Ενός λεπτού σιγή τηρήθηκε σήμερα στη Χιροσίμα, ακριβώς την ώρα που είχε γίνει η ρίψη ατομικής βόμβας στην ιαπωνική πόλη πριν από 80 χρόνια, κατά τη διάρκεια ετήσιας τελετής, με τη συμμετοχή εκατό και πλέον χωρών, καθώς οι εντάσεις ΗΠΑ-Ρωσίας οξύνονται.

Την 6η Αυγούστου 1945, στις 08:15, οι ένοπλες δυνάμεις των ΗΠΑ έπλητταν με ατομική βόμβα τη Χιροσίμα, σκοτώνοντας περίπου 140.000 ανθρώπους.

Τρεις ημέρες αργότερα, δεύτερη ατομική βόμβα ριχνόταν από αμερικανικό αεροσκάφος στο Ναγκασάκι, στο νότιο τμήμα της Ιαπωνίας, σκοτώνοντας άλλους 74.000 ανθρώπους.

Οι βομβαρδισμοί αυτοί, που επέσπευσαν το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, είναι οι μοναδικές περιπτώσεις στην Ιστορία που χρησιμοποιήθηκαν πυρηνικά όπλα σε καιρό πολέμου.

Καθώς πολλοί από τους συμμετέχοντες κατέθεταν στεφάνια σε κενοτάφιο στη μνήμη των θυμάτων, η Χιροσίμα για ακόμη μια φορά παρότρυνε τον κόσμο να εγκαταλείψει τα πυρηνικά όπλα.

Άνθρωποι προσεύχονται για τα θύματα της ατομικής βόμβας μπροστά από το Κενοτάφιο Μνήμης ενόψει της επιμνημόσυνης δέησης για την 80ή επέτειο από την ατομική βόμβα των ΗΠΑ στη Χιροσίμα κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, Τετάρτη 6 Αυγούστου 2025, στην Ιαπωνία. (AP Photo/Louise Delmotte)

«Οι ΗΠΑ και η Ρωσία κατέχουν το 90% των πυρηνικών κεφαλών παγκοσμίως και, με φόντο την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις εντάσεις στη Μέση Ανατολή, παρατηρούμε τάση ενίσχυσης των στρατών», τόνισε ο δήμαρχος Καζούμι Ματσούι.

«Ορισμένοι ηγέτες δέχονται την ιδέα ότι ‘τα πυρηνικά όπλα είναι απαραίτητα για την εθνική άμυνά τους’, αψηφώντας με κατάφωρο τρόπο τα διδάγματα που θα όφειλε να έχει αντλήσει η διεθνής κοινότητα από τις τραγωδίες της Ιστορίας. Απειλούν να υπονομεύσουν τα πλαίσια εδραίωσης της ειρήνης», συνέχισε.

Ο κ. Ματσούι προσκάλεσε τον αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ τον περασμένο μήνα να πάει στη Χιροσίμα, αφού ο ένοικος του Λευκού Οίκου συνέκρινε τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς στο Ιράν με τις ρίψεις των ατομικών βομβών στην Ιαπωνία το 1945.

«Η χώρα μας, το μοναδικό έθνος που υπέστη βομβαρδισμούς με ατομικές βόμβες σε καιρό πολέμου, έχει αποστολή να ηγηθεί στις διεθνείς προσπάθειες για έναν κόσμο απαλλαγμένο από τα πυρηνικά όπλα», δήλωσε στη Χιροσίμα ο ιάπωνας πρωθυπουργός Σιγκέρου Ισίμπα.

Ο σκελετός μιας Καθολικής Εκκλησίας, σε πρώτο πλάνο, και ένα άγνωστο κτίριο, στο κέντρο, είναι όλα όσα έχουν απομείνει στην περιοχή του κέντρου της έκρηξης μετά την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα της Ιαπωνίας στις 5 Αυγούστου. Αυτή είναι η πρώτη φωτογραφία εδάφους της ζημιάς από την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα, στις 5 Σεπτεμβρίου 1945. (Φωτογραφία AP)

Αντιπρόσωποι 120 χωρών και περιοχών, καθώς και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρέστησαν στη σημερινή εκδήλωση, σύμφωνα με τον δήμο στη Χιροσίμα. Η Γαλλία αντιπροσωπεύτηκε από τον δεύτερο στην ιεραρχία της πρεσβείας της.

Οι πυρηνικές δυνάμεις –η Ρωσία, η Κίνα, το Πακιστάν– απουσίασαν. Το Ιράν, που κατηγορείται από τη Δύση και το Ισραήλ πως επιδιώκει να αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο, κάτι που απορρίπτει η Τεχεράνη, αναμενόταν να αντιπροσωπευτεί.

Αντίθετα με την παράδοση, η Ιαπωνία ανέφερε πως δεν «επέλεξε προσκεκλημένους» στις τελετές μνήμης, αλλά «ειδοποίησε» όλες τις χώρες και τις περιοχές. Η Παλαιστίνη και η Ταϊβάν –το Τόκιο επισήμως δεν αναγνωρίζει ούτε τη μία ούτε την άλλη– ανακοίνωσαν την παρουσία τους, για πρώτη φορά.

Το Σάββατο, στο Ναγκασάκι αναμένεται επίσης αριθμός ρεκόρ χωρών που θα συμμετάσχουν στη δική της τελετή μνήμης, ανάμεσά τους και η Ρωσία, που θα δώσει το παρόν για πρώτη φορά μετά την εισβολή του στρατού της στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022.

«Σε αυτή την περίοδο εντάσεων και μεγεθυνόμενων συγκρούσεων» η Χιροσίμα και το Ναγκασάκι παραμένουν «μάρτυρες της φρίκης που προκαλούν τα πυρηνικά όπλα», τόνισε σήμερα σε ανακοίνωσή του ο πάπας Λέων Ιδ΄.

Αυτή η φωτογραφία που παρέχεται από την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ, τραβηγμένη από την πόλη Γιοσιούρα στην άλλη πλευρά του βουνού βόρεια της Χιροσίμα στην Ιαπωνία, δείχνει τον καπνό που ανεβαίνει από την έκρηξη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα, στις 6 Αυγούστου 1945. Την τραβήχτηκε από έναν Αυστραλό μηχανικό στο Κούρε της Ιαπωνίας. Σημειώστε τις κηλίδες ακτινοβολίας στο αρνητικό που προκλήθηκαν από την έκρηξη της ατομικής βόμβας, οι οποίες σχεδόν κατέστρεψαν το φιλμ. (AP Photo/U.S. Air Force)

Σήμερα, η Χιροσίμα είναι μητρόπολη που ευημερεί, με 1,2 εκατομμύρια κατοίκους. Όμως τα συντρίμμια κτιρίου πάνω στο οποίο βρίσκεται ο μεταλλικός σκελετός θόλου στο κέντρο της πόλης συνεχίζουν να θυμίζουν τη φρίκη.

Κόσμος επισκέφτηκε σήμερα το κενοτάφιο για να προσευχηθεί.

Ανάμεσά τους ήταν η Τακάκο Χιράνο, 69 ετών, που έχασε τους γονείς της εξαιτίας των συνεπειών της ατομικής βόμβας. «Δεν πρέπει ποτέ να γίνουν ξανά βομβαρδισμοί με ατομικά όπλα (…) Οι κάτοικοι στη Χιροσίμα κάνουν ότι καλύτερο μπορούν για να διαδοθεί το μήνυμα (της ειρήνης) και να μαρτυρούν τα δεινά που υποστήκαμε», είπε.

«Οι γονείς και οι παππούδες μου ήταν θύματα της βόμβας, ο παππούς μου πέθανε λίγο καιρό μετά, ο πατέρας και η μητέρα μου πέθαναν αφού εξαιτίας καρκίνων» και, 80 χρόνια μετά, «κόσμος ακόμη υποφέρει», είπε η Γιόσι Γιοκοχάμα, 96 ετών, που πήγε στην τελετή μαζί με τον εγγονό της, τον Χιρόκι Γιοκοχάμα.

Αυτός ο τελευταίος σχολίασε πως «αισθάνομαι πως είναι ανάγκη να ακουστεί περισσότερο, να μάθουμε την ιστορία της στα παιδιά μας».

Η Nihon Hidankyo, συλλογικότητα των επιζώντων της βόμβας, που έλαβε το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 2024, κάλεσε τα κράτη να εξαλείψουν τα πυρηνικά όπλα, επικαλούμενη μαρτυρίες των θυμάτων στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, των λεγόμενων χιμπακούσα.

Τον Μάρτιο, σύμφωνα με το ιαπωνικό υπουργείο Υγείας, απέμεναν 99.130 χιμπακούσα, με μέσο όρο ηλικίας τα 86 χρόνια.

«Αν και ο αριθμός τους μειώνεται κάθε χρόνο, το αιώνιο μήνυμά τους, αυτό της ειρήνης, δεν θα μας αφήσει ποτέ (…) Εσείς, οι κάτοικοι της Χιροσίμα, δεν ανοικοδομήσατε μόνο μια πόλη: Ανοικοδομήσατε την ελπίδα. Και αναθρέψατε το όραμα ενός κόσμου χωρίς πυρηνικά όπλα», ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες.

Ο Γιουκίγιο Κοκούφου, 75 ετών, αφηγήθηκε πως η μητέρα του υπέστη φρικιαστικά εγκαύματα, ενώ ο μεγαλύτερος αδελφός του, 18 μηνών, πέθανε ακαριαία.

«Ελπίζω ειλικρινά πως δεν θα υπάρξει ποτέ νέος χιμπακούσα (…) Μιλούν για πυρηνική αποτροπή, ελπίζω πως όλος ο κόσμος θα σκεφτεί περισσότερο πώς θα υπάρξει ειρήνη», πρόσθεσε.

Ένα στρώμα καπνού πλανάται πάνω από αυτή τη σκηνή καταστροφής στη Χιροσίμα της Ιαπωνίας, στις 7 Αυγούστου 1945, μια μέρα μετά την έκρηξη της ατομικής βόμβας. (Φωτογραφία AP)

 

Δεν γιγαντώθηκαν τυχαία οι Ναζί. Κάποιοι τους στήριξαν και οικονομικά και τεχνολογικά. Μάλιστα ένας αμερικανικός τεχνολογικός κολοσσός στήριξε το Ολοκαύτωμα των Εβραίων!

Ο Τόμας Γουότσον (Thomas J. Watson) ήταν ένας σπουδαίος - επιτυχημένος αμερικανός επιχειρηματίας και βιομήχανος που εργάστηκε ως πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της International Business Machines της γνωστής IBM από το 1914 έως το 1956. Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου, συνέβαλε στη μεταμόρφωση της IBM και την μεταμόρφωσε από μια μικρή εταιρεία, που κάποτε ήταν γνωστή ως The Computing-Tabulating-Recording Company, σε τεχνολογικό κολοσσό παγκόσμιας ακτινοβολίας. Για να γίνει αντιληπτή η καταλυτική παρουσία του Γουότσον φθάνει να σημειώσουμε πως όταν ανέλαβε, η εταιρεία είχε 1300 υπαλλήλους και ετήσια έσοδα 9 εκατομμύρια δολάρια· όταν πέθανε το 1956, η IBM είχε 72.500 υπαλλήλους και ετήσια έσοδα 897 εκατομμύρια δολάρια!

Το 2001 εκδόθηκε ένα βιβλίο με τον τίτλο: «IBM and the Holocaust»! Ο συγγραφέας του, Edwin Black, αποκάλυπτε τη σχέση του Γουότσον με τη Ναζιστική Γερμανία. Βασιζόμενο σε χιλιάδες έγγραφα από επίσημα αρχεία πολλών χωρών· το βιβλίο περιγράφει τη συμμαχία μεταξύ της IBM και του Γ’ Ράιχ. Ενώ πολλές μεγάλες αμερικανικές εταιρείες είχαν στήσει επιχειρήσεις στη Γερμανία, ακόμη και μετά την ανάληψη της εξουσίας από τον Χίτλερ και την γιγάντωση του ναζιστικού καθεστώτος, οι περισσότερες από αυτές διέκοψαν τους δεσμούς τους και αποχώρησαν μόλις άρχισε ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος· η IBM δεν ήταν από εκείνες: συνέχισε να συνεργάζεται με τους Ναζί, οι οποίοι χρησιμοποίησαν την τεχνολογία αιχμής της για να διευκολύνουν τη διαχείριση του Ολοκαυτώματος!

Την... Τελική Λύση την έδωσε η ΙΒΜ

Η Τελική Λύση- η εξόντωση των Εβραίων της Ευρώπης- δεν ήταν μόνο τερατώδης από ανθρωπιστική άποψη αλλά επίσης τερατώδης και περίπλοκη από την επιχειρησιακή πλευρά της· απαιτούσε τη διαχείριση και τη διασταύρωση τεράστιων βάσεων δεδομένων που περιείχαν οικονομικά και ποινικά αρχεία, φυλετικά και θρησκευτικά στοιχεία. Κι αν σήμερα, 80 χρόνια μετά, κάτι τέτοιο μοιάζει με την τακτοποίηση ενός συρταριού χάρη στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και στο internet, τότε η ανάλυση και διαχείριση εκείνων των δεδομένων φάνταζε σαν άθλος και μπορούσε να γίνει μόνο με ένα περίπλοκο σύστημα καρτών διάτρησης, παρόμοιο με αυτό που χρησιμοποιούσαν οι Βιβλιοθήκες μέχρι πρόσφατα.

 

Η IBM- εκείνη την εποχή- ήταν ο κυρίαρχος στην τεχνολογία διαχείρισης καρτών διάτρησης και δεδομένων. Λίγο μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Ναζί το 1933, ο Τόμας Γουότσον ταξίδεψε στη Γερμανία ίδρυσε μια τοπική θυγατρική εταιρεία, λειτούργησε ένα εργοστάσιο της IBM και υπέγραψε συμφωνία με τους Ναζί για να πραγματοποιήσει λεπτομερή απογραφή των «εχθρών» του Ράιχ. Η απογραφή επικεντρώθηκε στον εντοπισμό Αντικαθεστωτικών, Εβραίων, Τσιγγάνων, Ομοφυλόφιλων και άλλων ανεπιθύμητων που «φακελώθηκαν» για μελλοντική εξόντωση.

Φακέλωμα με τον ιδανικό τρόπο 

Η IBM παρείχε ένα σύστημα καρτών διάτρησης που επέτρεπε στους Ναζί να ταξινομούν εύκολα τα συγκεντρωμένα δεδομένα.
Μετά την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, το 1939, και την κατάληψη της Πολωνίας από τη Γερμανία, ο Τόμας Γουότσον ενέκρινε προσωπικά αίτημα του Γ’ Ράιχ για προμήθεια με εξειδικευμένες μηχανές της IBM, που είχαν σκοπό να βοηθήσουν στη διαχείριση της κρατικής λειτουργίας της Πολωνίας και της απέλασης των Πολωνών Εβραίων. Η διαδικασία επαναλήφθηκε για κάθε χώρα που κατακτήθηκε από τους Ναζί, με την IBM να παρέχει τις τεχνολογικές δυνατότητες (κυρίως) για τον εύκολο εντοπισμό των ανεπιθύμητων.
Μετά την είσοδο των ΗΠΑ στον πόλεμο, το 1941, η IBM προσπάθησε να διατηρήσει τις επιχειρηματικές της σχέσεις με τη Γερμανία, παρά το γεγονός ότι αποτελούσε πλέον εχθρικό κράτος για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Αρχεία αποκαλύπτουν την μυστική αλληλογραφία αξιωματούχων ανώτατων τμημάτων της IBM για τη δημιουργία μιας ολλανδικής θυγατρικής εταιρείας-βιτρίνας, αντί της γερμανικής που ιδρύθηκε από τον Γουότσον στη δεκαετία του 1930, μέσω της οποίας θα μπορούσε να συνεχίσει να συνεργάζεται με τους Ναζί. Μέχρι τότε, ήταν ξεκάθαρο πως το Γ’ Ράιχ χρησιμοποιούσε την τεχνολογία της IBM και η νέα εταιρεία συνέχισε να τους παρέχει τις δυνατότητες να εντοπίζουν εύκολα Εβραίους και άλλους ανεπιθύμητους.

 

Αρχειοθέτηση του θανάτου...

Η IBM του Τόμας Γουότσον έκανε το Ολοκαύτωμα τεχνοκρατικά διαχειρίσιμο για τους Ναζί παρέχοντάς τους τα μέσα για να διαχειρίζονται και να αρχειοθετούν αυτό το έγκλημα που σημάδεψε την ανθρωπότητα. Χάρη στην IBM, οι Γερμανοί μπορούσαν να παρακολουθούν και να καταγράφουν εκατομμύρια θύματά τους καταγράφοντας από τις διευθύνσεις του σπιτιού και της εργασίας τους, μέχρι ημερομηνίες της σύλληψης, της μεταφοράς και της τελικής εξόντωσής τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Οι υπηρεσίες της IBM συνεχίστηκαν απρόσκοπτα και στα στρατόπεδα θανάτου, για τα οποία δημιούργησε μάλιστα ειδικούς κωδικούς όπως το Camp Code 001 για το Άουσβιτς και το 002 για το Buchenwald. Ο Κωδικός φυλακισμένου 8 ήταν για Εβραίους και ο 11 για Τσιγγάνους. Ο Κωδικός Κατάστασης 5 σήμαινε εκτέλεση με εντολή και ο Κωδικός Κατάστασης 6 ήταν για θάνατο στον θάλαμο αερίων. Τα διασωθέντα αρχεία περιλαμβάνουν κάρτες διάτρησης που διατηρούνταν από τους στατιστικολόγους που με τη σειρά τους αναφέρονταν στον ηγέτη των SS Χάινριχ Χίμλερ και τον Άντολφ Άιχμαν, τον αξιωματικό των SS που ήταν υπεύθυνος για την ομαλή λειτουργία του Ολοκαυτώματος!

Σήμερα, η IBM είναι ο μεγαλύτερος οργανισμός βιομηχανικής έρευνας στον κόσμο, με 19 ερευνητικές εγκαταστάσεις σε δεκάδες χώρες. Η κεφαλαιοποίηση της αγοράς της IBM αποτιμήθηκε σε πάνω από 153 δισεκατομμύρια δολάρια τον Μάιο του 2024. Παρά τη σχετική πτώση της στον τομέα της τεχνολογίας, η IBM παραμένει η 7η μεγαλύτερη εταιρεία τεχνολογίας σε έσοδα και 67η μεγαλύτερη εταιρεία συνολικά σε έσοδα στις Ηνωμένες Πολιτείες.

Ποιος θυμάται σήμερα το Ολοκαύτωμα; Άλλωστε οι νέοι, οι γεννημένοι από το 1990 μέχρι και τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 2000 (Gen - Z) στις ΗΠΑ έχουν σχεδόν καθολική άγνοια για το τί συνέβη στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Και το χειρότερο: το 11% όσων δήλωσαν γνώστες της γενοκτονίας από τους Ναζί, θεωρούν ότι οι Εβραίοι ευθύνονται για το Ολοκαύτωμα!
Κέρδος αισχρόν βαρύ κειμήλιον… και σιγά μην έχει τέτοιες ευαισθησίες μια πολυεθνική εταιρεία σαν την IBM…

Ολλανδικό πρόγραμμα που φέρει την ονομασία «Ο Πόλεμος στο Δικαστήριο» δημοσιοποίησε ψηφιακά έναν κατάλογο με τα ονόματα περίπου μισού εκατομμυρίου υπόπτων συνεργατών των Ναζί κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μετά τη λήξη ισχύος ενός νόμου που απαγόρευε την πρόσβαση του κοινού στο αρχείο.

Το αρχείο, που αποτελείται από 32 εκατομμύρια σελίδες, περιλαμβάνει 450.000 άτομα, κυρίως Ολλανδούς που είχαν ερευνηθεί για συνεργασία με τους Γερμανούς κατακτητές κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο νόμος που απαγόρευε την πρόσβαση του κοινού στα αρχεία έπαψε να ισχύει την Πρωτοχρονιά.

Μόνο το ένα πέμπτο όσων αναφέρονται στον κατάλογο είχαν παρουσιαστεί κατά το παρελθόν στη δικαιοσύνη, ενώ οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούσαν μικρότερα αδικήματα όπως το να είναι κάποιος μέλος του Εθνικοσοσιαλιστικού κινήματος.

Παρότι ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΓΚΠΔ) προστατεύει τα προσωπικά δεδομένα, δεν ισχύει για εκείνους που έχουν πεθάνει, δηλαδή για τη συντριπτική πλειονότητα εκείνων που αναφέρονται στον κατάλογο του αρχείου.

Αρχικά, οι σαρωμένοι φάκελοι από το αρχείο επρόκειτο να είναι διαθέσιμοι για το κοινό στο διαδίκτυο σήμερα, δίνοντας στους χρήστες πρόσβαση σε φακέλους υπόπτων, οι οποίοι περιλαμβάνουν επίσης τα θύματά τους και τους μάρτυρες.

Ωστόσο, μετά από προειδοποίηση της ολλανδικής Αρχής Προστασίας Δεδομένων, αποφασίστηκε τον περασμένο μήνα να αναβληθεί η πλήρης δημοσιοποίηση και αντ’ αυτού να δημοσιευθεί μόνο ο κατάλογος των ονομάτων.

Δεν έχει οριστεί ημερομηνία για τη δημοσίευση αυτών των φακέλων, αλλά όσοι ενδιαφέρονται για έρευνα – συμπεριλαμβανομένων των απογόνων, των δημοσιογράφων και των ιστορικών – μπορούν να υποβάλουν αίτηση στα Εθνικά Αρχεία της Ολλανδίας στη Χάγη για να λάβουν τις σχετικές οδηγίες.

Η Ένωση Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δήμου Βιάννου, ο Δήμος Βιάννου και η Περιφέρεια Κρήτης, υπό την αιγίδα του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα, οργανώνουν εκδήλωση τιμής και μνήμης για τα θύματα της Κατοχής στην λεκάνη της Εμπάρου. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 6 Αυγούστου 2023 στις 11πμ, στην Έμπαρο.

To ιστορικό

Στις 6 Αυγούστου του 1944, ανήμερα της εορτής του Αφέντη Χριστού, κυκλώθηκαν αιφνιδιαστικά όλα τα χωριά της Εμπάρου, από τμήμα στρατού δυνάμεως διακοσίων ανδρών ενώ οι Γερμανοί έστησαν πολυβόλα στις διαβάσεις σε ακτίνα πέντε χιλιομέτρων, έτσι ώστε κανείς να μη διαφύγει. Η Έμπαρος πέρασε εφιαλτικές ώρες από την γερμανική περίπολο, ομηρίες και εκτελέσεις. Συνελήφθησαν 35 όμηροι από τα χωριά της περιοχής. Εκτελέστηκαν ο Πρόεδρος της Κοινότητας Εμπάρου Αντώνης Σταματάκης και ο Εμμανουήλ Μαρκογιαννάκης από το Μηλιαράδω και ο Γιάννης Ανυφαντάκης από το χωριό Αβρακόντε Λασιθίου (τραυματίστηκε από τα γερμανικά πυρά και πέθανε τρεις μέρες αργότερα). Λίγο αργότερα, στις 16.9.1944, εκτελέστηκαν στην Αγυιά Χανίων οι Μιλτιάδης Σηφάκης από το Μηλλιαράδω, Γεώργιος Ψιλάκης και Γεώργιος Σταματάκης από την Έμπαρο.

Με την παρέμβαση του άξιου Ιεράρχη Ευγένιου Ψαλιδάκη σώθηκαν οι υπόλοιποι όμηροι. και στην κύκλωση του χωριού στις 6 Αυγούστου 1944, οι Γερμανοί τον είδαν να προσπαθεί να διαφύγει από τον κλοιό. Τον πυροβόλησαν και τον τραυμάτισαν βαριά. Μετά την αποχώρησή τους από την Έμπαρο, κάτοικοι του χωριού τον πήραν και τον μετέφεραν στο Πανάνειο Νοσοκομείο Ηρακλείου. Πέθανε σε τρεις ημέρες από σηψαιμία.

Στους εκτελεσθέντες από τους Γερμανούς κατακτητές περιλαμβάνεται και ο Εμπαρίτης Γεώργιος Ε. Φραγκάκης με ημερομηνία εκτέλεσης την 14η -9-1943.

Σημειώνεται ότι η 6η Αυγούστου έχει οριστεί ως ημέρα μνήμης και πένθους για τους νεκρούς της Κατοχής στα χωριά της λεκάνης της Εμπάρου.

Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί μπροστά στο μνημείο με τίτλο «Η μεγάλη κύκλωση της Εμπάρου», ένα άρτιο από πλευράς αισθητικής και ιστορικού νοήματος μνημείο, το οποίο εγκαινιάστηκε το 2022 και χρηματοδοτήθηκε από την Περιφέρεια Κρήτης, ενώ στη δημιουργία του συνέβαλαν ο Δήμος Βιάννου και η Ένωση Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δ. Βιάννου.

Το πρόγραμμα της εκδήλωσης έχει ως εξής:

Τρισάγιο στη μνήμη των θυμάτων της Κατοχής

Έναρξη της εκδήλωσης: Γιώργος Περογιαννάκης, Πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Εμπάρου

Σύντομοι χαιρετισμοί:

· Σταύρος Αρναουτάκης, Περιφερειάρχης Κρήτης

· Μηνάς Σταυρακάκης, Δήμαρχος Βιάννου

· Αριστομένης Α. Συγγελάκης, Πρόεδρος της Ένωσης Θυμάτων Ολοκαυτώματος Δ. Βιάννου

Σύντομη ομιλία από τον Γιώργο Καλογεράκη, Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Την εκδήλωση προλογίζει και συντονίζει ο Δρ. Αριστομένης Ι. Συγγελάκης, Συγγραμματέας του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα.

Ακολουθεί κέρασμα.

Περιγραφή του μνημείου με τίτλο «Η μεγάλη κύκλωση της Εμπάρου».

Το έργο αποτελείται από ένα οργανικό τοιχίο το οποίο κυκλώνει το μεταλλικό γλυπτό που βρίσκεται στο κέντρο. Η σημασία του τοιχίου είναι αλληγορική διότι αναπαριστά την μεγάλη κύκλωση της Εμπάρου καθώς και το εκτελεστικό απόσπασμα. Επιπλέον, τα φύλλα μετάλλου που διαμορφώνουν το κεντρικό γλυπτό δημιουργούν την αίσθηση της «κίνησης» ανάλογα με την οπτική γωνία που αντικρίζεις την ανθρώπινη μορφή. Το κεντρικό γλυπτό δηλαδή «εμφανίζεται» και «εξαφανίζεται» ανάλογα με τη θέση του παρατηρητή.

Δημιουργοί του μνημείου είναι οι αρχιτέκτονες Χαράλαμπος Χ. Κοτσάμπασης και Μυρτώ Α. Συγγελάκη.