ΛΙΝΑ ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΥ, ΙΩΑΝΝΑ ΛΟΥΛΟΥΔΗ

Σε κάθε ευνομούμενο κράτος η πολιτεία φέρει ευθύνη όταν από υπαιτιότητα των κρατικών οργάνων, ζημιώνονται οι πολίτες. Στην Ελλάδα, ωστόσο, η διεκδίκηση αποζημιώσεων «καταδικάζει» συχνά τα θύματα σε έναν εφιαλτικό δικαστικό αγώνα που μπορεί να ξεπεράσει τα δέκα χρόνια. Για τον Γιάννη Καυκά, του οποίου η υπόθεση εξετάζεται τη Δευτέρα στο ΣτΕ, ο δύσκολος δικαστικός μαραθώνιος είναι μονόδρομος. Δεν έχουν, όμως, όλοι τις ίδιες αντοχές.

Η φωνή του αρχίζει να σπάει, καθώς περιγράφει τα γεγονότα εκείνης της ημέρας. Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα ζητάει συγγνώμη γιατί δεν μπορεί να ελέγξει τα συναισθήματά του. Καθισμένος σε μια πολυθρόνα στο γραφείο του, ο Γιάννης Καυκάς εργάζεται σήμερα ως ψυχολόγος. Αυτή είναι ίσως η πολλοστή φορά που αφηγείται τα φρικτά γεγονότα που συνέβησαν πριν από δεκατέσσερα χρόνια και που άλλαξαν για πάντα τη ζωή του. 

Στις 11 Μαΐου 2011, στο διάστημα μεταξύ της υπογραφής πρώτου και δεύτερου μνημονίου, μια ακόμα γενική απεργία έβγαλε χιλιάδες ανθρώπους στους δρόμους της Αθήνας. Ο Καυκάς συμμετείχε στη διαδήλωση μαζί με άλλα μέλη της «Συνέλευσης Αντίστασης και Αλληλεγγύης Κυψέλης-Πατησίων». Καθώς το πλήθος είχε περάσει τη Βουλή και πορευόταν στην οδό Πανεπιστημίου, δέχτηκε ξαφνική επίθεση από την αστυνομία. «Δεν υπήρχε διαφυγή, χτυπούσαν τους πάντες», θυμάται. «Δεν έχω ξαναδεί τέτοια μανία». Μέσα στα σύννεφα δακρυγόνου και τον θόρυβο των χειροβομβίδων κρότου-λάμψης, ο Καυκάς ένιωσε ένα σφοδρό χτύπημα στο πίσω μέρος του κεφαλιού του. «Ένιωσα όλη μου την ύπαρξη να τραντάζεται και να διαλύεται», λέει. 

Τότε ήρθε ένα δεύτερο χτύπημα, εξίσου έντονο. Μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο Γενικό Κρατικό Νίκαιας, όπου οι γιατροί χαρακτήρισαν την κατάστασή του ως «προθανάτια». Υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση στο κεφάλι και παρέμεινε σε κώμα για δέκα μέρες. Όταν ξύπνησε, μη μπορώντας να μιλήσει, ζήτησε με χειρονομίες χαρτί και στυλό. «Με χτύπησαν με πυροσβεστήρα», έγραψε.

Η αστυνομία δήλωσε ότι δεν ήταν υπαίτια για τον τραυματισμό του Καυκά, υπονοώντας ότι έφταιγαν οι διαδηλωτές. Οι επίσημες αναφορές της αστυνομίας και τα μέσα ενημέρωσης επικεντρώθηκαν εκείνη τη μέρα, όπως συνηθίζεται, στις συγκρούσεις μεταξύ διαδηλωτών και αστυνομικών δυνάμεων. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι τα μπλοκ της διαδήλωσης συμπεριφέρονταν προκλητικά όταν δέχτηκαν την αστυνομική επίθεση. Επιπλέον, υπήρχαν πολλές καταγγελίες για χρήση υπερβολικής βίας από την αστυνομία, με περισσότερους από 30 διαδηλωτές να αναζητούν ιατρική βοήθεια, όπως περιγράφει και η Διεθνής Αμνηστία. 

Ο τραυματισμός του Γιάννη Καυκά κυριάρχησε στις ειδήσεις, πυροδοτώντας αντιδράσεις και διαμαρτυρίες, Έξι αστυνομικοί κατηγορήθηκαν τελικά για την επίθεση. Βγαίνοντας από το νοσοκομείο και για αρκετό καιρό, ο Καυκάς έπαιρνε ισχυρά φάρμακα και αισθανόταν αδύναμος. «Δεν μπορούσα να περπατήσω πάνω από 100-200 μέτρα. Έπρεπε να σκέφτομαι το κάθε βήμα. Τα σκαλιά με δυσκόλευαν, τα πάντα γύριζαν», περιγράφει. Χρειαζόταν συνεχή φροντίδα και ξεκίνησε ένα εξαντλητικό πρόγραμμα φυσικοθεραπείας. Κάθε ελπίδα να επιστρέψει γρήγορα στη δουλειά και στην κανονικότητα της ζωής του, εξανεμίστηκε. «Σκοτεινές μέρες», έτσι περιγράφει εκείνη την περίοδο. Σήμερα, ο τραυματισμός που παραλίγο να του στοιχίσει τη ζωή, είναι ακόμα ορατός στο βαθύ σημάδι που χάραξε στο κρανίο του και στη δυσκολία στη χρήση του αριστερού του χεριού. 

Γιάννης Καυκάς Αλέξανδρος Αβραμίδης

Δεκατέσσερα χρόνια μετά τη διαδήλωση της 11ης Μαΐου, ο Γιάννης Καυκάς έχει ξανασταθεί στα πόδια του, αλλά η ανάμνηση εκείνης της ημέρας ακόμα του προκαλεί ένταση. Το κράτος δεν έχει καταβάλει ούτε ένα ευρώ από τα 100.000 που έχει υποχρεωθεί δικαστικά να πληρώσει στον Καυκά ως αποζημίωση. Αντίθετα, μέσα από μια σειρά δικαστικών μαχών, αρνείται πως φέρει ευθύνη και αμφισβητεί τις σχετικές αποφάσεις. «Είναι βασανιστικό, δεν υπάρχει τίποτα ευχάριστο στο να υποβάλλεσαι σε αυτό το είδος σαδισμού», δηλώνει. «Αλλά για να το παλεύουν ακόμα και να μην κάνουν πίσω, ίσως έχει και ένα νόημα να συνεχίσω και εγώ. Δεν καταπίνεται να έχω περάσει όλο αυτό και κανείς να μην κριθεί υπόλογος». 

Η έρευνα αυτή εξετάζει πώς το ελληνικό κράτος καταβάλλει υπέρμετρη προσπάθεια για να αποφύγει την καταβολή αποζημιώσεων σε όσους έχουν υποστεί βλάβες εξαιτίας λαθών, παραβάσεων και παραλείψεων των κρατικών οργάνων. Εκτός από τα θύματα αστυνομικής βίας, όπως ο Καυκάς, αποζημιώσεις διεκδικούν και τραυματίες και συγγενείς θυμάτων μαζικών καταστροφών, όπως των πλημμυρών της Μάνδρας και της φονικής πυρκαγιάς στο Μάτι. Όλοι κλήθηκαν σε έναν μακρύ και δαπανηρό αγώνα εντός του διαβόητα αργοκίνητου ελληνικού δικαστικού συστήματος. Σε κάθε βήμα, τους αντιμάχεται ένα τάγμα δημοσίων δικηγόρων, εντεταλμένων να πολεμούν για κάθε αγωγή μέχρις εσχάτων. 

Η εξάντληση των ένδικων μέσων

Οι δικηγόροι που αναλαμβάνουν την νομική υπεράσπιση της δημόσιας διοίκησης στην Ελλάδα είναι υπάλληλοι του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, μιας ενιαίας, ανώτατης κρατικής αρχής με σχεδόν 500 υπαλλήλους, που εποπτεύεται από το Υπουργείο Οικονομικών. «Χρησιμοποιώ όλα τα νομικά μέσα που έχω στη διάθεσή μου για να υποστηρίξω και να κερδίσω την υπόθεση», επισημαίνει δικηγόρος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, που δέχτηκε να μιλήσει υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Ο πελάτης μας είναι το κράτος. Και όταν μηνύεις το ελληνικό κράτος, έχεις το Υπουργείο Οικονομικών απέναντι σου».

Ο Βασίλης Χειρδάρης είναι δικηγόρος που εκπροσωπεί την άλλη πλευρά: τους πολίτες που μπορεί να καταλήξουν να περάσουν πάνω από δύο δεκαετίες από τη ζωή τους μπλεγμένοι σε δικαστικό αγώνα, αναζητώντας αποζημίωση. «Όλα τα κράτη διαθέτουν έναν μηχανισμό με τον οποίο προσπαθούν να κλείσουν τις υποθέσεις και να μην εξαντλήσουν τα ένδικα μέσα», υποστηρίζει. «Στην Ελλάδα, όμως, θα πάνε όλα μέχρι τέρμα. Υπάρχει μια τρομακτική εξάντληση των ένδικων μέσων. Είμαστε μία από τις χειρότερες χώρες που ακολουθούν αυτήν την υπερβολική προσέγγιση».

Το κράτος δεν δημοσιεύει λεπτομερώς στοιχεία για το πόσα ξοδεύει για να αντιμετωπίσει τους πολίτες του στα δικαστήρια ή για να καταβάλει αποζημιώσεις. Τα αιτήματά μας για στοιχεία από τους προϋπολογισμούς των υπουργείων έμειναν χωρίς απάντηση. Ωστόσο, το ιστορικό της Ελλάδας στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου είναι αποκαλυπτικό για τις αδυναμίες αυτού του συστήματος. 

Στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ), στο Στρασβούργο, όπου τα κράτη μπορούν να μηνυθούν από ιδιώτες, η Ελλάδα είναι η πέμπτη χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό υποθέσεων, αντιπροσωπεύοντας το 4% των εκκρεμών προσφυγών. Η Τουρκία είναι η χώρα με τις περισσότερες υποθέσεις, ακολουθούμενη από τη Ρωσία, την Ουκρανία και τη Ρουμανία. Αναλογικά με τον πληθυσμό της όμως, η Ελλάδα κατατάσσεται δεύτερη μεταξύ τους όσον αφορά την κατά κεφαλήν συνεισφορά στον αριθμό των υποθέσεων, με την Τουρκία να βρίσκεται και πάλι στην κορυφή της λίστας.

Η θεωρία της «ατομικής ευθύνης»

Μεταξύ των πελατών του Χειρδάρη είναι ένας άνδρας που έχασε τις εννιάχρονες δίδυμες κόρες και τους ηλικιωμένους γονείς του στην πυρκαγιά στο Μάτι. Πρωτόδικα το δικαστήριο απεφάνθη ότι ο πελάτης του θα έπρεπε να λάβει 870.000 ευρώ ως αποζημίωση για την οδύνη που προκάλεσε ο θάνατος τεσσάρων μελών της οικογένειάς του. «Τα μικρά δίδυμα κορίτσια πέθαναν στην αγκαλιά των παππούδων τους, που προσπαθούσαν να τα προστατεύσουν», λέει ο Χειρδάρης. «Η ανθρώπινη αξία είναι πρωταρχική υποχρέωση του κράτους και δεν πρέπει να αποτυπώνεται στα λόγια, αλλά στην πράξη. Οφείλεις να αποζημιώσεις, εφόσον υπάρχει υπαιτιότητα του δημοσίου οργάνου. Δεν πρέπει το κράτος να είναι εκδικητικό ή τιμωρητικό», συμπληρώνει. Ωστόσο, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους άσκησε έφεση, ζητώντας όχι μόνο την απόρριψη της αγωγής, αλλά και την καταβολή των δικαστικών εξόδων από τον ενάγοντα. Οι δικηγόροι του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους στην υπερασπιστική τους γραμμή επικαλέστηκαν «ανωτέρα βία» – ότι δηλαδή η πυρκαγιά ήταν τόσο εξαιρετική και απρόβλεπτη που απαλλάσσει το κράτος από κάθε ευθύνη. Σε άλλες υποθέσεις από το Μάτι, οι συνήγοροι του Δημοσίου υποστήριξαν ότι ευθύνονταν οι ίδιοι οι νεκροί και οι τραυματίες που βρέθηκαν στη διαδρομή των πυρκαγιών ή που κατευθύνθηκαν στην καιόμενη περιοχή. 

Από την πυρκαγιά στο Μάτι. Aristidis Vafeiadakis/Zuma Press/Visualhellas.gr

Με ανάλογο τρόπο κινήθηκε η κυβέρνηση και σε σχέση με μια άλλη τραγωδία, το πιο θανατηφόρο ναυάγιο στη Μεσόγειο την τελευταία δεκαετία. Πάνω από 600 άνθρωποι, πρόσφυγες και μετανάστες, έχασαν τη ζωή τους όταν το αλιευτικό σκάφος Adriana στο οποίο επέβαιναν, ανατράπηκε σε θαλάσσια περιοχή κοντά στην Πύλο το 2023. Στοιχεία που έφεραν στο φως δημοσιογραφικές ομάδες υποδηλώνουν ότι το σκάφος βυθίστηκε κατά τη διάρκεια μιας αποτυχημένης προσπάθειας της ελληνικής ακτοφυλακής να το ρυμουλκήσει προς την Ιταλία. Δεκαεπτά μέλη του Λιμενικού Σώματος έχουν κατηγορηθεί για το ναυάγιο. Η υπηρεσία αρνείται οποιαδήποτε παράνομη πράξη, υποστηρίζοντας ότι το σκάφος βυθίστηκε λόγω των κινήσεων των μεταναστών που επέβαιναν σε αυτό. Ενώ η υπόθεση δεν έχει ακόμη εκδικαστεί, το πόρισμα του Συνήγορου του Πολίτη έχει επικρίνει σφοδρά την επίσημη έρευνα για τις συνθήκες της τραγωδίας. 

Ο Βασίλης Τσιγαρίδας, δικηγόρος και μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, εξηγεί ότι οι ελληνικές κυβερνήσεις «υιοθετούν όλο και περισσότερο τη θεωρία της ατομικής ευθύνης» ως απάντηση για όλα. «Το κύριο πρόβλημα είναι η πολιτική αντίληψη των εκάστοτε κυβερνήσεων. Όταν ασπάζονται τη θεωρία της ατομικής ευθύνης, το κάνουν για να απεκδυθούν των δικών τους ευθυνών, παραβλέποντας το συνταγματικό πλαίσιο και υιοθετώντας μία προσέγγιση που τελικά αφήνει το κράτος στο απυρόβλητο».

Το κράτος, μέσω του Νομικού του Συμβουλίου, έχει υποχρέωση να αμφισβητεί τις αγωγές που θεωρεί αβάσιμες ή αδικαιολόγητες. Έμπειροι νομικοί, όμως, λένε ότι το ελληνικό κράτος αμφισβητεί σχεδόν όλες τις αγωγές αντανακλαστικά, ανεξάρτητα από τη νομική βάση της υπόθεσης. Όταν λοιπόν τα ανώτερα δικαστήρια αποφασίζουν κατά του κράτους, όπως συμβαίνει συχνά, η τελική αποζημίωση είναι πολύ μεγαλύτερη από τα αρχικά επιδικασθέντα ποσά.

«Οι αποζημιώσεις είναι τοκοφόρες και οι τόκοι αυξάνουν το κόστος», δηλώνει ο δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω Αντώνης Αργυρός. Έχοντας διατελέσει νομικός σύμβουλος σε θεσμούς του Δημοσίου και υπουργός Επικρατείας το 2012 στην κυβέρνηση Πικραμμένου, ο κ. Αργυρός έχει μελετήσει και γράψει εκτενώς για την αλληλεπίδραση μεταξύ του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και των πολιτών που διεκδικούν αποζημίωση. «Με την επίμονη άσκηση εφέσεων σε υποθέσεις που τελικά χάνει, το κράτος αναγκάζεται να καταβάλει πολλαπλάσια ποσά από αυτά που είχαν αρχικά καθοριστεί ως αποζημιώσεις», εξηγεί.

Το δικαίωμα στην αποζημίωση και η εξάντληση των ένδικων μέσων

Από πορεία στο κέντρο της Αθήνας το 2011 Aristidis Vafeiadakis/Zuma Press/Visualhellas.gr

Το καθήκον της προστασίας της ζωής αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της σύμβασης μεταξύ των πολιτών και του σύγχρονου έθνους-κράτους. Οι πολίτες πληρώνουν φόρους στο κράτος, το οποίο με τη σειρά του πληρώνει τους αστυνομικούς, τους στρατιωτικούς, τους λιμενικούς, τους  επιθεωρητές, τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης, τα νοσοκομεία και τα δικαστήρια. Όταν ένα κράτος, λοιπόν, αθετεί το καθήκον της προστασίας, τα θύματα των παραλείψεων και των παρανομιών του, έχουν δικαίωμα αποζημίωσης. Απορρίπτοντας την ευθύνη για τις πράξεις του, το ελληνικό κράτος αναθεωρεί σιωπηρά αυτή τη σύμβαση με τους πολίτες. Ως αποτέλεσμα, οι πολίτες το σκέφτονται διπλά προτού διεκδικήσουν αποζημίωση. Αντιμετωπίζοντας την προοπτική ατελείωτων δικών και καταστροφικών εξόδων, επιλέγουν συχνά να αποσυρθούν. 

Η υποχρέωση αποζημίωσης κατοχυρώνεται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία, στο ελληνικό Σύνταγμα και στο εθνικό νομικό σύστημα. Όλες οι υποθέσεις αποζημιώσεων εκδικάζονται με βάση το άρθρο 105 του Εισαγωγικού Νόμου του Αστικού Κώδικα: «Για παράνομες πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων του Δημοσίου κατά την  άσκηση της δημόσιας εξουσίας που τους έχει ανατεθεί, το Δημόσιο ενέχεται σε αποζημίωση, εκτός αν η πράξη ή η παράλειψη έγινε κατά παράβαση διάταξης, που υπάρχει για χάρη του γενικού συμφέροντος». Το Συμβούλιο της Επικράτειας έχει αποφανθεί πολλές φορές με τρόπο που ενισχύει την υποχρέωση του κράτους να αποζημιώνει. Σε απόφασή του το 2019 αναφέρει: «Το Σύνταγμα δεν ανέχεται να παραμένουν αναποζημίωτες ζημίες που κάποιος υφίσταται από ενέργειες οποιουδήποτε κρατικού οργάνου».

Εάν λοιπόν η νομοθεσία είναι ξεκάθαρη, γιατί δεν εφαρμόζεται; Οι δικαστικές μάχες για τις υποθέσεις αποζημιωτικών αγωγών στο πλαίσιο του άρθρου 105 ΕισΝΑΚ συχνά διαρκούν πάνω από δέκα έτη. Διάστημα στο οποίο μπορεί να εναλλάσσονται διαφορετικές κυβερνήσεις στην εξουσία της χώρας. Σήμερα ο Γιάννης Καυκάς αγωνίζεται να λάβει αποζημίωση από την Πολιτεία που διοικείται από μία δεξιά κυβέρνηση, χωρίς, όμως, αυτό να σημαίνει πως στα χρόνια της αριστερής διακυβέρνησης η διεκδίκησή του είχε καλύτερη τύχη. 

Γιάννης Καυκάς Αλέξανδρος Αβραμίδης

Κατά τον δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω Αντώνη Αργυρό, το πρόβλημα σχετίζεται λιγότερο με την ιδεολογικοπολιτική φυσιογνωμία του εκάστοτε κόμματος που βρίσκεται στην εξουσία όσο εκδικάζεται μια υπόθεση αποζημιωτικής αγωγής και περισσότερο με μία επικρατούσα αντίληψη που διαιωνίζεται στο ελληνικό Δημόσιο. Ο έμπειρος νομικός εξηγεί πως όπως συμβαίνει στο Δημόσιο, έτσι και το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους καθοδηγείται από τον πολιτικό προϊστάμενό του, το υπουργείο Οικονομικών. Είναι αυτό που πιέζει να εξαντλούνται τα ένδικα μέσα και να φτάνουν οι υποθέσεις στο ανώτατο δικαστήριο, ακολουθώντας μια «πεπαλαιωμένη», όπως τη χαρακτηρίζει, αντίληψη εξοικονόμησης χρημάτων, η οποία εντάθηκε στην περίοδο της δημοσιονομικής κρίσης. 

Η πίεση για την εξάντληση των ένδικων μέσων ασκείται διακριτικά, σύμφωνα με τον δικηγόρο στο Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, που δέχθηκε να μιλήσει υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Η πολιτική ηγεσία το κάνει με το γάντι», λέει. «Ποτέ δεν θα το θέσει γραπτώς ή θα δώσει μια σαφή εντολή. Αλλά θα σηκώσει το τηλέφωνο και θα ωθήσει [την υπόθεση] προς την επιθυμητή κατεύθυνση». Προσθέτει ότι οι συνάδελφοί νομικοί στο ΝΣΚ νιώθουν πως δεν έχουν άλλη επιλογή από το να αμφισβητήσουν τις αξιώσεις των πολιτών σε πρώτο βαθμό, ακόμη και αν προσωπικά μπορεί να πιστεύουν ότι μια υπόθεση θα έπρεπε να διευθετηθεί προτού φτάσει στη δικαστική αίθουσα. «Δυστυχώς η γνώμη μου δεν λαμβάνεται υπόψη στο γραφείο. Όταν έχω διαφορετική άποψη, απλά την καταπίνω. Δεν είναι εύκολο να επιλυθεί μια υπόθεση χωρίς καν να ασκηθεί έφεση». 

Ζητήσαμε από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους να διευκρινίσει τα κριτήρια που λαμβάνει υπόψη για την άσκηση έφεσης κατά των αποφάσεων που επιδικάζουν αποζημιώσεις σε πολίτες. Στην απάντηση που λάβαμε, το ΝΣΚ επισημαίνει ότι το προσωπικό του λειτουργεί «με γνώμονα, κυρίως, τη νομική και ουσιαστική βασιμότητα των αξιώσεων των αντιδίκων και την επίλυση των σχετικών νομικών ζητημάτων από τα ανώτατα δικαστήρια, χωρίς, όπως εξυπακούεται βλάβη των συμφερόντων του Δημοσίου».

Αρνητικές επιδόσεις στη μάχη των εφέσεων

Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους στεγάζεται σε ένα γυάλινο κτίριο στο κέντρο της Αθήνας, μερικά τετράγωνα από το σημείο όπου δέχθηκε την επίθεση ο Γιάννης Καυκάς. Οι δικηγόροι του εργάζονται συνήθως στα υπουργεία όπου έχουν τοποθετηθεί. Ο προϋπολογισμός του Συμβουλίου -που περιλαμβάνει μισθούς και λειτουργικά έξοδα, αλλά όχι την καταβολή αποζημιώσεων- έχει αυξηθεί κατά σχεδόν 15% την τελευταία πενταετία.  

Την ίδια ώρα, το ΝΣΚ φαίνεται να χάνει τις περισσότερες υποθέσεις αποζημιωτικών αγωγών (105 ΕισΝΑΚ) στις οποίες ασκεί έφεση. Από τις ετήσιες εκθέσεις του ΝΣΚ για την τελευταία διετία προκύπτει ότι η πλειοψηφία των αποφάσεων το 2023 και σχεδόν οι μισές το 2024 κρίθηκαν κατά του Συμβουλίου. 

Αρνητική είναι και η επίδοση της χώρας στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ) όπου η πλειοψηφία των αποφάσεων κατά του ελληνικού κράτους καταλήγει σε καταδίκες. Πέρυσι από τις 27 δικαστικές αποφάσεις, οι 25 ήταν κατά του ελληνικού κράτους. Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΔΔΑ, η Ελλάδα έχει κληθεί να πληρώσει σχεδόν 23 εκατομμύρια ευρώ από το 2014 ως το 2025. Συγκριτικά αξίζει να αναφερθεί πως το Ηνωμένο Βασίλειο και η Γερμανία, δύο αρκετά μεγαλύτερα κράτη, έχουν κληθεί να καταβάλουν στο ίδιο διάστημα 3 εκατομμύρια ευρώ και 1.5 εκατ. ευρώ αντίστοιχα.  

Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους από την πλευρά του επισημαίνει πως δεν ασκεί ένδικα μέσα σε υποθέσεις που θα μπορούσαν να διευθετηθούν διαφορετικά. Στην γραπτή απάντηση στα ερωτήματά μας, αναφέρει πως «μεριμνά για τη μη άσκηση από το Ελληνικό Δημόσιο ενδίκων μέσων κατά τρόπο καταχρηστικό ή παρελκυστικό, ενώ προβαίνει στην άσκηση αυτών μόνο όταν συντρέχουν παραδεκτοί και βάσιμοι λόγοι και, ως εκ τούτου, πιθανολογείται η ευδοκίμησή τους». 

Ωστόσο, πρόσφατες εξελίξεις θέτουν εν αμφιβόλω την επίσημη παραδοχή πως οι διεκδικήσεις πολιτών εξετάζονται μόνο βάσει της νομικής αξίας της υπόθεσης. 

Η πολιτική ευθύνη 

Πανό στο Εφετείο για Μάτι credit Orange Press Agency

Οι χειρισμοί υποθέσεων αποζημιωτικών αγωγών βρέθηκαν στην αρχή της χρονιάς στο επίκεντρο της δημόσιας προσοχής, όταν ξεκίνησε η εκδίκαση των εφέσεων που είχε καταθέσει το κράτος κατά πρωτόδικων αποφάσεων καταβολής αποζημιώσεων σε συγγενείς θυμάτων της πυρκαγιάς στο Μάτι. 

Την ώρα που στο Εφετείο συγκεντρώνονταν καθημερινά συγγενείς θυμάτων της φονικής πυρκαγιάς, ολόκληρη η χώρα έμοιαζε με καζάνι που βράζει. Μαζικές συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας διεξάγονταν από άκρη σε άκρη, απέναντι στην καθυστέρηση και τις παραλείψεις στην έρευνα των ανακριτικών αρχών για τα αίτια του πολύνεκρου σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών, που στις 28 Φεβρουαρίου 2023 οδήγησε στον θάνατο 57 ανθρώπων. Συγγενείς των θυμάτων και εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες διαδήλωσαν καταγγέλλοντας μεθοδεύσεις που αποσκοπούσαν στη συγκάλυψη των κρατικών ευθυνών για την τραγωδία. 

Καθώς η λαϊκή αποδοκιμασία αυξανόταν, ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η Νέα Δημοκρατία άρχισαν να σημειώνουν πτώση στις δημοσκοπήσεις. Η κυβέρνηση αποφάσισε να κάνει μία σημαντική παραχώρηση: Ανακοίνωσε δια στόματος του υπουργού Οικονομικών Κυριάκου Πιερρακάκη πως θα αποσύρει τους δικηγόρους του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους από τις υποθέσεις αποζημιωτικών αγωγών για την πυρκαγιά στο Μάτι, αλλά και για μία ακόμη τραγωδία, τις πλημμύρες της Μάνδρας στις οποίες έχασαν τη ζωή τους 24 άνθρωποι το 2017. «Είναι το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε», δήλωσε ο Κ. Πιερρακάκης σε τηλεοπτική συνέντευξη τον περασμένο Μάρτιο. Το υπουργείο Οικονομικών έσπευσε να στείλει τη σχετική διάταξη στη Βουλή μερικές ημέρες αργότερα. Μέχρι σήμερα, το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους φέρεται να έχει αποσυρθεί από 37 ένδικα μέσα, έχοντας αποδεχθεί το αποτέλεσμα σε 31 δίκες. Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών, που προανήγγειλε αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του ΝΣΚ, «2,9 εκατομμύρια ευρώ έχουν καταβληθεί ως αποζημιώσεις σε δικαιούχους». 

Η στροφή 180 μοιρών σε δύο από τις πιο «καυτές» μεγάλες δικαστικές διαμάχες κατέδειξε πως η στρατηγική του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους μπορεί να αλλάξει μέσα σε μια νύχτα, αρκεί να υπάρχει πολιτική απόφαση. «Η πρακτική αποδεικνύει ότι η λογοδοσία του κράτους δεν διασφαλίζεται αποκλειστικά μέσω της δικαιοσύνης», σχολιάζει ο Βασίλης Τσιγαρίδας από την Ελληνική Ένωση για τα δικαιώματα του Ανθρώπου. «Ο καλύτερος τρόπος διασφάλισης της λογοδοσίας ήταν και παραμένει η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης, κάτι που επιτυγχάνεται, προεχόντως, με πολιτικούς όρους». 

Ωστόσο, το ότι πάρθηκε πολιτική απόφαση για το Μάτι και την Μάνδρα, δεν σημαίνει πως η πολιτεία θα κάνει πίσω σε χιλιάδες άλλες μαραθώνιες υποθέσεις αποζημίωσης που δεν έχουν τελεσιδικήσει. 

Από τη δικαστική δικαίωση πίσω στο εφετείο

Οι κατηγορίες κατά των έξι αστυνομικών που είχαν κατηγορηθεί για την επίθεση στον Καυκά  αποσύρθηκαν μετά από επτά χρόνια, με την αιτιολογία της έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων Αλέξανδρος Αβραμίδης

«Πιστεύω ειλικρινά πως αποτελεί κατάχρηση του χρόνου του», δηλώνει η δικηγόρος Μαρίνα Δαλιάνη για τη δικαστική διαμάχη στην οποία εκπροσωπεί τον Γιάννη Καυκά. Ο ίδιος λέει πως η μακροχρόνια διεκδίκηση αποζημίωσης από το ελληνικό κράτος τον έχει καταβάλει σωματικά και ψυχολογικά. «Θα ήθελα να μπορώ να πω ότι δεν κατάφεραν να μου πάρουν τίποτα, αλλά το έκαναν. Μου έχουν βάλει ένα φόβο». Ο φόβος, τονίζει ο Καυκάς, είναι πραγματικός. «Τον ξέρει όλη σου η ύπαρξη τον φόβο αυτό, δεν είναι μια σκέψη στο κεφάλι σου. Τον ξέρει το σώμα σου, τον νιώθεις στα κόκκαλά σου. Υπάρχει η αδυναμία στο αριστερό χέρι που μου υπενθυμίζει ακόμα και τώρα τη δυσκολία».

. Η Μαρίνα Δαλιάνη υποστηρίζει σθεναρά πως η έρευνα ήταν εσφαλμένη από την αρχή. 

Το 2016 ο Καυκάς απευθύνθηκε σε διοικητικό δικαστήριο για τη διεκδίκηση αποζημίωσης για την επίθεση που δέχθηκε το 2011. Πέντε χρόνια μετά, το Διοικητικό Πρωτοδικείο της Αθήνας έκρινε την απόφαση υπέρ του, επιδικάζοντας καταβολή αποζημίωσης ύψους 50.000 ευρώ. Αυτή ήταν και η πρώτη δικαστική αναγνώριση για την ευθύνη της αστυνομίας στην επίθεση που παραλίγο να τον σκοτώσει δέκα χρόνια νωρίτερα. 

Το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους άσκησε έφεση. Το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών έκρινε πως η πολιτεία είχε ευθύνη για τον βάναυσο τραυματισμό του Γιάννη Καυκά και διπλασίασε το ποσό της αποζημίωσης που θα έπρεπε να του καταβληθεί, στις 100.000 ευρώ. 

Λίγο πριν εκπνεύσει η προθεσμία τον Δεκέμβριο του 2023, οι δικηγόροι του ΝΣΚ άσκησαν και πάλι αίτημα αναίρεσης, στέλνοντας την υπόθεση στο Συμβούλιο της Επικρατείας, όπου αναμένεται να συζητηθεί τη Δευτέρα 13 Οκτωβρίου. 

Άλλο ένα πλήγμα στο κράτος δικαίου στην Ελλάδα

Από τις μεγάλες πορείες για τα Τέμπη, με το αίτημα της απόδοσης δικαιοσύνης να κυριαρχεί. intime

Η αργή λειτουργία του δικαστικού συστήματος αποτελεί άμεση απειλή για την απονομή δικαιοσύνης, τονίζει ο Βασίλης Τσιγαρίδας της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Σε ειδικές κατηγορίες υποθέσεων αποζημιωτικών αγωγών, «όπως η παράνομη αστυνομική βία ή η ιατρική ευθύνη, πρόσθετος ανασταλτικός παράγοντας -όχι τόσο, για την άσκηση της αγωγής αλλά για την ευόδωσή της με επιτυχία- μπορεί να είναι η πειθαρχική ή η ποινική διαδικασία που έχει προηγηθεί», επισημαίνει και προσθέτει πως η ποινική διαδικασία εκτυλίσσεται μεν ενώπιον των αρμόδιων δικαστικών αρχών, ωστόσο «όταν φερόμενοι δράστες της παρανομίας είναι υπάλληλοι -και δη αστυνομικοί- τυγχάνουν ευνοϊκής μεταχείρισης από τον ποινικό δικαστή». 

Μεταξύ 1959 και 2018, η Ελλάδα συγκέντρωσε περίπου 900 καταδίκες στο ΕΔΔΑ. Από αυτές, σχεδόν το 60% αφορούσε καθυστερήσεις στην απονομή της δικαιοσύνης. Για την μακρά διάρκεια των δικών γίνεται τακτικά αναφορά στις εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ως μείζονα απειλή για το κράτος δικαίου στην Ελλάδα. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕ, τα ελληνικά πρωτοβάθμια δικαστήρια είναι από τα πιο αργά στην Ευρώπη όσον αφορά την εκδίκαση αστικών και εμπορικών υποθέσεων, καθώς χρειάζονται κατά μέσο όρο δύο χρόνια για να εκδώσουν απόφαση. Επίσης, η τελευταία αξιολόγηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το κράτος δικαίου στη χώρα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι λιγότεροι από τέσσερις στους δέκα Έλληνες θεωρούν τους δικαστές και τα δικαστήρια πραγματικά ανεξάρτητα.

Για τον Γιάννη Καυκά -ακόμα και αν η υπόθεση του δεν πάρει αναβολή τη Δευτέρα ή το ΣτΕ δεν κάνει αποδεκτή την αίτηση αναίρεσης του ΝΣΚ- μπορεί να χρειαστεί να περάσουν μέχρι και τρία χρόνια ώσπου να λάβει μία τελεσίδικη απόφαση στο αίτημά του για αναγνώριση της ευθύνης των κρατικών λειτουργών στον βαρύ τραυματισμό του και την καταβολή αποζημίωσης από το ελληνικό Δημόσιο. 

«Δεν πρόκειται για την αποζημίωση αυτή καθεαυτή», λέει καθισμένος στο γραφείο του. «Από το χέρι του αστυνομικού μέχρι το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους υπάρχει μια συνέχεια. Το να τιμωρηθεί κάποιος, από μόνο του, δεν μου λέει κάτι, παρά μόνο στον βαθμό που αυτό θα αποτελέσει ανάχωμα. Ότι κάποιος που θα ξανασηκώσει το χέρι του, μπορεί να το σκεφτεί δεύτερη φορά. Μόνο έτσι θα μπορώ να πω ότι αυτό που περνάω εδώ και 15 χρόνια έχει νόημα».

Info: 

Η έρευνα αυτή πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Fellowship for Journalistic Excellence, με την υποστήριξη του ERSTE Foundation σε συνεργασία με το Balkan Investigative Reporting Network και απέσπασε το δεύτερο βραβείο στο πλαίσιο των υποτροφιών του 2023. Επιμέλεια από τον Neil Arun. Η έρευνα δημοσιεύεται στα αγγλικά στο BIRN.

Πηγή: news247.gr

Σε σκοτεινά μονομάτια σέρνει τη χώρα η κυβέρνηση Μητσοτάκη, καθώς ακόμη μια έκθεση για το Κράτος Δικαίου αποτυπώνει μια δυστοπική κατάσταση που συνιστά πλήγμα για την ελληνική κοινωνία.

Για το 2024, η ομάδα του Govwatch αναδεικνύει ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να εμφανίζει συστημικές αδυναμίες στην τήρηση της νομιμότητας, της διαφάνειας και της λογοδοσίας.

Πιο αναλυτικά:

• Η προστασία προσωπικών δεδομένων με πρόστιμα από την αρμόδια ανεξάρτητη Αρχή (ΑΠΔΠΧ) ύψους σχεδόν 3,8 εκατ. ευρώ σε υπουργεία, δημόσιους φορείς και υπηρεσίες, όπως τα ΕΛΤΑ, το Υπουργείο Μετανάστευσης αλλά και η ΕΥΠ.
• Η Ελευθερία του Τύπου με την Ελλάδα να παραμένει ουραγός στην ΕΕ στην κατάταξη των Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα, με νέα περιστατικά κυβερνητικών παρεμβάσεων, αποκλεισμού της μετάδοσης σε ΜΜΕ σημαντικών δικών, μη αντικειμενικής κάλυψης της υπόθεσης των Τεμπών, αδιαφάνεια στις προσλήψεις στην ΕΡΤ, απουσία θεσμικής προστασίας απέναντι στις αγωγές SLAPP και αστυνομική βία σε βάρος δημοσιογράφων.
• Τα Δικαιώματα προσφύγων και μεταναστ(ρι)ών, με το 2024 να βρίθουν οι καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις (2.010 pushbacks με 55.445 θύματα), ενώ το ναυάγιο της Πύλου και τα ευρήματα διεθνών οργανισμών έθεσαν επιτακτικά το ζήτημα της έλλειψης διαφάνειας και λογοδοσίας στη διαχείριση από τις ελληνικές Αρχές.
• Η υπερβολική επιτήρηση με συνεχόμενες αποκαλύψεις για το σκάνδαλο των παρακολουθήσεων και την ΕΥΠ να αρνείται να συμμορφωθεί με αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας, ενώ η δικαστική διερεύνηση του σκανδάλου Pred ator παραμένει ελλιπής, υπονομεύοντας το επικοινωνιών. συνταγματικό δικαίωμα στο απόρρητο των επικοινωνιών.
• Η Αστυνομική Βία με δεκάδες περιστατικά αυθαιρεσίας και χαρακτηριστικά παραδείγματα τον θάνατο του 37χρονου Μοχάμεντ Καμράν σε αστυνομικό τμήμα, την υπέρμετρη βία σε βάρος διαδηλωτ(ρι)ών, εκπαιδευτικών και πυροσβεστών, αλλά και τη συνεχιζόμενη απουσία αποτελεσματικής διερεύνησης από τις βρίθουν οι καταγγελίες για παράνομες επαναπροωθήσεις (2.010 pushbacks με 55.445 θύματα), ενώ το ναυάγιο της Πύλου και τα ευρήματα διεθνών οργανισμών έθεσαν επιτακτικά το ζήτημα της έλλειψης αρμόδιες Αρχές.
• Η Καλή Νομοθέτηση με την ανάλυση της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας να αποκαλύπτει χρόνια, αθεράπευτα προβλήματα όπως η μη τυπική σύντμηση προθεσμιών διαβούλευσης, η κατάθεση εκπρόθεσμων ή άσχετων τροπολογιών, αδιαφανείς διαδικασίες και γενικόλογοι τίτλοι νόμων που αποκρύπτουν το αληθινό περιεχόμενο του σχεδίου νόμου.
• Η μη τήρηση Ενωσιακών και Διεθνών υποχρεώσεων με την Ελλάδα να βρίσκεται αντιμέτωπη με πέντε παραπομπές στο ΔΕΕ και 25 καταδικαστικές αποφάσεις του ΕΔΔΑ, κυρίως για παραβιάσεις του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ (απαγόρευση βασανιστηρίων και απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης).

Το Govwatch είναι μία ανεξάρτητη, μη κερδοσκοπική πρωτοβουλία του Vouliwatch, συλλογής, καταγραφής και αναφορών περιστατικών παραβίασης του Κράτους Δικαίου στην Ελλάδα.

Στόχος του Govwatch είναι ανάδειξη υποθέσεων παραβίασης ή υπόνοιας παραβίασης των αρχών του Κράτους Δικαίου, η ενημέρωση πολιτών και φορέων, η ενίσχυση της ανάδειξης τέτοιων παραβιάσεων από την ΚτΠ και η άσκηση πίεσης για λογοδοσία των υπευθύνων.

Ταυτόχρονα, αυτούσιο το περιεχόμενο του Govwatch παρουσιάζεται και στην αγγλική γλώσσα ώστε η ανάδειξη των ευρημάτων του να απηχεί και σε αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς όπως η GRECO και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ο συλλογικός χάρτης των παθογενειών του Κράτους Δικαίου στην Ελλάδα σχεδιάζεται και εμπλουτίζεται με αναφορές από την ομάδα του Govwatch, την Κοινωνία των Πολιτών, τον δημοσιογραφικό και ακαδημαϊκό κόσμο αλλά και πολίτες.

Η συλλογή και η καταγραφή των αναφορών – παραβιάσεων (ή υπονοιών παραβίασης) πραγματοποιούνται με χρονολογική σειρά ανά θεματική και όπως αυτές αποτυπώνονται σε διάφορες καταγγελίες, ανακοινώσεις, τοποθετήσεις, αποφάσεις ή/και γνώμες διεθνών, ευρωπαϊκών ή εγχώριων οργανισμών, φορέων ή/και προσώπων.

Το 2025 αποτελεί το τέταρτο συνεχές έτος κατά το οποίο το Govwatch, η ανεξάρτητη πρωτοβουλία του Vouliwatch, που αποσκοπεί στη συστηματική καταγραφή περιστατικών παραβίασης ή σοβαρής υπόνοιας παραβίασης των αρχών του Κράτους Δικαίου και στη λογοδοσία των αρμόδιων κρατικών Αρχών, δημοσίευσε την ετήσια έκθεσή του.

Διαβάστε αναλυτικά την Έκθεση του Govwatch

Στο Αφγανιστάν, οι πανεπιστημιακές αρχές καλούνται να αποσύρουν από τα προγράμματα σπουδών όλα τα βιβλία που έχουν γραφτεί από γυναίκες, βάσει νέας επίσημης οδηγίας της κυβέρνησης των Ταλιμπάν. Παράλληλα, απαγορεύεται πλέον η διδασκαλία μαθημάτων που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη σεξουαλική παρενόχληση και βασικά πεδία κοινωνικών και γυναικείων σπουδών.

Ακόμη μία υποβάθμιση των γυναικών

Συνολικά 680 τίτλοι βιβλίων χαρακτηρίστηκαν «ασύμβατοι με τη Σαρία και την πολιτική του συστήματος», σύμφωνα με το υπουργείο Ανώτατης Εκπαίδευσης. Ανάμεσά τους, 140 βιβλία γραμμένα από γυναίκες συγγραφείς, όπως ακόμη και το τεχνικό εγχειρίδιο «Ασφάλεια στο Χημικό Εργαστήριο».

«Κανένα βιβλίο γραμμένο από γυναίκα δεν επιτρέπεται πλέον να διδάσκεται», επιβεβαίωσε μέλος της ειδικής επιτροπής λογίων και ακαδημαϊκών που ανέλαβε την αξιολόγηση του υλικού.

Η νέα λίστα περιλαμβάνει την κατάργηση 18 πανεπιστημιακών μαθημάτων, με τα έξι εξ αυτών να αφορούν αποκλειστικά θέματα γυναικείου ενδιαφέροντος. Μεταξύ των τίτλων που αποσύρονται είναι: «Φύλο και Ανάπτυξη», «Ο ρόλος των Γυναικών στην Επικοινωνία» και «Κοινωνιολογία των Γυναικών».

Τα μαθήματα κρίθηκαν «αντίθετα προς τη Σαρία» και τις πολιτικές του καθεστώτος, σύμφωνα με τις αρχές.

Η απόφαση έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά συστηματικών αποκλεισμών των γυναικών από την εκπαίδευση και την κοινωνική ζωή, από την επιστροφή των Ταλιμπάν στην εξουσία το 2021. Τα κορίτσια στερούνται την πρόσβαση στην εκπαίδευση πέρα από την έκτη τάξη, ενώ στα τέλη του 2024 καταργήθηκαν σιωπηρά ακόμη και τα μαθήματα μαιευτικής, αποκλείοντας έναν από τους τελευταίους δρόμους επαγγελματικής κατάρτισης για γυναίκες.

Στο στόχαστρο και οι Ιρανοί συγγραφείς

Η νέα λίστα βιβλίων δεν περιορίζεται μόνο σε έργα γυναικών. Περισσότερα από 300 βιβλία που έχουν γραφτεί ή εκδοθεί στο Ιράν αφαιρούνται επίσης, με το σκεπτικό ότι ενδέχεται να προωθούν «περιεχόμενο ξένο προς την αφγανική κουλτούρα». «Στόχος είναι να αποτραπεί η διείσδυση ιρανικών ιδεών στο πανεπιστημιακό πρόγραμμα», ανέφερε μέλος της επιτροπής.

Πρώην αξιωματούχοι εκφράζουν έντονη ανησυχία. Η Ζακία Αντελί, πρώην αναπληρώτρια υπουργός Δικαιοσύνης και συγγραφέας ενός από τα απαγορευμένα βιβλία, δηλώνει: «Όταν αποκλείεις τις γυναίκες από την εκπαίδευση, είναι φυσικό να φιμώνονται και οι ιδέες τους. Οι Ταλιμπάν ποτέ δεν έκρυψαν τη μισογυνική τους νοοτροπία».

Ένας καθηγητής πανεπιστημίου στο Αφγανιστάν, που μίλησε στο BBC υπό καθεστώς ανωνυμίας, δήλωσε ότι η κατάσταση είναι κρίσιμη: «Τα περισσότερα πανεπιστημιακά συγγράμματα προέρχονταν από Ιρανούς μεταφραστές και συγγραφείς. Η απόσυρση αυτών των βιβλίων δημιουργεί τεράστιο κενό, που δεν είναι εύκολο να καλυφθεί».

Ένας άλλος καθηγητής, από το Πανεπιστήμιο της Καμπούλ, ανέφερε ότι αναγκάζονται να συγγράψουν οι ίδιοι νέο υλικό, αλλά τίθεται ζήτημα κατά πόσο αυτό μπορεί να ανταποκριθεί στα διεθνή ακαδημαϊκά πρότυπα.

Η εκπαιδευτική απομόνωση συνοδεύεται και από περιορισμούς στην πρόσβαση στην τεχνολογία. Αυτή την εβδομάδα, ο ανώτατος ηγέτης των Ταλιμπάν διέταξε την απαγόρευση της οπτικής ίνας σε τουλάχιστον 10 επαρχίες, επικαλούμενος την «ανηθικότητα» που – κατά τους Ταλιμπάν – προάγεται μέσω του διαδικτύου.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ

Επιλέγει τον ρόλο του εθνικιστή προβοκάτορα ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, στοχοποιώντας πρόσφυγα με ρητορική περιθωριακών ακροδεξιών λογαριασμών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ πηγές του υπουργείου στρέφονται ευθέως κατά των υπερασπιστών δικαιωμάτων, παρεμβαίνοντας με ανατριχιαστικές δηλώσεις στο έργο της Δικαιοσύνης ● Για «επιτομή του ολοκληρωτισμού» κάνει λόγο η Εναλλακτική Παρέμβαση-Δικηγορική Ανατροπή.

Πηγές του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου εμφανίζονται να κάνουν στην εφημερίδα Political ανατριχιαστικές δηλώσεις που στοχοποιούν ευθέως τους υπερασπιστές ανθρώπινων δικαιωμάτων με εμφυλιοπολεμική ρητορική «υπονόμευσης της κρατικής κυριαρχίας», ενώ συνιστούν παρέμβαση στο έργο της Δικαιοσύνης, καθώς εμφανίζουν την κυβέρνηση να είναι υπεράνω της δικαστικής κρίσης και της νομικής αμφισβήτησης των αποφάσεών της.

Στο δημοσίευμα («Στήνουν μηχανισμό αμφισβήτησης της εθνικής στρατηγικής φύλαξης των συνόρων», 14/8/2025), οι πηγές στοχοποιούν την οργάνωση Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες επειδή προσέφυγε στη Δικαιοσύνη κατά της αμφιλεγόμενης τρίμηνης αναστολής ασύλου για πρόσφυγες που έρχονται από τη Βόρεια Αφρική. Η οργάνωση εκπροσωπεί Σουδανούς πρόσφυγες που κρατούνται στην Αμυγδαλέζα στερούμενοι το δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση ασύλου.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της υπηρεσίας Ασύλου, όλοι όσοι προέρχονται από το Σουδάν αναγνωρίζονται πρόσφυγες, έχοντας ποσοστό 100% αναγνώρισης, το μεγαλύτερο. Μάλιστα, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου διέταξε την κυβέρνηση να μην απελάσει τους Σουδανούς πρόσφυγες για διάστημα μίας εβδομάδας μετά την έκδοση της απόφασης της ελληνικής Δικαιοσύνης, κάνοντας δεκτό το αίτημα προσωρινών ασφαλιστικών μέτρων που κατέθεσε η οργάνωση.

Οι πηγές του υπουργείου εμφανίζονται να δηλώνουν στην Political ότι οι προσφυγές τέτοιου τύπου στη Δικαιοσύνη «δεν αποτελούν απλή κριτική, αλλά λειτουργούν ως μηχανισμός αμφισβήτησης των βασικών αξιών της εθνικής μεταναστευτικής πολιτικής». Προσθέτουν: «Οταν οι νομικές αίθουσες μετατρέπονται σε πεδίο μάχης κατά κάθε κυβερνητικής πρωτοβουλίας, τίθεται ζήτημα αν αυτές οι παρεμβάσεις υπηρετούν αποκλειστικά την υπεράσπιση δικαιωμάτων ή συνιστούν συστηματική υπονόμευση της κρατικής κυριαρχίας».

«Αδιανόητες δηλώσεις»

Και καταλήγουν: «Αντί να λειτουργούν συμπληρωματικά στην Πολιτεία, επιλέγουν τη μετωπική σύγκρουση, θέτοντας εν αμφιβόλω την ικανότητα του κράτους να προστατεύει τα σύνορά του, να εφαρμόζει τους νόμους του και να διαχειρίζεται με όρους τάξης και δικαιοσύνης ένα από τα πιο σύνθετα ζητήματα της εποχής μας».

Οι πηγές στρέφονται εμμέσως πλην σαφώς εναντίον της δικαστικής εξουσίας αλλά και άλλων ανεξάρτητων αρχών, ελληνικών και διεθνών, με δεδομένο μάλιστα ότι η Ενωση Διοικητικών Δικαστών έχει χαρακτηρίσει την τροπολογία αντίθετη με το διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο, όπως το έχουν κάνει πολλοί φορείς, από τον Συνήγορο του Πολίτη, την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, τον Επίτροπο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και περισσότερες από 100 οργανώσεις δικαιωμάτων στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

Για «επιτομή του ολοκληρωτισμού» κάνει λόγο η Εναλλακτική Παρέμβαση-Δικηγορική Ανατροπή, που ανέδειξε το ζήτημα, σε χτεσινή ανακοίνωσή της και καλεί το ΔΣΑ να καταδικάσει τις δηλώσεις και να ζητήσει από τον υπουργό Θάνο Πλεύρη να τις αποσύρει, αλλιώς να απευθυνθεί στο Συμβούλιο των Ευρωπαϊκών Δικηγορικών Συλλόγων. «Πρόκειται για αδιανόητες δηλώσεις που θέτουν την Ελλάδα εκτός της χορείας των κρατών που διεκδικούν για τον εαυτό τους τον τίτλο του κράτους δικαίου», υπογραμμίζει.

Προσθέτει: «Δηλώνουμε προς κάθε κατεύθυνση ότι δεν είμαστε “συμπλήρωμα” οποιασδήποτε κρατικής εξουσίας ούτε υπάλληλοι οποιασδήποτε εθνικής πολιτικής: είμαστε ανεξάρτητοι υπερασπιστές και υπερασπίστριες των δικαιωμάτων και των ελευθεριών κάθε πολίτη και κάθε ανθρώπου που βρίσκεται στην ελληνική επικράτεια». Και δηλώνει την αποφασιστικότητά της να περιφρουρήσει αυτό τον ρόλο μέσα και έξω από τις δικαστικές αίθουσες.

Υπουργός σε ρόλο εθνικιστή προβοκάτορα

Μία μέρα μετά τις αναρτήσεις σε εθνικιστικούς λογαριασμούς στο Χ που στοχοποιούσαν αλλοδαπό ο οποίος απεικονίζεται σε βίντεο να φωνάζει μπροστά από τη Βουλή και στη συνέχεια να απομακρύνεται από αστυνομικούς, ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Θάνος Πλεύρης έσπευσε να ανταποκριθεί με κυριακάτικη ανάρτηση χτες το πρωί στο Χ.

Ο κ. Πλεύρης υπερθεματίζει στη ρητορική μίσους, στοχοποιεί τον άνδρα και παρεμβαίνει στη διαδικασία ασύλου με τρόπο που δεν σέβεται ούτε το απόρρητο της διαδικασίας ούτε την ανεξαρτησία της. Σημειώνει με τη γνωστή ακραία ρητορική του: «Ο λαθρομετανάστης που προσέβαλε τους Εύζωνες στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη αγνόησε τις αρχές και αξίες της Πατρίδας μας», ενημερώνει ότι η αίτησή του για άσυλο έχει απορριφθεί λόγω σιωπηρής διακοπής στις 14 Αυγούστου, και ότι έδωσε εντολή να μπει στο φάκελό του «το αποδεικτικό υλικό της προκλητικής συμπεριφοράς του ώστε οποιαδήποτε προσφυγή του να τύχει της αντίστοιχης αξιολόγησης».

Πηγές του υπουργείου σημειώνουν στην «Εφ.Συν.» ότι το περιστατικό συνέβη στις 10 Αυγούστου και ότι το υπουργείο ενημερώθηκε από την αστυνομία και δεν περίμενε να ενημερωθεί από τις εθνικιστικές αναρτήσεις. Ωστόσο, αστυνομικές πηγές διευκρινίζουν στην «Εφ.Συν.» ότι δεν υπήρξε σύλληψή του άνδρα, ούτε βέβαια είναι υπόλογος ενώπιον του νόμου, παρά μόνο προσαγωγή προς εξακρίβωση των στοιχείων του.

Τι ακριβώς φαίνεται να λέει και σε ποιους ο πρόσφυγας παραμένει αδιευκρίνιστο, ενώ είναι άγνωστο σε ποια κατάσταση ψυχικής υγείας βρισκόταν και αν δεχόταν φροντίδα υγείας. Οι πηγές του υπουργείου διευκρινίζουν ότι δεν προσήλθε ο άνδρας για να υποστηρίξει το αίτημά του για άσυλο την παραμονή του Δεκαπενταύγουστου, εξού και απορρίφθηκε η αίτησή του. Παραμένει ωστόσο άγνωστο για ποιους λόγους δεν εμφανίστηκε και αν η απουσία του έχει να κάνει πιθανόν με την κατάσταση της υγείας του ή με λόγους ανωτέρας βίας που τον δικαιολογούν. Ψιλά γράμματα για τον υπουργό που δείχνει να έχει επιλέξει τον ρόλο του εθνικιστική προβοκάτορα κόντρα στο κράτος δικαίου.

Τις εθνικιστικές δηλώσεις του υπουργού και ακροδεξιών λογαριασμών υιοθέτησαν και εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης. Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ, Παύλος Χρηστίδης, αναφέρει σε ανάρτησή του: «Η ασέβεια προς τους Εύζωνες είναι ασέβεια προς την ίδια την Ελλάδα. Οποιος βρίσκεται στην πατρίδα μας, έλληνας πολίτης ή επισκέπτης, πρόσφυγας ή μετανάστης οφείλει να επιδεικνύει σεβασμό προς τα εθνικά μας σύμβολα.

»Η Ελλάδα είναι χώρα σεβασμού και φιλοξενίας, αλλά προκλητικές και υβριστικές συμπεριφορές δεν μπορεί να γίνονται αποδεκτές. Ο σεβασμός στην Ιστορία και στους θεσμούς δεν είναι διαπραγματεύσιμος».

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο βουλευτής του Κινήματος Δημοκρατίας του Στ. Κασσελάκη, Μιχάλης Χουρδάκης, που μιλά για γενικότερη καταρράκωση των αξιών στην πατρίδα μας ζητώντας επαναφορά στις θεμελιώδεις αξίες.

Πηγή: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

Σοκαριστικές εικόνες που έχουν διαρρεύσει σε ΜΜΕ και social media δείχνουν τη φρίκη που βιώνουν γυναίκες στα λεγόμενα «καταφύγια υπακοής» στη Σαουδική Αραβία, όπου υπόκεινται σε βασανισμούς, ξυλοδαρμούς και βιασμούς.

Σύμφωνα με τον βρετανικό Guardian, πρόκειται για κρατικά λειτουργούμενα ιδρύματα στα οποία γυναίκες –συχνά ανήλικες– απομονώνονται χωρίς δίκη, χωρίς προοπτική απελευθέρωσης, παρά μόνο με την έγκριση ενός αρσενικού συγγενή. Σύμφωνα με δεκάδες μαρτυρίες, πρόκειται για ψυχικά και σωματικά βασανιστήρια, που σκοπό έχουν να σπάσουν κάθε αντίσταση και να υποτάξουν τα θύματα.

Παρά τις επίσημες διαψεύσεις της σαουδαραβικής κυβέρνησης ότι οι γυναίκες μπορούν να φύγουν «οποτεδήποτε», οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποκαλύπτουν πως στην πράξη απαιτείται η συγκατάθεση ενός αρσενικού κηδεμόνα – ακόμη κι αν πρόκειται για τον θύτη. Πολλές γυναίκες έχουν βρεθεί σε Dar al-Reaya μετά από καταγγελίες για σεξουαλική κακοποίηση στο σπίτι, και στη συνέχεια εξαναγκάζονται να «συμφιλιωθούν» με τους κακοποιητές τους για να αφεθούν ελεύθερες.

Ένα σοκαριστικό βίντεο που δημοσίευσε η Daily Mail επαναφέρει στο προσκήνιο τη συστηματική κακοποίηση των γυναικών στις μυστικές αυτές εγκαταστάσεις «σωφρονισμού». Στο βίντεο, αστυνομικοί και φρουροί εμφανίζονται να ξυλοκοπούν ανελέητα γυναίκες που πραγματοποιούσαν ειρηνική καθιστική διαμαρτυρία στο ίδρυμα «Social Education Home for Girls» στην πόλη Khamis Mushair, στην επαρχία Ασίρ.



Η ακτιβίστρια Dr Maryam Aldossari, με έδρα το Λονδίνο, εξηγεί: «Κάθε κορίτσι στη Σαουδική Αραβία γνωρίζει για τα Dar al-Reaya και τι συμβαίνει μέσα. Είναι σαν την κόλαση. Θα μείνουν εκεί ώσπου να δεχτούν τους κανόνες». Οι αφηγήσεις περιλαμβάνουν τακτικά μαστιγώματα, υποχρεωτική κατήχηση, στέρηση επικοινωνίας με τον έξω κόσμο, παρενόχληση από φρουρούς και ταπεινωτικές διαδικασίες όπως τεστ παρθενίας.

Η Sarah Al-Yahia, που έχει ξεκινήσει εκστρατεία για την κατάργηση των κέντρων, θυμάται πως από την ηλικία των 13, ο πατέρας της την απειλούσε πως αν δεν υπακούσει στις σεξουαλικές του ορέξεις, θα τη στείλει εκεί. «Αν καταγγείλεις κακοποίηση, η οικογένεια σε στέλνει σε αυτά τα ιδρύματα για να σώσει τη “φήμη” της», λέει. «Είναι ένα εργαλείο ελέγχου. Ό,τι και να πεις, έχεις πάντα άδικο».



Η 25χρονη Amina, που ζήτησε καταφύγιο στο κέντρο της πόλης Buraydah αφού δέχθηκε ξυλοδαρμό από τον πατέρα της, περιγράφει το ίδρυμα ως «εγκαταλελειμμένο, ψυχρό και απάνθρωπο». Όταν προσπάθησε να προστατεύσει τον εαυτό της, το προσωπικό κάλεσε τον πατέρα της. Εκείνος απαίτησε, και έγραψε σε «συμφωνία», ότι η κόρη του δεν θα έβγαινε από το σπίτι χωρίς συνοδό, δεν θα αρνιόταν εντολές και θα υπάκουε απόλυτα. Η Amina, φοβισμένη, υπέγραψε. Λίγο μετά, η βία στο σπίτι επανήλθε και αναγκάστηκε να διαφύγει από τη χώρα.

Μια άλλη γυναίκα, η Shams, θυμάται πως όταν ήταν 16, μια πρώην κρατούμενη επισκέφθηκε το σχολείο της για να δώσει «μάθημα ηθικής». Τους είπε ότι συνελήφθη από την θρησκευτική αστυνομία επειδή είχε σχέση με αγόρι και αφού έμεινε έγκυος, την αποκήρυξε η οικογένειά της και την έστειλαν στο Dar al-Reaya. «Τους είπε ότι αν μια γυναίκα χαλάσει τη φήμη της, είναι τελειωμένη για πάντα».

 

Μια γυναίκα στο περβάζι ενός παραθύρου, προσπαθώντας να δραπετεύσει από ένα από τα «οίκους ευγηρίας» της Σαουδικής Αραβίας και στη συνέχεια φαίνεται, υποτίθεται να τη βοηθά να κατέβει μια ομάδα ανδρών. - Πηγή: Guardian

Οι μαρτυρίες δεν σταματούν εκεί. Γυναίκες που αρνήθηκαν να προσευχηθούν μαστιγώθηκαν δημόσια. Άλλες που μίλησαν για σεξουαλική παρενόχληση υπέστησαν απομόνωση ή στέρηση φαγητού. Κάποιες καταγγέλλουν πως αναγκάστηκαν να φάνε ακόμη και τον εμετό τους ως τιμωρία. Έχουν αναφερθεί και αυτοκτονίες: το 2015, μια κρατούμενη βρέθηκε κρεμασμένη στο δωμάτιό της, με σημείωμα: «Αποφάσισα να πεθάνω για να ξεφύγω από την κόλαση».

Το κράτος διατηρεί τα «καταφύγια» από τη δεκαετία του 1960, φιλοξενώντας κορίτσια ηλικίας από 7 έως 30 ετών. Πολλές φορές, όταν δεν βρίσκεται κηδεμόνας για να τις «παραλάβει», μεταφέρονται σε λεγόμενες «φιλοξενούσες δομές», όπου και πάλι δεν επιτρέπεται η έξοδος χωρίς ανδρική συγκατάθεση.

ΜΟΝΙΚΑ ΑΡΤΙΝΟΥ

Επτά κορυφαίες πολυεθνικές εταιρείες καφέ, συμπεριλαμβανομένων των Starbucks και Nestlé, βρίσκονται στο επίκεντρο σοβαρών κατηγοριών για προμήθεια καφέ από φάρμες που χρησιμοποιούν μορφές σύγχρονης δουλείας στη Βραζιλία.

Η καταγγελία κατατέθηκε στις αμερικανικές τελωνειακές αρχές από τη ΜΚΟ Coffee Watch, η οποία ισχυρίζεται ότι διαθέτει “συντριπτικές αποδείξεις” και μαρτυρίες από εργαζόμενους στην περιοχή Minas Gerais, το μεγαλύτερο κέντρο παραγωγής καφέ της χώρας.

Τόσο η Nestlé όσο και η Starbucks δηλώνουν ότι δεν έχουν λάβει επίσημη ενημέρωση για την καταγγελία, ενώ υποστηρίζουν πως εφαρμόζουν αυστηρές ηθικές πρακτικές στην εφοδιαστική τους αλυσίδα. Η Coffee Watch απαιτεί την άμεση αναστολή των εισαγωγών καφέ από τις συγκεκριμένες φάρμες, επικαλούμενη την αμερικανική νομοθεσία που απαγορεύει την εισαγωγή προϊόντων που παράγονται με καταναγκαστική εργασία.

Η σημασία της βραζιλιάνικης παραγωγής καφέ

Η Βραζιλία παραμένει ο μεγαλύτερος παραγωγός καφέ παγκοσμίως, ελέγχοντας σχεδόν το 40% της παγκόσμιας παραγωγής. Το 2024, εξήγαγε 3 εκατομμύρια τόνους καφέ σε 116 χώρες, με έσοδα 12,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αύξηση 55% από το προηγούμενο έτος. Οι ΗΠΑ αποτελούν τον μεγαλύτερο αγοραστή, απορροφώντας το 16% των συνολικών εξαγωγών.

Ο τομέας απασχολεί περίπου 8 εκατομμύρια Βραζιλιάνους εργαζόμενους σε περίπου 300.000 φάρμες, με τις μισές να βρίσκονται στην περιοχή Minas Gerais. Ωστόσο, η περιοχή κατέχει επίσης θλιβερό ρεκόρ: το 2023, τα τρία τέταρτα των 316 ατόμων που απελευθερώθηκαν από συνθήκες δουλείας στην καλλιέργεια καφέ εντοπίστηκαν εκεί. Στις επιχειρήσεις διάσωσης πρωταγωνιστικό ρόλο έχει η ΜΚΟ Adere-MG, που μάχεται για τα δικαιώματα των αγροτών στην περιοχή.

Η σκοτεινή κληρονομιά και το σύγχρονο πρόσωπο της δουλείας

Η Βραζιλία έχει βαθιά ιστορική σύνδεση με τη δουλεία, καθώς υπήρξε προορισμός για περίπου 5 εκατομμύρια Αφρικανούς σκλάβους και ήταν η τελευταία χώρα στην αμερικανική ήπειρο που την κατάργησε, το 1888. Από το 1995, περισσότεροι από 65.000 άνθρωποι έχουν απελευθερωθεί από συνθήκες καταναγκαστικής εργασίας στη χώρα, με τα τρία τέταρτα να εργάζονταν στη γεωργία και την κτηνοτροφία.

Τα θύματα είναι κυρίως φτωχοί μαύροι άνδρες που στρατολογούνται από διεφθαρμένους μεσάζοντες.

Το φαινόμενο επεκτείνεται πλέον και στις αστικές περιοχές. Το 2024, το ένα τρίτο των εργαζομένων που απελευθερώθηκαν εργάζονταν σε αστικά κέντρα, με πολλούς να είναι μετανάστες από τη Λατινική Αμερική, κυρίως από τη Βολιβία και την Αϊτή, που εκμεταλλεύονται στην κλωστοϋφαντουργία και τις κατασκευές.

Προσπάθειες αντιμετώπισης και μελλοντικές προκλήσεις

Από το 1995, η Βραζιλία έχει αναγνωρίσει επίσημα το πρόβλημα της καταναγκαστικής εργασίας και έχει λάβει μέτρα για την καταπολέμησή της, όπως η δημιουργία κινητών μονάδων επιθεώρησης. Ο ποινικός κώδικας προβλέπει ποινές φυλάκισης 2-8 ετών για παραβάτες.

Με την επιστροφή του στην εξουσία το 2023, ο πρόεδρος Λούλα έθεσε ως προτεραιότητα την εξάλειψη της δουλείας, με αποτέλεσμα την απελευθέρωση περισσότερων από 3.000 εργαζομένων το ίδιο έτος, αριθμός-ρεκόρ των τελευταίων 14 ετών. Το 2024, η κυβέρνηση πρόσθεσε 176 εταιρείες στη “βρώμικη λίστα” που περιλαμβάνει πλέον πάνω από 600 επιχειρήσεις που κατηγορούνται για χρήση καταναγκαστικής εργασίας.

Ωστόσο, οι προσπάθειες αυτές αντιμετωπίζουν την αντίσταση του ισχυρού αγροτικού τομέα, που αποτελεί κινητήρια δύναμη της βραζιλιάνικης οικονομίας. Η Coffee Watch ελπίζει ότι η καταγγελία της θα λειτουργήσει ως αφύπνιση τόσο για τη Βραζιλία όσο και διεθνώς. Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ψήφισε το 2024 την απαγόρευση προϊόντων που προέρχονται από καταναγκαστική εργασία, μέτρο που θα τεθεί σε εφαρμογή το 2027.

Πηγή: tvxs.gr

Tη «φρενίτιδα εκτελέσεων» στη Σαουδική Αραβία, όπου τουλάχιστον 338 θανατοποινίτες εκτελέστηκαν το 2024, σύμφωνα με καταμέτρηση του Γαλλικού Πρακτορείου με βάση επίσημα στοιχεία, κατήγγειλαν την Πέμπτη, 2/1, δύο διεθνείς οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η βρετανική οργάνωση Reprieve και η Ευρωπαϊκή Σαουδαραβική Οργάνωση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ESOHR)

 

«Αυτή η φρενίτιδα εκτελέσεων αποκαλύπτει την πραγματικότητα της Σαουδικής Αραβίας του Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν», του πρίγκιπα διαδόχου και ντε φάκτο ηγέτη της ίσχυρης μοναρχίας του Κόλπου, δηλώνει ο Τζεεντ Μπασγιουνί, επικεφαλής για τη Μέση Ανατολή στην οργάνωση Reprieve.

«Οι διεθνείς και οι οικονομικοί εταίροι του βασιλείου δεν μπορούν να προσποιηθούν ότι δεν γνωρίζουν, έχουν και οι ίδιοι λερωθεί με το αίμα των θυμάτων», πρόσθεσε.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, που καταγράφει από το 1990 τις εκτελέσεις στη χώρα μετά την αυστηρή εφαρμογή του ισλαμικού νόμο, οι πιο αυξημένοι αριθμοί έως τώρα ήταν 196 εκτελέσεις το 2022 και 192 το 1995.

Το βασίλειο είναι η χώρα που προχώρησε το 2023 στις περισσότερες εκτελέσεις κρατουμένων στον κόσμο μετά την Κίνα και το Ιράν, σύμφωνα με τη μκο, με 170 εκτελέσεις σύμφωνα με καταμέτρηση του Γαλλικού Πρακτορείου.

Μεταξύ των εκτελεσθέντων το 2024, οι 177 είχαν καταδικαστεί για υποθέσεις ναρκωτικών, εκ των οποίων κάποιοι για απλή κατοχή χασίς, σύμφωνα με καταμέτρηση του Γαλλικού Πρακτορείου.

Το υπουργείο Εσωτερικών ανακοίνωσε χθες την εκτέλεση έξι Ιρανών στο ανατολικό τμήμα του βασιλείου για «λαθραία εισαγωγή χασίς» χωρίς να διευκρινίζει την ημερομηνία.

«Το καθεστώς χρησιμοποιεί τη θανατική ποινή ως όπλο, που εφαρμόζεται με πιο διευρυμένο τρόπο και για λιγότερα σοβαρά εγκλήματα σε σχέση με πριν», δήλωσε ο Τάχα Αλ Χάτζι, επικεφαλής του νομικού τμήματος της ESOHR.

Σοβαρή ανησυχία πως η νεαρή Ιρανή, που συνελήφθη επειδή έμεινε με τα εσώρουχά της ως ένδειξη διαμαρτυρίας, θα μπορούσε να υποβληθεί σε βασανιστήρια μετά τη μεταφορά της σε ψυχιατρείο από τις αρχές, εκφράζουν οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Όπως γράφει ο Guardian, η Διεθνής Αμνηστία ανέφερε ότι βρήκε στοιχεία ότι το ιρανικό καθεστώς χρησιμοποίησε ηλεκτροσόκ, βασανιστήρια, ξυλοδαρμούς και χημικές ουσίες σε διαδηλωτές και πολιτικούς κρατούμενους που οδηγήθηκαν σε κρατικά ψυχιατρικά ιδρύματα αφού χαρακτηρίστηκαν ψυχικά ασταθείς. Είπε ότι η κατάσταση που αντιμετώπιζε η νεαρή γυναίκα ήταν «ανησυχητική».

Το βίντεο της νεαρής γυναίκας, η οποία δεν έχει επίσημα ταυτοποιηθεί, να περπατά σε μια πανεπιστημιούπολη στην Τεχεράνη με τα εσώρουχά της, κυκλοφόρησε ευρέως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την περασμένη εβδομάδα προτού συλληφθεί από αστυνομικούς. Πιστεύεται ότι διαμαρτυρόταν για σωματική επίθεση από φρουρούς ασφαλείας της πανεπιστημιούπολης στο Πανεπιστήμιο Ισλαμικό Αζάντ στην Τεχεράνη, επειδή δεν συμμορφώθηκε με τον αυστηρό κώδικα ενδυμασίας που επιβάλλεται σε όλες τις Ιρανές γυναίκες.

Το Κέντρο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στο Ιράν (CHRI) χαρακτήρισε «απαγωγή» τη μεταφορά της φοιτήτριας σε ψυχιατρική εγκατάσταση που δεν έχει αποκαλυφθεί, λέγοντας ότι η χρήση της αναγκαστικής μεταφοράς ανθρώπων που διαδηλώνουν κατά του καθεστώτος σε εγκαταστάσεις ψυχικής υγείας χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο για να φιμώσει τους διαφωνούντες.

«Οι ιρανικές αρχές χρησιμοποιούν συστηματικά την ακούσια ψυχιατρική νοσηλεία ως εργαλείο για να καταστείλουν τους διαφωνούντες, χαρακτηρίζοντας τους διαδηλωτές ως ψυχικά ασταθείς για να υπονομεύσουν την αξιοπιστία τους», δήλωσε ο Hadi Ghaemi, εκτελεστικός διευθυντής της CHRI.

«Η μεταφορά ατόμων που συμμετέχουν σε ειρηνικές διαδηλώσεις σε ψυχιατρικά νοσοκομεία αντιπροσωπεύει, όχι μόνο μια πράξη αυθαίρετης κράτησης, αλλά και μια μορφή απαγωγής. Αυτή η πρακτική είναι μια κατάφωρα παράνομη κίνηση για την απαξίωση των ακτιβιστών χαρακτηρίζοντάς τους ψυχικά ασταθείς» πρόσθεσε.

Υπήρξαν μια σειρά από άλλες υψηλού προφίλ περιπτώσεις διαδηλωτών που συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία, οι οποίοι επίσης κλείστηκαν σε ψυχιατρεία μετά τη σύλληψή τους.

Ο Saman Yasin, ένας γνωστός Κούρδος ράπερ, μεταφέρθηκε από τις αρχές στο ψυχιατρικό νοσοκομείο Aminabad της Τεχεράνης μετά τη σύλληψή του σε μια διαδήλωση το 2022, όπου φέρεται να βασανίστηκε και να εξαναγκαστεί να ομολογήσει. Πέρασε δύο χρόνια στη φυλακή πριν αφεθεί ελεύθερος με ιατρική άδεια τον περασμένο μήνα.

Πηγή κοντά στον Γιασίν είπε στον Guardian: «Ο Σαμάν ήταν δεμένος στο κρεβάτι στο ψυχιατρικό κέντρο σε σταυροειδή στάση για πολλή ώρα. Του χορήγησαν υψηλές δόσεις ηρεμιστικών και παρά το γεγονός ότι ήταν αναίσθητος, δεν αφαιρέθηκαν οι περιορισμοί στα χέρια και τα πόδια του».

Τον Οκτώβριο του 2023, η Ρόγια Ζακέρι, μια νεαρή Ιρανή που βιντεοσκοπήθηκε να φωνάζει συνθήματα κατά του καθεστώτος, παρουσιάστηκε ως ψυχικά ασταθής από τα κρατικά μέσα ενημέρωσης και μεταφέρθηκε στη γυναικεία πτέρυγα του ψυχιατρικού νοσοκομείου Ραζί. Ο Guardian έχει ενημερωθεί από άτομα κοντά στην οικογένειά της ότι της έκαναν ένεση με υπνωτικές ουσίες, της επιτέθηκαν σωματικά και της δέσμευσαν τα χέρια και τα πόδια.

Η Αζάμ Τζανγκράβι, ακτιβίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα, είπε ότι πιέστηκε από τις ιρανικές αρχές να υπογράψει μια δήλωση λέγοντας ότι είχε προβλήματα ψυχικής υγείας, αφού το 2018 κυκλοφόρησαν φωτογραφίες της να κουνάει το χιτζάμπ της πάνω από το κεφάλι της σε δρόμο της Τεχεράνης.

«Όταν με ανέκριναν, με κατηγόρησαν ότι είμαι κατάσκοπος», είπε. «Ήθελαν να γράψω μια ομολογία δηλώνοντας ότι μετάνιωσα για τη διαμαρτυρία μου και ότι το έκανα επειδή ήμουν ψυχικά αδιάθετη. Δεν το υπέγραψα… Συνεχίζουν να μας κοροϊδεύουν κατά τη διάρκεια των ανακρίσεων αναφέροντας παραδείγματα πρώην πολιτικών κρατουμένων που στάλθηκαν σε αυτά τα ψυχιατρεία, [λέγοντάς μας] «Αν δεν μετανιώσετε για την πράξη διαμαρτυρίας σας, θα αντιμετωπίσετε Φοβάμαι ότι η φοιτήτρια βρίσκεται υπό φρικτές συνθήκες αυτή τη στιγμή και πρέπει να απαιτήσουμε την απελευθέρωσή της», είπε.

Ο Guardian μίλησε με νεαρές γυναίκες στο Ιράν οι οποίες είπαν ότι εμπνεύστηκαν από το βίντεο της φοιτήτριας, η οποία χαιρετίστηκε γρήγορα ως νέο σύμβολο του κινήματος Γυναίκα, Ζωή, Ελευθερία του Ιράν μετά τη δημοσίευση του βίντεο στο διαδίκτυο.

«Νιώθουμε δέος για τη γενναιότητα της. Αν εξαρτιόταν από το καθεστώς, όλοι όσοι διαμαρτυρηθήκαμε θα χαρακτηριζόμασταν ψυχικά άρρωστοι» είπε φοιτήτρια του πανεπιστημίου της Τεχεράνης. 

Η επιτροπή του ΟΗΕ για την πρόληψη των βασανιστηρίων και κάθε βάναυσης συμπεριφοράς έρχεται στην Ελλάδα, σήμερα Δευτέρα 7/10, ώστε να πραγματοποιήσει επισκέψεις σε Κέντρα Κράτησης Αλλοδαπών, Τμήματα Συνοριακής Φύλαξης, αλλά και αστυνομικά τμήματα.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ του Βασίλη Λαμπρόπουλου στο MEGA, τα μέλη του κλιμακίου θα μείνουν στη χώρα για 12 μέρες. Η επίσκεψη θα αρχίσει από σήμερα και θα διαρκέσει μέχρι τις 17 Οκτωβρίου, σύμφωνα με την ανακοίνωση της επιτροπής ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ, ενώ αναμένεται να  αξιολογήσει τα μέτρα που έλαβε η ελληνική κυβέρνηση για να προστατεύσει από τα βασανιστήρια και τις ασθένειες τους κρατούμενους στις αστυνομικές υπηρεσίες και τις φυλακές.

Συγκεκριμένα, η αντιπροσωπεία του ΟΗΕ θα επισκεφτεί φυλακές, αστυνομικά τμήματα, κέντρα κράτησης μεταναστών, ενώ θα υπάρξουν επαφές με κυβερνητικούς αξιωματούχους, τον Συνήγορο του Πολίτη και εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών. Η Υποεπιτροπή επισκέπτεται όλα τα κράτη μέλη που έχουν επικυρώσει το σχετικό πλαίσιο της Συνήθηκης για την πρόληψη των βασανιστηρίων, το οποίο η χώρα μας επικύρωσε το 2014.

Υπενθυμίζεται πως η επίσκεψη πραγματοποιείται λίγες μόλις μέρες μετά τον θάνατο του μετανάστη Μοχάμεντ Καμράν Ασίκ, που βρέθηκε νεκρός και άγρια ξυλοκοπημένος στην αίθουσα προσωρινής κράτησης του Α.Τ. Αγίου Παντελεήμονα, αφού, όπως καταγγέλεται, είχε προηγηθεί ήδη μία εβδομάδα κράτησής του και ένα ντόμινο μεταγωγών σε πέντε αστυνομικά τμήματα. Μάλιστα, λίγες μέρες μετά ακολούθησε ο θάνατος και δεύτερου μετανάστη σε αστυνομικό τμήμα, που βρέθηκε απαγχονισμένος στο Α.Τ. Ομόνοιας.

Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ), λίγες ημέρες μετά τα δύο περιστατικά θανάτου κρατουμένων στα αστυνομικά τμήματα του Αγίου Παντελεήμονα και της Ομόνοιας, θύμισε σε ανακοίνωσή της τις εκθέσεις του Δικτύου Καταγραφής Περιστατικών Ρατσιστικής Βίας, οι οποίες συμπέραναν ότι στα περιστατικά εμπλέκονται ένστολοι και δημόσιοι λειτουργοί, το 3% των περιστατικών εμφανίζεται σε αστυνομικά τμήματα και σε 89 περιστατικά στοχοποιήθηκαν μετανάστες, πρόσφυγες ή αιτούντες άσυλο.

Ακόμη, τόνισε ότι η Επιτροπή κατά των βασανιστηρίων του Συμβουλίου της Ευρώπης ανέδειξε σοβαρά ζητήματα σε όλη την Ελλάδα σε σχέση με την κράτηση σε αστυνομικά τμήματα και ειδικότερα την αναφορά ότι «για άλλη μια φορά, τα δύο αστυνομικά τμήματα στην περιφέρεια Αττικής που επισκέφθηκε η αντιπροσωπεία παρείχαν συνθήκες κράτησης που ήταν ακατάλληλες για παραμονή άνω των 24 ωρών». Μεταξύ των τμημάτων αυτών ήταν και το αστυνομικό τμήμα Ομονοίας.

Σε ανακοίνωσή του το αρχηγείο της Ελληνικής Αστυνομίας υποστηρίζει πως η επίσκεψη είναι «προγραμματισμένη και όχι έκτακτη», και άρα δεν σχετίζεται με τα τελευταία περιστατικά.

«Σύμφωνα με τον Ύπατο Εκπρόσωπο του Ο.Η.Ε για τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον Νοέμβριο του 2023 αποφασίστηκε η Ελλάδα να ενταχθεί στο πρόγραμμα επισκέψεων της Υποεπιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων για το 2024» αναφέρει, συγκεκριμένα.

«Τον Ιούλιο η χώρα ενημερώθηκε για την επικείμενη επίσκεψη και στις 7 Αυγούστου με επίσημη επιστολή ο Ο.Η.Ε ενημερώνει για τα μέλη της επιτροπής και τις ημερομηνίες της επίσκεψης. Πρόκειται για ξεκάθαρα τακτική και προγραμματισμένη ένα χρόνο επίσκεψη και σε καμία περίπτωση έκτακτη. Επίσης, η Υποεπιτροπή αξιολογεί όχι μόνο Αστυνομία, κρατητήρια και ΠΡΟ.ΚΕ.Κ.Α, αλλά και δομές φιλοξενίας μεταναστών, δομές ψυχικής υγείας, καταστήματα κράτησης, δομές ασυνόδευτων ανηλίκων, δομές κοινωνικής αλληλεγγύης κτλ» προσθέτει η ΕΛΑΣ και καταλήγει:

«Τέλος, στην ανακοίνωση του ο Ο.Η.Ε τονίζει πως η Υποεπιτροπή επισκέπτεται όλα τα κράτη μέλη που έχουν επικυρώσει το σχετικό πλαίσιο για την πρόληψη των βασανιστηρίων, τονίζεται δε πως έχει ήδη κάνει αντίστοιχες επισκέψεις σε αλλά κράτη- μέλη της Ε.Ε. και σκοπός της να φέρει σε επαφή τις σχετικές αρχές της χώρας με το παγκόσμιο πλαίσιο για τα ζητήματα».

Η Κάτω Βουλή της Ελβετίας απέρριψε την ιστορική απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων που υποχρέωνε τη χώρα να κάνει περισσότερα για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, μια κίνηση που ίσως ενθαρρύνει κι άλλες κυβερνήσεις να αγνοούν αποφάσεις διεθνών δικαστηρίων.

Tον Απρίλιο, το δικαστήριο στο Στρασβούργο εξέδωσε μια άνευ προηγουμένου απόφαση, κρίνοντας ότι η Βέρνη παραβίασε τα ανθρώπινα δικαιώματα μιας ομάδας ηλικιωμένων Ελβετίδων, των αποκαλούμενων KlimaSeniorinnen, επειδή απέτυχε να αντιμετωπίσει την κλιματική αλλαγή.

Η στάση της Ελβετίας «θα υπονομεύει τον ρόλο της νομικής εποπτείας στη δημοκρατική διακυβέρνηση»

Αρκετοί πολιτικοί και μέσα ενημέρωσης στην Ελβετία υποστήριξαν ότι η δικαστική απόφαση αποτελεί πρόκληση για τους δημοκρατικούς θεσμούς.

Την Τετάρτη, η Κάτω Βουλή στη Βέρνη ακολούθησε την απόφαση της Άνω Βουλής και εξέδωσε μη δεσμευτική πρόταση με 111 ψήφους υπέρ και 72 κατά, με την οποία επικρίνει τον  «δικαστικό ακτιβισμό» του ευρωπαϊκού δικαστηρίου. Το κείμενο αναφέρει ότι η Ελβετία δεν υπάρχει λόγος να προχωρήσει σε περαιτέρω ενέργειες, καθώς έχει ήδη κάνει αρκετά.

Στη διάρκεια της συνεδρίασης, βουλευτές καταδίκασαν την «ανάμειξη» του δικαστηρίου στην ελβετική δημοκρατία, ενώ ηλικιωμένες γυναίκες που είχαν προσφύγει στο Στρασβούργο παρακολουθούσαν τη διαδικασία.

Μάλιστα ένας από τους βουλευτές του σκληροπυρηνικού συντηρητικού Ελβετικού Λαϊκού Κόμματος (SVP), το οποίο είναι το μεγαλύτερο κόμμα στο κοινοβούλιο, χλεύασε τις γυναίκες επειδή προσέφυγαν  «γιατί παραζεσταίνονται το καλοκαίρι».

Το σχόλιο προοριζόταν ως απάντηση στο επιχείρημα οι ανεπαρκείς προσπάθειες της κυβέρνησης να καταπολεμήσει την κλιματική αλλαγή εκθέτουν τους πολίτες σε κίνδυνο να πεθάνουν όταν έχει καύσωνα.

To κτήριο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων στο Στρασβούργο (Reuters)

«Ανησυχητικό προηγούμενο»

«Είναι πραγματικά απαράδεκτο αυτό που μόλις συνέβη» δήλωσε στο Reuters με τρεμάμενη φωνή η 68χρονη Στεφανί Μπραντέ. «Είναι προσβολή και ασέβεια προς τα δικαιώματά μας που επιβεβαιώθηκαν από διεθνές δικαστήριο» είπε.

Έξω από το Κοινοβούλιο, μικρή ομάδα διαδηλωτών για το κλίμα κρατούσαν πλακάτ με συνθήματα όπως «Προδομένοι», «Σοκαρισμένοι» και «Ανήσυχοι».

Αν και το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο, δηλαδή η κυβέρνηση της Ελβετίας, είναι ελεύθερο να μην ακολουθεί τις αποφάσεις της Βουλής, ένα από τα μέλη του, η υπουργός Περιβάλλοντος, επίσης εμφανίστηκε να αμφισβητεί την απόφαση.

Η Ιζαμπέλα Κέσνιγκ, νομική ερευνήτρια στο London School of Economics, δήλωσε ότι αν η κυβέρνηση αρνηθεί να εφαρμόσει την απόφαση θα είναι «ένα ανησυχητικό νομικό προηγούμενο που θα υπονομεύει τον ρόλο της νομικής εποπτείας στη δημοκρατική διακυβέρνηση».

Μια τέτοια ενέργεια, εφόσον επισημοποιηθεί, θα είναι πρωτόγνωρη για το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Θα είναι επίσης απόδειξη πολιτικής οπισθοδρόμησης ενάντια στη διεθνή κλιματική δράση, ειδικά μετά τα οφέλη που αποκόμισε ευρέως η ακροδεξιά στις πρόσφατες ευρωεκλογές.

Η υπόθεση εντάσσεται σε ένα κίνημα προσφυγών για το κλίμα σε διεθνή δικαστήρια.

Το δικαστήριο ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Λατινικής Αμερικής αναμένεται να εκδώσει φέτος συμβουλευτική γνωμοδότηση.