ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ

Υπερβολικά αυστηρά –στο όριο του τιμωρητικού– είναι τα νέα μέτρα που εισάγει το υπουργείο Αμυνας για όσους, για οποιονδήποτε λόγο, δεν εκπληρώνουν τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις ● Αντιρρησίες συνείδησης, ανυπότακτοι αλλά και όσοι έχουν απαλλαγή Ι5 μπαίνουν σε σχεδόν μόνιμο καθεστώς επιτήρησης και απειλούνται με κυρώσεις ή σύλληψη ● «Καμπανάκι» κινδύνου από τον Σύνδεσμο Αντιρρησιών Συνείδησης.

Εξοντωτικά μέτρα εκδικητικού χαρακτήρα εισάγει για τους ανυπότακτους το νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Αμυνας που φέρει τον ευφημιστικό τίτλο «Χάρτης Μετάβασης των Ενόπλων Δυνάμεων στη Νέα Εποχή». Το νομοσχέδιο, που τέθηκε σε διαβούλευση από τις 20 Νοεμβρίου ως τις 5 Δεκεμβρίου, μοιάζει περισσότερο με Χάρτη Οπισθοδρόμησης σε Εποχές Αλήστου Μνήμης. Κι αυτό διότι όχι μόνο δεν προχωρά στην από καιρό οφειλόμενη εναρμόνιση της χώρας προς τις συστάσεις διεθνών οργάνων για τον σεβασμό των δικαιωμάτων των αντιρρησιών συνείδησης και την άρση των διακρίσεων εναντίον τους, αλλά μετατρέπει τη στράτευση σε πανταχού παρόντα μπαμπούλα στη ζωή κάθε άνδρα από την εφηβική ηλικία μέχρι πολύ μετά τη μέση ηλικία, ενώ εισάγει διακρίσεις και κατά των γυναικών που στρατεύονται εθελοντικά. Το νομοσχέδιο προβλεπόταν να ψηφιστεί στις 8 Ιανουαρίου 2026, ωστόσο χθεσινά δημοσιεύματα έκαναν λόγο για πιθανή μετάθεση της κατάθεσής του στη Βουλή και της ψήφισής του λόγω πλήθους αρνητικών σχολίων που συγκέντρωσε κυρίως ως προς την εξέλιξη των μόνιμων υπαξιωματικών.

Οι ρυθμίσεις του νομοσχεδίου για τους ανυπότακτους προκαλούν αναστάτωση σε πολλές οικογένειες που έχουν παιδιά να σπουδάζουν ή να εργάζονται στο εξωτερικό ή ζουν στην Ελλάδα με τον φόβο της σύλληψης. Είναι χαρακτηριστικό ότι το νομοσχέδιο καταργεί ακόμη και τη δυνατότητα να έρχονται στην Ελλάδα οι ανυπότακτοι εξωτερικού για περίοδο 40 ημερών προκειμένου να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα χωρίς τον φόβο να συλληφθούν. Η σχετική διάταξη είχε θεσπιστεί το 2005, δίνοντας τη δυνατότητα άσκησης του εκλογικού δικαιώματος και σε όσους ζούσαν στο εξωτερικό χωρίς να έχουν εκπληρώσει τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις.

Επιπλέον, ενώ ο νόμος του 2005 έδινε τη δυνατότητα σε ανυπότακτους εξωτερικού να έρχονται χωρίς φόβο σύλληψης στη χώρα για 30 ημέρες, το νομοσχέδιο περιορίζει ασφυκτικά τη διάρκεια αυτή σε μόλις τέσσερις ημέρες τον χρόνο, με υποχρέωση ενημέρωσης της στρατολογίας και μεταφορά του βάρους της απόδειξης στον ανυπότακτο. Η διάταξη «δεν βασίζεται σε κάποια πραγματική ανάγκη ρύθμισης ζητημάτων εκ μέρους της πολιτείας, αλλά έχει καθαρά εκδικητικό χαρακτήρα. Είναι ιδίως απάνθρωπη στον βαθμό που δεν προβλέπει λόγους εξαίρεσης, π.χ. για συνδρομή σε συγγενικό ή κοντινό πρόσωπο που χρήζει βοήθειας, ή λόγω πένθους», επισημαίνει ο Σύνδεσμος Αντιρρησιών Συνείδησης.

Είναι χαρακτηριστικό για το πνεύμα στρατιωτικοποίησης της ελληνικής κοινωνίας που διαπερνά το νομοσχέδιο ότι κάθε στρατεύσιμος όπως και κάθε ανυπότακτος οφείλει να ενημερώνει τη Στρατολογική Υπηρεσία για κάθε μεταβολή διεύθυνσης κατοικίας, τηλεφώνου και διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, ακόμη και αν έχουν απαλλαγή με δελτίο Ι5 (ή αν μονάζουν στο Αγιο Ορος, στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων ή στην Ι.Μ. Αγίας Αικατερίνης του Ορους Σινά), και μάλιστα μέχρι να φτάσουν 45 ετών. Σε διαφορετική περίπτωση, τους επιβάλλεται ποινή ενός μήνα επιπλέον στρατιωτικής υπηρεσίας. Ο Σύνδεσμος κάνει λόγο για «πρωτοφανή και υπερβολικά δυσανάλογη» απαίτηση, ιδίως όταν το άρθρο που αφορά την επίδοση σημειωμάτων κατάταξης εξαντλεί τις δυνατότητες ενημέρωσης των στρατεύσιμων. «Είναι προφανές ότι θα γίνει κατάχρηση της διάταξης για περαιτέρω τιμωρία όσων τελούν σε ανυποταξία», επισημαίνει ο Σύνδεσμος.

Μάλιστα, η απογραφή των στρατεύσιμων μεταφέρεται ένα χρόνο νωρίτερα, από την ηλικία των 18 (Γ΄ Λυκείου) στα 17 (Β΄ Λυκείου). Ο Σύνδεσμος παρατηρεί ότι «η γενικότερη εμπλοκή των σχολείων στη διαδικασία στρατιωτικής απογραφής είναι προβληματική υπό το πρίσμα των συστάσεων της Επιτροπής του ΟΗΕ για τα Δικαιώματα του Παιδιού ότι θα πρέπει να απαγορεύεται “κάθε μορφής διαφήμιση ή προώθηση της στρατιωτικής υπηρεσίας με στόχο παιδιά, ιδίως σε σχολεία”». Σε κάθε περίπτωση, ο Σύνδεσμος ζητά να ενημερώνονται οι στρατεύσιμοι για το δικαίωμα αντίρρησης συνείδησης και τη διαδικασία αίτησης για εναλλακτική υπηρεσία, σύμφωνα με όσα προβλέπει το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης.

Αν κάποιος ανυπότακτος απαλλαγεί από την υποχρέωση στράτευσης λόγω αναπηρίας 67% και άνω ή επειδή είναι πατέρας τριών παιδιών και άνω, το αξιόποινο διαγράφεται μόνο αν οι λόγοι αυτοί ίσχυαν κατά την κήρυξη της ανυποταξίας και όχι αν άρχισαν να ισχύουν στη συνέχεια. «Η διάταξη στοχεύει εξ ορισμού αδύναμες κατηγορίες πολιτών που δικαιούνται απαλλαγής στράτευσης [...] και μάλιστα χωρίς μεταβατικές διατάξεις για τις περισσότερες κατηγορίες! Η ποινικοποίηση της ανυποταξίας είναι γενικώς απαράδεκτη όταν συντρέχουν λόγοι συνείδησης, ιδίως όσο η πολιτεία αρνείται να αναγνωρίσει πολλούς εξ αυτών ως αντιρρησίες συνείδησης ή/και καταφεύγει σε τιμωρητική μεταχείρισή τους», σημειώνει ο Σύνδεσμος.

Και παρατηρεί: «Η πολιτεία συνεχίζει την πρακτική της εξοντωτικής τιμωρίας των ανυπότακτων. Πέραν των ποινικών διώξεων, των εξοντωτικών προστίμων, των απαγορεύσεων εξόδου από τη χώρα, το άρθρο 220 διατηρεί τη στέρηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων του εκλέγειν, του εκλέγεσθαι και της άσκησης επαγγέλματος και τώρα μέσω της εφεδρείας την επεκτείνει μάλιστα μέχρι τα 60 έτη (!)», έναντι 45 που είναι σήμερα.

Το νομοσχέδιο επιφυλάσσει και άλλη παραβίαση της νομολογίας της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, καθώς δίνει τη δυνατότητα συνεχόμενης δίωξης των ανυπότακτων, ακόμα και όταν έχουν εκτίσει ποινή φυλάκισης για την ανυποταξία ίση ή μεγαλύτερη της διάρκειας της εναλλακτικής υπηρεσίας που θα έκαναν αν είχαν αναγνωριστεί αντιρρησίες συνείδησης. Πρόκειται για πολλαπλές διώξεις ενός ανυπότακτου για το ίδιο αδίκημα, «απαράδεκτη πρακτική που παραβιάζει το ne bis in idem» [την αρχή δικαίου ότι δεν μπορεί να διωχθεί κανείς δύο φορές για το ίδιο αδίκημα] και για την οποία καταδικάστηκε η Ελλάδα στην Επιτροπή του ΟΗΕ.

Ως προς την αντίρρηση συνείδησης και την εναλλακτική υπηρεσία, το νομοσχέδιο εισάγει υπέρογκη αύξηση 87% σε όσους θελήσουν να εξαγοράσουν την εναλλακτική υπηρεσία τους, από 810 ευρώ σε 1.500 ευρώ ανά μήνα εξαγοράς, αναγκάζοντάς τους μάλιστα να πληρώσουν 4.500 ευρώ περισσότερα από όσους εξαγοράζουν την ένοπλη θητεία, καθώς η εναλλακτική υπηρεσία διαρκεί τρεις μήνες περισσότερο. Ο Σύνδεσμος ζητά επίσης να προβλεφθεί για τις γυναίκες που στρατεύονται εθελοντικά η δυνατότητα διακοπής της στράτευσης για λόγους αντίρρησης συνείδησης, όπως ισχύει για τους άνδρες οπλίτες θητείας.

«Δεν ενισχύεται έτσι η άμυνα»

Θοδωρής Διαμαντίδης, αντιρρησίας συνείδησης, γραμματέας Συνδέσμου Αντιρρησιών Συνείδησης, γραμματέας Ευρωπαϊκού Γραφείου για την Αντίρρηση Συνείδησης (EBCO)

«Το νομοσχέδιο στοχεύει ευθέως όσους αρνούνται να μπουν στη στρατιωτική μηχανή, ακόμη κι αν έχουν ήδη πληρώσει βαριά με πρόστιμα και ποινικές καταδίκες. Είτε είναι στην Ελλάδα είτε στο εξωτερικό (μειώνονται οι μέρες εισόδου σε μόλις 4 ανά έτος!) Ακόμη και όσους μεταπίπτουν σε ευάλωτη κατηγορία απαλλαγής, π.χ. μπαμπάδες με τρία παιδιά ή χήροι, όπου τώρα θα παραμένει το αξιόποινο, όπως και για όσους ήδη φυλακίστηκαν για διάρκεια μεγαλύτερη της θητείας. Και ενώ για πολλούς ισχύει το δικαίωμα στην αντίρρηση για λόγους συνείδησης για την παραβίαση του οποίου η Ελλάδα δέχεται πολλαπλές καταδίκες διεθνώς.

Εμείς δεν πιστεύουμε ότι έτσι ενισχύεται η άμυνα, μάλλον αυτό προορίζεται για ένα συγκεκριμένο ακροατήριο.

Στον Σύνδεσμο έχουμε άτομα που ζητούν να προσφέρουν κοινωνική υπηρεσία και στη δημόσια διαβούλευση καταθέσαμε τις προτάσεις μας. Η πολιτεία όμως προτιμά να τους βάζει εμπόδια και να απειλεί με περισσότερες φυλακίσεις και στερήσεις ελευθεριών»

«Αυτό δεν είναι ισότητα»

Μιμίκα Κριτσανίδου, αναπληρωματικό μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Αντιρρησιών Συνείδησης

«Στον Σύνδεσμο Αντιρρησιών Συνείδησης υπάρχουμε και εμείς οι γυναίκες, όσο κι αν φαίνεται παράδοξο με την πρώτη ματιά, γιατί η στράτευση όπως και το Δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης μας αφορούν άμεσα σαν θηλυκότητες.

Είμαστε μάνες, αδελφές, κόρες, φίλες, ερωμένες, σύζυγοι και δεν έχουμε καμιά διάθεση να δούμε τους αγαπημένους μας με την ελληνική σημαία πάνω στα φέρετρά τους και μάλιστα να πρέπει να συνηθίσουμε τη φρικτή αυτή ιδέα σύμφωνα με το δόγμα Δένδια.

Αυτό που επίσης αλλάζει στο νομοσχέδιο Δένδια είναι η πρόβλεψη για εθελοντική στράτευση των γυναικών, κάτι που μέχρι τώρα δεν είχε τεθεί ποτέ. Και βεβαίως δεν πρόκειται για θέμα ισότητας γιατί την ισότητα τη ζητάμε προς τα πάνω και προς τα μπροστά.

Σε αυτό το νομοσχέδιο, μάλιστα, οι γυναίκες που θα πάνε εθελοντικά να στρατευτούν δεν θα έχουν το δικαίωμα να αλλάξουν γνώμη και να γίνουν αντιρρησίες συνείδησης εφόσον αλλάξουν οι πεποιθήσεις τους».

Πηγή: efsyn.gr

Την απόσυρση του άρθρου 62  των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων του Νόμου 3421/2005 ζητάει η Διεθνής Αμνηστία από  τις ελληνικές αρχές μέσω ανακοίνωσης της. Θεωρούν πως το άρθρο θα συνιστούσε νομοθετική οπισθοδρόμηση που αντίκειται στα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κινδυνεύει να οδηγήσει σε περαιτέρω παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων των αντιρρησιών συνείδησης.

Σημαντική αλλαγή  αποτελεί η σύνθεση της επιτροπής που εξετάζει τα σχετικά αιτήματα, καθώς αυξάνονται τα στρατιωτικά μέλη της και μειώνονται τα πολιτικά. «Η προτεινόμενη νομοθετική διάταξη που περιλαμβάνεται στο άρθρο 62 του νομοσχεδίου θα ήταν σαφώς αντίθετη με τις διεθνείς υποχρεώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα που έχει η Ελλάδα βάσει του διεθνούς δικαίου» τονίζει η Διεθνής Αμνηστία.

Ακόμη, σημειώνει πως παρά τις συστάσεις που υπήρξαν, η κυβέρνηση «αντί να μεταρρυθμίσει τη σύνθεση της επιτροπής για να διασφαλίσει ότι τηρεί τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αναστρέφει τώρα τα βήματα που έγιναν προς τη σωστή κατεύθυνση».

Αναλυτικά, η οργάνωση αναφέρει τα παρακάτω:
Η νομοθετική διάταξη για τη διαδικασία αναγνώρισης των αντιρρησιών συνείδησης που περιλαμβάνεται σε νομοσχέδιο του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας[1] έρχεται σε αντίθεση με τις επανειλημμένες συστάσεις των διεθνών οργανισμών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δηλώνει η Διεθνής Αμνηστία καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη δημόσια διαβούλευση για τις μεταρρυθμίσεις. Η οργάνωση καλεί τις ελληνικές αρχές να αποσύρουν το άρθρο 62 των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων του Νόμου 3421/2005, καθώς αυτό θα συνιστούσε νομοθετική οπισθοδρόμηση που αντίκειται στα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κινδυνεύει να οδηγήσει σε περαιτέρω παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων των αντιρρησιών συνείδησης.

Η βασική ανησυχία της οργάνωσης αφορά στο άρθρο 62 του νομοσχεδίου,[2] το οποίο προτείνει την αλλαγή της σύνθεσης της επιτροπής που εξετάζει τα ατομικά αιτήματα αναγνώρισης του καθεστώτος αντιρρησία συνείδησης και εισηγείται στον Υπουργό Εθνικής Άμυνας. Το άρθρο 62 προτείνει την αύξηση του αριθμού των στρατιωτικών μελών της επιτροπής από 1 σε 2 και ταυτόχρονα τη μείωση του αριθμού των πολιτικών (μη στρατιωτικών) μελών από 4 σε 3.

Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση είναι οπισθοδρομική, καθώς ουσιαστικά αναιρεί την ανεπαρκή –αλλά τουλάχιστον προς τη σωστή κατεύθυνση– τροποποίηση που θεσπίστηκε με τον Νόμο 4609/2019 (άρθ. 23, παρ. 2 & 3), η οποία μείωσε τον αριθμό των στρατιωτικών μελών της επιτροπής.[3] Οι μεταρρυθμίσεις του 2019 ακολούθησαν την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην υπόθεση Παπαβασιλάκης κατά Ελλάδας και την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ 1318/2017).

Η προτεινόμενη νομοθετική διάταξη που περιλαμβάνεται στο άρθρο 62 του νομοσχεδίου θα ήταν σαφώς αντίθετη με τις διεθνείς υποχρεώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα που έχει η Ελλάδα βάσει του διεθνούς δικαίου και αντίκειται στις συστάσεις της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ[4] και του Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης,[5] οι οποίοι έχουν επανειλημμένα καλέσει τις ελληνικές αρχές να θέσουν την αξιολόγηση των αιτήσεων για το καθεστώς αντιρρησία συνείδησης υπό τον πλήρη έλεγχο πολιτικών αρχών και εξολοκλήρου εκτός του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.

Εκείνη την περίοδο, σχολιάζοντας τη μεταρρύθμιση του 2019 (Ν. 4609/2019), το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα δήλωσε ρητά ότι «…παραμένει προβληματική, δεδομένου ότι, παρά τη νέα σύνθεση της πενταμελούς ειδικής επιτροπής με τη συμπερίληψη ενός μόνο στρατιωτικού αξιωματικού (αντί για δύο), η αξιολόγηση των αιτήσεων για το καθεστώς αντιρρησία συνείδησης δεν βρίσκεται ακόμα υπό τον πλήρη έλεγχο των πολιτικών αρχών».[6]

Τον Ιούλιο του 2019, μετά την τροποποίηση της νομοθεσίας που μείωνε τον αριθμό των στρατιωτικών μελών στην επιτροπή, ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για την ελευθερία θρησκείας ή πεποίθησης είχε αναφερθεί στον πρόσφατα υιοθετημένο νόμο (4609/2019), ο οποίος δυστυχώς αποτυγχάνει «…να αναγνωρίσει το καθεστώς των αντιρρησιών συνείδησης … στη στρατιωτική θητεία σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων».[7] Ο Ειδικός Εισηγητής επεσήμανε ότι «[η] διαδικασία αξιολόγησης παραμένει αμετάβλητη» και αναφέρθηκε στις συστάσεις της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σημειώνοντας ότι «[η]αξιολόγηση των αιτήσεων για το καθεστώς αντιρρησία συνείδησης πρέπει να εμπίπτει στη δικαιοδοσία των πολιτικών αρχών».

Το 2021, στο πλαίσιο του 3ου Κύκλου της Οικουμενικής Περιοδικής Αξιολόγησης (UPR) στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, η Ελλάδα κλήθηκε να «Αναθεωρήσει την εθνική της νομοθεσία με σκοπό την αναγνώριση του δικαιώματος την αντίρρηση συνείδησης στη στρατιωτική θητεία, προβλέποντας μια εναλλακτική υπηρεσία στη στρατιωτική θητεία, στην οποία θα έχουν πρόσβαση όλοι οι αντιρρησίες συνείδησης και η οποία δεν θα είναι τιμωρητική ή θα συνιστά διάκριση ως προς τη φύση, το κόστος ή τη διάρκειά της».[8] Η ελληνική κυβέρνηση αποδέχτηκε τη σύσταση, σηματοδοτώντας την πρόθεσή της να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις σε εθνικό επίπεδο.[9]

Το 2021, η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ διαπίστωσε πολυάριθμες παραβιάσεις του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, στο οποίο η Ελλάδα είναι συμβαλλόμενο μέρος, στην υπόθεση Πετρομελίδης κατά Ελλάδας. Στην απόφασή της, μεταξύ άλλων μέτρων αποκατάστασης, η Επιτροπή ζήτησε την αναθεώρηση της εσωτερικής νομοθεσίας με σκοπό τη διασφάλιση της αποτελεσματικής κατοχύρωσης του δικαιώματος στην αντίρρηση συνείδησης. Μέχρι σήμερα, η Ελλάδα δεν έχει συμμορφωθεί με τα μέτρα που διέταξε η Επιτροπή για την υπόθεση αυτή, τόσο για την αποζημίωση και αποκατάσταση του Λάζαρου Πετρομελίδη όσο και για τις εγγυήσεις της μη επανάληψης, συμπεριλαμβανομένης της αναθεώρησης της νομοθεσίας.

Παρ’ όλες αυτές τις συστάσεις, η ελληνική κυβέρνηση, αντί να μεταρρυθμίσει τη σύνθεση της επιτροπής για να διασφαλίσει ότι τηρεί τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αναστρέφει τώρα τα βήματα που έγιναν προς τη σωστή κατεύθυνση.

→ Κατακόρυφη πτώση στα ποσοστά αναγνώρισης των αντιρρησιών συνείδησης που επικαλούνται ιδεολογικούς (μη θρησκευτικούς) λόγους

Η προτεινόμενη νομοθεσία θα δημιουργήσει περαιτέρω εμπόδια για όσους ισχυρίζονται αντίρρηση συνείδησης για ιδεολογικούς μη θρησκευτικούς λόγους. Το 2021, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, το ποσοστό αναγνώρισης αντιρρησιών συνείδησης που επικαλούνται ιδεολογικές (μη θρησκευτικές) πεποιθήσεις έπεσε στο 0% ενώ το 2018 το ποσοστό αναγνώρισης ξεπερνούσε το 93%.[10]

Σύμφωνα με πληροφορίες από αντιρρησίες συνείδησης και τους δικηγόρους τους, τουλάχιστον 4 προσφυγές έχουν υποβληθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Η Διεθνής Αμνηστία έχει παρακολουθήσει αρκετές από τις υποθέσεις που εκκρεμούν, μεταξύ των οποίων αυτές του Χάρη Βασιλείου, του Νικόλα Στεφανίδη[11] και του Θωμά Κατσαρού.

Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία αντικατοπτρίζουν δύο από τις πιο προβληματικές πτυχές της νομοθεσίας και της πρακτικής σχετικά με το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης στην Ελλάδα. Η Διεθνής Αμνηστία και άλλες οργανώσεις στο παρελθόν έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για τον αρνητικό αντίκτυπο που έχει η έλλειψη ανεξάρτητης και αμερόληπτης διαδικασίας στους αντιρρησίες συνείδησης, ειδικά για τις περιπτώσεις δύο αντιρρησιών συνείδησης, του Χάρη Βασιλείου και του Νικόλα Στεφανίδη. Αυτές οι υποθέσεις αναδεικνύουν τις επιζήμιες συνέπειες της έλλειψης ανεξαρτησίας και αμεροληψίας των διαδικασιών εξέτασης των αιτήσεων για το καθεστώς αντιρρησία συνείδησης και τις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν ορισμένες ομάδες αντιρρησιών συνείδησης με βάση τη φύση των πεποιθήσεών τους.[12]

Αυτό που επίσης αποδεικνύεται στην πράξη είναι ότι η σχετική αλλαγή της νομοθεσίας το 2019, με τη μείωση του αριθμού των αξιωματικών των ενόπλων δυνάμεων από 2 σε 1 στην επιτροπή που εξετάζει τις αιτήσεις, δεν έφερε καμία βελτίωση. Έτσι, αναμένεται ότι μια αυξημένη στρατιωτική σύνθεση της επιτροπής, όπως προτείνεται στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο, θα μπορούσε να έχει περαιτέρω επιζήμιες συνέπειες για όσους επικαλούνται αντίρρηση συνείδησης στη βάση ιδεολογικών πεποιθήσεων, και είναι αντίθετη με τις υποχρεώσεις του ελληνικού κράτους στα πλαίσια του διεθνούς δικαίου και με τις συστάσεις των διεθνών και περιφερειακών οργανισμών εποπτείας για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί τις ελληνικές αρχές:

► Να αποσύρουν το άρθρο 62 του νομοσχεδίου για την τροποποίηση του νόμου 3421/2005 και να το αντικαταστήσουν με διάταξη που θα μεταφέρει πλήρως την εξέταση των αιτήσεων για το καθεστώς αντιρρησία συνείδησης υπό τον πλήρη έλεγχο πολιτικών αρχών, αφαιρώντας την εξέταση από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας και εξασφαλίζοντας επιτροπή με μια εξολοκλήρου πολιτική σύνθεση, σύμφωνα με τις συστάσεις των διεθνών οργανισμών για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

► Να αποδέχονται τους ισχυρισμούς για αντίρρηση συνείδησης ως έγκυρους, χωρίς εξέταση, ως βέλτιστη πρακτική που επισημαίνεται από τα Ηνωμένα Έθνη και τους περιφερειακούς οργανισμούς.

► Να ακυρώσουν τις υπουργικές αποφάσεις που απορρίπτουν τις αιτήσεις των Χάρη Βασιλείου, Νικόλα Στεφανίδη και Θωμά Κατσαρού, και άλλες παρόμοιες αποφάσεις, και να τους χορηγήσουν δικαίωμα δίκαιης εξέτασης των λόγων αντίρρησης συνείδησης που να προστατεύεται και να υποστηρίζεται υπό ένα τροποποιημένο νομοθετικό πλαίσιο, σύμφωνα με το διεθνές και το περιφερειακό δίκαιο, τα πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τις συστάσεις των εγχώριων φορέων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

► Να εφαρμόσουν άμεσα την απόφαση της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ για την υπόθεση του Λάζαρου Πετρομελίδη, όσον αφορά τα μέτρα αποκατάστασης που θα πρέπει να περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, τη διαγραφή του ποινικού του μητρώου, την επιστροφή όλων των ποσών που έχει καταβάλει ως πρόστιμα και την παροχή αποζημιώσεων, καθώς και αναφορικά με την αναθεώρηση της εσωτερικής νομοθεσίας ώστε να εναρμονιστεί με το διεθνές δίκαιο και τα διεθνή πρότυπα για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Παραπομπές

Βλ. δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση για το σχέδιο νόμου με τίτλο «Μέριμνα υπέρ του προσωπικού των Ενόπλων Δυνάμεων, εξορθολογισμός της νομοθεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων, οργάνωση της Εθνοφυλακής και άλλες διατάξεις», https://bit.ly/3VltdVJ
Βλ. δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση για το σχέδιο νόμου με τίτλο «Μέριμνα υπέρ του προσωπικού των Ενόπλων Δυνάμεων, εξορθολογισμός της νομοθεσίας των Ενόπλων Δυνάμεων, οργάνωση της Εθνοφυλακής και άλλες διατάξεις», Άρθρο 62. http://www.opengov.gr/mindefence/?p=6830 
Greece: Observations on the rights to conscientious objection – “Serious violations of Greece’s obligations towards conscientious objectors remain unaddressed in proposed bill despite some positive steps”, Public Statement, 20 March 2019 (Index: EUR 25/0088/2019), https://bit.ly/3WAMiUQ 
UN Human Rights Committee, Concluding observations on the second periodic report of Greece, (CCPR/C/GRC/CO/2), 3 Δεκεμβρίου 2015, παρ. 37-38, http://undocs.org/CCPR/C/GRC/CO/2. UN Human Rights Committee, Concluding observations on the initial report of Greece, (CCPR/CO/83/GRC), 25 Απριλίου 2005, παρ. 15, http://undocs.org/CCPR/CO/83/GRC 
Report by Mr Alvaro Gil-Robles, Commissioner for Human Rights, on his visit to the Hellenic Republic, 2-5 June 2002, παρ. 18, CommDH(2002)5, 17 Ιουλίου 2005.
OHCHR, Approaches and challenges with regard to application procedures for obtaining the status of conscientious objector to military service in accordance with human rights standards, (A/HRC/41/23), 24 Μαΐου 2019, παρ 41, https://undocs.org/A/HRC/41/23 
UN Special Rapporteur on freedom of religion or belief, Communication GRC 3/2019, 11 Ιουλίου 2019.
UN Human Rights Council, Report of the Working Group on the Universal Periodic Review, Greece, (A/HRC/49/5), 6 Ιανουαρίου 2022, σύσταση 130.76 (Παναμάς), https://undocs.org/A/HRC/49/5 
UN Human Rights Council, Report of the Working Group on the Universal Periodic Review, Greece, Addendum, Views on conclusions and/or recommendations, voluntary commitments and replies presented by the State under review, (A/HRC/49/5/Add.1), 16 Δεκεμβρίου 2021, παρ. 3, https://undocs.org/A/HRC/49/5/Add.1 
Βλ. Δελτίο Τύπου «Πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι οι ενέργειες του ελληνικού κράτους παραβιάζουν τις υποχρεώσεις του για τα ανθρώπινα δικαιώματα αναφορικά με το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης», 12 Ιουλίου 2022, https://www.amnesty.gr/news/press/article/26474/prosfata-stoiheia-deihnoyn-oti-oi-energeies-toy-ellinikoy-kratoys. 
Greece: Give Charis Vasileiou and Nikolas Stefanidis a fair examination of their grounds for conscientious objection under an amended legislative framework in line with International Law and standards, Joint Public Statement, Amnesty International, War Resisters’ International, International Fellowship of Reconciliation and European Bureau for Conscientious Objection, 21 March 2022 (Index: EUR 25/5374/2022), https://bit.ly/3WD6l53 
Βλ. ό.π.

Πηγή: rosa.gr

Να σταματήσει τις διώξεις και συλλήψεις των αντιρρησιών συνείδησης καλεί την Ελλάδα η «Διεθνής Αμνηστία», σε ανακοίνωση που εξέδωσε με αφορμή πρόσφατες διώξεις αντιρρησιών.