
Η σιωπηλή κακοποίηση των ζώων στα σοκάκια της Υδρας
Πέμπτη, 31/07/2025 - 11:27Η Ύδρα, ένα από τα πιο γραφικά και όμορφα νησιά της χώρας, κρύβει πίσω από την τουριστική της εικόνα μια σκληρή πραγματικότητα.
Τα ιπποειδή εργασίας — μουλάρια, άλογα και γαϊδουράκια — παραμένουν για δεκαετίες χωρίς ουσιαστική προστασία, σε ένα πλαίσιο νομικών "συστάσεων" χωρίς κύρος και εφαρμογή. Οι εικόνες με τα φορτωμένα ζώα στον καύσωνα δεν είναι ακραίες, είναι καθημερινές. Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο την ευζωία τους. Αποτυπώνει τις θεσμικές ελλείψεις, την αδυναμία ελέγχου, την έλλειψη πολιτικής βούλησης. Κι αυτό πρέπει να ειπωθεί. Ξεκάθαρα και τεκμηριωμένα.
Ο Πανελλήνιος Σύλλογος Προστασίας Ιπποειδών "Ιππόθεσις", σε ανακοίνωσή του, καταγγέλλει τη συγκεκριμένη κατάσταση, τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι " κάθε χρόνο καταγράφονται περιστατικά όπου ιπποειδή αναγκάζονται να μεταφέρουν από ογκώδεις αποσκευές και υλικά κατασκευών, μέχρι ψυγεία, παραπατώντας από το βάρος, σε καύσωνα, φορτωμένα με βάρη που σαφώς υπερβαίνουν κάθε νόμιμο ή αποδεκτό όριο".
"Αυτό που λείπει δραματικά είναι αυτό που λέμε χρόνια τώρα. Ένα ενιαίο, δεσμευτικό πλαίσιο ευζωίας ιπποειδών εργασίας, όχι απλά εγκυκλίους. Ένα διαφανές και δημόσια προσβάσιμο μητρώο & ψηφιακή βάση δεδομένων που να επιτρέπει την απολύτως αξιόπιστη ταυτοποίηση, παρακολούθηση και εντοπισμό ζώων", επισημαίνεται στην ίδια ανακοίνωση.
Ολόκληρη η ανακοίνωση του συλλόγου "Ιππόθεσις":
Η κατάσταση των ιπποειδών εργασίας στην Ύδρα
Με αφορμή την κατάσταση που επικρατεί εδώ και χρόνια στην Ύδρα (και σε πολλούς άλλους τουριστικούς προορισμούς), και λαμβάνοντας υπόψη τόσο τον φετινό παρατεταμένο καύσωνα, όσο και την πρόσφατη - ανεξήγητη με τη λογική - εγκύκλιο του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης σχετικά με τα ιπποειδή εργασίας και τις θερμοκρασίες, είπαμε να κάνουμε μία νηφάλια και όσο γίνεται αποστασιοποιημένη αποτίμηση της κατάστασης, επισημαίνοντας ανεπάρκειες, χωρίς να στοχοποιούμε συλλήβδην ανθρώπους ή φορείς.
Νομοθετικό πλαίσιο… αντιφατικό και ανεπαρκές
Αν και η ελληνική νομοθεσία περιλαμβάνει νόμους (Ν. 1197/1981 και πιο πρόσφατα τον Ν. 4830/2021), οι οποίοι θέτουν γενικές υποχρεώσεις για την ευζωία των ζώων (τροφή, νερό, ξεκούραση, προστασία από πόνο και στρες), ωστόσο στην πραγματικότητα ισχύουν τα παρακάτω.
Δεν υπάρχει ειδική νομοθεσία ιδιαίτερα για τα ιπποειδή εργασίας ούτε για τα άλογα ούτε για τα γαϊδουράκια, ούτε για τα μουλάρια. Οι σχετικές εγκύκλιοι του ΥΠΑΑΤ (2018–2025) προβλέπουν μεν όρια βάρους (π. χ. έως 1/5 του σωματικού βάρους ή περίπου 100 kg), απαγόρευση εργασίας μεταξύ 13:00 και 17:00 όταν η θερμοκρασία υπερβαίνει τους 35 °C, και αυξημένους ελέγχους σε νησιά όπως η Ύδρα. Όμως αυτές οι εγκύκλιοι έχουν χαρακτήρα σύστασης και δεν επιβάλλουν κυρώσεις. Δεν συνοδεύονται από κάποιον σαφή μηχανισμό τήρησής τους.
Ήδη από τις αρχές 2022 ψηφίστηκε η ηλεκτρονική καταγραφή όλων των ιπποειδών σε ηλεκτρονικό μητρώο, ξεκινώντας την καταγραφή από τον Οκτώβριο του ίδιου έτους. Ωστόσο, μέχρι σήμερα δεν έχουν δημοσιευτεί σχετικά επίσημα στοιχεία.
Κακές πρακτικές
Τί κι αν υπάρχει θεσμικό πλαίσιο και σχετικές εγκύκλιοι; Στην πράξη δεν φαίνεται να αποδίδουν. Στην Ύδρα για παράδειγμα, κάθε χρόνο καταγράφονται περιστατικά όπου ιπποειδή αναγκάζονται να μεταφέρουν από ογκώδεις αποσκευές και υλικά κατασκευών, μέχρι ψυγεία, παραπατώντας από το βάρος, σε καύσωνα, φορτωμένα με βάρη που σαφώς υπερβαίνουν κάθε νόμιμο ή αποδεκτό όριο. Έχουμε επισημάνει πολλές φορές και με κάθε τρόπο πως στη χώρα μας δεν υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο συγκεκριμένα για την προστασία των ιπποειδών. Έχουμε μάλιστα καταθέσει και προτάσεις πριν τη ψήφιση του Ν. 4830/2021, οι οποίες αγνοήθηκαν εντελώς.
Υπερεργασία και κρυφτό
Είναι αδιαμφισβήτητο, πως παρά τις ακραίες κλιματικές συνθήκες και την ισχύ εγκυκλίων που απαγορεύουν την εργασία τους κατά τις μεσημεριανές ώρες, συχνά τα ζώα εργάζονται ενόσω η θερμοκρασία βρίσκεται σε τιμές πολύ πάνω των 35 °C, χωρίς πρόσβαση σε νερό ή σκιά. Η ρυθμιστική πρόβλεψη δεν τηρείται και έλεγχος… δεν υπάρχει. Σημαντικό επίσης είναι κι ένα φαινόμενο σχετικά πρόσφατο, όπου οι παρεμβάσεις του Λιμενικού Σώματος, το οποίο σε ορισμένες περιπτώσεις ζητά την απομάκρυνση ζώων από αποβάθρες, στάσεις τουριστών και άλλα σημεία... ας πούμε ότι παρακάμπτονται. Οι αγωγιάτες/ιδιοκτήτες, επιλέγουν να μεταφέρουν τα ιπποειδή σε σημείο λίγο πιο μακριά, ουσιαστικά να τα "κρύψουν", ώστε να αποφύγουν παρατηρήσεις και ενδεχόμενα πρόστιμα, χωρίς όμως να αλλάξει κάτι ουσιαστικά στις συνθήκες διαβίωσης των ζώων.
Αυτό δημιουργεί ένα φαινόμενο τύπου "κρυφτό". Παρότι υπάρχει διαταγή απομάκρυνσης, όλα μένουν ίδια. Τα ζώα απλώς μεταφέρονται εκτός άμεσης θέας, αλλά συνεχίζουν να στέκονται στον ήλιο ή να εργάζονται χωρίς κάποια χαλάρωση των συνθηκών. Πρόκειται για συμπεριφορά η οποία δείχνει, πάνω απ’ όλα, έλλειψη θεσμικού βάρους και αξιοπιστίας στην εφαρμογή των μέτρων.
Ποιοι έχουν ρόλο σε όλα αυτά
Στην Ύδρα, οι βασικοί φορείς είναι η Δημοτική Αρχή που εκδίδει τις άδειες, θέτει τις προδιαγραφές και (θα έπρεπε να) κάνει το σχετικό έλεγχο. Είναι οι κτηνιατρικές υπηρεσίες της περιφέρειας που έχουν την αρμοδιότητα καταγραφής και ελέγχων. Είναι το Λιμενικό Σώμα & η Αστυνομία που δύναται να επιβάλλουν μέτρα επιτόπου (π.χ. πρόστιμα, απομάκρυνση ζώων από
συγκεκριμένα σημεία στο λιμάνι). Τέλος είναι οι ιδιοκτήτες / αγωγιάτες που παρουσιάζουν ποικίλες συμπεριφορές… κάποιοι συνεργάζονται, άλλοι αποφεύγουν την τήρηση των οδηγιών και μεταφέρουν απλά τα ζώα σε άλλα σημεία, χωρίς να βελτιώνεται η κατάσταση.
Αυτό που λείπει δραματικά είναι αυτό που λέμε χρόνια τώρα. Ένα ενιαίο, δεσμευτικό πλαίσιο ευζωίας ιπποειδών εργασίας, όχι απλά εγκυκλίους. Ένα διαφανές και δημόσια προσβάσιμο μητρώο & ψηφιακή βάση δεδομένων που να επιτρέπει την απολύτως αξιόπιστη ταυτοποίηση, παρακολούθηση και εντοπισμό ζώων. Τέλος εκπαίδευση και πιστοποίηση για όσους φροντίζουν ή εργάζονται με ιπποειδή, ώστε να καθορίζεται ποιος μπορεί νόμιμα να έχει άδεια και να εμπλέκεται, κάτι που ισχύει εν μέρει για ζώα συντροφιάς, αλλά όχι για τα ιπποειδή.
(ξανά) κάποιες προτάσεις για ουσιαστική πρόοδο
Έχουμε πολλές φορές προτείνει μια σειρά προσεγγίσεων προς τις αρμόδιες αρχές. Ας το κάνουμε άλλη μία με την ελπίδα πως κάποιος μπορεί να ακούσει.
Χρειαζόμαστε, για αρχή:
1. Θεσμοθέτηση ειδικού πλαισίου ευζωίας για τα ιπποειδή εργασίας, το οποίο να έχει δεσμευτικό χαρακτήρα.
2. Αυστηρή τήρηση της υποχρέωσης ηλεκτρονικής καταγραφής για όλα τα άλογα, μουλάρια και γαϊδουράκια, με βιβλιάριο υγείας.
3. Μόνιμους και αδιάβλητους ελέγχους από κτηνιατρικές υπηρεσίες και Αστυνομία/Λιμενικό, και επιβολή προστίμων και προσωρινή αναστολή εργασίας ζώου.
4. Εκπαιδευτικά προγράμματα πιστοποίησης για αγωγιάτες, αμαξάδες και ιδιοκτήτες ιπποειδών (π.χ. πρωτοβάθμια φροντίδα, καλή χρήση εργαλείων, διαχείριση καύσωνα).
5. Συνεργασία με δήμους (εν προκειμένω της Ύδρας για δημιουργία σημείων διαρκούς πρόσβασης σε νερό και σκιά στους σταθμούς εργασίας, ειδικά κατά τη θερινή περίοδο).
Η κατάσταση των ιπποειδών στην Ύδρα δεν αποτελεί μόνο ένα πλάνο αποτυχίας σύνδεσης νόμου και πράξης. Αντιπροσωπεύει το πρόβλημα ευρύτερων θεσμικών αδυναμιών: νομοθετικό κενό, ελλιπής καταγραφή, αναποτελεσματική εφαρμογή και έλλειψη θεσμικής υπευθυνότητας.
Ο οργανισμός μας ως φορέας δεν αποσκοπεί στη στοχοποίηση ανθρώπων ή φορέων. Αντίθετα, σκοπός μας είναι να κινητοποιήσουμε αλλαγή μέσω στοιχειώδους αναγνώρισης και θεσμικής ενίσχυσης. Γιατί η ευημερία των ζώων εργασίας δεν αφορά μόνο την ηθική, είναι μέτρο πολιτισμού.