ΣΙΜΟΝΗ ΣΩΤΗΡΕΛΗ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

Στις 12 Νοεμβρίου 2025, ο Οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών για την Επισιτιστική Ασφάλεια και τη Γεωργία (FAO) και το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Επισιτισμού (WFP) δημοσίευσαν μια έκθεση που για ακόμα μία φορά κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την κατάσταση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας.

Και οι δύο οργανισμοί προειδοποιούν ότι το «περιθώριο για την αποφυγή της οξείας επισιτιστικής ανασφάλειας εκατομμυρίων ανθρώπων στενεύει ραγδαία», γραφει ο José Miguel Soriano del Castillo, Καθηγητής Προληπτικής Ιατρικής και Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο της Βαλένθια.

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει σε άρθρο του στο The Conversation, το έγγραφο εντοπίζει δεκαέξι περιοχές του κόσμου όπου ο κίνδυνος σοβαρών επισιτιστικών κρίσεων όχι μόνο συνεχίζει να αυξάνεται, αλλά θα μπορούσε να προκαλέσει κατάσταση έκτακτης ανάγκης μεγάλης κλίμακας, εάν δεν ληφθούν επείγοντα και συντονισμένα μέτρα.

Ένοπλες συγκρούσεις που εμποδίζουν την πρόσβαση σε τρόφιμα και παραλύουν τις οικονομίες

Οι ένοπλες συγκρούσεις παραμένουν η κύρια αιτία στα περισσότερα από τα κράτη που κατονομάζονται.

Η παρατεταμένη βία, η καταστροφή καλλιεργήσιμων εκτάσεων, οι μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών και η παρεμπόδιση των ανθρωπιστικών διαδρόμων μειώνουν δραστικά την πρόσβαση στα τρόφιμα.

Το Σουδάν εμφανίζεται ως ένα από τα πιο κρίσιμα παραδείγματα: μετά από μήνες εντατικών συγκρούσεων, εκατομμύρια άνθρωποι έχουν παγιδευτεί σε περιοχές όπου οι αγορές έχουν καταρρεύσει και η διανομή βοήθειας είναι πρακτικά αδύνατη.

Ο αγώνας για το αλ-Φασίρ του Σουδάν εξαπλώνει την πείνα και τις ασθένειες, Βόρειο Νταρφούρ, Σουδάν, 30 Ιουλίου 2025.

Η Υεμένη αποτελεί ένα παρόμοιο τοπίο, με περισσότερο από το 40 % του πληθυσμού να βρίσκεται σε κατάσταση σοβαρής επισιτιστικής κρίσης. Εκεί, η καταστροφή βασικών υποδομών και η έλλειψη καυσίμων δυσχεραίνουν την άφιξη εισαγωγών, από τις οποίες εξαρτάται το μεγαλύτερο μέρος της διατροφής της χώρας.

Στην Παλαιστίνη, η έκθεση υπογραμμίζει ότι η χρόνια αστάθεια και οι περιορισμοί στη διακίνηση βασικών αγαθών έχουν μειώσει ακόμη περισσότερο τη διαθεσιμότητα τροφίμων, προκαλώντας ταχεία επιδείνωση.

Επίσης ανησυχητική είναι η κατάσταση στο Μάλι και τη Μπουρκίνα Φάσο, όπου η ανασφάλεια και ο ασταθής έλεγχος της επικράτειας προκαλούν διαταραχές στις αγορές, εμπόδια του αγροτικού εμπορίου και σημαντικές απώλειες στην παραγωγή των καλλιεργειών.

Αυτές οι δυναμικές παρατηρούνται επίσης στο Μάλι, όπου οι ίδιες συνθήκες προκαλούν «ταχεία επιδείνωση των τοπικών επιπέδων κατανάλωσης τροφίμων και θρεπτικών συστατικών».

Οικονομικές κρίσεις που πολλαπλασιάζουν την ευπάθεια

Ο δεύτερος παράγοντας που συμβάλλει στην επισιτιστική ανασφάλεια είναι η οικονομική αστάθεια, η οποία εκδηλώνεται μέσω της αύξησης των τιμών των τροφίμων, της υποτίμησης των τοπικών νομισμάτων και της αύξησης των τιμών των καυσίμων και των γεωργικών εισροών.

Στην Αϊτή, η κατάσταση επιδεινώνεται από τη βία και τη διακοπή της κανονικής λειτουργίας των αγορών, με αποτέλεσμα εκατομμύρια άνθρωποι να βρίσκονται σε κατάσταση ακραίας ευπάθειας.

Πράγματι, περίπου 5,7 εκατομμύρια, δηλαδή περισσότερο από το ήμισυ του πληθυσμού της χώρας, βρίσκονται ήδη σε κατάσταση οξείας επισιτιστικής ανασφάλειας, και ο αριθμός αυτός συνεχίζει να αυξάνεται.

Παρόμοιες συνθήκες παρατηρούνται στη Μιανμάρ και την Αιθιοπία, όπου η υποτίμηση του νομίσματος και η διακοπή των οικονομικών δραστηριοτήτων έχουν αυξήσει την τιμή των βασικών τροφίμων, μειώνοντας δραστικά την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών.

Παλαιστίνιοι συγκεντρώνονται για να λάβουν τρόφιμα από μια φιλανθρωπική κουζίνα, εν μέσω κρίσης πείνας, στην πόλη της Γάζας, στις 28 Ιουλίου 2025.

Η κλιματική κρίση, ένας διαρθρωτικός παράγοντας

Ο τρίτος σημαντικός παράγοντας που έχει εντοπιστεί είναι η κλιματική αλλαγή, η οποία δεν αποτελεί πλέον ένα εξαιρετικό φαινόμενο, αλλά έναν διαρθρωτικό παράγοντα ευπάθειας.

Παρατεταμένες ξηρασίες, ξαφνικές πλημμύρες, κυκλώνες και καύσωνες πλήττουν επανειλημμένα περιοχές των οποίων η γεωργία εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εποχιακές βροχοπτώσεις.

Το Κέρας της Αφρικής είναι η πιο έντονη περίπτωση: μετά από πέντε συνεχόμενες περιόδους ανεπαρκών βροχοπτώσεων, εκατομμύρια κτηνοτρόφοι και αγρότες έχουν χάσει το ζωικό τους κεφάλαιο και τις σοδειές τους, γεγονός που έχει προκαλέσει μαζικές μετακινήσεις πληθυσμών και δραστική αύξηση της εξάρτησης από προγράμματα σίτισης.

Η έκθεση του WFP υπογραμμίζει ότι αυτά τα φαινόμενα, τα οποία εντείνονται από τις διακυμάνσεις που συνδέονται με το El Niño, θα συνεχίσουν να επαναλαμβάνονται.

Σε χώρες όπως το Νότιο Σουδάν, η Σομαλία και η Αιθιοπία, οι ακραίες βροχοπτώσεις που ακολουθούν τις ξηρασίες καταστρέφουν βασικές υποδομές, καταστρέφουν τις καλλιέργειες και μολύνουν βασικές πηγές νερού.

Η Asha Kano Kavi, μια εσωτερικά εκτοπισμένη γυναίκα από το Kadugli, σερβίρει βραστά φύλλα από άγρια φυτά ως φαγητό σε ορφανά παιδιά στο στρατόπεδο Bruam IDP, που βρίσκεται στην περιοχή που ελέγχεται από το Κίνημα Απελευθέρωσης του Λαού του Σουδάν-Βορράς (SPLM-N) στην κομητεία Tobo στα βουνά Nuba, στο Νότιο Κορντοφάν του Σουδάν, στις 22 Ιουνίου 2024. REUTERS

Μια κρίση που επιδεινώνεται από το έλλειμμα ανθρωπιστικής χρηματοδότησης

Ο τέταρτος παράγοντας, και ένας από τους πιο αποφασιστικούς για την κατανόηση της έκτασης του προβλήματος, είναι το τεράστιο έλλειμμα ανθρωπιστικής χρηματοδότησης.

Το WFP έχει προειδοποιήσει ότι τα διαθέσιμα κεφάλαια φέτος θα μπορούσαν να ανέλθουν σε περίπου 6,4 δισεκατομμύρια δολάρια.

Το ποσό αυτό είναι πολύ χαμηλότερο από το απαιτούμενο για τη διατήρηση των παγκόσμιων δραστηριοτήτων του και είναι σαφώς χαμηλότερο από τα προηγούμενα επίπεδα, γεγονός που αναγκάζει το WFP να μειώσει τις μερίδες, να αναστείλει τα προγράμματα διατροφής και να δώσει προτεραιότητα στους πιο ευάλωτους δικαιούχους.

Οι συνέπειες αυτών των περικοπών είναι άμεσες: σε περιοχές όπου οι συγκρούσεις εμποδίζουν την πρόσβαση σε τρόφιμα και οι τοπικές αγορές έχουν καταρρεύσει, η ανθρωπιστική βοήθεια αποτελεί τη μόνη πηγή διαβίωσης.

Εάν η χρηματοδότηση παραμείνει ανεπαρκής, εκατομμύρια άνθρωποι κινδυνεύουν να περάσουν γρήγορα από μια κατάσταση κρίσης σε μια σοβαρή επισιτιστική έκτακτη ανάγκη ή ακόμη και σε συνθήκες που πλησιάζουν τον λιμό.

Η διατροφή ως δείκτης παγκόσμιας σταθερότητας

Η παρούσα έκθεση αποδεικνύει ότι η διατροφή δεν είναι μόνο ένα εγχώριο ζήτημα ή θέμα ατομικών συνηθειών.

Η επισιτιστική ανασφάλεια αποτελεί τόσο σύμπτωμα όσο και αιτία αστάθειας, με επιπτώσεις στη δημόσια υγεία, στη λειτουργία των τοπικών οικονομιών και στις μεταναστευτικές ροές.

Η αλληλεξάρτηση των παγκόσμιων αγορών σημαίνει ότι οι διατροφικές κρίσεις στα δεκαέξι hunger hotspots (κρίσιμα σημεία πείνας) που έχουν εντοπιστεί έχουν αντίκτυπο σε περιοχές πολύ μακριά από αυτά, δημιουργώντας πρόσθετες εντάσεις σε ασταθείς χώρες και σε ευάλωτες οικονομίες.

Παρά τον προειδοποιητικό τόνο, η έκθεση της FAO-WFP καταλήγει στο συμπέρασμα ότι είναι ακόμη δυνατό να αποφευχθεί η μαζική επιδείνωση που προβλέπεται για το 2026. Επισημαίνει ότι η επένδυση σε μέσα διαβίωσης, ανθεκτικότητα και κοινωνική προστασία πριν ο λιμός φτάσει στο αποκορύφωμά του θα είναι «μια έξυπνη επένδυση στην ειρήνη και τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα».

Πηγή: in.gr