Η τεράστια διακοπή ηλεκτρικής ενέργειας (μπλακ άουτ) που επηρέασε την Ισπανία και την Πορτογαλία στις 28 Απριλίου είναι η πρώτη που συνδέεται με ένα φαινόμενο υπέρβασης της τάσης του ρεύματος στην Ευρώπη, και πιθανόν σε όλο τον κόσμο, σύμφωνα με ενδιάμεση έκθεση «για τα πραγματικά περιστατικά» ενός πάνελ 45 Ευρωπαίων ειδικών στους οποίους έχει ανατεθεί να διενεργήσουν τεχνικές έρευνες. «Πρόκειται για την πιο σοβαρή ηλεκτρική βλάβη στην Ευρώπη τα τελευταία 20 χρόνια και το πιο σημαντικό είναι ότι πρόκειται για την πρώτη αυτού του είδους», δηλαδή που συνδέεται με «αλλεπάλληλα περιστατικά υπέρβασης της τάσης», δήλωσε ο Ντάμιαν Κορτίνας, πρόεδρος του συμβουλίου του ENTSO-E, του ευρωπαϊκού δικτύου διαχειριστών δικτύου μεταφοράς ηλεκτρισμού, κατά την παρουσίαση της έκθεσης στους δημοσιογράφους.

«Αυτό δεν είχε συμβεί ποτέ πριν στην Ευρώπη, είμαστε βέβαιοι. Πιστεύουμε επίσης, ούτε στον κόσμο ολόκληρο, αν και δεν έχουμε όλες τις πληροφορίες από κάθε χώρα. Όμως δεν βρήκαμε καμία αναφορά σε αυτό τον τύπο μπλακ άουτ (...) πουθενά στον κόσμο», είπε. Το μπλακ άουτ σημειώθηκε τη Δευτέρα, 28 Απριλίου στις 12:33 ώρα Ισπανίας (13:33 ώρα Ελλάδας) και επηρέασε το σύνολο της Ιβηρικής χερσονήσου. Προκάλεσε χάος τόσο στην Πορτογαλία όσο και στην Ισπανία, όπου οι κάτοικοι έμειναν χωρίς ηλεκτρικό, αλλά και χωρίς πρόσβαση στο διαδίκτυο και στην κινητή τηλεφωνία.

Η έκθεση αυτή, που περιγράφει τη χρονική αλυσίδα που οδήγησε στη γενική διακοπή ρεύματος, δεν δίνει ακόμη τις πρωταρχικές αιτίες των πρώτων συμβάντων. Σε συνέχεια αυτής της έκθεσης, η ομάδα των ειδικών θα ανακοινώσει το πρώτο τρίμηνο του 2026 την τελική έκθεσή της που θα περιλαμβάνει αυτές τις «πρώτες αιτίες» και θα κάνει συστάσεις. Η ενδιάμεση αυτή έκθεση στηρίζεται σε μια τεράστια ποσότητα δεδομένων, κάτι που απαίτησε «πολύ χρόνο» για να συγκεντρωθούν, κυρίως επειδή ορισμένοι «τρίτοι» «δεν είχαν δώσει τη συγκατάθεσή τους στον διαχειριστή του ισπανικού δικτύου μεταφοράς προκειμένου να διαβιβάσει τα δεδομένα», υπογράμμισε ο δεύτερος στην ιεραρχία του πάνελ των ειδικών Κλάους Κασνίτς. Μερικά δεδομένα εξακολουθούν να λείπουν.

Σύμφωνα με την έκθεση, μισή ώρα πριν από τη διακοπή είχαν σημειωθεί δύο επεισόδια «διακυμάνσεων ισχύος, έντασης και συχνότητας» που επηρέασαν κυρίως το ισπανικό και το πορτογαλικό σύστημα. Ένα φαινόμενο υπερβολικής τάσης προκάλεσε αλλεπάλληλες απώλειες παραγωγής τις οποίες ακολούθησαν αποσυνδέσεις στη σειρά κέντρων παραγωγής ηλεκτρισμού -- θερμοηλεκτρικών σταθμών και σταθμών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας-- οι ακριβείς αιτίες των οποίων δεν είναι ακόμη γνωστές. Η ηλεκτρική τάση μπορεί να συγκριθεί με την «πίεση» που ασκεί το νερό μέσα σε μια μάνικα: εφαρμοζόμενη στον ηλεκτρισμό, είναι η «πίεση» που ασκούν τα ηλεκτρόνια σε κίνηση.

ΑΡΧΟΝΤΙΑ ΚΑΤΣΟΥΡΑ

Η Μαδρίτη έδωσε στη δημοσιότητα την Έκθεση για το μεγάλο black-out της 28^ης Απριλίου, που άφησε χωρίς ρεύμα την Ισπανία και την Πορτογαλία. Η έκθεση παρουσιάστηκε στο κοινό αφότου ενημερώθηκε το υπουργικό συμβούλιο, από την αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και υπουργό Οικολογικής Μετάβασης, Σάρα Άχεσεν.

Σύμφωνα με την υπουργό, αιτία του black out στην Ισπανία ήταν «ένα φαινόμενο απώλειας ρύθμισης της τάσης», το οποίο έχει πολλούς παράγοντες.

Το πρόβλημα παρουσιάστηκε, όπως είπε, τόσο στον διαχειριστή του συστήματος, Red Eléctrica, όσο και στις εταιρείες παραγωγής ρεύματος με φωτοβολταϊκά. Αυτές, σε ορισμένες περιπτώσεις, αποσυνδέθηκαν «λανθασμένα» παρά το γεγονός ότι είχαν λάβει το οικονομικό αντίτιμο για την παροχή ρεύματος.

 

 

«Παρουσιάστηκε έλλειψη δυνατοτήτων ελέγχου τάσης, είτε επειδή δεν ήταν επαρκώς προγραμματισμένες, είτε επειδή αυτές που ήταν προγραμματισμένες δεν παρείχαν επαρκώς ό,τι απαιτούσαν οι κανονισμοί. Ή ένας συνδυασμός και των δύο. Αυτό που μπορούμε να επιβεβαιώσουμε είναι ότι το black-out δεν οφειλόταν στην έλλειψη ηλεκτρικού ρεύματος στη χώρα. Υπήρχε επαρκής διαθέσιμη παραγωγική ικανότητα για την αντιμετώπιση» κάθε ανάγκης, είπε η Σάρα Άχεσεν.

Δεν ήταν κυβερνοεπίθεση

Η υπουργός Οικολογικής Μετάβασης απέρριψε κατηγορηματικά το ενδεχόμενο κυβερνοεπιθέσης. Είπε ότι δεν υπήρξε επίθεση ούτς στη Red Electrica ούτε στα άλλα επίπεδα του ηλεκτρικού συστήματος. Ωστόσο, πρόσθεσε, η έρευνα για το black-out έφερε στο φως «ευπάθειες και ελλείψεις» σε μέτρα ασφαλείας που δεν σχετίζονται με αυτήν την κρίση.

 

Το έγγραφο αναμένεται να δημοσιευθεί στην όλοτητά του εντός της ημέρας, ωστόσο δεν θα δίνονται ονόματα των πληροφοριοδοτών που έδωσαν εμπιστευτικά στοιχεία. Επίσης, θα εκδοθεί την επόμενη εβδομάδα βασιλικό διάταγμα, που θέτει τις προϋποθέσεις ότι κάτι ανάλογο δεν θα ξανασυμβεί.

Μέτρα πρόληψης

Σύμφωνα με την ισπανική κυβέρνηση, μεταξύ των μέτρων που θα αναφέρονται θα είναι η ενίσχυση της εποπτείας. Δηλαδή πώς θα διασφαλίζεται ότι όλοι οι εμπλεκόμενοι στο σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας –δημόσιο και ιδιωτικοί οργανισμοί- θα συμμοεφώνονται στις υποχρεώσεις για τη λειτουργία του, όπως έχουν οριστεί από την Εθνική Επιτροπή Ενέργειας. Επίσης, θα αυξηθούν οι πόροι για τον έλεγχο των περιστατικών αύξησης της τάσης, καθώς η Ισπανία, ως «περιφερειακή χώρα, είναι περισσότερο εκτεθειμένη στις διακυμάνσεις του ευρωπαϊκού δικτύου.

Σύμφωνα με την υπουργό, η ισπανική Επιτροπή Αγοράς και Ανταγωνισμού οφείλει να ενημερώσει τους κανόνες για τη διαδικασία ελέγχου τάσης, ώστε να μπορεί να τους εφαρμόσει η Red Eléctrica. Η Red Eléctrica πρέπει, όπως τόνισε, να μπορεί να ρυθμίσει τη «δυναμική τάση», η οποία είναι αποτέλεσμα ενός συστήματος με αυξανόμενη παρουσία ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. «Θα επιτρέψει σε όλες τις εγκαταστάσεις παραγωγής ανανεώσιμων πηγών ενέργειας να ρυθμίζουν επίσης αυτήν την τάση», είπε, μια βελτίωση που θα βελτιώσει την χωρητικότητα του συστήματος αλλά και θα μειώσει τον αντίκτυπο στους καταναλωτές.

 

 

Άλλα μέτρα, που προτείνει η ισπανική κυβέρνηση είναι η αύξηση της χρήσης τεχνολογίας ελέγχου τάσης και ο διπλασιασμός των προσπαθειών για την επίτευξη διασυνδέσεων με την ευρωπαϊκή ήπειρο, μια «ιστορική απαίτηση» που έχει συσσωρεύσει «χρόνια μη συμμόρφωσης» και για την οποία έχει ζητηθεί η υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Όσον αφορά την κυβερνοασφάλεια, έχει δεσμευτεί να επιταχύνει την ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής οδηγίας, να αξιοποιήσει τις υπηρεσίες του Εθνικού Ινστιτούτου Κυβερνοασφάλειας (INCIBE) και να αναπτύξει ένα σύστημα ανίχνευσης και ελέγχου συμβάντων.

Τι έφταιξε

Στοιχεία των ερευνών της ομάδας εργασίας που μελετούσε το black-out έρχονταν σταδιακά στο φώς τον περασμένο μήνα. Στις 14 Μαΐου, η υπουργός και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης είχε πεο στο κοινοβούλιο ότι το πιθανό περιστατικό που πυροδότησε το πρόβλημα «έναυσμα» εντοπίστηκε στις επαρχίες της Γρανάδας, της Μπανταχόθ και της Σεβίλλης. Από την πλευρά της, η πρόεδρος της Red Eléctrica, Μπεατρίθ Κορεδόρ, είχε επισημάνει τις παραλείψεις στην κανονιστική συμμόρφωση ορισμένων συμβατικών μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. «Δεν υπήρξαν βραχυκυκλώματα στο δίκτυο μεταφοράς, ούτε αδράνεια, ούτε πρόβλημα στο σύστημα πληροφορικής, ούτε έλλειψη εφεδρειών, ούτε υπερβολική τάση», δήλωσε.

Από την πλευρά του ο όμιλος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας μέσω ΑΠΕ, Iberdrola, επιρρίπτει ευθύνες στη Red Eléctrica. Ο διευθύνων σύμβουλος του ομίλου, Μάριο Ρουίθ-Τάγκλε, είπε η ευθύνη για τον μετριασμό των φαινομένων τάσης δεν βαρύνει ούτε «τη διανομή ούτε την παραγωγή», αλλά τον μοναδικό και αποκλειστικό διαχειριστή του δικτύου.

Η έρευνα του Ευρωπαϊκού Δικτύου Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (Entso-E) εντόπισε «δύο περιόδους διακυμάνσεων ισχύος και συχνότητας» στην Ευρώπη μισή ώρα πριν από τη διακοπή ρεύματος και, πιο πρόσφατα, ανέδειξε δύο βασικά ερωτήματα: «γιατί οι μονάδες παραγωγής αποσυνδέθηκαν από το σύστημα» και «γιατί τα σχέδια άμυνας του συστήματος απέτυχαν να σταματήσουν τη διαδικασία που οδήγησε στην πλήρη διακοπή ρεύματος της Ιβηρικής Χερσονήσου».

Πηγή: in.gr