλευτή της Ελληνικής Λύσης στον νομό, Πάρη Παπαδάκη, που επέλεξε ουσιαστικά να στοχοποιήσει μια κατά γενική ομολογία καλή υπάλληλο αντί να καταδείξει την κυβερνητική αυθαιρεσία από την πρώτη στιγμή και να ζητήσει να επιβληθεί τουλάχιστον η νομότυπη διαδικασία.

Η απάντηση, σύμφωνα με τις «κακές γλώσσες», ίσως να βρίσκεται στο γεγονός πως ο ίδιος, σύμφωνα πάντα με παραπολιτικές φήμες, σχεδιάζει να κατέλθει στις ερχόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές ως υποψήφιος δήμαρχος Αλεξανδρούπολης και, όπως είναι γνωστό, εκείνη τη στιγμή κάθε δυνατή βοήθεια θα είναι κάτι παραπάνω από αναγκαία, μετά της απαραίτητης κωλοτούμπας βεβαίως.

Πηγή: efsyn.gr

Νεκρά εξαιτίας της λειψυδρίας που πλήττει το Δέλτα του ποταμού Εβρου έχουν βρεθεί άγρια άλογα τις τελευταίες ημέρες. Μέχρι τώρα έχουν βρεθεί σε νησίδα του Δέλτα δυο νεκρά άλογα και πολλά άλλα εμφανίζουν συμπτώματα αφυδάτωσης. Τα άλογα παραμένουν εγκλωβισμένα μέσα στο Αινήσιο, με τον αριθμό τους να υπολογίζεται σε πάνω από 300.

Πολίτες της περιοχής έχουν απευθύνει δραματικές εκκλήσεις στο κράτος προκειμένου να παρέμβει, αλλιώς, όπως σημειώνουν, υπάρχει κίνδυνος το Δέλτα στον Έβρο να γίνει «νεκροταφείο αλόγων».

Από την πλευρά του ο σύλλογος Αινήσιο Δέλτα πραγματοποίησε το Σάββατο δράση με σκοπό την «διάσωση των άγριων αλόγων που διαβιούν στην περιοχή Αινήσιο Δέλτα, τα οποία τις τελευταίες 20 μέρες λόγο της έλλειψης γλυκού νερού και της εισχώρησης θαλασσινού λιμοκτονούν και αφυδατώνονται με αποτέλεσμα τον θάνατο αρκετών εξ αυτών».

Όπως σημειώνει ο σύλλογος, «παρά τις εκκλήσεις μας στους αρμόδιους φορείς, φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Έτσι ο σύλλογος με σύσσωμα τα μέλη του ανέλαβε την πρωτοβουλία και μετέφερε με ιδία μέσα αυτοσχέδιες ποτίστρες και 300 μπιτόνια νερό τα οποία τοποθετήθηκαν σε σημεία μέσα στο Αινήσιο με σκοπό την διάσωση τους. Ευελπιστούμε, επαναλαμβάνοντας αυτήν την δραστηριότητα όσες φορές χρειαστεί να καταφέρουμε την διάσωση του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού των άγριων αλόγων».

Την αποφυλάκιση των αυτόκλητων «σερίφηδων» του Έβρου που το καλοκαίρι αιχμαλώτισαν μετανάστες στη διάρκεια των πυρκαγιών, ζητά η Εισαγγελέας.

Όπως μεταδίδει το voria.gr, η αντεισαγγελέας Αλεξανδρούπολης προτείνει στο Συμβούλιο Πλημμελειοδικών την αποφυλάκιση των τριών προσωρινά κρατούμενων, αποκαλούμενων «σερίφηδων» του Έβρου, οι οποίοι κατηγορούνται για μία σειρά από αδικήματα όταν τον περσινό Αύγουστο φυλάκισαν 13 μετανάστες και πρόσφυγες σε ένα τρέιλερ – κλουβί που περιέφεραν σε δασικές περιοχές της Αλεξανδρούπολης ανεβάζοντας και σχετικά βίντεο στο facebook και υποδεικνύοντάς τους σαν «εμπρηστές του δάσους».

Στην πρότασή της προς το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών ζήτησε την παραπομπή τους σε δίκη για όσα υπέστησαν οι άτυχοι μετανάστες που έπεσαν στα χέρια τους. Ζητώντας να αντικατασταθεί η προσωρινή τους κράτηση με περιοριστικούς όρους, όπως άλλωστε είχε πράξει μετά τη σύλληψή τους αφού απολογήθηκαν, αφιερώνει ένα μεγάλο τμήμα της πρότασής της στην ανάλυση των επιχειρημάτων της για την αποφυλάκιση των τριών κατηγορουμένων μέχρι τη δίκη. Πηγή: www.rosa.gr

ΤΑΣΟΥΛΑ ΕΠΤΑΚΟΙΛΗ

19 Αυγούστου 2023. Φωτιά ξεσπά από κεραυνό στην περιοχή Μελία, βόρεια της Αλεξανδρούπολης. Για την κατάσβεσή της φθάνουν στο σημείο δώδεκα οχήματα της Πυροσβεστικής με 44 άνδρες, ενώ ρίψεις νερού πραγματοποιούν τρία αεροσκάφη και ένα ελικόπτερο.

20 Αυγούστου 2023. Η φωτιά προχωράει πολύ γρήγορα. Φθάνει νότια, στο Αετοχώρι. Καίει σπίτια και την ιστορική εκκλησία του χωριού. Η Εγνατία Οδός, στην κατεύθυνση προς το βόρειο τμήμα του Νομού Εβρου, κλείνει.

21 Αυγούστου 2023. Νέα εστία φωτιάς στη θέση Γκίμπρενα, εντός του δάσους της Δαδιάς. Απειλεί σπίτια και περιουσίες. Εκκενώνεται το χωριό Αβαντας. Καθώς η φωτιά πλησιάζει την Αλεξανδρούπολη, μηνύματα από το «112» στέλνονται προς τους κατοίκους με την οδηγία να παραμείνουν στα σπίτια τους έχοντας τα παράθυρα κλειστά. Αργά το βράδυ αρχίζει μια τιτάνια, πρωτοφανής επιχείρηση για την εκκένωση του πανεπιστημιακού νοσοκομείου της πόλης.

Ο φωτογράφος Σάκης Γιούμπασης, που ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη, φθάνει στην Αλεξανδρούπολη εκείνη τη νύχτα. Οταν είχε μάθει για το ξέσπασμα της πυρκαγιάς πριν από τρεις ημέρες, είχε υποτιμήσει τη δυναμική της. Βλέποντάς την όμως να φουντώνει ολοένα και περισσότερο και να απειλεί την πόλη όπου διαμένουν οι γονείς του, σπεύδει στο πλευρό τους. Φωτογραφίζει αρχικά από εδάφους. Στις 27 Αυγούστου, όταν οι φλόγες φθάνουν στη Λευκίμμη, συνειδητοποιεί, όπως και πολλοί ντόπιοι, ότι η φωτιά είναι ασταμάτητη. Ο Εβρος είναι η γενέτειρά του και η Λευκίμμη το χωριό του παππού και της γιαγιάς του, των παιδικών αναμνήσεών του. Το μυαλό του κατακλύζεται από εικόνες: χαρούμενες στιγμές, βόλτες με τα ποδήλατα, εκδρομές και παιχνίδια στο δάσος. Στο δάσος που πια δεν υπάρχει και πιθανότατα δεν θα υπάρξει ξανά.

Αποφασίζει να καταγράψει με drone την καταστροφή, ξεκινώντας από τις περιοχές όπου η πύρινη λαίλαπα έχει ήδη περάσει. Μέχρι τις 4 Σεπτεμβρίου, όταν η φωτιά τίθεται πια υπό έλεγχο μην έχοντας τίποτα άλλο να «καταπιεί», έχει συγκεντρώσει ένα συγκλονιστικό υλικό από την καμένη γη, η οποία έχει έκταση μεγαλύτερη των 935.000 στρεμμάτων. Τόσα κάηκαν μέσα σε δεκαεπτά ημέρες και ακριβώς αυτός είναι ο τίτλος του ντοκιμαντέρ του, «Εβρος 17 μέρες μετά», διάρκειας 17 λεπτών, που περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα του 26oυ Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης (έχει ενταχθεί στις προβολές του «Πλατφόρμα+»).

«Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα αφήναμε ως χώρα να χαθεί αυτός ο παράδεισος», λέει ο φωτογράφος Σάκης Γιούμπασης.

Τι τον έκανε να δημιουργήσει αυτό το «χειροποίητο» φιλμ; «Ο θυμός. Ποτέ δεν φανταζόμουν ότι θα αφήναμε ως χώρα να χαθεί αυτός ο παράδεισος», μας λέει και εξηγεί γιατί επέλεξε να χρησιμοποιήσει μόνο εικόνες από ψηλά. «Για να αποτυπώσω καλύτερα το μέγεθος της καταστροφής και να ευαισθητοποιήσω όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους. Αν και δεν είμαι αισιόδοξος, για να είμαι ειλικρινής. Το μεγαλύτερο ποσοστό των συμπολιτών μας ξεχνά πολύ εύκολα. Τα πάντα…» σημειώνει. Στο ντοκιμαντέρ του, τα πλάνα δεν συνοδεύονται από τη φωνή ενός αφηγητή, αλλά μόνο από κείμενα που περιγράφουν τα δραματικά γεγονότα.

«Είναι τόσο “εύγλωττες” οι εικόνες που μια φωνή δεν θα πρόσθετε τίποτα», σημειώνει. Αυτό που θυμάται πιο έντονα από τις ημέρες της κινηματογράφησης είναι η όξινη μυρωδιά του καμένου. Τον ρωτάμε πώς είναι σήμερα η γη του Εβρου. «Τώρα που πλησιάζει η άνοιξη, η καμένη γη θα αρχίσει σιγά σιγά να πρασινίζει. Τα καμένα δέντρα, όμως, είναι ακόμη εκεί, βλέπεις τα κουφάρια τους και ξέρεις πως ποτέ δεν πρόκειται να “αναστηθούν”. Οσο για τους κατοίκους; Μετά το αρχικό σοκ και την πίκρα που τους έχει αφήσει η αναποτελεσματικότητα της κρατικής μηχανής να προστατέψει τον τόπο τους, είναι αποφασισμένοι να μείνουν στον Εβρο και να προσπαθήσουν να ξαναφτιάξουν όσα έχασαν», καταλήγει.

Πηγή: kathimerini.gr

Την απαλλαγή των 13 μεταναστών και προσφύγων που είχαν «συλλάβει» οι αυτόκλητοι σερίφηδες εν μέσω της καταστροφικής πυρκαγιάς στον Έβρο, τον περασμένο Αύγουστο, αποφάσισε ομόφωνα το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών Αλεξανδρούπολης.

Σύμφωνα με το voria.gr, οι δικηγόροι των Σύρων προσφύγων, Κατερίνα Γεωργιάδου και Γιάννης Πατζανακίδης, τονίζουν σε ανακοίνωσή τους πως «κατέρρευσε με πάταγο η κατηγορία της απόπειρας εμπρησμού για τους 13 πρόσφυγες θύματα απαγωγής».

«Το μοναδικό στοιχείο που βασιζόταν η κατηγορία ήταν οι καταθέσεις των τριών «αυτόκλητων σερίφηδων» δραστών της σε βάρος των 13 προσφύγων αρπαγής και εγκλεισμού σε τρέιλερ, τις οποίες καταθέσεις οι δικαστές του Συμβουλίου, συντασσόμενοι με την εισαγγελική πρόταση, αξιολόγησαν όχι μόνο αναξιόπιστες αλλά και αντιβαίνουσες στη κοινή λογική. Οι ισχυρισμοί σε βάρος των 13 προσφύγων ήταν ότι προσπάθησαν να προκαλέσουν σπινθήρα με μαχαίρι, που αφενός, όπως δέχεται το Συμβούλιο Πλημμελειοδικών είναι ατελέσφορο και ενάντια στα διδάγματα της κοινής πείρας και αφετέρου δεν βρέθηκε κανένα μαχαίρι από την έρευνα της αστυνομίας. Επίσης κατά τον εργαστηριακό έλεγχο δεν βρέθηκε δείγμα γενετικού υλικού κανενός από τους 13 πρόσφυγες στα λάστιχα ή στις παλέτες που υπήρχαν σε εκείνη την περιοχή ενώ οι 13 πρόσφυγες βρίσκονταν εκεί μαζί με γυναίκες και παιδιά, όπως προκύπτει από φωτογραφικό υλικό, γεγονός που αποδεικνύει ότι είναι πρόσφυγες και όχι επίδοξοι εμπρηστές», εξηγούν οι δύο συνήγοροι υπεράσπισης στην ανακοίνωσή τους. 

Και προσθέτουν: «Η κακοστημένη προσπάθεια κάποιων να εμφανίσουν τους πρόσφυγες ως υπαίτιους για την πρωτοφανή πυρκαγιά του Έβρου κατέρρευσε με πάταγο. Ο ρατσισμός χρησιμοποιήθηκε από την ακροδεξιά για να διχάσει και να αυξήσει την επιρροή της και από την κυβέρνηση για να κρύψει τις ευθύνες της. Την περίοδο εκείνη μαθαίναμε ότι συγγενείς άλλης ομάδας προσφύγων που βρήκαν τραγικό θάνατο στον Έβρο, καθώς απανθρακώθηκαν από τη φωτιά, ήλπιζαν οι άνθρωποι τους να είναι στην ομάδα των 13 προσφύγων που είχαν απαχθεί καθώς οι εικόνες του βαν με τους στοιβαγμένους πρόσφυγες έκαναν το γύρο του κόσμου, γιατί αυτό θα σήμαινε ότι είναι ζωντανοί και δεν έχουν καεί στην προσπάθεια για μια καλύτερη ζωή».

Συμπληρώνουν ότι «οι πρόσφυγες όμως δεν βάζουν τις φωτιές. “Και τώρα τι θα απογίνουμε χωρίς βαρβάρους οι άνθρωποι αυτοί ήταν μια κάποια λύσις». Η πραγματική λύση είναι να δυναμώσουμε την αλληλεγγύη μας στους πιο ευάλωτους/ες και να αντισταθούμε στην πολιτική που ευθύνεται για την περιβαλλοντική καταστροφή και τη ρατσιστική βία».  

«Για άλλη μια φορά θέλουμε να ευχαριστήσουμε τους χιλιάδες πολίτες που εκδήλωσαν την αλληλεγγύη τους στους εντολείς μας και στον αγώνα τους για δικαίωση», καταλήγουν.

Την εκπόνηση μιας καινοτόμου μελέτης αποκατάστασης για όλα τα δασικά οικοσυστήματα του Έβρου που επλήγησαν από την πυρκαγιά του περασμένου καλοκαιριού ανέλαβε, με ίδιους πόρους, το WWF Ελλάς. Η μελέτη, που εκπονείται με τη σύμφωνη γνώμη και τη συνεργασία της Γενικής Διεύθυνσης Δασών και Δασικού Περιβάλλοντος του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), έχει ως στόχο τη συνολική θεώρηση των επιπτώσεων της πυρκαγιάς που έκαιγε για 16 συνεχόμενες ημέρες στην περιοχή και που επηρέασε περισσότερα από 935.000 στρέμματα, καθώς και την υποβολή συγκεκριμένων μέτρων και δράσεων αποκατάστασης.

Η σχέση του WWF Ελλάς με την περιοχή του Έβρου και ειδικότερα με το δάσος της Δαδιάς, είναι μια σχέση ζωής. Οι δράσεις προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος στην περιοχή ήταν αυτές που καθιέρωσαν την οργάνωση στην Ελλάδα, με ενεργή παρουσία στην περιοχή για 30 συναπτά έτη, έως και το 2022, οπότε και τις δράσεις για την προστασία της πλούσιας βιοποικιλότητας της Θράκης ανέλαβε η Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας Θράκης (ΕΠΒΘ), πάντα με την συνεχιζόμενη στήριξη και συνεργασία του WWF Ελλάς.

Στο πλαίσιο αυτό, το WWF δεν θα μπορούσε να μην είναι παρόν στην επόμενη μέρα, μετά την πρόσφατη καταστροφική πυρκαγιά στην περιοχή.

Ο κεντρικός στόχος της μελέτης είναι να αποκατασταθούν τα δάση του Έβρου που έχουν πληγεί, υποστηρίζοντας τόσο την τοπική κοινωνία, όσο και την πλούσια και μοναδική βιοποικιλότητα που φιλοξενούν. Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη, όσο και σύνθετη μελέτη, που αναμένεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος Απριλίου 2024, με βασικό σκοπό να λειτουργήσει ως ένας οδικός χάρτης που θα ορίσει τις προτεραιότητες και τις κατευθύνσεις για την αποκατάσταση των πληγέντων δασικών οικοσυστημάτων.

Ειδικότερα, για να το πετύχει αυτό, η μελέτη:

Α. θα θέσει τους κύριους άξονες, πάνω στους οποίους θα προταθούν και θα εκπονηθούν οι επιμέρους μελέτες εφαρμογής,

Β. θα αποτυπώσει χωρικά τις παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν,

Γ. θα υποδείξει ποια είναι τα αναγκαία άμεσα διαχειριστικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν

Δ. θα αναλύσει και θα ιεραρχήσει όλες τις εκτάσεις που θα χρειαστούν τεχνητή αναδάσωση και

Ε. θα προβεί σε λεπτομερή μελέτη εφαρμογής της αναδάσωσης για τουλάχιστον 4.000 στρέμματα από αυτές.

Επιπρόσθετα, το WWF Ελλάς σε συνεργασία με την ΕΠΒΘ θα αναδασώσει ένα μέρος της αναγκαίας έκτασης από αυτά που η μελέτη θα υποδείξει.

Η συγκεκριμένη μελέτη χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από πόρους που είχε ήδη εξασφαλίσει το WWF Ελλάς από το διεθνές δίκτυο της οργάνωσης, πριν την τελευταία πυρκαγιά, για δράσεις υλοτομίας, με σκοπό την επαναδημιουργία των απαραίτητων δασικών διακένων. Ωστόσο, μετά την τεράστια οικολογική καταστροφή που σημειώθηκε πέρυσι το καλοκαίρι στην περιοχή, αποφασίστηκε οι πόροι αυτοί να αναδρομολογηθούν και να αξιοποιηθούν για την αποκατάσταση της περιοχής.

Λαμβάνοντας υπόψη τόσο τον μεγάλο στόχο της μελέτης να συμβάλλει στη δημιουργία ενός πολυλειτουργικού και ανθεκτικού δάσους, όσο και τη συνθετότητά της, για την εκπόνησή της συμπράττουν πολλοί και σημαντικοί φορείς και επιστήμονες. Στη συγγραφική ομάδα συμμετέχουν επιστήμονες από τα τμήματα δασολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ) και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καθώς και ειδικοί επιστήμονες από το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο. Παράλληλα, δημιουργήθηκε μια επιστημονική επιτροπή, η οποία συμμετέχει σε διάφορες φάσεις διαβούλευσης για τη μελέτη, αποτελούμενη από μέλη των κεντρικών και τοπικών Δασικών Υπηρεσιών, του ΟΦΥΠΕΚΑ και του ΔΠΘ. Επιπλέον, βασικό ρόλο στην όλη μελέτη δεν θα μπορούσε να μην έχει η Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας Θράκης που έτσι κι αλλιώς αναπτύσσει περιβαλλοντικές δράσεις στην περιοχή, καθώς και το μελετητικό γραφείο ForestPlan που μαζί με το WWF Ελλάς έχουν το γενικότερο συντονισμό της όλης διαδικασίας.

Ο γενικός διευθυντής του WWF Ελλάς, Δημήτρης Καραβέλλας δήλωσε: «Η πυρκαγιά αυτή αποτελεί μια μαύρη και τραγική σελίδα στη σύγχρονη ιστορία του Έβρου. Το δάσος της Δαδιάς και γενικότερα η περιοχή της Θράκης έχει μια ιδιαίτερη σημασία για το WWF και έχει συνδεθεί με την ταυτότητα της οργάνωσης και την έως τώρα πορείας μας. Γι’ αυτό, η συμμετοχή μας στην αποκατάσταση της περιοχής ήταν δεδομένη για εμάς. Ελπίζουμε πως θα καταφέρουμε να βοηθήσουμε, τόσο με την εκπόνηση της μελέτης, όσο και με τις αναγκαίες δράσεις που θα ακολουθήσουν. Τώρα είναι η στιγμή της συνεργασίας και συστράτευσης δυνάμεων για να ξαναδώσουμε ζωή στον Έβρο».

Παράλληλα με τη μελέτη αποκατάστασης των δασικών οικοσυστημάτων, η ΕΠΒΘ και το WWF Ελλάς, ολοκληρώνουν αυτό το διάστημα μία ακόμα μελέτη που αφορά στη διερεύνηση των δυνατοτήτων ενεργειακής αξιοποίησης των δασικών υπολειμμάτων του Εθνικού Πάρκου Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου. Η μελέτη αυτή αποτελεί τη βάση για έναν γενικότερο οδηγό διαχείρισης της δασικής βιομάζας, που σε συνδυασμό με άλλες παρόμοιες προσπάθειες που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια από άλλους φορείς, μπορούν να αποτελέσουν τον οδικό χάρτη γι’ αυτό το περίπλοκο και τόσο καίριας σημασίας ζήτημα. 

 

ΚΩΣΤΑΣ ΚΟΥΚΟΥΜΑΚΑΣ

Iατροδικαστής και ψυχίατροι ερευνούν τις τελευταίες στιγμές των μεταναστών, που έχασαν τη ζωή τους από την πυρκαγιά στον Έβρο, το περασμένο καλοκαίρι.

Το μεσημέρι της Τρίτης 22 Αυγούστου, κλιμάκιο του ανακριτικού τμήματος της Πυροσβεστικής μαζί με τον ιατροδικαστή Αλεξανδρούπολης, καθηγητή Παύλο Παυλίδη, ακολούθησαν έναν ορεινό δρόμο έξω από το χωριό του Άβαντα. Η μεγάλη φωτιά που κατέστρεψε τον νότιο Έβρο, μαινόταν ήδη για τέταρτη μέρα. Σε ένα ανηφορικό σημείο, στην κορυφή του οποίου υπάρχει ένα εγκαταλελειμμένο μαντρί, βρέθηκαν 18 σοροί.

Ήταν μετανάστες, νεαροί άντρες, ανάμεσά τους κάποιοι ανήλικοι, που είχαν περάσει τις προηγούμενες μέρες τα ελληνο-τουρκικά σύνορα και προσπαθούσαν να φτάσουν στην ενδοχώρα από το βουνό, αποφεύγοντας την Εγνατία Οδό. Ο ιατροδικαστής και οι πυροσβέστες που έκαναν την αυτοψία, ξεκίνησαν την καταγραφή από το χαμηλότερο σημείο του δρόμου προς το ψηλότερο. Περίπου στο μέσο της διαδρομής, οκτώ από τους νεκρούς βρέθηκαν αγκαλιασμένοι. «Είναι κάτι που έβλεπα για πρώτη φορά», είπε στο NEWS24/7 ο ιατροδικαστής Παυλίδης.

Ο ίδιος εργάζεται τα τελευταία 24 χρόνια στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης. Έχει εξετάσει περίπου 800 σορούς μεταναστών, οι οποίοι έχασαν τη ζωή τους στην ελληνική πλευρά των συνόρων. Δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για τους νεκρούς που έχουν καταγράψει οι τουρκικές αρχές. Ο καθηγητής Παυλίδης κρατά στο γραφείο του τα προσωπικά αντικείμενα των νεκρών, οι περισσότεροι από τους οποίους παραμένουν για καιρό στο νεκροτομείο με την ένδειξη «αγνώστων στοιχείων».

Ένα μενταγιόν ή ένα δαχτυλίδι είναι το πρώτο στοιχείο, πριν από την επίσημη επιβεβαίωση μέσω DNA, για κάποιον συγγενή στην άλλη άκρη του κόσμου που αναζητά τον άνθρωπό του. Τα μεταλλικά αντικείμενα αναγνωρίζονται από τους συγγενείς και – το πιο σημαντικό -δεν καταστρέφονται αν παραμείνουν για καιρό στο νερό ή αν εκτεθούν στη φωτιά.

Ο καθηγητής Παυλίδης, μια ψιλόλιγνη φιγούρα με λευκή στολή, που καπνίζει πολύ, έχει δώσει πολλές συνεντεύξεις στα μεγαλύτερα Μέσα του κόσμου. Στα σχεδόν 20 χρόνια επικοινωνίας με τον γράφοντα, διατηρεί την ίδια απροσποίητη ισορροπία μεταξύ της αίσθησης καθήκοντος και ενός εσωτερικού ηθικού κώδικα. Είναι μία μοναδική περίπτωση για τα ελληνικά δεδομένα.

Ο ίδιος άνθρωπος έχει εξετάσει νεκρούς μετανάστες από πνιγμό, υποθερμία, τροχαία και σιδηροδρομικά δυστυχήματα, παλαιότερα από νάρκες κατά προσωπικού. Τον περασμένο Αύγουστο στον Άβαντα έκανε την πρώτη αυτοψία του σε περιστατικό με ανθρώπους που βρέθηκαν αγκαλιασμένοι στο βουνό μετά την πυρκαγιά. Καθισμένος σήμερα στο γραφείο του, θυμάται όλες τις λεπτομέρειες. «Ετοιμάζουμε, με τη συνεργασία ψυχιάτρων του νοσοκομείου, μία μελέτη ειδικά για αυτό που θα λέγαμε τρόμο του επικείμενου θανάτου».

Νεκροί άνθρωποι έχουν βρεθεί αγκαλιασμένοι στην Ελλάδα σε μεγάλες καταστροφές – οι εγκλωβισμένοι στο οικόπεδο στο Μάτι, η μητέρα με τα τέσσερα παιδιά στην πυρκαγιά στην Ηλεία. «Το αντιμετωπίζουμε ως μαζική καταστροφή σε περίοδο ειρήνης», λέει στο NEWS24/7 η Βαλέρια Καρακάση, ψυχίατρος στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης, με εξειδίκευση στην ψυχιατροδικαστική, μέλος της ομάδας που θα συντάξει την περιγραφή και θα σχολιάσει επιστημονικά την περίπτωση των νεκρών στον Άβαντα.

Η ίδια εξηγεί ότι σε αντίστοιχες περιπτώσεις διεγείρεται το λεγόμενο συμπαθητικό νευρικό σύστημα, δηλαδή το τμήμα του αυτόνομου νευρικού συστήματος που προετοιμάζει τον ανθρώπινο οργανισμό απέναντι στον κίνδυνο και την απειλή. «Είμαστε τότε έτοιμοι να δώσουμε μια απάντηση μάχης ή φυγής, αλλιώς “Fight-or-Flight”, όπως είναι ο διεθνής ιατρικός ορισμός», λέει η κυρία Καρακάση.

Οι οκτώ μετανάστες που βρέθηκαν αγκαλιασμένοι μετά τη φωτιά στον Έβρο, είχαν εγκλωβιστεί. Απέμεινε η μάχη. Στην πραγματικότητα, καμία μάχη δεν μπορούσαν να δώσουν. Αγκαλιάστηκαν ενστικτωδώς, πιθανώς για να πάρουν δύναμη, να κρυφτούν ή να προστατευτούν. Ή να μην πεθάνουν μόνοι. Ποιος μπορεί να το πει; Η ελληνική βιβλιογραφία δεν είναι θεωρείται ιδιαίτερα πλούσια.

Η ιατροδικαστική εξέταση έδειξε ότι οι συγκεκριμένοι άνθρωποι χτυπήθηκαν από το θερμικό κύμα της πυρκαγιάς. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι νεκροί μοιάζουν με κούκλες μιας βιτρίνας ρούχων. Άκαμπτες ανθρώπινες φιγούρες με αλλοιωμένα χαρακτηριστικά στο πρόσωπο και τα άκρα. Ο ιατροδικαστής Παύλος Παυλίδης ανοίγει πάνω στο γραφείο του ένα από τα κουτιά με τα προσωπικά αντικείμενα των νεκρών στον Άβαντα.

Η ΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΕΔΕΙΞΕ ΟΤΙ ΟΙ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΧΤΥΠΗΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟ ΘΕΡΜΙΚΟ ΚΥΜΑ ΤΗΣ ΠΥΡΚΑΓΙΑΣ. ΣΕ ΑΥΤΕΣ ΤΙΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΟΙ ΝΕΚΡΟΙ ΜΟΙΑΖΟΥΝ ΜΕ ΚΟΥΚΛΕΣ ΜΙΑΣ ΒΙΤΡΙΝΑΣ ΡΟΥΧΩΝ.

Σταματά στο σακουλάκι με ημερομηνία 23/8/2023 και κωδικό AL002 – Alexandroupoli 2. Ανήκει σε έναν από τους μετανάστες που βρέθηκαν αγκαλιασμένοι Έχει διασωθεί το ρολόι χειρός και ένα δαχτυλίδι με τετράγωνη πέτρα. Από την ίδια σκηνή, κράτησε ένα κινητό, λιωμένο από τη φωτιά, πάνω στο οποίο έμεινε κολλημένο ένα φυλλαράκι. Κομματάκια από τις στάχτες θολώνουν το σακουλάκι και πέφτουν στη λευκή κόλλα χαρτιού πάνω στο γραφείο του.

Εκτός από τους 18 στον Άβαντα, άλλοι δύο μετανάστες έχασαν τη ζωή τους τις ίδιες μέρες στον Έβρο – ένας στη Λευκίμμη κι ένας στο δάσος της Δαδιάς. Έως σήμερα έχουν αναγνωριστεί επτά μετανάστες με τη μέθοδο ανάλυσης DNA. Είναι Σύροι και δύο αδέρφια από τον Λίβανο, οι τελευταίοι ηλικίας 16 και 20 ετών. Σύμφωνα με ρεπορτάζ των New York Times τον περασμένο Οκτώβριο, ορισμένοι εξ αυτών είχαν περάσει ξανά στην Ελλάδα, όμως επαναπροωθήθηκαν παράνομα στην Τουρκία.

Έως σήμερα δύο σοροί έχουν αποδοθεί στις οικογένειες των νεκρών και οι υπόλοιπες φυλάσσονται στο νεκροτομείο του Νοσοκομείου της Αλεξανδρούπολης. Για τον επαναπατρισμό των σορών των δύο αδελφών από τον Λίβανο έχει ενεργοποιηθεί τις τελευταίες μέρες ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός.

«Εδώ κάνουμε απλώς τη δουλειά μας. Σε αυτό δεν χωρά το συναίσθημα», λέει ο καθηγητής Παυλίδης. Γνωρίζει ότι δεν κάνει απλώς τη δουλειά του. Στην Αλεξανδρούπολη το πρωί της Πέμπτης έκανε τσουχτερό κρύο. Αν έκλεινες τα μάτια προς τον ήλιο, όμως, ήταν μια γλυκιά αίσθηση.

Πηγή: news247.gr

• -Οδοιπορικό στα καμένα της Ελλάδας. 1,6 εκατ. στρέμματα είναι ο φετινός μαύρος απολογισμός.
• -Οι βαθιές πληγές στη χλωρίδα και στην πανίδα
• -Πόσο προστατεύονται τελικά οι Προστατευόμενες Περιοχές, τα Εθνικά Πάρκα και οι περιοχές Natura;
• -Υφίσταται δασοπυρόσβεση ή αρκούμαστε μόνο στις εκκενώσεις οικισμών μέσω «112» και τις φωτιές να σβήνουν στη θάλασσα;
• -Τι γίνεται με τα έργα ΑΠΕ σε Προστατευόμενες Περιοχές

 

Του Πάνου Κατσαχνιά

Πάνω από 1,6 εκατομμύρια στρέμματα καμένης δασικής έκτασης είναι ο απολογισμός των φετινών δασικών πυρκαγιών σύμφωνα με την πρώτη οικολογική αποτίμηση του WWF Ελλάς στις 6/9. Τα 935.000 στρέμματα από τη συνολική αυτή έκταση βρίσκονται στον Νομό Έβρου που καιγόταν για 16 συνεχόμενες ημέρες, κάνοντας την πυρκαγιά αυτή μία από τις σημαντικότερες από οικολογικής άποψης, αλλά και τη μεγαλύτερη από θέμα έκτασης που έχει καταγραφεί ποτέ στη χώρα μας, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Πέραν των ανθρώπων που χάθηκαν άδικα, των χιλιάδων ζώων που κάηκαν και των αμέτρητων περιουσιών που καταστράφηκαν, ο απολογισμός είναι αποκαρδιωτικός και για το φυσικό περιβάλλον. Όπως σημειώνει το WWF, από τις φετινές πυρκαγιές επλήγησαν ιδιαίτερα οι προστατευόμενες περιοχές. Ειδικότερα, έχουν επηρεαστεί συνολικά πάνω από 700.000 στρέμματα σε 23 Προστατευόμενες Περιοχές (χωρίς να υπολογίζονται οι νέες εκτάσεις που επηρεάστηκαν μετά τις 3 Σεπτεμβρίου που ήταν η τελευταία γεωχωρική καταγραφή από την πυρκαγιά του Έβρου).

 

Αυτές περιλαμβάνουν 18 περιοχές Natura 2000 και 5 Καταφύγια Άγριας Ζωής, ενώ ταυτόχρονα, επηρεάστηκαν 3 σημαντικότατα Εθνικά Πάρκα (Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου, Δέλτα Έβρου και Χελμού-Βουραϊκού), καθώς και ο Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας. Επιπρόσθετα, εντός αυτών των προστατευόμενων περιοχών, καταγράφονται συνολικά πάνω από 200.000 στρέμματα διπλοκαμένων εκτάσεων, δηλαδή εκτάσεων που έχουν πληγεί από αλλεπάλληλες πυρκαγιές εντός μόνο της τελευταίας 20ετίας.

Δεδομένο πολύ σημαντικό, μιας και οι ανεπτυγμένοι μηχανισμοί φυσικής αναγέννησης που φέρουν κάποια από αυτά τα οικοσυστήματα εξαντλούνται μετά από απανωτές πυρκαγιές και εφόσον αυτές συμβούν μέσα σε διάστημα 20 χρόνων. Συνεπώς, οι περιοχές αυτές θα χρειαστούν επιστημονική παρακολούθηση για τα επόμενα έτη, ώστε να γίνει σαφές αν η ανθρώπινη βοήθεια (αναδάσωση) κρίνεται απαραίτητη για την αποκατάστασή τους. Έχοντας βέβαια την πρόσφατη εμπειρία του πώς αντιμετωπίστηκε η Βόρεια Εύβοια μετά τις πυρκαγιές του 2021, δεν πρέπει να είμαστε και πολύ αισιόδοξοι. Αφού ο χαμηλός προϋπολογισμός για αναδασώσεις κρύφτηκε πίσω από το στρατηγικής σύλληψης επιχείρημα ότι η Φύση θα «καθαρίσει», μιας και το δάσος αναγεννιέται από μόνο του…

Ενώ οι συγκρίσεις με τις προηγούμενες καταστροφικές χρονιές του 2007 και του 2021, σταματάνε στο μέγεθος, μιας και οι ποιοτικές διαφορές είναι μεγάλες και σχετίζονται με το ότι:

• Οι φωτιές που ξέσπασαν από τον Ιούλιο του 2023 έως και σήμερα, έχουν μεγαλύτερη γεωγραφική διασπορά
• Έχουν επηρεάσει για πρώτη φορά τόσο μαζικά, αρχέγονα (ώριμα) δασικά οικοσυστήματα στα βόρεια της χώρας, πολλά από τα οποία παρουσιάζουν δυσκολίες στη φυσική τους αποκατάσταση
• Για πρώτη φορά έχουν επηρεαστεί τόσες πολλές προστατευόμενες περιοχές. Κάποιες εξ αυτών έχουν διεθνή σημασία με σημαντικότατα ενδιαιτήματα για την πανίδα και με δασικά οικοσυστήματα, που είτε δεν έχουν φυσικούς μηχανισμούς αναγέννησης (π.χ. Μαύρη Πεύκη στον Έβρο), είτε τους έχουν εξαντλήσει μετά από απανωτές πυρκαγιές (π.χ. Ρόδος, Πάρνηθα, Έβρος, Κέρκυρα, Αιγιαλεία)

Απειλή ή ευκαιρία;

Με την Κλιματική Αλλαγή να προβάλλεται ως η μόνη δικαιολογία, αλλάζοντας μάλιστα και το ενεργειακό μείγμα για την αντιμετώπιση της και μετατρέποντας τα όλα σε «Πράσινα», ενώ την ίδια ώρα αφήνουμε τα δάση να καίγονται, μάλλον θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα πως στην τρίτη δεκαετία του 21^ου αιώνα, κοιτάμε ως χώρα, την ανεμογεννήτρια και (κυριολεκτικά) χάνουμε το δάσος. Αφού η προστασία και συντήρηση τους είναι αποδεδειγμένα εξισορροπητικός παράγοντας για το περιβάλλον και την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής, καθώς και της μείωσης των συνεπειών της για τα Κράτη και τους προϋπολογισμούς τους.

Η περίπτωση της Δαδιάς

Τo Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου είναι μια από τις σημαντικότερες προστατευόμενες περιοχές σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Είναι μία από τις πρώτες περιοχές στην Ελλάδα που τέθηκαν σε καθεστώς προστασίας, λόγω του μεγάλου αριθμού σπάνιων ειδών αρπακτικών πουλιών. Η συνολική έκταση του είναι 428.000 στρέμματα (ΚΥΑ 35633/2066) από τα οποία τα 72.900 αποτελούν τις 2 ζώνες προστασίας της φύσης (ζώνες Α1 και Α2). Το «μωσαϊκό» τοπίων που διαμορφώνεται από δάση πεύκης και δρυός, τα οποία διακόπτονται από ξέφωτα, βοσκοτόπια και καλλιεργούμενες εκτάσεις, αποτελεί το ιδανικό περιβάλλον για τα αρπακτικά πουλιά. Στο Εθνικό Πάρκο συναντώνται τρία από τα τέσσερα είδη Γύπα της Ευρώπης: Μαυρόγυπας, Όρνιο και Ασπροπάρης, αφού ο Γυπαετός απαντάται μόνο στην Κρήτη. Παράλληλα φιλοξενεί τη μοναδική πολυπληθή αναπαραγόμενη αποικία Μαυρόγυπα στα Βαλκάνια.

Πέρα από μια γενική εικόνα, ακόμα δεν υπάρχουν ακριβή δεδομένα για τη ζημιά που προκάλεσε η πυρκαγιά. Πρακτικά το Εθνικό Πάρκο έχει καεί. Με εξαίρεση ένα Δρυοδάσος στο βόρειο κομμάτι πάνω από το Σουφλί, στο οποίο και τελειώνει το περίγραμμα του Εθνικού Πάρκου, μιας και τα δάση του Έβρου συνεχίζονται Βόρεια και Δυτικά του Νομού.

Ό,τι έχει μείνει άκαυτο, είναι κάποιες νησίδες που είχαν επιβιώσει από την περσινή φωτιά. Κι αυτό επειδή πέρσι επικρατούσε άπνοια και γι’ αυτό διασώθηκαν τα δέντρα σε αυτές. Φέτος επειδή φυσούσε και η φωτιά είχε ορμή, όταν δεν συναντούσε καύσιμη βλάστηση στο έδαφος (επειδή είχε καεί πέρυσι), δεν έκαιγε τα ψηλότερα δέντρα. Κι έτσι η επικάλυψη των δύο φωτιών (πέρσι και φέτος) στις νησίδες αυτές είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια «μόνο» ενός 20-25%.

Το νότιο τμήμα του Εθνικού Πάρκου από τη Λευκίμμη μέχρι τα Κοίλα, είχε καεί και το 2011. Οπότε και η ζημιά είναι ακόμα μεγαλύτερη στο κομμάτι αυτό.

Το δάσος έχει κάποιες δυνατότητες να αναγεννηθεί μετά από μια φωτιά, αρκεί να περνάνε 15-30 χρόνια. Όταν η φωτιά ξαναπερνά μετά από 10-12 χρόνια, δυσκολεύει πάρα πολύ τη φυσική αναγέννηση.

Η εικόνα του νεαρού Μαυρόγυπα

Η εικόνα του Μαυρόγυπα στην άσφαλτο με φόντο τα καμένα, την επόμενη του σβησίματος της φωτιάς, είχε σοκάρει το Πανελλήνιο. Παρόλα αυτά, η πραγματικότητα ήταν λιγότερο τραγική. Κι αυτό γιατί το συγκεκριμένο πουλί ήταν νεαρό χωρίς μεγάλη εμπειρία στο πέταγμα. Τον πρώτο καιρό τα διαστήματα πτήσης δεν είναι μεγάλα μιας και τα νεαρά πουλιά έχουν την ανάγκη να σταματούν και να ξεκουράζονται.

Οι φωλιές για τα πουλιά δεν είναι όπως για τους ανθρώπους τα σπίτια τους. Ακόμα και χωρίς να καταστραφεί το δέντρο που έχουν φτιάξει τη φωλιά τους μπορεί την επόμενη χρονιά να την φτιάξουν σε άλλο. Αυτό που έχει σημασία είναι να υπάρχουν διαθέσιμα δέντρα ώστε να μπορούν τα πουλιά να φτιάχνουν σε αυτά τις φωλιές τους.

«Η φύση δεν καταστρέφεται»

Το Εθνικό Πάρκο της Δαδιάς ήταν ένα πρότυπο διαχείρισης. Με πολλές έρευνες, μελέτες, διδακτορικά όλα τα προηγούμενα χρόνια. Τώρα θα πρέπει να γίνει κι ένα πρότυπο αποκατάστασης. Η Δαδιά ήταν (και όλος ο Έβρος) ένας τόπος εξαιρετικής σημασίας για τη βιοποικιλότητα σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Ήταν ένα δάσος με μεγάλα δέντρα, μεγάλης ηλικίας, σε πολύ χαμηλά υψόμετρα, με πολύ μικρή ανθρώπινη παρέμβαση. Συνθήκη που ευνοεί την ανάπτυξη πολλών ειδών Πανίδας και Χλωρίδας. Παράδειγμα η Μαύρη Πεύκη που χρειάζεται υγρασία και φυτρώνει σε μεγάλα υψόμετρα.

Στο δάσος της Δαδιάς συναντούμε δύο είδη Πεύκης (όπως και σε όλο τον Έβρο): Τη Μαύρη και την Τραχεία. Η Τραχεία Πεύκη είναι μεσογειακό είδος μιας και συναντάται σε ξηρά μέρη. Η Μαύρη Πεύκη θέλει πιο υγρά μέρη. Οπότε και σε πιο χαμηλά μέρη στη Δαδιά, μέσα σε ρέματα που υπάρχει πιο πολύ υγρασία, μπόρεσε να ευδοκιμήσει, μαζί με διάφορα πλατύφυλλα (είδη Δρυός). Ψηλότερα, που το περιβάλλον είναι πιο ξηρό, ευδοκιμεί η Τραχεία Πεύκη που θέλει περισσότερη ζέστη και ο θάμνος Ερείκη ή Ρείκι που αξιοποιείται από τους μελισσοκόμους, αλλά είναι και πάρα πολύ εύφλεκτος.

Εξαιτίας κάποιας γενετικής ανωμαλίας η Μαύρη Πεύκη όταν μεγαλώνει στο δάσος της Δαδιάς, δεν σχηματίζει κορυφή στο τέλος της, αλλά «σπάει» ανοίγοντας, επιτρέποντας έτσι τον σχηματισμό μιας «ομπρέλας». Πάνω λοιπόν, σε αυτές τις πλατφόρμες μπορούσε ο Μαυρόγυπας (κυρίως) να φτιάξει τις (πολλών μέτρων) φωλιές του.

Αλλά και στον Μικρό Πυρήνα που δεν απαντάται η Μαύρη Πεύκη, οι Μαυρόγυπες φωλιάζουν στην Τραχεία Πεύκη. Στην Ισπανία φωλιάζουν σε Δρυοδάση.

Η ιδιαιτερότητα της Δαδιάς είναι ότι φιλοξενεί την τελευταία αποικία του Μαυρόγυπα στην Βαλκανική Χερσόνησο. Είδος που κάποτε ζούσε σε όλη τη Μεσόγειο και έχει εξαφανιστεί λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Αυτός ήταν και ο λόγος που η συγκεκριμένη περιοχή κηρύχτηκε προστατευόμενη τη δεκαετία του ’80. Ξεκίνησε με 4 ζευγάρια για να καταφέρει να φτάσει τα 35. Πέρα όμως από τους Γύπες,* στη Δαδιά φιλοξενείται πολύ μεγάλη ποικιλία (σε είδη και αριθμό) πουλιών στην Ευρώπη. Είτε, όπως ο Μαυρόγυπας που δεν μεταναστεύει, είτε αποδημητικά, όπως ο Ασπροπάρης (που κινδυνεύει πλέον με εξαφάνιση στην Ελλάδα, καθώς έχουν απομείνει τρία ζευγάρια στη Δαδιά και δύο στην περιοχή του Νέστου) που μεταναστεύει στην Κεντρική Αφρική (Σαχέλ) το Χειμώνα και επιστρέφει την Άνοιξη.

Το τι θα γίνει τα επόμενα χρόνια στη Δαδιά μένει να το δούμε. Βασικός παράγοντας να υπάρχει ικανή τροφική βάση για τρέφονται τα αρπακτικά πουλιά (λαγοί, χελώνες, φίδια, ποντίκια). Άρα το πρώτο που πρέπει να καταγραφεί είναι τι απέμεινε από την εδαφική πανίδα που συντηρεί τα αρπακτικά. Παρόλο που υφίσταται και ενισχυτική τροφοδοσία από την ταΐστρα που υπάρχει στον Μεγάλο Πυρήνα και συγκυριακά για τους επόμενους μήνες, τα καμένα ζώα.

*Οι Γύπες είναι η καθαριστές της φύσης. Πριν καταστεί υποχρεωτική η καύση των νεκρών ζώων, οι κτηνοτρόφοι τα άφηναν, καθώς και τα υπολείμματα σφαγών, σε ρεματιές, ώστε να πάνε οι Γύπες και να τα καταναλώσουν.

Τα Όρνια και οι Μαυρόγυπες ψάχνουν για τροφή σε μια ακτίνα 200 χλμ. φτάνοντας μέχρι την Βουλγαρία. Γι’ αυτό το λόγο και μεγάλο πρόβλημα για τα πουλιά αυτά αποτελούν τα αιολικά που βρίσκονται στην Ροδόπη και τον Έβρο. Με περισσότερες από 200 ανεμογεννήτριες κι ενώ συνεχίζουν να μπαίνουν καινούργιες, καταβάλλεται μια προσπάθεια να εξαιρεθούν τουλάχιστον κάποιες κρίσιμες -για την προστασία τους- περιοχές.

Τυχεροί στην ατυχία μας η φωτιά ξέσπασε τον Αύγουστο κι έτσι τα μικρά είχαν πετάξει από τις φωλιές τους. Οπότε και ο πληθυσμός των Γυπών δεν επηρεάστηκε σε αντίθεση με τα θηλαστικά στο έδαφος. Οι Γύπες φωλιάζουν τον Ιανουάριο και τα μικρά τους πετάνε τέλη Ιούλιου.

Η Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Δέλτα Έβρου, Δαδιάς και Προστατευόμενων Περιοχών Ανατολικής Θράκης καταγράφει τις δυνατότητες που υπάρχουν για φώλιασμα στις εναπομείνασες νησίδες και σε περιοχές που κρίνονται κατάλληλες για φωλεοποίηση να δημιουργηθούν τεχνητές φωλιές (τεχνητές εξέδρες). Πλατφόρμες πολλών μέτρων πάνω σε στύλο που θα στηρίζονται περιμετρικά με συρματόσχοινα τοποθετημένα σε άκαυτα δέντρα. Μεγάλες δηλαδή κατασκευές που θα μεταφερθούν και τοποθετηθούν στο χώρο από ελικόπτερα, όπως γίνεται και για τους μεταλλικούς πυλώνες μεταφοράς ρεύματος.

Πρέπει να περιμένουμε 2-3 χρόνια για να καταγράψουμε τη συμπεριφορά των πουλιών στα άκαυτα κομμάτια. Όπως και το αν θα διατηρήσουν τις φωλιές τους σε καμένα πλέον δέντρα -τα οποία ναι μεν η φωτιά ξέρανε- αλλά που θα στέκονται για 3-4 χρόνια ακόμα πριν πέσουν. Σε αντίθεση με εκείνα που είναι μαύρα -έχοντας καεί εντελώς- και άρα χάσει τη στατικότητα τους.

Οπότε αν έχουν επιβιώσει πολλά χερσαία ζώα από τη φωτιά, από του χρόνου που θα βλαστήσει ξανά η χλωρίδα στο έδαφος και άρα θα υπάρχει πληθώρα τροφής για αυτά, θα αυξηθεί και ο αριθμός τους. Αν έχουν καεί τα περισσότερα αυτό θα αποτελέσει πρόβλημα.

Το δάσος θα επανέλθει, αλλά απαιτεί μεγάλο συντονισμό όλων των εμπλεκομένων, ώστε αφενός να περιοριστούν οι απώλειες (λόγω της μεγάλης βιοποικιλότητάς του) και αφετέρου, ώστε τα επόμενα 15 χρόνια κομμάτι-κομμάτι αυτό να βοηθηθεί στην αναδημιουργία του.

Υπεύθυνος για τον συντονισμό αυτό πλέον είναι ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.). Ο τότε υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Αμυράς κατήργησε το 2021 τους επτά κατά τόπους Φορείς Διαχείρισης ως αυτοτελείς οντότητες, δημιουργώντας τον Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. Ως σχεδιασμός δεν ήταν καινούργιος, απλά τότε ευοδώθηκε. Και σε ένα με ενάμιση χρόνο άρχισαν να αλλάζουν και οι διοικήσεις των τοπικών μονάδων. Προκειμένου να υπάρχει συνολικός σχεδιασμός ταυτόχρονα για όλους τους τέως Φορείς, νυν Μονάδες. Το προσωπικό παρέμεινε, χάθηκε όμως η τοπικότητα που είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στην έγκαιρη λήψη αποφάσεων. Οι παλαιοί Φορείς γνωμοδοτούσαν για τα έργα και το Κράτος όφειλε να τη λάβει σοβαρά υπόψιν του. Κι ενώ ως αρμοδιότητα μεταφέρθηκε αρχικά και στο νέο σχήμα του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., λίγους μόνο μήνες αργότερα αφαιρέθηκε από αυτόν και προστέθηκε στις αρμοδιότητες του Γενικού Γραμματέα του ΥΠΕΝ.

Οι παλιοί Φορείς είχαν ένα ΔΣ με πρόεδρο κάποιον επιστήμονα-καθηγητή (αμισθί) και όλοι οι υπόλοιποι ήταν μέλη της τοπικής κοινωνίας: Δήμαρχοι, κτηνοτρόφοι, επιχειρηματίες. Ως σχήμα -υποδομές και προσωπικό- παρέμεινε ως είχε. Οι αποφάσεις όμως πλέον παίρνονται στην Αθήνα. Οι Φορείς υποχρηματοδοτούνταν έχοντας πολύ μικρά κονδύλια να διαχειριστούν -ίσα-ίσα να επιβιώνουν- κι αυτά μέσα από μια δαιδαλώδη γραφειοκρατία. Πλέον, όμως ο Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. έχει να διαχειριστεί μεγάλα κονδύλια που προέρχονται κυρίως από το Πράσινο Ταμείο και από αλλού.

Οι περισσότερες από τις απαιτούμενες εργασίες δίνονται σε Εργολαβίες, αφού δεν υπάρχει το απαιτούμενο προσωπικό σε τοπικό επίπεδο για την εκτέλεση τους.

«Η μισή αλήθεια, δεν είναι αλήθεια»

Η ανακοίνωση που εξέδωσε ο Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. για την φετινή πυρκαγιά που μαίνονταν επί 16 μέρες στον Έβρο -ενώ δεν ήταν λάθος- υπονοούσε μικρότερη συνολική ζημιά για το Εθνικό Πάρκο. Αναφερόταν στο ότι κάηκε το 60% της έκτασης του, υπονοώντας ότι το 40% παρέμεινε άκαυτο. Έπαιρνε όμως ως δεδομένο, την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί μετά τις απώλειες που προκλήθηκαν εξαιτίας της περσινής φωτιάς και όχι το άθροισμα των καμένων πέρσι και φέτος (για να μην συνυπολογίσουμε και τα καμένα του 2011). Οι νησίδες που έχουν παραμείνει είναι πολύ κρίσιμες για την επιβίωση των πουλιών.

Ανεμογεννήτριες

Για την καταπολέμηση της Κλιματικής Αλλαγής στόχος είναι η ενέργεια να προέρχεται από ΑΠΕ με τα αιολικά πάρκα να κατέχουν μεγάλο μερίδιο. Η Θράκη είναι μια περιοχή με δυνατούς ανέμους και γι’ αυτό έχει χαρακτηριστεί ως περιοχή αιολικής προτεραιότητας για την εγκατάσταση αιολικών πάρκων. Τα τελευταία 15 με 20 χρόνια έχουν εγκατασταθεί πάρα πολλές ανεμογεννήτριες στον Έβρο και γενικότερα στη Θράκη με αποτέλεσμα να υφίσταται μια πίεση τόσο το φυσικό περιβάλλον όσο και το ανθρωπογενές περιβάλλον, αφού εγκαθίστανται ακόμη και γύρο από οικισμούς. Σε αυτή τη μικρή περιοχή του Έβρου και της Ροδόπης πλέον των 276 ανεμογεννητριών έχουν εγκατασταθεί και λειτουργούν, έχουν ήδη αδειοδοτηθεί ακόμη 165, ενώ περιμένουν να αδειοδοτηθούν περισσότερες από 1.000.

 

Όμως, τον ίδιο αέρα με τον οποίο μέσω των ανεμογεννητριών παράγεται ρεύμα, χρησιμοποιούν και τα «καρτάλια» -όπως αποκαλούν τα αρπακτικά πουλιά οι Θρακιώτες- για να κινούνται. Προφανώς, όταν υπάρχει τέτοια ανάπτυξη αιολικών πάρκων σε μια περιοχή με τόσο μεγάλους πληθυσμούς, δημιουργούνται και τα ανάλογα προβλήματα. Έτσι, έχουν καταγραφεί 26 νεκρά αρπακτικά πουλιά λόγω πρόσκρουσης σε φτερωτές ανεμογεννητριών, με 14 από αυτά να είναι Γύπες (Μαυρόγυπες και Όρνια), πολλά πουλιά άλλων ειδών και εκατοντάδες νυχτερίδες. Κι ενώ καταβάλλεται μια προσπάθεια να εξαιρεθούν τουλάχιστον κάποιες κρίσιμες -για την προστασία τους περιοχές- είκοσι μέρες σχεδόν μετά το σβήσιμο της καταστροφικής πυρκαγιάς του Αυγούστου η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης προχώρησε στην αδειοδότηση τριών αιολικών σταθμών μέσα σε περιοχές Natura και σε Ζώνες Ειδικής Προστασίας, εντός κρίσιμων βιότοπων αρπακτικών πουλιών. Αποφάσεις που είχαν παρθεί τον Ιούλιο, αλλά καθαρογράφτηκαν τον Αύγουστο. Ενώ γνωμοδότησε αρνητικά η τοπική Μονάδα Διαχείρισης του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., ο Γ.Γ. αγνοώντας την, έδωσε την τελική (πολιτική) έγκρισή του.

Ανεμογεννήτριες στη Θράκη (Wind turbines in Thrace)

Δάση όπως Αυτοκινητόδρομοι 

Εδώ και δεκαετίες εξυφαίνεται σχέδιο να καταργούν και να αποδυναμώνουν οι κυβερνώντες διαχρονικά τις υπηρεσίες που προστατεύουν τα δάση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Δασική Υπηρεσία με τα κατά τόπους Δασαρχεία που βάλλονται από παντού και που πρακτικά -υποστελεχωμένα και χωρίς μέσα- δεν υπηρετούν τον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκαν. Χωρίς ποτέ να έχουν γίνει προσλήψεις όλα αυτά τα χρόνια, το τελειωτικό χτύπημα ήρθε όταν τους περάσανε στο Κτηματολόγιο για να κάνουν δουλειά γραφείου αντί να είναι στο πεδίο.

Η κατάργηση της Δασοπυρόσβεσης (επί κυβερνήσεων Σημίτη) και το πέρασμά της στην Πυροσβεστική Υπηρεσία, έφερε υποχρεωτικά και τη λάθος προτεραιοποίηση: Πρώτα οι οικισμοί και τελευταία τα δάση. Η Δασοπυρόσβεση στελεχωνόταν από τοπικούς που γνώριζαν την περιοχή και πραγματοποιούσαν εργασίες αντιπυρικής προστασίας όλο τον χρόνο (καθαρισμός, παρατήρηση, περιπολίες, αντιπυρικές ζώνες, τοποθέτηση δεξαμενών, κατασκευή φυλακίων). Κομμάτι δε, αυτής της τακτικής απαξίωσης είναι και το ότι μετά από κάθε φωτιά κατηγορούνται οι υπάλληλοι του κατά τόπου Δασαρχείου («άρα, τί τους χρειαζόμαστε;»).

Τη δεκαετία του ’90 με πρόσχημα οι υλοτόμοι να έχουνε περισσότερα κέρδη, καταργήθηκε υπηρεσία που εκμεταλλευόταν την ξυλεία που προέκυπτε από τον καθαρισμό τους (αραίωση), ώστε οι ίδιοι να μπορούν να πουλάνε τα ξύλα αυτά, με το Κράτος απλώς να επιβλέπει. Το αποτέλεσμα ήταν να κόβονται πλέον όχι μόνο τα δέντρα που έπρεπε να κοπούν, αλλά και μεγαλύτερα που αποφέρουν περισσότερο κέρδος.

Ιδιωτικοποίηση των δασών

Στο τέλος αυτής της χρονοβόρας και με στάδια πολιτικής, βρίσκεται και ο απώτερος στόχος της: Η ιδιωτικοποίηση των δασών μέσω Συμβάσεων Παραχώρησης. Όπως έγινε και με τους αυτοκινητοδρόμους. Εταιρείες θα αναλάβουν τη διαχείριση δασών σε μορφή «πακέτων». Για παράδειγμα, πλούσια δάση της Βόρειας και ορεινής Ελλάδας, μαζί με κάποια ξηρά της νότιας. Με το επιχείρημα ότι αφού τα δάση καίγονται, πρέπει να τα δώσουμε σε ιδιώτες να τα διαχειριστούν. Με αποτέλεσμα η διαχείριση που θα τους γίνεται να είναι καταστροφική (ληστρική) για τα ίδια και συνολικά για το περιβάλλον και άρα όλους μας.

Την Δευτέρα 23/10 ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρος Σκυλακάκης, ανακοίνωσε την πρόθεση του να κατεβάσει έως το τέλος του έτους Νομοσχέδιο για την συνδιαχείριση/συνεκμετάλλευση των δασών μέσω ΣΔΙΤ. Και μάλιστα με επιδότηση. Συμπράξεις Δασικών Συνεταιρισμών με Ιδιώτες που θα εκμεταλλεύονται τη βιομάζα που τα δάση προσφέρουν. Μόνο που τα δάση δεν είναι πάρκα με δεντροστοιχίες… Είναι οικοσυστήματα που προσφέρουν πολλαπλές υπηρεσίες.

*Οι φωτογραφίες είναι μια ευγενική παραχώρηση του κ. Νάσου Ναλμπάντη, από το υπό έκδοση Λεύκωμα για την Πανίδα και Χλωρίδα του Εθνικού Πάρκου της Δαδιάς.

Πηγή: datajournalists.co.uk