Για «πολύ πραγματική απειλή» πανδημίας πλανητικών διαστάσεων προειδοποιεί έκθεση που συντάχθηκε μετά από αίτημα του Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, η οποία κάνει λόγο για εξόντωση έως ακόμη και 80 εκατομμυρίων ανθρώπων και καταστροφή σχεδόν του 5% της παγκόσμιας οικονομίας. Υπάρχουν και χειρότερα; Ναι: Είμαστε απροετοίμαστοι.
Αυτή η δυσοίωνη ανάλυση ξεκίνησε να καταρτίζεται πέρυσι από μια ανεξάρτητη ομάδα, το Συμβούλιο Παγκόσμιας Παρακολούθησης και Πρόληψης (GPMB), σε απάντηση σχετικού αιτήματος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, από κοινού με την Παγκόσμια Τράπεζα και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Το GPMB, του οποίου ηγούνται η πρώην επικεφαλής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας και πρώην πρωθυπουργός της Νορβηγίας, Γκρο Χάρλεμ Μπρούντλαντ και ο επικεφαλής του διεθνούς Ερυθρού Σταυρού, Ελχάτζ Ας Σάι, ανέθεσε τη μελέτη σε εμπειρογνώμονες, καταλήγοντας σε μια σφοδρή επίθεση στην πολιτική, χρηματοοικονομική και υλικοτεχνική κατάσταση του επιπέδου πρόληψης έναντι της απειλής της πανδημίας.
«Η πρόληψη παρεμποδίζεται από την συνεχιζόμενη έλλειψη πολιτικής βούλησης σε όλα τα επίπεδα» σημειώνει η έκθεση. Ειδικότερα αναφέρει, πως ενώ τα κράτη ανταποκρίνονται σε κρίσεις που αφορούν στην δημόσια υγεία μόνο όταν ξεκινά ο πανικός, δεν δαπανούν τους πόρους που απαιτούνται για να μην εξελιχθούν τα επιδημικά ξεσπάσματα σε πραγματικές καταστροφές. Είναι γεγονός, σχολιάζει το Foreign Policy, ότι το παραπάνω μήνυμα έχει σταλθεί πολλές φορές στο παρελθόν, με αμελητέες επιπτώσεις στις πολιτικές ηγεσίες, τους χρηματοοικονομικούς και τους πολυεθνικούς οργανισμούς. Συνεπώς, «δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε ότι αυτή η φορά θα είναι διαφορετική».
Το επιδημικό «πάρτι» σε πλήρη εξέλιξη
Τον Μάιο του 1989, ο νομπελίστας μοριακός βιολόγος, Τζόσουα Λέντερμπεργκ, συγκέντρωσε συνάδελφούς του, επίσης νομπελίστες καθώς και μια ομάδα εξαιρετικών «κυνηγών» ιών, σε μια τριήμερη συνάντηση στην Ουάσιγκτον, για να εξετάσει μια, τολμηρή τότε, υπόθεση: ‘Οτι οι ιοί, μακράν μη εξαφανισμένοι από τη σύγχρονη ιατρική, στην πραγματικότητα επεκτείνονταν παγκοσμίως σε ζώα και ανθρώπους, συχνά σε μορφές που δεν είχαν εμφανιστεί ποτέ πριν. Και ότι τα αεροπορικά ταξίδια σήμαιναν όλο και περισσότερο, ότι μια εστία σε μια «σκοτεινή» τοποθεσία, θα μπορούσε να εξαπλωθεί σε μεγάλες πόλεις, ακόμη και να κάνει το γύρο της σε όλον τον κόσμο. Ήταν η εποχή που η εκρηκτική επιδημία του AIDS συγκέντρωσε όλη την προσοχή της επιστημονικής κοινότητας και της κοινωνίας, αναδεικνύοντας ένα εύλογο ερώτημα: Εάν ένας ανίατος ιός μπορούσε να αφαιρέσει εκατομμύρια ζωές, ποιες άλλες απειλές μπορεί να κρύβονται ακόμη;
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης, ο όγκος των αποδεικτικών στοιχείων προς το χειρότερο σενάριο, μεγάλωνε συνεχώς.
Το Ινστιτούτο Ιατρικής της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ κλονίστηκε τόσο από τα συμπεράσματα της συνάντησης που άρχισε να μελετά, όχι μόνο τους ιούς, αλλά όλες τις μικροβιακές απειλές και το 1992 δημοσίευσε μια έκθεση που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί και ως… «κάλεσμα στα όπλα», προκαλώντας την προσοχή του Λευκού Οίκου. Ο οποίος, το 1996, ταξινόμησε τις εν δυνάμει πανδημίες ως απειλές για την εθνική ασφάλεια.
Έκτοτε, η κατάσταση άλλαξε προς το χειρότερο. Ένας τεράστιος αριθμός μέχρι πρότινος άγνωστων ιών, όπως αυτός που προκάλεσε την επιδημία του Σοβαρού Οξέος Αναπνευστικού Συνδρόμου (SARS) το 2003, έχουν κοστίσει τη ζωή ανθρώπων και ζώων σε όλο τον κόσμο. Σε μόλις επτά χρόνια (από το 2011 έως το 2018), για παράδειγμα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έδωσε μάχες εναντίον 1.483 επιδημιών.
Αντίστοιχα, το κόστος αυτού του πολέμου, σε συνδυασμό με τις γενικότερες οικονομικές επιπτώσεις των επιδημιών, έχει επιδεινωθεί, σύμφωνα με μελέτη του GPMB που ανατέθηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα. Η επιδημία του SARS του 2003 κόστισε 40 δισεκατομμύρια δολάρια στην παγκόσμια οικονομία, η επιδημία της γρίπης των χοίρων το 2009 έφτασε τα 50 δισεκατομμύρια δολάρια και η επιδημία του Έμπολα στη Δυτική Αφρική από το 2014 έως το 2016 κόστισε σχεδόν 53 δισεκατομμύρια δολάρια. Μια πανδημία γρίπης παρόμοια με τη γρίπη του 1918 θα κοστίσει σήμερα 3 τρισεκατομμύρια δολάρια στην παγκόσμια οικονομία, ή το 4,8% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Βέβαια, ως είθισται, ακόμη και οι πανδημίες δεν έχουν τις ίδιες συνέπειες σε όλους. ‘Ετσι, οι πλούσιες χώρες έχουν αποδειχθεί πιο ανθεκτικές σε πρόσφατα κρούσματα και το GPMB προβλέπει, ότι χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γερμανία θα μπορούσαν να περάσουν μια καταστροφική επιδημία με οικονομική απώλεια λιγότερη του 0,5% του ΑΕΠ τους. Χώρες από την Ινδία μέχρι την Κεντρική Αφρική θα μπορούσαν να χάσουν έως και το 2% του ΑΕΠ. Ο Έμπολα κοστίζει άμεσα στις χώρες που έχουν πληγεί περισσότερο - Λιβερία, Σιέρα Λεόνε και Γουινέα - 2,8 δισεκατομμύρια δολάρια, κατακρημνίζοντας το ΑΕΠ της Σιέρα Λεόνε κατά ένα εντυπωσιακό ποσοστό του 20% το 2015.
Και οι κίνδυνοι αυξάνονται. Η αλλαγή του κλίματος ευνοεί την εμφάνιση κρουσμάτων, καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας και της υγρασίας προκαλεί αναπαραγωγικό «τσουνάμι» στους πληθυσμούς των κουνουπιών που μεταφέρουν ασθένειες, πνίγει την επιφάνεια του νερού με τοξικούς μύκητες και αλλάζει τα μεταναστευτικά μοντέλα πτηνών και ζώων που με τη σειρά τους, μεταφέρουν τα μικρόβια σε νέες γεωγραφικές περιοχές.
Χαρακτηριστικά είναι τα συμβάντα των δύο πρώτων εβδομάδων του Σεπτεμβρίου. Μια μυστηριώδης έκρηξη σε εργαστηριακό συγκρότημα της Σοβιετικής περιόδου έξω από το Νοβοσιμπίρσκ της Ρωσίας, προκάλεσε ανησυχία σε ό,τι αφορά στην ασφάλεια από την ευλογιά και από εκατοντάδες άλλους ιούς που φυλάσσονταν στους καταψύκτες της εγκατάστασης.
Το ρωσικό εργαστήριο, γνωστό ως Vector, κάποτε συμπεριλαμβανόταν μεταξύ ενός πολύ μικρού αριθμού κορυφαίων ερευνητικών κέντρων υψηλών προδιαγραφών ασφαλείας επικίνδυνων παθογόνων στον κόσμο, αλλά σήμερα υπάρχουν πάνω από 1.000 τέτοια αποκαλούμενα «εργαστήρια βιοασφάλειας» επιπέδου 3 και 4, όπου τα θανατηφόρα μικρόβια αποθηκεύονται και μελετώνται. Πολλές από τις εγκαταστάσεις αυτές είχαν διαρροές ασφαλείας.
Η γρίπη H3N2 της Αυστραλίας εξακολουθεί να εξαπλώνεται καθώς η χώρα μπαίνει στην Άνοιξη. Αν και φαινομενικά τα κρούσματα και ο αριθμός νοσηλειών δεν παραπέμπουν σε κάποια χρονιά ρεκόρ - έχουν νοσήσει 279.326 Αυστραλοί μέχρι στιγμής - ωστόσο είναι ένας πιθανός προάγγελος του τι μπορούμε να περιμένουμε σε λίγες εβδομάδες για τη Βόρεια Αμερική.
Σύμφωνα με την Παναμερικανική Οργάνωση Υγείας, περισσότεροι από 2,3 εκατομμύρια άνθρωποι στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική έχουν προσβληθεί από ιό δάγκειου πυρετού, μόνο την περασμένη εβδομάδα.
Ο λεγόμενος μύκητας TR4 χτυπά ξαφνικά τις μπανάνες στην Κεντρική Αμερική και πρόσφατα εμφανίστηκε στην Αυστραλία, αυξάνοντας το φόβο της εξαφάνισης των φρούτων.
Η επιδημία αφρικανικής πανώλης των χοίρων που ξεκίνησε στην Κίνα στα τέλη του 2018 έχει εξαπλωθεί στην Ασία και μόλις εμφανίστηκε στις Φιλιππίνες: Δεκάδες χιλιάδες χοίροι στην περιοχή έχουν πεθάνει από την ανίατη και συνήθως θανατηφόρα ασθένεια.
Υπάρχει λύση... αν θέλουμε
Το GPMB λέει ότι η σημερινή επιδημία Έμπολα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό αποτελεί παράδειγμα για την έλλειψη επιδημιολογικής ετοιμότητας. Όταν πρωτοεμφανίστηκε την 1η Αυγούστου 2018, οι στοιχειώδεις αρχές μιας αποτελεσματικής απάντησης τέθηκαν σε εφαρμογή μέσα σε λίγες ημέρες από την έκρηξη της επιδημίας. Η αντίδραση στις πρώτες εβδομάδες του Αυγούστου ήταν η ταχύτερη, καλύτερα εξοπλισμένη και καλύτερα χρηματοδοτούμενη στην ιστορία της αντιμετώπισης του Έμπολα. Ωστόσο, παρά τις προσπάθειες αυτές, η επιδημία στο Βόρειο Κίβου και το Ιτούρι επέμεινε και εξαπλώθηκε, διασχίζοντας τα εθνικά σύνορα με την Ουγκάντα τον Ιούνιο του 2019 και φτάνοντας στο Γκόμα, την πρωτεύουσα του Βόρειου Κίβου τον Ιούλιο του 2019. Εδώ και ένα χρόνο από την έναρξή της μετρά 3.000 κρούσματα και 2.000 θανάτους.
Αυτό συνέβη διότι τα κατασταλτικά μέτρα, όσο και αν λειτούργησαν στην αρχή, δεν βασίζονταν σε σταθερές και επαρκείς δομές πρόληψης. Το σύστημα υγείας στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό είναι διαλυμένο. Η επιδημία ξέσπασε σε ενεργή πολεμική ζώνη, ο τοπικός πληθυσμός έχει βαθιά ριζωμένες υποψίες - όχι αναγκαστικά άδικα - για την αποτελεσματικότητα των υγειονομικών αρχών, γι’ αυτό και δεν είναι συνεργάσιμος μαζί τους, οι διεθνείς χορηγοί έχουν εγκαταλείψει τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό και οι ανθρωπιστικές ανάγκες είναι σκανδαλωδώς υποχρηματοδοτημένες, σε μια μάχη με έναν ιό που δεν μπορεί να κερδηθεί δίχως δολάρια και ευρώ.
Οι δυσμενείς προοπτικές για ακόμα πιο θανατηφόρα, αερομεταφερόμενα μικρόβια έχουν επίσης αυξηθεί από την επιστημονική σύναξη της Ουάσιγκτον το 1989, επειδή η τεχνολογία για την τροποποίηση των ιογενών και βακτηριακών γονιδίων είναι πλέον γρήγορη, εύκολη, φτηνή και νοσηρά ακριβής. Εάν ένας ανθρωπογενής μικροβιακός ή ιογενής δολοφόνος διαρρεύσει τυχαία ή εξαπλωθεί σκόπιμα, κανένα κράτος δεν διαθέτει την υποδομή και την τεχνολογία για να σταματήσει ένα επιδημικό ξέσπασμα μόλις τα μικρόβια ξεφύγουν από τις εργαστηριακές «φυλακές» τους.
Η έκθεση του GPMB περιέχει μια λίστα πολιτικών πρωτοβουλιών που πρέπει να εφαρμοστούν σε όλο τον κόσμο για να βελτιώσουν τις πιθανότητες της ανθρωπότητας έναντι των μικροβίων. Όλες αυτές οι προτάσεις, με κάποια μορφή, βρίσκονται στο τραπέζι για χρόνια, ακόμα και δεκαετίες.
«Τα συστήματα πρόληψης και αντίδρασης στην εμφάνιση ασθενειών δεν επαρκούν για την αντιμετώπιση του τεράστιου αντίκτυπου, της ταχείας εξάπλωσης και του σοκ για την υγεία, τα κοινωνικά και οικονομικά συστήματα, από μια εξαιρετικά θανατηφόρα πανδημία, φυσική, τυχαία ή σκόπιμη. Δεν υπάρχουν επαρκείς επενδύσεις και προγραμματισμός για έρευνα και ανάπτυξη εμβολίων, αντιβιοτικών ευρέος φάσματος και κατάλληλων, μη φαρμακευτικών παρεμβάσεων» αναφέρει η έκθεση. «Το κόστος επιδημιολογικού περιορισμού θα πνίξει εντελώς τις τρέχουσες προβλέψεις χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης».
Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών που συγκαλείται στη Νέα Υόρκη θα έρθει αντιμέτωπη με παρόμοιες ζοφερές αναφορές σχετικά με την αλλαγή του κλίματος, τις ανθρωπιστικές κρίσεις, τους πρόσφυγες, τις πολεμικές συγκρούσεις, τη μείωση της πρόσβασης μεγάλων πληθυσμών σε πόσιμο νερό και πολλές ακόμη κρίσεις, με την κάθε μία από αυτές να απαιτεί την προσοχή, τη χρηματοδότηση και την παγκόσμια συνεργασία. Το GPMB επιμένει ότι είναι δυνατόν να περιοριστούν τα μικροβιακά κρούσματα σε μια ελεγχόμενη κλίμακα εάν η ανθρωπότητα έχει την πολιτική και οικονομική βούληση να το πράξει.
Μέχρι στιγμής, όμως, η ανθρωπότητα επιλέγει μια ψυχολογικού τύπου αντιμετώπιση της απειλής: Ωθεί τις οδυνηρές συνέπειες και την ανάγκη πρόληψης στο υποσυνείδητο κάθε φορά που μια επιδημία ολοκληρώνει τον θανατηφόρο κύκλο της. Η πανδημία γρίπης του 1918 σκότωσε περίπου 50 με 100 εκατομμύρια άτομα - οι εκτιμήσεις ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό. Η πανούκλα του 14ου αιώνα εξόντωσε το 60% του ευρωπαϊκού πληθυσμού: Περίπου 50 εκατομμύρια ψυχές. Έχουμε ήδη αποτύχει να σταματήσουμε τον ιό HIV, ο οποίος, από την εμφάνισή του στην παγκόσμια σκηνή το 1981, έχει χτυπήσει 75 εκατομμύρια ανθρώπους, σκοτώνοντας περίπου 32 εκατομμύρια από αυτούς.
Γνωρίζουμε ότι θα υπάρξει μια άλλη τρομερή επιδημία, ίσως όχι τόσο μεγάλη όσο η γρίπη του 1918 ή η πανώλη, αλλά εντούτοις το ίδιο εφιαλτική. Και θα χρειαστεί κάτι πολύ περισσότερα από τις εκθέσεις των εμπειρογνωμόνων για να υπάρξουν σοβαρές συλλογικές προσπάθειες για την πρόληψη και την προετοιμασία έναντι της επερχόμενης καταστροφικής απειλής.
Χιλιάδες εργαζόμενοι, συνδικαλιστές και μέλη σωματείων διαδήλωσαν στο κέντρο της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης στην πρώτη μεγάλη κινητοποίηση κατά της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη, στο πλαίσιο της 24ωρης πανελλαδικής απεργίας που έχουν κηρύξει δεκάδες Ομοσπονδίες, Εργατικά Κέντρα και συνδικάτα με αφορμή το νέο αναπτυξιακό πολυνομοσχέδιο.
Με κεντρικό σύνθημα «κάτω τα χέρια από τα συνδικάτα, όχι στην ιδιωτικοποίηση της επικουρικής ασφάλισης», η ΑΔΕΔΥ, το Εργατοϋπαλληλικό Κέντρο της Αθήνας καθώς και εργατικά σωματεία, φορείς, οργανώσεις της Αριστεράς και συλλογικότητες του αντιεξουσιαστικού χώρου, συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Κλαυθμώνος και στα Χαυτεία και στη συνέχεια κατευθύνθηκαν μέχρι τη Βουλή, καταγγέλλοντας το πολυνομοσχέδιο, το οποίο περιλαμβάνει πολλές αντεργατικές διατάξεις.
EUROKINISSI/ΣΤΕΛΙΟΣ ΜΙΣΙΝΑΣ
Το μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Εργατικού Κέντρου Αθήνας, Ηλίας Γκιουλάκης, κάλεσε όλους τους εργαζόμενους να συνταχθούν πίσω από το Εργατικό Κέντρο της Αθήνας «για να κατορθώσουμε να μην περάσει αυτό το νομοσχέδιο. Θα κλιμακώσουμε τους αγώνες μας».
Ξεχωριστή συγκέντρωση στα Προπύλαια και πορεία μέχρι τη Βουλή πραγματοποίησε το ΠΑΜΕ.
Ξεχωριστή συγκέντρωση στα Προπύλαια και πορεία μέχρι τη Βουλή πραγματοποίησε το ΠΑΜΕ.
Όπως τονίζει, «παλεύουμε ενάντια στον αναπτυξιακό νόμο της κυβέρνησης που δίνει "γη και ύδωρ" στους μεγαλοεπιχειρηματίες, στη μεγαλοεργοδοσία, τσακίζοντας παράλληλα τα εναπομείναντα εργατικά και συνδικαλιστικά δικαιώματα. Ενάντια στο νόμο που επιχειρεί να βάλει περισσότερα εμπόδια και φραγμούς στα ταξικά συνδικάτα, αυτά που αγωνίζονται με πραγματικές συλλογικές διαδικασίες και υπερασπίζονται τα δικαιώματα και τις σύγχρονες ανάγκες των εργατών, έχοντας σταθερό μέτωπο απέναντι σε εργοδοσία- κυβερνήσεις. Παλεύουμε για σύγχρονους όρους δουλειάς και ζωής των εργαζόμενων, για αυξήσεις στους μισθούς, στις συντάξεις και στις κοινωνικές παροχές, για συνδικάτα ανεξάρτητα από το κράτος και την εργοδοσία».
Ο γ.γ. του ΚΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας, από τη συγκέντρωση του ΠΑΜΕ χαρακτήρισε «κόλαφο για την εργατική τάξη» το πολυνομοσχέδιο και προέβη στην ακόλουθη δήλωση:
Η σημερινή απεργία είναι μόνο η αρχή. Το αναπτυξιακό πολυνομοσχέδιο που φέρνει η κυβέρνηση της ΝΔ στη Βουλή για τα συμφέροντα των καπιταλιστών είναι κόλαφος για την εργατική τάξη, για το λαό μας. Επιδιώκουν, στοχεύουν να διαλύουν ΣΣΕ, να περιορίσουν τα συνδικαλιστικά δικαιώματα, τις λαϊκές εργατικές ελευθερίες. Θέλουν να επιβάλουν στον λαό μας σιγή νεκροταφείου
Θεσσαλονίκη
Τέσσερις συγκεντρώσεις και πορείες από εργαζόμενους, συνταξιούχους, σωματεία, συνδικάτα, ομοσπονδίες και φοιτητικούς συλλόγους, με κύριο αίτημα την απόσυρση του αναπτυξιακού νομοσχεδίου, πραγματοποιήθηκαν στη Θεσσαλονίκη.
Με κεντρικό σύνθημα για αγώνα «ενωτικό και ταξικό», για σύγχρονους όρους δουλειάς και ζωή με δικαιώματα, συγκεντρώθηκαν μέλη του Πανεργατικού Αγωνιστικού Μετώπου (ΠΑΜΕ) διαμαρτυρόμενοι για το πολυνομοχέδιο της κυβέρνησης.
Όπως υποστηρίζουν, «δίνει γη και ύδωρ» στους εργοδότες, υπονομεύει τα εργατικά και συνδικαλιστικά δικαιώματα και «ενταφιάζει» τις συλλογικές συμβάσεις.
MotionTeam / ΒΕΡΒΕΡΙΔΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
Το συλλαλητήριο του ΠΑΜΕ που ξεκίνησε από το Άγαλμα Βενιζέλου, χαιρέτισε από το βήμα και ο πρόεδρος του συνδικάτου «Sloga» της Σερβίας, Ζέλικο Βεσελίνοβιτς.
Η πορεία έγινε μέσω της Εγνατίας και της οδού Καραολή-Δημητρίου και κατέληξαν στο ΥΜΑΘ, προαναγγέλλοντας «νέα απεργία στις αρχές Οκτωβρίου».
Ακολούθησε σε μικρή απόσταση η πορεία και των διαδηλωτών της Ένωσης Δημοσιοϋπαλληλικών Οργανώσεων Θεσσαλονίκης (ΕΔΟΘ), ενώ συγκέντρωση στην Καμάρα για την ακύρωση του αναπτυξιακού νομοσχεδίου πραγματοποίησαν πρωτοβάθμια σωματεία και μέλη της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς.
MotionTeam / ΒΕΡΒΕΡΙΔΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ
Οι διαδηλωτές διέσχισαν και αυτοί την Εγνατία και, μέσω της οδού Αντιγονιδών, κατέληξαν στο ΥΜΑΘ, σημείο κατάληξης και των τριών συγκεντρώσεων.
Νωρίτερα είχε ολοκληρωθεί ειρηνικά στο υπουργείο η μοτοπορεία που πραγματοποίησαν τα μέλη της Επιτροπής Αγώνα Διανομέων Θεσσαλονίκης. Οι διανομείς είχαν συγκεντρωθεί στη συμβολή των οδών Αγίας Σοφίας και Εγνατία συμμετέχοντας στις κινητοποιήσεις ενάντια στο πολυνομοσχέδιο.
Σπουδαία αρχαιολογικά ευρήματα ήρθαν στο φως στην Φλώρινα, όπου σε νεκροταφείο βρέθηκαν χρυσά προσωπεία Μακεδόνων πολεμιστών.
Σύμφωνα με το ethnos, η μακεδονική γη βγάζει χρυσές μάσκες πολεμιστών από την αρχαιότητα και επιβεβαιώνει εν μέρει τη φιλολογική εκδοχή, μέσω των γενεαλογικών μύθων, για την προέλευση των βασιλέων (Τημενίδες, Βακχιάδες) της Μακεδονίας από τη βορειoανατολική Πελοπόννησο, το Άργος και την Κόρινθο, με πατρώο ήρωα τον Ηρακλή, ενώ αναδεικνύει, όπως και πλήθος άλλων ευρημάτων από τη Μακεδονία, την πολιτισμική συγγένεια με τα δωρικά φύλα.
Οι χρυσές μάσκες ανακαλύπτονται στους μυκηναϊκούς τάφους και στη μακεδονική γη, με μεταγενέστερη ωστόσο χρήση. Οι Μυκηναίοι πήραν την ιδέα του χρυσού νεκρικού προσωπεία πιθανόν από τους Αιγυπτίους και στον ταφικό κύκλο Α' των Μυκηνών βρέθηκαν πέντε χρυσές προσωπίδες.
Το 1980 χρυσά προσωπεία βρέθηκαν σε ταφικό σύνολο αρχαίου νεκροταφείου που χρονολογείται στο 520-500 π.Χ. στη Σίνδο Θεσσαλονίκης και αργότερα ήρθε η μεγάλη ανασκαφή στο Αρχοντικό Πέλλας με χρυσές μάσκες που επίσης χρονολογούνται στα 560-540 π.Χ. Με αυτήν ξεκίνησε μια συζήτηση για το αν και με ποιον τρόπο συνδέονται τα νεκρικά προσωπεία Μυκηνών και Μακεδόνων.
Η ανασκαφή που διενεργείται σε μεγάλο αρχαιολογικό χώρο στην Αχλάδα, μόλις 22 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης της Φλώρινας, όπου γίνεται εντατική εξόρυξη λιγνίτη, έφερε στο φως νέα χρυσά προσωπεία και αναθερμαίνει τη σχετική συζήτηση μεταξύ των αρχαιολόγων, καθώς γίνεται η τρίτη περιοχή μετά τη Σίνδο και το Αρχοντικό όπου αποκαλύπτονται τέτοια ευρήματα.
Τα ευρήματα που βγάζει η μακεδονική γη ενισχύουν τη φιλολογική εκδοχή μιας πολιτισμικής συγγένειας των βασιλέων του μακεδονικού βασιλείου με τα δωρικά φύλα, στα ταφικά έθιμα, στη θρησκεία και στη γλώσσα. Στη φετινή ανασκαφική περίοδο αποκαλύφθηκαν περισσότερες από 200 ταφές, από τις οποίες 131 χρονολογούνται στους βυζαντινούς χρόνους και 75 στους αρχαϊκούς.
Η σωστική ανασκαφή βρίσκεται σε εξέλιξη και διενεργείται υπό την εποπτεία της αρχαιολόγου, Λιάνας Γκέλου, σε εκτεταμένο νεκροταφείο με διαχρονική χρήση, οι τάφοι του οποίου έχουν ήδη φτάσει τους 1.290. Οι πρωιμότεροι από αυτούς ανάγονται στην Ύστερη Εποχή του Χαλκού, οι πολυπληθέστεροι ανήκουν στην περίοδο μεταξύ 6ου και 3ου π.Χ. αι., ενώ διαπιστώνεται εκτεταμένη χρήση του νεκροταφείου και στα βυζαντινά χρόνια. Στο νότιο τμήμα του ίδιου αρχαιολογικού χώρου, εν μέρει πάνω από προϊστορικούς και αρχαϊκούς-κλασικούς τάφους, αποκαλύφθηκαν δύο ρωμαϊκά οικοδομικά συγκροτήματα αγροικιών με παραγωγικές και εργαστηριακές εγκαταστάσεις.
Η πρόσφατη ομολογία του νέου προέδρου της ΕΡΤ, ότι βασίζεται στη «ρητή εντολή του πρωθυπουργού», αλλά και όλα τα fakenews που έχουν αναπαραχθείμε ένταση το τελευταίο διάστημα από φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ, με τις απόψεις της νέας διοίκησης σχετικά με την ανεξαρτησία και το μέλλον της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, θέτουν ευθέως σε αμφισβήτηση την ειλικρίνεια των δεδηλωμένων κυβερνητικών προθέσεων.
Σε αγαστή συνεργασία και σύμπνοια τα μέλη του νέου Δ.Σ, τα οποία δεν αντέδρασαν ούτε σε αυτή την ομολογία – δήλωση πίστης στις εντολές του πρωθυπουργού σχετικά με την ΕΡΤ, ούτε όμως και στην απόλυτα συκοφαντική για τους εργαζόμενους και δυσφημιστική για την ίδια την εταιρεία δήλωση σχετικά με το κλείσιμό της, γεγονός που καταδεικνύει την συμφωνία τους με όλα όσα είπε στην επιτροπή θεσμών και διαφάνειας της Βουλής, ο μέχρι πρότινος διευθυντής του γραφείου τύπου του νυν πρωθυπουργού ( αντιλαμβανόμαστε μόνο τη σιωπή του κ. Ελματζιόγλου αφού ως γνωστόν είχε όφελος από το κλείσιμο της ΕΡΤ).
Ο κ. Ζούλας και οι υπόλοιποι της διοίκησης ευθυγραμμισμένοι όχι μόνο με τις ρητές εντολές του κ. Μητσοτάκη, αλλά και με την «γραμμή Σαμαρά», απέδωσαν την ευθύνη του «μαύρου» όχι στους πρωταίτιους αλλά στους εργαζόμενους, οι απεργίες των οποίων δήθεν το είχαν επιβάλλει πριν τον Ιούνιο του 2013. Για να στηρίξει ο κ. Ζούλας μάλιστα, αυτή την ολική επαναφορά της γνωστής Σαμαρικής ρητορικής του Ιουνίου του 2013, την «εμπλούτισε» με τα ίδια ψεύτικα στοιχείαπου είχαν χρησιμοποιήσει και τότε, όπως αυτό για τις «42 συνεχόμενες μέρες που η ΕΡΤ δεν μετέδιδε ειδήσεις λόγω απεργιών». Μια απλή επίσκεψη στο αρχείο της ΕΡΤ αλλά και στις τότε ανακοινώσεις των εμπλεκομένων συνδικάτων αποκαλύπτει το ψεύδος για τις «42 συνεχόμενες μέρες» και το «μαύρο» που δήθεν «προϋπήρξε», αφού όλα τα σημαντικά γεγονότα , όπως αυτό της επίσκεψης του Γάλλου προέδρου Ολάντ στην Αθήνα ,τα ταξίδια του κ. Σαμαρά στην Τουρκία και στην Κίνα και οτιδήποτε άλλο αφορούσε στην ενημέρωση της κοινωνίας, μεταδίδονταν απ΄ ευθείας on camera.
Σεότι αφορά δε, το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα της απεργίας, που χρησιμοποιεί ένας εργαζόμενος ως το τελευταίο όπλο της υπεράσπισης των δικαιωμάτων του, ανήκει προφανώς στα «ψιλά γράμματα» της βίβλου του νεοφιλελευθερισμού και δεν περιμέναμε από όσους ευθυγραμμίζουν τους λόγους τους με την Σαμαρική ρητορική εναντίον της ΕΡΤ και τις νεότερες εκφάνσεις της, να το αποδεχτούν ως τέτοιο ή να αντιληφθούν, πως ο σεβασμός στο Σύνταγμα δεν είναι αποτέλεσμα πρωθυπουργικής εντολής αλλά καθήκον όλων.
Το «μαύρο» κ. Ζούλα και κύριοι της υπόλοιπης διοίκησης, δεν έπεσε στην ΕΡΤ εξαιτίας των εργαζομένων, αλλά από τη ρητή εντολή του τότε πρωθυπουργού κ. Σαμαρά (ΝΔ) και τη στήριξη του τότε αντιπροέδρου της κυβέρνησης κ. Βενιζέλου (ΠΑΣΟΚ), να κλείσει η ΕΡΤ και να απολυθούν παράνομα όλοι όσοι εργάζονταν σε αυτήν, γεγονός που εκτός της πρωτοφανούς λαϊκής αντίδρασης προκάλεσε και την παγκόσμια κατακραυγή αλλά και την κατακόρυφη πτώση της χώρας μας στις τελευταίες θέσεις του πίνακα της διεθνούς κατάταξης των χωρών που κρίθηκαν για την ελευθερία του τύπου. Ήταν τότε που με τη βοήθεια των ιδιωτικών ΜΜΕ, η συγκυβέρνηση Σαμαρά - Βενιζέλου εξακόντιζε καθημερινά fake news και ψεύτικα στοιχεία εναντίον της ΕΡΤ και των εργαζομένων σε αυτήν, τα οποία μιλούσαν για «άντρο διαφθοράς», «ιερές αγελάδες» , «εφτά λογιστήρια», «τραγική οικονομική κατάσταση», «χαμηλή τηλεθέαση» κλπ, ενώ στη βουλή διακήρυτταν ότι οι απολύσεις έγιναν κατ΄ απαίτηση της τροϊκα.
Εχει ξεχάσει ο κ. Ζούλας και οι σιωπηλώς συμφωνούντες της νέας διοίκησης, ότι οι πραγματικές «ιερές αγελάδες» που υπήρξαν στην ΕΡΤ ήταν δικοί τους άνθρωποι στην ηγεσία, στις εκπομπές κ.α και πως εξ αιτίας των καταγγελιών μας δικάζονται ακόμα και σήμερα κατηγορούμενοι για κακουργήματα σχετικά με τη διασπάθιση του δημόσιου χρήματος; Έχουν ξεχάσει οι προτεινόμενοι και διορισμένοι από τη Ν.Δ διοικούντες, ότι επι κυβέρνησης Ν.Δ θεσπίστηκε παράνομα και καταχρηστικά η αφαίμαξη των ταμείων της ΕΡΤ αρχικά προς όφελος του ΛΑΓΗΕ, αργότερα προς όφελος των «δανειστών» με την απόδοση μεγάλου μέρους του ανταποδοτικού τέλους στο ΥΠΟΙΚ, και η εκχώρηση μεγάλου μέρους της ακίνητης περιουσίας της στο ΤΑΙΠΕΔ, και σε διάφορα υπουργεία και δήμους, με κατάληξη να είναι σήμερα «μουσαφίρης» στην δική της περιουσία πληρώνοντας όμως ακόμα και σήμερα όλα τα βάρη, ακόμα και τους λογαριασμούς ;
Ξέρετε άραγε κύριοι της διοίκησης πόσα εκατομμύρια ευρώ κόστισε το «μαύρο» στην ελληνική κοινωνία;
Κ. Ζούλα η ΕΡΤ δεν βρέθηκε «σήμερα στην πιο κρίσιμη στιγμή της» όπως λέτε αλλά τον Ιούνιο του 2013, όταν το κόμμα το οποίο υπηρετείτε αποφάσισε να γκρεμίσει oτι έχτιζαν επι δεκαετίες κοινωνία και γενιές εργαζομένων της ΕΡΤ.
Παρ΄ όλα αυτά τα καίρια χτυπήματα που δέχτηκε η ΕΡΤ , δεν βρίσκεται σήμερα σε «τραγική οικονομική κατάσταση» όπως ισχυρίζεσθε και τα «ταμεία» της με βάση τα επίσημα στοιχεία του κράτους , τους δημοσιευθέντες ισολογισμούς αλλά και το πρόσφατο σχετικό πόρισμα της Grant Thornton, όχι μόνο δεν έχουν ελλείματα αλλά διαθέτουν μάλιστα ένα αποθεματικό ποσό πάνω από 160 εκατομμύρια ευρώ (με σημαντική αυξητική τάση για τα επόμενα χρόνια) το οποίο φυσικά θα μπορούσε σήμερα να τροφοδοτήσει τις περιστασιακές ανάγκες της π.χ για αγορά προγράμματος.
Αυτή η θετική για τα οικονομικά της ΕΡΤ εξέλιξη κύριοι της νέας διοίκησης, δεν ήταν αποτέλεσμα μιας «νομοτελειακής» πορείας ή της «τύχης», αλλά επειδή οι εργαζόμενοί της έδωσαν τον εαυτό τους για την ανοικοδόμηση της ΕΡΤ εκ των ερειπίων και την ανάπτυξή της. Είναι αυτοί που δουλεύοντας υποαμειβόμενοι και χωρίς ρεπό (ήδη έχει ξεπερασθεί ο αριθμός των 20.000 οφειλόμενων ρεπό από τον Ιούνιο του 2015), χωρίς επιδόματα που δικαιούνται κλπ κατάφεραν με τον επαγγελματισμό, τις γνώσεις και την εργατικότητά τους να λειτουργήσουν άψογα όλες τις δομές της ΕΡΤ, να εγκαταστήσουν σε απίστευτα σύντομο χρονικό διάστημα δίκτυο ψηφιακών πομπών σε όλη την Ελλάδα και να παράγουν με τεχνικά μέσα απαρχαιωμένα, εκατοντάδες φορές περισσότερο και ποιοτικότερο ραδιοτηλεοπτικό προϊόν, απ΄ όσο παραγόταν από τα μορφώματα της ΔΤ – ΝΕΡΙΤ. Είναι αυτοί που παρ΄ όλες τις ελλείψεις σε προσωπικό αγόγγυστα ανταποκρίνονται σε κάθε σημαντικό γεγονός δουλεύοντας νυχθημερόν για να είναι η ΕΡΤ η πρώτη και η εγκυρότερη πηγή ενημέρωσης, πολιτισμού και ψυχαγωγίας. Είναι αυτοί που έδωσαν τιτάνιο αγώνα προκειμένου να απελευθερωθεί επιτέλους η δημόσια ραδιοτηλεόραση από τα δεσμά π.χ της Digea και είναι τραγικό σήμερα να υπάρχουν κάποιοι που θέλουν να την οδηγήσουν ξανά μέσω των δήθεν «συνεργειών» στην εξάρτηση από τα γνωστά «ιδιωτικά συμφέροντα» της μιντιακής (κι όχι μόνο) ολιγαρχίας, οδηγώντας την σταδιακά στον μαρασμό .
Το νέο Δ.Σ έπρεπε να έχει μελετήσει τουλάχιστον τα συγκριτικά στοιχεία της EBU που αφορούν στις δημόσιες ραδιοτηλεοράσεις της Ευρώπης.
Μπορεί «ο εχθρός του καλού να είναι το καλύτερο» ωστόσο η ΕΡΤ δεν «παραβίαζε» όπως είπατε «βάναυσα ακόμη και στοιχειώδεις κανόνες της δημοσιογραφικής δεοντολογίας», γιατί τότε πως η πρόσφατη έρευνα ενός εκ των μεγαλυτέρων ινστιτούτων για τα ΜΜΕ , του Reuters Institute της Οξφόρδης, την κατέταξε στα πιο αξιόλογα δημόσια κανάλια της Ε.Ε με τον υψηλότερο δείκτη σε non populist κοινό; ( Για να μην αναφερθούμε στο γεγονός ότι σε όλες τις εκπομπές αυτής της «βάναυσης» περιόδου συμμετείχαν δημοσιογράφοι φιλικοί στη σημερινή κυβέρνηση).
Θέλετε μήπως να μιλήσουμε για την δημοσιογραφική δεοντολογία την εποχή της ΝΕΡΙΤ;
Tα λέει όλα η επιστολή παραίτησης του θείου σας Ανδρέα Ζούλα από το εποπτικό συμβούλιο ο οποίος μέσω της παραίτησής του «υπογράμμιζε» τότε «στους νεόκοπους της δημοσιογραφικής- πολιτικής λειτουργίας, ότι ενημέρωση και σκοπιμότης είναι έννοιες ασυμβίβαστες…»
Ο νέος πρόεδρος της ΕΡΤ μίλησε επίσης για «ανανέωση προσωπικού χωρίς απολύσεις» , αλλά δεν μας εξηγεί πως ακριβώς μπορεί να γίνει αυτό, εκτός και αν ανακάλυψε το ελιξίριο της νεότητας , γεγονός που θα ωφελούσε τα περισσότερα μέλη του Δ.Σ της ΕΡΤ, ή εάν τελικά υιοθετεί το πάγιο και τεκμηριωμένο αίτημα της «επάρατης» ΠΟΣΠΕΡΤ για προσλήψεις μόνιμου προσωπικού προκειμένου να καλυφθούν τα οργανικά κενά που υπάρχουν και που θα προκύψουν στο άμεσο μέλλον εξ αιτίας των συνταξιοδοτήσεων. Οι υπόλοιπες «λύσεις» στο ζήτημα της «ανανέωσης του προσωπικού» έχουν ως βάση γνωστές νεοφιλελεύθερες θέσεις τις οποίες οι εργαζόμενοι όχι μόνο της ΕΡΤ βίωσαν στο παρελθόν με τον χειρότερο τρόπο και που δυστυχώς αναδύονται ξανά με προτάσεις, πράξεις ή «αναπτυξιακά πολυνομοσχέδια».
Όποιοι έχουν κατά νου τέτοιου είδους «λύσεις» στο ζήτημα της «ανανέωσης προσωπικού» της ΕΡΤ, καλύτερα να το ξανασκεφτούν, γιατί η αντίσταση της ΠΟΣΠΕΡΤ και των εργαζομένων θα είναι σθεναρή και απόλυτα προσηλωμένη στην υπεράσπιση της ανεξαρτησίας , της αληθινής ανάπτυξης της εταιρείας και των θέσεων εργασίας.
Η ΠΟΣΠΕΡΤ και οι εργαζόμενοι ήταν είναι και θα είναι παρόντες, γνωρίζουν από μάχες κι από αγώνες και δεν πρόκειται να αφήσουν κανέναν να ξαναπαίξει με τις ζωές τους και το μέλλον της ΕΡΤ, ούτε να γκρεμίσει ότι με κόπο θυσίες και αίμα έχτισαν τα τελευταία χρόνια.
ΟΣΟ ΚΙ ΑΝ ΤΑ ΨΕΜΑΤΑ ΕΡΓΑΛΕΙΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ, ΕΜΕΙΣ ΘΑ ΛΕΜΕ ΤΗΝ ΑΛΗΘΕΙΑ.
Εικοσιτετράωρη πανελλαδική απεργία την Τρίτη 24 Σεπτεμβρίου 2019 προκήρυξε η Εκτελεστική Γραμματεία της Ομοσπονδίας Τραπεζοϋπαλληλικών Οργανώσεων Ελλάδας (ΟΤΟΕ).
Συγκεκριμένα, η ΟΤΟΕ ζητάει από την κυβέρνηση:
«- Να πάρει πίσω τις παρεμβάσεις της για τις Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας (ΣΣΕ) και τη Διαιτησία, παρεμβάσεις που εκθεμελιώνουν όλο το σύστημα των ΣΣΕ και των εργασιακών δικαιωμάτων στη χώρα, ενώ πυροδοτούν έναν νέο κύκλο εσωτερικής υποτίμησης και υποβάθμισης της εργασίας.
- Να σεβαστεί τις αρχές της ευνοϊκότερης ρύθμισης και της επέκτασης των ΣΣΕ, τα συνταγματικά δικαιώματα και τη συλλογική αυτονομία.
- Να αποκαταστήσει πλήρως την ομαλότητα στις εργασιακές σχέσεις και να επαναφέρει το εξάμηνο επέκτασης της διάρκειας των ΣΣΕ, μετά τη λήξη τους και της πλήρους μετενέργειας των όρων τους».
Αλλαγές επιβάλλει η Τουρκία στην συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση για το προσφυγικό, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Handelsblatt. Όπως αναφέρει η εφημερίδα, περίπου 1,7 εκατομμύρια ευρώ από την δεύτερη δόση των τριών δισεκατομμυρίων που εκταμιεύει η Ε.Ε. για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες που βρίσκονται στην Τουρκία, θα περάσουν πλέον απευθείας στον έλεγχο της τουρκικής κυβέρνησης και όχι σε αυτόν ξένων οργανώσεων βοήθειας, όπως συνέβαινε ως τώρα.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η Άγκυρα ασκούσε πάντα κριτική ότι τα χρήματα δίδονταν με καθυστέρηση και κυρίως σε μη-τουρκικές οργανώσεις, οι οποίες αποκτούσαν έτσι τον έλεγχο δισεκατομμυρίων. Αυτό, όπως αναφέρει η εφημερίδα, θα αλλάξει σε ό,τι αφορά τα χρήματα της δεύτερης δόσης, έπειτα από έντονες τουρκικές πιέσεις, με αποτέλεσμα η Τουρκία να ευνοείται σε βάρος οργανώσεων της Ε.Ε. και του ΟΗΕ, όπως η Κοινωνία για την διεθνή Συνεργασία, η Γαλλική Υπηρεσία για την Ανάπτυξη, η Unicef και το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα.
Η τουρκική πλευρά διαμαρτυρόταν ως τώρα και για το γεγονός ότι, όπως υποστήριζε, η κυβέρνηση εισέπραττε πολύ μικρό μερίδιο από τα χρήματα. Συγκεκριμένα, από την πρώτη δόση των τριών δισεκατομμυρίων, «μόνο» 660 εκατομμύρια κατέληξαν στα τουρκικά υπουργεία, για την πρόσληψη επιπλέον ιατρών, δασκάλων και κοινωνικών λειτουργών. Στην Τουρκία, όλοι οι πρόσφυγες με νόμιμη άδεια παραμονής έχουν ελεύθερη πρόσβαση σε ιατρούς και φοιτούν στα τουρκικά σχολεία.
Από την δεύτερη δόση της οικονομικής βοήθειας, σύμφωνα με έρευνα της Handelsblatt, 875 εκατομμύρια - περίπου 200 εκατομμύρια επιπλέον από ό,τι στην πρώτη δόση - θα διατεθούν απευθείας στην τουρκική κυβέρνηση. «Το κράτος θα λάβει περισσότερα χρήματα, αν και, όπως επιθυμεί η τουρκική κυβέρνηση - με την στήριξη και της αντιπολίτευσης - εκατοντάδες χιλιάδες Σύροι αναμένεται να επιστρέψουν σύντομα στη χώρα τους.
Αντιθέτως, οι οργανώσεις του ΟΗΕ εκτιμάται ότι θα μείνουν χωρίς πόρους, καθώς οι νέες προκηρύξεις της Ε.Ε. για την ανάληψη έργων θέτουν ως ανώτατο όριο των διοικητικών δαπανών το 4%. Οργανώσεις όμως όπως η Unicef και το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα θέτουν το ανάλογο κόστος στο 6-7%, όπως αναφέρεται στο καταστατικό τους, το οποίο έχει εγκριθεί και από τα κράτη-μέλη τους, συνεπώς δεν μπορούν καν να κερδίσουν την ανάθεση πολλών από τα προγράμματα που οργανώνονται στην Τουρκία. Εκτός προγραμμάτων, αναφέρει η Handelsblatt, μένει και η γερμανική Εταιρία για την Διεθνή Συνεργασία (GIZ). Σύμφωνα με εκπρόσωπο της οργάνωσης, η αίτηση της GIZ απορρίφθηκε για τυπικούς λόγους, καθώς η πρότασή της προέβλεπε διοικητικές δαπάνες ύψους 7%.
Εξαίρεση αποτελεί η περίπτωση του Ερυθρού Σταυρού και της τουρκικής τοπικής του οργάνωσης, της Ερυθράς Ημισελήνου. Ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός θα λάβει για προγράμματά του που αφορούν τους πρόσφυγες στην Τουρκία περίπου 860 εκατομμύρια από την δεύτερη δόση, τα οποία πιθανότατα θα μεταβιβάσει στην Ερυθρά Ημισέληνο. Από την πρώτη δόση, ο Διεθνής Ερυθρός Σταυρός είχε λάβει 17 εκατομμύρια ευρώ.
Με αυτόν τον τρόπο θα διατεθεί το ποσό του 1,7 εκ. ευρώ, ενώ το υπόλοιπο 1,3 θα διατεθεί σε φορείς όπως η Παγκόσμια Τράπεζα.
Σύμφωνα πάντως με εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον οποίο επικαλείται το δημοσίευμα, η απευθείας διάθεση στην τουρκική κυβέρνηση θα αποτρέψει την δημιουργία «παράλληλων κοινωνιών». «Ακολουθούμε τους αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες της Ε.Ε. Ελέγχουμε ότι η χρήση των χρημάτων έχει άμεση επίδραση στην κατάσταση των ανθρώπων επιτόπου», διαβεβαίωσε ο ίδιος εκπρόσωπος. Μεταξύ των «παραδοσιακών» οργανώσεων βοήθειας ωστόσο, επισημαίνει η εφημερίδα, διαπιστώνεται έντονη δυσαρέσκεια, ενώ η κρατούσα άποψη είναι ότι «η 'Αγκυρα έχει τυλίξει την Ε.Ε. στο μικρό της δαχτυλάκι»..
Τα πέντε έτη από το 2015 έως το 2019 αναμένεται να αποτελέσουν τη θερμότερη περίοδο που έχει ποτέ καταγραφεί, έπειτα από το «καυτό» καλοκαίρι του 2019, ανέφερε σήμερα ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, την παραμονή της Συνόδου για το Κλίμα στη Νέα Υόρκη, παρουσία περίπου εξήντα ηγετών της διεθνούς κοινότητας.
Η μέση θερμοκρασία για την περίοδο 2015-2019 θα είναι υψηλότερη κατά 1,1 βαθμό Κελσίου σε σύγκριση με την περίοδο 1850-1900, τονίζεται σε αυτήν την έκθεση που δημοσίευσε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Μετεωρολογίας.
Τα δεδομένα αυτά επιβεβαιώνουν την τάση των τεσσάρων προηγούμενων ετών, που ήταν ήδη τα θερμότερα τα οποία είχαν καταγραφεί, δηλαδή από το 1850. Ήταν επίσης γνωστό ότι ο Ιούλιος του 2019, που σηματοδοτήθηκε από πολλαπλά επεισόδια καύσωνα στην Ευρώπη, κατέρριψε το απόλυτο ρεκόρ θερμοκρασίας.
Άνθρακας, πετρέλαιο και φυσικό αέριο συνέχισαν την ανοδική πορεία τους το 2018. Οι εκπομπές αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου επίσης αυξήθηκαν και για το 2019 θα είναι «τουλάχιστον το ίδιο υψηλές» σε σύγκριση με το 2018, προβλέπουν οι επιστήμονες, σε αυτήν την έκθεση του ΟΗΕ.
Η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα αναμένεται να φθάσει σε νέο υψηλό στα τέλη της χρονιάς 2019, σύμφωνα με τα προκαταρκτικά δεδομένα, ήτοι 410 μέρη ανά εκατομμύριο.
«Το χάσμα δεν ήταν ποτέ μεγαλύτερο» μεταξύ όσων η διεθνής κοινότητα θέλει να επιτύχει και της πραγματικότητας των σχεδίων δράσης για το κλίμα των χωρών, σημειώνεται στην έκθεση.
Ο Κωνσταντίνος Ζούλας κομπορρημονεί για την πορεία του στον ιδιωτικό τομέα, όπως όλοι οι φιλελεύθεροι, αν και υπήρξε πολλά χρόνια υπάλληλος του Δημοσίου, όπως πολλοί φιλελεύθεροι άλλωστε.
Το σκέφτεστε ο Αλέξης Τσίπρας να έβαζε τον Θανάση Καρτερό πρόεδρο στην ΕΡΤ τι θα γινόταν; Θα μιλούσαν όλοι για Σοβιετία, κατσαπλιάδες και κόκκινο φασισμό. Τώρα που ο Κυριάκος Μητσοτάκης διόρισε πρόεδρο της ΕΡΤ τον δημοσιογράφο Κωνσταντίνο Ζούλα, τον επικεφαλής του γραφείου Τύπου της Ν.Δ., σφυρίζουν αδιάφορα.
Είναι ο Κωνσταντίνος Ζούλας που υπερηφανευόταν, τη Δευτέρα, στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας, για τη λαμπρή καριέρα του στη δημοσιογραφία. Ξεκίνησε μάλιστα, όπως αποκάλυψε, από πολύ μικρός. «Είχα την τύχη να ζήσω από το ξεκίνημά της την ελεύθερη ραδιοφωνία, καθώς ήμουν εκ των πρώτων συνεργατών του “Αθήνα 9,84”», τόνισε.
Ηταν μόλις 19 ετών. Το ταλέντο του στη δημοσιογραφία φαινόταν από τότε, το έπιασαν στον αέρα τα ιδρυτικά στελέχη του ραδιοσταθμού και τον... άρπαξαν. Συμπτωματικά ανάμεσα στα ιδρυτικά στελέχη του ραδιοσταθμού ήταν και ο πατέρας του Κωνσταντίνου, ο αείμνηστος Στάμος Ζούλας. Το 1992, ο Κωνσταντίνος άρχιζε να συνεργάζεται και με την «Καθημερινή», διευθυντής της οποίας διετέλεσε -πάλι- ο πατέρας του.
Κομπορρημονεί, λοιπόν, για την πορεία του στον ιδιωτικό τομέα, όπως όλοι οι φιλελεύθεροι, αν και υπήρξε πολλά χρόνια υπάλληλος του Δημοσίου, όπως πολλοί φιλελεύθεροι άλλωστε. Υπάλληλος τόσο στον «Αθήνα 9.84» (από το 1997 μάλιστα και για τρία χρόνια υπήρξε και ανταποκριτής του στις Βρυξέλλες) όσο και στην ΕΡΤ, από το 2004 ώς το 2011.
«Η οικογένεια Ζούλα φαίνεται πως έχει κατακτήσει μια θέση στον δημόσιο τομέα», έγραφε το «ΠΑΡΟΝ» στις 23 Αυγούστου 2013, τότε που ο υφυπουργός Δημόσιας Ραδιοτηλεόρασης και ΝΕΡΙΤ Παντελής Καψής ο δίκαιος (όπως ο Αριστείδης) προωθούσε για το Εποπτικό της ΝΕΡΙΤ τον θείο του Κωνσταντίνου, Ανδρέα (Ζούλα).
Εξήγησε πάντως στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας ο Κ. Ζούλας γιατί αποδέχτηκε τον διορισμό του στη θέση του προέδρου της ΕΡΤ. Επειδή η εντολή του πρωθυπουργού συνέπεσε με το δικό του όραμα: «να γίνει επιτέλους η ΕΡΤ ένας σύγχρονος, ανεξάρτητος ραδιοτηλεοπτικός φορέας, παρέχοντας αντικειμενική ενημέρωση». Αυτή ήταν η εντολή, αυτό και το όραμα.
Και όταν όλοι εύλογα απόρησαν πώς να παρέχει αντικειμενική ενημέρωση η ΕΡΤ όταν ο πρωθυπουργός διορίζει εκεί το δικό του γραφείο Τύπου, ο Κωνσταντίνος Ζούλας είχε έτοιμη την απάντηση (χωρίς να καταλαβαίνει πως αυτή είναι για γέλια, ίσως και για κλάματα): «Η απάντηση βρίσκεται στη δημοσιογραφική μου πορεία των σχεδόν 30 ετών, την οποία δεν θα δεχόμουν να διακυβεύσω αν δεν είχα τη ρητή εντολή του πρωθυπουργού να αποκτήσει επιτέλους η ΕΡΤ τον ρόλο που της επιτάσσει το Σύνταγμα, δηλαδή την αντικειμενική και με ίσους όρους μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων».
Εγγυάται δηλαδή για την αντικειμενικότητα της ΕΡΤ ο Κ. Ζούλας, που την αποκαλούσε ΣΥΡΙΖΑ-Channel ή ΣΥΡΙΖΕΡΤ και που ευχαριστούσε «τους συναδέλφους που υπέστησαν αγόγγυστα τη βάσανο να παρακολουθήσουν χθες ολόκληρο το κεντρικό δελτίο “ειδήσεων” της ΕΡΤ». Ο Κωνσταντίνος Ζούλας, ο οποίος, σύμφωνα με πληροφορίες, τηλεφωνούσε το βράδυ της 8ης Ιουλίου, μία μέρα μετά τις εκλογές μόνο, επειδή δεν του άρεσαν τα θέματα των δελτίων ειδήσεων.
Είναι τυχαίο, λέτε, που η ΕΡΤ άλλαξε πολιτική γραμμή μέσα σε μια μόνο νύχτα, αλλάζοντας και τους υπεύθυνους των ειδήσεων; «Παρακολουθώ ΕΡΤ και προς μεγάλη μου έκπληξη η Κατερίνα Ακριβοπούλου, ο Σωτήρης Καψώχας και ο Κώστας Αργυρός θέλησαν να ενισχύσουν σήμερα έτι περαιτέρω την αμερόληπτη και αξιόπιστη δημοσιογραφική ματιά τους για την υπόθεση του ΚΕΕΛΠΝΟ. Καλεσμένος τους είναι ο Κώστας Βαξεβάνης», έγραφε στο facebook ο Κωνσταντίνος Ζούλας και περιμένουμε να δούμε ποιοι θα πάρουν εκπομπές τώρα.
Ως γνήσιος Νεοδημοκράτης δε ο κ. Ζούλας ανέλαβε εργολαβικά την προσπάθεια δυσφήμησης της ΕΡΤ. «Η ΕΡΤ δεν έχει σήμερα πόρους, τα ταμεία της είναι άδεια, για να δημιουργήσει νέο πρόγραμμα», είπε στην Επιτροπή. «Από την αποχώρηση του ΠΑΟ και του Αρη εξοικονομήθηκαν 9,5 εκατομμύρια.
Η απερχόμενη διοίκηση ζήτησε να αποδεσμευτούν τα 4,5 για να αγοράσει πρόγραμμα. Δεν αποδεσμεύτηκαν» η απάντηση από ανθρώπους που γνωρίζουν πρόσωπα και πράγματα. «Αν οι καταναλωτές της ΔΕΗ σταματήσουν να πληρώνουν τον λογαριασμό του ρεύματος, τότε ναι, τα ταμεία της ΕΡΤ θα είναι πράγματι άδεια...», απάντησε κάποιος άλλος σκωπτικά.
«Θα μπορώ στο μέλλον να λέω στην κόρη μου ότι σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή για τη χώρα έκανα ό,τι μπορούσα για να φύγει η χειρότερη κυβέρνηση που είχε η Ελλάδα από τη Μεταπολίτευση και μετά», δήλωνε στα «ΝΕΑ» ο Κωνσταντίνος Ζούλας λίγο μετά αφότου ανέλαβε το γραφείο Τύπου της Νέας Δημοκρατίας. Είναι προφανές πως και από τη νέα του θέση θα κάνει ό,τι μπορεί για να μη γυρίσει στην εξουσία αυτή, η χειρότερη κυβέρνηση της Μεταπολίτευσης. Αλλιώς τι θα λέει στην κόρη του στο μέλλον; «Εκανα μισές δουλειές και επέστρεψαν οι Μαδουραίοι»;
Γιατί οι σημερινοί ελέφαντες είναι προικισμένοι με τον μεγαλύτερο εγκέφαλο (4,8 κιλά, κατά μέσο όρο) από όλα τα άλλα χερσαία ζώα, ακόμη και από τις φάλαινες; Και γιατί οι φάλαινες και τα δελφίνια διαθέτοντας μεγάλους και περίπλοκους εγκεφάλους μπορούν να δημιουργούν ένα είδος θαλάσσιου «πολιτισμού» ανάλογου με τον δικό μας;
Ενάμιση αιώνα μετά τη δημοσίευση των επαναστατικών ιδεών του Δαρβίνου, υπάρχουν πια αναμφισβήτητα παραδείγματα της νοημοσύνης των περισσότερων θηλαστικών, οι εκδηλώσεις της οποίας, όπως θα δούμε, μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από είδος σε είδος.
Πρόκειται για επιστημονικές έρευνες των τελευταίων χρόνων, οι οποίες, χωρίς να διαπράττουν το μοιραίο ανθρωποκεντρικό λάθος να προβάλλουν στα ζώα που μελετούν τα συναισθήματα, τις προθέσεις και τους τρόπους σκέψεις των ανθρώπων, μας αποκαλύπτουν ότι η μοναδικότητα της ανθρώπινης νοημοσύνης δεν συνεπάγεται αυτομάτως και την ανωτερότητά της σε σχέση με τις άλλες, διαφορετικές μορφές ζωικής νοημοσύνης.
Σήμερα θα παρουσιάσουμε τις πιο σημαντικές ανακαλύψεις σχετικά με τη νοημοσύνη των ζώων. Επιστημονικές ανακαλύψεις που οδήγησαν πολλούς φιλοσόφους και ακτιβιστές του κινήματος για την απελευθέρωση των ζώων να απαιτήσουν να τεθούν σοβαροί περιορισμοί στην εκμετάλλευση των ζώων από τον άνθρωπο. Ομως, για τα σύνθετα ηθικο-πολιτικά προβλήματα που γεννά η ιδιοτελής εκμετάλλευση των ζώων θα μιλήσουμε εκτενέστερα στο επόμενο άρθρο.
Ή ο ανθρωπομορφισμός ως εμπόδιο για την κατανόηση και την αποδοχή των διαφορετικών νοητικών φαινομένων
Μολονότι πολύ πρόθυμα αποδεχόμαστε ότι οι φυσιολογικοί άνθρωποι είναι νοήμονα όντα, όταν μιλάμε για τα άλλα ζώα -ακόμη και για τα πρωτεύοντα θηλαστικά-, γινόμαστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί και πολύ δύσκολα τους αναγνωρίζουμε τη δυνατότητα να διαθέτουν κάποια μορφή νοημοσύνης ανάλογη με την ανθρώπινη. Εξάλλου, εδώ και χιλιετίες, οι περισσότερες θρησκείες έχουν αποφανθεί οριστικά για την ανωτερότητα του ανθρώπου σε σχέση με τα υπόλοιπα ζωντανά πλάσματα.
Διόλου τυχαία λοιπόν, οι περισσότεροι ανθρώπινοι πολιτισμοί υιοθετούν άκριτα και καλλιεργούν συστηματικά αυτή τη ναρκισσιστική ψευδαίσθηση επειδή τους επιτρέπει να εκμεταλλεύονται, κατά το δοκούν, τις άλλες «κατώτερες» μορφές ζωής.
Η πρώτη επιστημονική αμφισβήτηση αυτής της θεολογικής εικόνας του ανθρώπου ως του «εκλεκτού δημιουργήματος» θα διατυπωθεί ρητά μόνο κατά τα μέσα του 19ου αιώνα, από τον Κάρολο Δαρβίνο. Ισως γι’ αυτό η θεωρία του περί εξελικτικής και άρα αποκλειστικά φυσικής προέλευσης όλων ανεξαιρέτως των ζωικών φαινομένων -των ανθρώπινων νοητικών συμπεριλαμβανομένων- εξακολουθεί να είναι τόσο δύσπεπτη.
Ενάμιση αιώνα μετά τη διατύπωση των επαναστατικών ιδεών του Δαρβίνου, οι σχετικές έρευνες -από τη Ζωολογία και τη Γενετική μέχρι τη Φυσική Ανθρωπολογία και την Ηθολογία- επιβεβαιώνουν την κοινή εξελικτική καταγωγή των ανθρώπων και των ανθρωποειδών πιθήκων.
Πιο πρόσφατες νευροβιολογικές έρευνες, μάλιστα, μας επιφύλασσαν ακόμη μεγαλύτερες εκπλήξεις σχετικά με τις δήθεν ριζικές διαφορές της ανθρώπινης από τη «ζωική» νοημοσύνη των θηλαστικών, όπως π.χ. αυτή που εκδηλώνουν οι ανθρωποειδείς πίθηκοι, οι ελέφαντες και τα θαλάσσια κήτη.
Η νοητική ζωή των ανθρωποειδών
Αν την εποχή του Δαρβίνου δεν διαθέταμε επαρκείς γνώσεις για να αποδεχτούμε την ύπαρξη της πλούσιας νοητικής ζωής των ανθρωποειδών πιθήκων -χιμπαντζήδες, γορίλες μπονόμπο-, σήμερα αυτό δεν ισχύει. Δεν είναι μόνο το κοινό DNA που μας ενώνει, αλλά και μια σειρά από παρόμοιες νοητικές συμπεριφορές. Πράγματι, εκτός του ότι τα κύτταρά μας διαθέτουν ταυτόσημες -κατά 96%- αλληλουχίες DNA με αυτά τα εξελικτικά «πρώτα ξαδέλφια μας», μοιραζόμαστε και πολλές παρόμοιες -αλλά όχι ταυτόσημες!- νοητικές ικανότητες, που οφείλονται προφανώς στην κοινή εξελικτική καταγωγή μας.
Δεν είναι μόνο το κοινό γενετικό παρελθόν αλλά και η κοινή εξελικτική μας ιστορία που συνδέουν τους σημερινούς ανθρώπους με τους ανθρωποειδείς πιθήκους, δεδομένου ότι οι σχετικές έρευνες δείχνουν πως διαφοροποιήθηκαν πριν από περίπου 7 εκατομμύρια χρόνια και έκτοτε εξελίχθηκαν ως πολύ συγγενικά διαφορετικά είδη.
Οι νέες παλαιοντολογικές ανακαλύψεις διαφωτίζουν πολλά μέχρι χθες αναπάντητα ερωτήματα στην Ηθολογία των πρωτευόντων. Οπως για παράδειγμα, το ερώτημα αν και αυτά τα πρωτεύοντα διαθέτουν -και σε ποιον βαθμό- συνείδηση, βούληση και άλλες τυπικά ανθρώπινες νοητικές ικανότητες.
Η δυσχέρεια να απαντήσουμε τελεσίδικα σε αυτά τα ερωτήματα δεν οφείλεται μόνο στην εγγενή δυσκολία μελέτης και αυστηρού ορισμού αυτών των νοητικών ικανοτήτων, αλλά, σε μεγάλο βαθμό, και στις συχνά ανθρωπομορφικές και ανθρωποκεντρικές προσεγγίσεις τους. Την τάση δηλαδή να προβάλλουμε και να αναγνωρίζουμε στα παρατηρούμενα ζώα τις δικές μας ανθρώπινες προκαταλήψεις.
Παρά τις δυσκολίες όμως, μια σειρά από έρευνες έδειξαν ότι οι χιμπαντζήδες και οι μπονόμπο διαθέτουν όντως συνείδηση και διακρίνουν σαφώς τον εαυτό τους από τους άλλους, γεγονός που τους επιτρέπει να έχουν μια σαφή αυτοβιογραφική μνήμη και, βάσει όλων αυτών, να ρυθμίζουν τη συμπεριφορά τους. Ικανότητες που τους επιτρέπουν να κάνουν σχέδια για το μέλλον και να επιδεικνύουν κοινωνικές συμπεριφορές που, ενίοτε, θυμίζουν εντονότατα αυτές των ανθρώπων.
Θαλάσσια κήτη και ελέφαντες με «ανθρώπινες» ικανότητες
Διάφορες πρόσφατες έρευνες επιβεβαιώνουν ό,τι οι περισσότεροι άνθρωποι υποψιάζονταν ανέκαθεν: τα θαλάσσια κήτη (δελφίνια, φάλαινες, φυσητήρες) επικοινωνούν πολύ καλά μεταξύ τους, διαθέτουν υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη και ενσυναίσθηση, επιδεικνύουν εντυπωσιακές συνεργατικές ικανότητες όταν κυνηγάνε ομαδικά, προστατεύουν την αγέλη και επιδεικνύουν μεγάλη φροντίδα στην εκπαίδευση των μικρών τους.
Το ότι η συμπεριφορά αυτών των θαλάσσιων θηλαστικών θυμίζει εκείνη των ανθρώπων και άλλων πρωτευόντων ήταν γνωστό στους ζωολόγους, μέχρι πρόσφατα όμως καμία μελέτη δεν είχε καταφέρει να συσχετίσει την υψηλή νοημοσύνη που επιδεικνύουν στην κοινωνική συμπεριφορά τους με το μέγεθος του εγκεφάλου τους.
Αυτό ακριβώς πέτυχαν με τις έρευνές τους η Βρετανίδα βιολόγος Susane Shulz και η ομάδα της και τα εντυπωσιακά συμπεράσματά τους δημοσιεύτηκαν πριν από δύο χρόνια στο εγκυρότατο επιστημονικό περιοδικό «Nature Ecology & Evolution».
Η έρευνα αρχικά βασίστηκε στη μελέτη 90 διαφορετικών ειδών από θαλάσσια κήτη, στα οποία οι ερευνητές διαπίστωσαν μια σειρά από κοινωνικές συμπεριφορές καθ’ όλα όμοιες με αυτές των πρωτευόντων. Για παράδειγμα, παρατήρησαν ότι τα δελφίνια, οι φάλαινες και οι φυσητήρες επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω μιας ιδιαίτερης για κάθε ομάδα «διαλέκτου», καλούν το ένα το άλλο με το «όνομά του» και μέσω ιδιαίτερων σφυριγμάτων εκδηλώνουν ενσυναίσθηση και εντυπωσιακές συνεργατικές και οργανωτικές ικανότητες όταν προστατεύουν την αγέλη ή όταν εκπαιδεύουν τα μικρά τους.
Το επόμενο βήμα των ερευνητών ήταν να συσχετίσουν αυτές τις εντυπωσιακές συμπεριφορές με το ακριβές μέγεθος του εγκεφάλου κάθε κήτους. Αυτό που ήθελαν να διαπιστώσουν ήταν αν οι περίπλοκες κοινωνικές συμπεριφορές και οι ιδιαίτερες νοητικές ικανότητες που διέθεταν τα μέλη ενός είδους εξαρτώνται από το μέγεθος του εγκεφάλου τους.
Πράγματι, συσχετίζοντας τις κοινωνικές συμπεριφορές με τον «δείκτη εγκεφαλοποίησης», δηλαδή τη μάζα εγκεφάλου σε σχέση με τη μάζα του σώματος, οι ερευνητές αυτοί διαπίστωσαν ότι όσο μεγαλύτερος ήταν ο δείκτης εγκεφαλοποίησης τόσο πιο περίπλοκες ήταν οι συμπεριφορές που εκδήλωναν τα θαλάσσια κήτη. Σε αρκετές περιπτώσεις μάλιστα, η συμπεριφορά τους παρουσιάζει εντυπωσιακή ομοιότητα με αυτή των ανθρώπων και των άλλων πρωτευόντων.
«Η ικανότητά μας ως ανθρώπων να αλληλεπιδρούμε μεταξύ μας και να αναπτύσσουμε κοινωνικές σχέσεις μας επέτρεψε να κατακτήσουμε και να εγκατασταθούμε σε όλα σχεδόν τα οικοσυστήματα του πλανήτη. Οι φάλαινες και τα δελφίνια, διαθέτοντας εξαιρετικά μεγάλους και περίπλοκους εγκεφάλους, δημιούργησαν ένα είδος θαλάσσιου “πολιτισμού” ανάλογου με τον δικό μας. Αυτό σημαίνει ότι η εξέλιξη του εγκεφάλου και η πλούσια κοινωνική συμπεριφορά αυτών των θαλάσσιων θηλαστικών προσφέρει ένα μοναδικό παράδειγμα στους ειδικούς και μας αποκαλύπτει πολλά για την εξέλιξη των πρωτευόντων», όπως δήλωσε η δρ Susane Shulz.
Πιο πρόσφατες έρευνες έδειξαν σαφώς ότι σε ορισμένα κητώδη θηλαστικά ο δείκτης εγκεφαλοποίησης είναι μεγαλύτερος από αυτόν των ανθρωποειδών πιθήκων και ο νεοφλοιός του εγκεφάλου τους αρκετά πολύπλοκος, ώστε δικαιολογείται επαρκώς η ικανότητά τους για αυτοσυνείδηση, επικοινωνία και για το ότι επιδεικνύουν υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη.
Σχολιάζοντας τα νέα εντυπωσιακά δεδομένα, ο Kieran Fox, κορυφαίος νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ των ΗΠΑ, θεωρεί ότι από αυτά ανακύπτει ένα πολύ ενδιαφέρον ερώτημα: «Πώς είναι δυνατόν τόσο διαφορετικά πρότυπα οργάνωσης του εγκεφάλου σε τόσο διαφορετικά είδη ζώων να γεννούν νοητικές και κοινωνικές συμπεριφορές τόσο όμοιες μεταξύ τους;».
Η ανάπτυξη μεγάλων και περιπλοκότερων εγκεφάλων στο ζωικό βασίλειο είναι η εξελικτική απάντηση στις προκλήσεις ενός διαρκώς μεταβαλλόμενου και πλούσιου σε πληροφορίες περιβάλλοντος και αυτό δεν ισχύει μόνο για το ανθρώπινο είδος και τα άλλα πρωτεύοντα που ζουν στη στεριά, αλλά και για τα θαλάσσια θηλαστικά, όπως τα δελφίνια και οι φάλαινες, τα οποία έπρεπε να προσαρμοστούν στο πολύ διαφορετικό -και καθόλου πιο εύκολο- θαλάσσιο περιβάλλον.
Προφανώς, το θαλάσσιο περιβάλλον όπου ζουν αυτά τα θηλαστικά -που μοιάζουν με μεγάλα ψάρια- επηρέασε σημαντικά όχι μόνο τη φυσιολογία τους, αλλά και τη συμπεριφορά τους. Ωστόσο, τα κητώδη παραμένουν θερμόαιμα, αναπνέουν με πνεύμονες, γεννούν και θηλάζουν τα πλήρως σχηματισμένα παιδιά τους και η κοινωνική συμπεριφορά τους μοιάζει εντυπωσιακά με τα θηλαστικά που ζουν στην ξηρά. Και παρότι διαθέτουν εντυπωσιακές νοητικές ικανότητες, το γεγονός ότι δεν έχουν ελεύθερα χέρια με μακρύ και ευκίνητο αντίχειρα τους απαγορεύει να αναπτύξουν τις τεχνικές δεξιότητες των άλλων πρωτευόντων θηλαστικών.
Παρ’ όλα αυτά, η έρευνα των κητωδών ανοίγει απρόσμενες δυνατότητες για την κατανόηση της ανθρώπινης ιδιαιτερότητας, γιατί, όπως επισημαίνει ο Michael Muthukrishna, εξελικτικός ψυχολόγος που συμμετείχε στην έρευνα της S. Shulz: «Η έρευνά μας δεν αφορά μόνο τη νοημοσύνη των φαλαινών και των δελφινιών, αλλά έχει και σημαντικές ανθρωπολογικές επιπτώσεις. Αν θέλουμε να αποκτήσουμε μια ευρύτερη θεωρία για την ανθρώπινη συμπεριφορά, οφείλουμε να κατανοήσουμε τι καθιστά τις ανθρώπινες υπάρξεις τόσο διαφορετικές από τα υπόλοιπα ζώα και για να το πετύχουμε αυτό χρειαζόμαστε μια ομάδα ελέγχου για τον έλεγχο των θεωριών μας: τα θαλάσσια κήτη αποτελούν την ιδανική ομάδα ελέγχου, αφού είναι πολύ πιο απόμακρη από εμάς απ’ ό,τι τα άλλα πρωτεύοντα».
Πολύ διαφωτιστικές είναι και οι πιο πρόσφατες ανακαλύψεις σχετικά με την κοινωνική και συναισθηματική νοημοσύνη των μεγάλων παχύδερμων θηλαστικών, όπως ο αφρικανικός ελέφαντας (Loxodonta africana) και ο ασιατικός ελέφαντας (Elephas maximus). Δύο είδη ελεφάντων που δημιουργούν εύρυθμες μητριαρχικές κοινότητες με ιδιαίτερα σύνθετα χαρακτηριστικά: δύο ή τρεις ελεφαντίνες, που συνήθως έχουν κάποια συγγένεια μεταξύ τους, μαζί με τα μικρά τους, συγκροτούν σε μια κοινωνική ομάδα γύρω από μια πιο γέρικη ελεφαντίνα, ώστε να εκμεταλλευτούν την πλούσια εμπειρία και τις γνώσεις της.
Οι αρσενικοί ελέφαντες έχουν έναν περιορισμένο ρόλο σε αυτές τις θηλυκές κοινότητες και τις εγκαταλείπουν μόλις ενηλικιώνονται για να ζήσουν μόνοι τους ή για να δημιουργήσουν μικρές «αντροπαρέες», ομάδες αρσενικών ελεφάντων που όμως έχουν λιγότερο συνεκτικούς δεσμούς απ’ ό,τι οι θηλυκές κοινότητες.
Πώς εξηγούνται τέτοιες συνθέτες κοινωνικές συμπεριφορές; Ανασυγκροτώντας την εξελικτική ιστορία των σημερινών ελεφάντων, οι παλαιοντολόγοι διαπίστωσαν κάποια κοινά χαρακτηριστικά στην εξέλιξη αυτών των ειδών με το ανθρώπινο είδος: οι πρόγονοι των σημερινών ελεφάντων (τα μαμούθ), όπως και οι δικοί μας πρόγονοι, έζησαν και εξελίχθηκαν στην Αφρική πριν από 3 έως 5 εκατομμύρια χρόνια και, όπως συνέβη με εμάς, η μάζα του εγκεφάλου τους αυξήθηκε εντυπωσιακά κατά την εξέλιξή τους.
Αναμφίβολα, οι σημερινοί ελέφαντες είναι προικισμένοι με τον μεγαλύτερο εγκέφαλο (4,8 κιλά, κατά μέσο όρο) από όλα τα άλλα χερσαία ζώα, αλλά και από τις φάλαινες. Ομως, δεν πρόκειται απλώς για μια ποσοτική διαφορά.
Οπως έδειξαν οι νευροανατομικές έρευνες της Βραζιλιάνας νευρολόγου Suzana Herculano-Huzel στο Πανεπιστήμιο του Ρίο ντε Τζανέιρο, ο εγκέφαλος των ελεφάντων περιέχει περίπου 257 δισεκατομμύρια νευρώνες, τον τριπλάσιο αριθμό από τους νευρώνες του ανθρώπινου εγκεφάλου!
Οι περισσότεροι όμως από αυτούς τους νευρώνες δεν βρίσκονται στον εγκεφαλικό φλοιό που, ως γνωστόν, συνδέεται με τις ανώτερες και πιο αφηρημένες νοητικές λειτουργίες, αλλά στη γιγάντια παρεγκεφαλίδα, η οποία ελέγχει τους καρδιακούς ρυθμούς, την αναπνοή και τις κινήσεις του σώματος και της προβοσκίδας των ελεφάντων. Ετσι, η παρεγκεφαλίδα των ελεφάντων διαθέτει 250 δισεκατομμύρια νευρώνες, ενώ ο εγκεφαλικός τους φλοιός «μόνο» 5,5 δισεκατομμύρια νευρώνες.
Οι τεράστιοι αυτοί αριθμοί και η οργάνωση των νευρώνων εξηγούν τις ιδιαίτερα ανεπτυγμένες επικοινωνιακές, συναισθηματικές και μαθησιακές ικανότητες αυτών των ζώων που, στις μέρες μας, απειλούνται δυστυχώς με εξαφάνιση, λόγω του αθέμιτου ανταγωνισμού με το πολύ πιο βίαιο και καταστροφικό ανθρώπινο είδος.
Ολες αυτές οι ανακαλύψεις οδήγησαν πολλούς φιλοσόφους και ακτιβιστές του κινήματος για την απελευθέρωση των ζώων να απαιτήσουν να τεθούν, άμεσα, σοβαροί περιορισμοί στην εκμετάλλευση από τον άνθρωπο αυτών των ζώων. Ομως, για τα σύνθετα ηθικά και πολιτικά προβλήματα της άνισης σχέσης μας και της ιδιοτελούς συμπεριφοράς μας απέναντι στα πιο νοήμονα αλλά και στα άλλα «κατώτερα» ζώα, θα μιλήσουμε εκτενέστερα στο επόμενο άρθρο.
Αυτή την Δευτέρα 23 Σεπτεμβρίου στην εκπομπή ΠΕΣ ΤΑ ΟΛΑ ο πιό γνωστός αγαπημένος χορογράφος και δάσκαλος Φωκάς Ευαγγελινός !! Μιλάει για ΟΛΑ στην Άννα Ματθαίου στις 16.00-17.00 από το ραδιόφωνο της ΕΡΤ Open* .
Άκου να μαθαίνεις!
*Συντονιστείτε στο ραδιόφωνο της ΕΡΤ Open στους 106.7 στα fm και διαδικτυακά σε ολόκληρο τον κόσμο στην ιστοσελίδα της www.ertopen.com/radio ή στο www.live24.gr
Για τη συμμετοχή σας! Μπορείτε να καλείτε στα τηλέφωνα 210 6002909-10 ή να στείλετε αποστολή SMS γράφοντας: 1Π(κενό) και μετά το ΜΗΝΥΜΑ στο 54045
