ΜΟΝΙΚΑ ΑΡΤΙΝΟΥ

Share

Το παράνομο εμπόριο και η χρήση λαθραίων φυτοφαρμάκων παρουσιάζει ανησυχητική άνοδο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ιδιαίτερα στην Ελλάδα, όπου το πρόβλημα αγγίζει πλέον κρίσιμα επίπεδα. Ολοένα και περισσότεροι αγρότες, πιεσμένοι από τα αυξανόμενα κόστη καλλιέργειας, στρέφονται σε φθηνότερες αλλά απαγορευμένες λύσεις, με σοβαρές συνέπειες τόσο για τη δημόσια υγεία όσο και για το περιβάλλον .

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της ΕΕ, το 14% των φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται στα ευρωπαϊκά χωράφια θεωρούνται παράνομα, αυξημένο από περίπου 10% το 2015.

Ραγδαία αύξηση και δίκτυα διακίνησης

Στην Ελλάδα, η κατάσταση είναι ακόμα πιο δραματική: σε ορισμένες γεωργικές περιοχές το ποσοστό αυτό φτάνει το 25%, σύμφωνα με την Ελληνική Ένωση Προστασίας Φυτών (ΕΣΥΦ). Το 2022, οι ευρωπαϊκές αρχές κατάσχεσαν 2.040 τόνους παράνομων φυτοφαρμάκων – ποσότητα τετραπλάσια συγκριτικά με το 2019, γεγονός που υπογραμμίζει τη διαρκώς αυξανόμενη κλίμακα του φαινομένου .

Η Ελλάδα αποτελεί πύλη εισαγωγής, με τα κυκλώματα λαθρεμπορίου να αξιοποιούν κυρίως χερσαίες διαδρομές από τη Βουλγαρία και θαλάσσιες από την Τουρκία. Η τακτική είναι καλά οργανωμένη: οι αγρότες αγοράζουν με μετρητά, τα χρησιμοποιούν τη νύχτα και καίνε τις συσκευασίες για να εξαφανίσουν τα ίχνη .

Συγκεκριμένες μαρτυρίες και πρόσωπα

Η αμφιλεγόμενη αυτή πρακτική συνοδεύεται από ιστορίες παραγωγών που είτε ενδίδουν είτε αντιστέκονται στην πίεση, αναφέρει ρεπορτάζ του Reuters. Ο Γιώργος Ζείκος, τέταρτης γενιάς μηλοπαραγωγός και επικεφαλής συνεταιρισμού στο χωριό Αγιά, περιγράφει πως έχει δεχτεί προτροπές για χρήση παράνομων φυτοφαρμάκων, όμως επιλέγει να αρνηθεί:

«Για να επιβιώσει, ένας αγρότης πρέπει να γίνει εγκληματίας;» αναρωτιέται για το δίλημμα που αντιμετωπίζουν πολλοί συνάδελφοί του. Την ίδια στιγμή, αρκετοί άλλοι στην περιοχή του παραδέχονται τη χρήση απαγορευμένων σκευασμάτων για να μειώσουν τα έξοδα.

Ένας άλλος αγρότης αμυγδάλων αφηγείται πως κάποτε μετέβη στη Βουλγαρία για να αγοράσει πέντε κουτιά παραποιημένων, παράνομων προϊόντων, τόσο για τον ίδιο όσο και για τους γείτονές του. Σε διαφορετικό χωριό, αγρότης αποκαλύπτει τη δράση ενός τοπικού κυκλώματος με «μεσάζοντες» που προμηθεύονται προϊόντα μέσω άνδρα γνωστού ως «ο Βούλγαρος».

Εμπλεκόμενοι φορείς και ειδικοί

Ο Γιώργος Ποντίκας, πρόεδρος της ΕΣΥΦ (Ελληνική Ένωση Προστασίας Φυτών) δεν συμμερίζεται τους ισχυρισμούς των αγροτών περί ακριβών ή αναποτελεσματικών φυτοφαρμάκων και εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για την ανεπάρκεια των διωκτικών αρχών ως προς την τιμωρία των παραβατών.

Όσον αφορά τις κατασχέσεις, τα προϊόντα αποστέλλονται στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο για ανάλυση. Συχνά φέρουν βουλγαρικές, τουρκικές ή ακόμη και χειρόγραφες ετικέτες.

Πολλά από αυτά μοιάζουν με νόμιμα σκευάσματα, ωστόσο περιέχουν επικίνδυνα υποκατάστατα ή άγνωστους διαλύτες. Η ελληνική νομοθεσία ορίζει ότι μόνο φυτοφάρμακα με ελληνική ετικέτα θεωρούνται νόμιμα.

Σημειώνεται ότι η ΕΕ έχει απαγορεύσει συγκεκριμένες δραστικές ουσίες λόγω κινδύνων για το ήπαρ, τα νεφρά, τους πνεύμονες ή και ως πιθανούς καρκινογόνους. Παρόλα αυτά, αρκετές από αυτές τις ουσίες συνεχίζουν να χρησιμοποιούνται νόμιμα σε χώρες εκτός ΕΕ, όπως οι ΗΠΑ.

Στην Ελλάδα, το 2024 εντοπίστηκαν πάνω από δώδεκα απαγορευμένα φυτοφάρμακα, ορισμένα εξ αυτών απαγορευμένα ήδη από το 2009.

Ο Δημήτρης Κουρέτας, περιφερειάρχης Θεσσαλίας και καθηγητής τοξικολογίας, χαρακτηρίζει στο ρεπορτάζ του Reuters την ανεύρεση αυτή ως ιδιαίτερα ανησυχητική, επισημαίνοντας την ανάγκη για περαιτέρω διερεύνηση των επιπτώσεων των ουσιών στην υγεία.

Ιστορική διάσταση και υγειονομικές συνέπειες

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, πνευμονολόγοι του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας, στη Θεσσαλία, διαπίστωσαν μια σπάνια μορφή πνευμονικής ίνωσης σε καπνιστές που είχαν ταυτόχρονη έκθεση σε φυτοφάρμακα. Το 2006, τα ευρήματά τους, σε συνδυασμό με αντίστοιχη γαλλική έρευνα, οδήγησαν στην αναγνώριση της νόσου ως Συνδυασμένη Πνευμονική Ίνωση και Εμφύσημα (CPFE) .

Παρά τα αυστηρότερα ρυθμιστικά πλαίσια, οι πιέσεις στον κλάδο της γεωργίας και η ατιμωρησία των κυκλωμάτων επιτρέπουν τη διαιώνιση του φαινομένου. Ο Θανάσης Κωστής, αγρότης στη Μεταμόρφωση, συνοψίζει τη σκληρή πραγματικότητα: «Όλα τα φυτοφάρμακα έχουν συνέπειες. Eχω μάσκα, αλλά φέτος δεν την φόρεσα καθόλου».

«Ανησυχητική» είναι και η δήλωση του υπουργού Γεωργίας Κώστα Τσιάρα, που δήλωσε στο Reuters ότι η Ελλάδα εργάζεται για την προστασία της δημόσιας υγείας, τη στήριξη των αγροτών και την προώθηση της ασφαλούς και νόμιμης γεωργικής παραγωγής. «Η καταπολέμηση της παρανομίας αποτελεί προτεραιότητα για εμάς».

Φανταστείτε να μην ήτανε..

Πηγή: tvxs.gr