Ο απολογισμός των θυμάτων από τις δασικές φωτιές αυξήθηκε στους 112 νεκρούς στη Χιλή, ανακοίνωσαν χθες οι αρχές, τονίζοντας πως πυροσβέστες συνεχίζουν τις προσπάθειες να ελέγξουν κάπου σαράντα ενεργές εστίες.

«Πρέπει να πούμε ότι με βάση τις πληροφορίες που λάβαμε από την ιατροδικαστική υπηρεσία, υπάρχουν 112 νεκροί (και) 32 πτώματα έχουν ταυτοποιηθεί», δήλωσε ο Μανουέλ Μονσάλβε για τις φωτιές, εκπρόσωπος του υπουργείου Εσωτερικών της χώρας της Λατινικής Αμερικής, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου.

Ο πρόεδρος της χώρας, Γκάμπριελ Μπόριτς κήρυξε ολόκληρες πόλεις σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, καθώς παράκτιες περιοχές όπως η Βίνια ντελ Μαρ και η Βαλπαραΐσο έχουν «πνιγεί» στον καπνό. Οι κάτοικοι που ζούσαν σε κεντρικές περιοχές αναγκάστηκαν επίσης να εκκενώσουν τα σπίτια τους. Μιλώντας σε συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε μετά από επίσκεψη στις πληγείσες περιοχές την Κυριακή (4/2), ο Μπόριτς εξέφρασε τον φόβο ότι ο αριθμός των νεκρών θα «αυξηθεί σημαντικά».

Ιδιαίτερα πλήττονται οι επαρχίες Μάργα Μάργα και Βαλπαραΐσο, στις οποίες επιβλήθηκε μερική απαγόρευση της κυκλοφορίας για να διευκολυνθεί το έργο της πυρόσβεσης.

Περισσότερα από 90 μέτωπα μαίνονταν σε όλη τη χώρα, έχοντας κάψει ως τώρα πάνω από 400.000 στρέμματα. Υπό έλεγχο έχουν τεθεί 50 πυρκαγιές. Δεκάδες άνθρωποι στην περιοχή του Βαλπαραΐσο θεωρούνται αγνοούμενοι. Στην ίδια περιοχή οι πυρκαγιές έχουν προκαλέσει ζημιές σε 1.100 κατοικίες. Μέχρι στιγμής ένας άνθρωπος έχει συλληφθεί σε σχέση με τις πυρκαγιές, ανέφερε το CNN.

Οι επιστήμονες λένε ότι η κλιματική αλλαγή και το καιρικό φαινόμενο Ελ Νίνιο είναι οι κινητήριες δυνάμεις πίσω από έναν όλο και πιο θερμό πλανήτη, καθιστώντας γεγονότα όπως οι καύσωνες και οι πυρκαγιές πιο πιθανά.

Συνολικά 1.726.260 στρέμματα αγροτοδασικών εκτάσεων έχουν γίνει στάχτη στην Ελλάδα φέτος, τουλάχιστον μέχρι και τις 2 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με την έκθεση του Ανδριανού Γκουρμπάτση για τις φωτιές του 2023.

Στον Έβρο, χαρακτηριστικά, έως και τις 2 Σεπτεμβρίου ο αριθμός των στρεμμάτων που έχουν καεί ανέρχεται στα 910.000.

Ο «μαύρος» απολογισμός των πυρκαγιών, που υπογράφει ο αντιστράτηγος - υπαρχηγός του Πυροσβεστικού Σώματος, ε.α. και δικαστικός πραγματογνώμονας, έως την 31η Αυγούστου ανέρχεται σε 28 νεκρούς.

Παράλληλα, από τις 8.511 αγροτοδασικές πυρκαγιές που καταγράφηκαν φέτος, συνελήφθησαν από τον διωκτικό μηχανισμό, στα όρια του αυτοφώρου, συνολικά 162 εμπρηστές κατηγορούμενοι είτε για τα αδικήματα του εμπρησμού ή εμπρησμού δάσους με δόλο ή από αμέλεια, ποσοστό 1,9%.

Η έκθεση και τα θλιβερά στοιχεία

I. ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ - ΚΑΜΕΝΕΣ ΕΚΤΑΣΕΙΣ

Παρήλθε το πρώτο τετράμηνο της τρέχουσας αντιπυρικής περιόδου 2023 και κρίνεται σκόπιμο να γίνει ένας απολογισμός για τις δασικές πυρκαγιές έως και την 2α Σεπτεμβρίου 2023.

Αναλυτικότερα, λοιπόν, από την 1η Ιανουαρίου έως και την 31η Αυγούστου 2023 έλαβαν χώρα στην επικράτεια συνολικά 8.511 αγροτοδασικές πυρκαγιές, από τις οποίες αποτεφρώθηκαν στην επικράτεια συνολικά 1.726.260 στρέμματα αγροτοδασικών εκτάσεων. Είναι γεγονός ότι έως την 15η Ιουλίου οι καμένες εκτάσεις ήταν μόνον 7.290 στρέμματα.

Έκτοτε και συγκεκριμένα τις 22/7/2023 ανήλθαν σε 372.910 στρέμματα, ήτοι υπήρξε αύξηση 365.620 στρεμμάτων, 5.015%. Ακολούθως στις 29/7/2023 τα καμένα στρέμματα ανήλθαν σε 526.820 στρέμματα, ήτοι υπήρξε αύξηση 153.910 στρεμμάτων, 41,3%.

Στη συνέχεια οι καμένες εκτάσεις από την ως άνω ημερομηνία έως τις 12/8/2023 αυξήθηκαν ελάχιστα, δηλαδή μόνον 870 στρέμματα, όταν στις 19/8/2023 εκτοξεύθηκαν σε 1.481.710 στρέμματα, ήτοι αύξηση κατά 945.020 στρέμματα, 270,8%.

Τέλος, σημειώνεται μεγάλη αύξηση καμένων εκτάσεων, 244.550 στρέμματα κατά το διάστημα από την 19/8/2023 έως και 2/9/2023, ποσοστό 16,5%, προφανώς λόγω κυρίως της πυρκαγιάς στον Έβρο, η οποία ακόμη εξαπλώνεται.

ΙΙ. ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Συνεχίζοντας την ανάλυση των καμένων εκτάσεων σημειώνεται ότι ο συνολικός αριθμός των καμένων εκτάσεων των κρατών της ΕΕ έως 2/9/2023, που καταγράφεται από το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφόρησης για Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS), ανέρχεται σε 4.118.140 στρέμματα, ενώ ο ετήσιος μέσος αριθμός των καμένων εκτάσεων κατά το διάστημα των ετών (2006-22) είναι 2.894210 στρέμματα, ήτοι παρατηρείται αύξηση καμένων εκτάσεων σε ποσοστό 142,3%.

Εξάλλου και ο συνολικός αριθμός των μεγαλύτερων (>300 στρέμματα) δασικών πυρκαγιών ανέρχεται σε 1.230, ενώ ο ετήσιος μέσος αριθμός των πυρκαγιών κατά το ίδιο ως άνω διάστημα (2006-22) είναι 827, ήτοι παρατηρείται αύξηση σε ποσοστό 48,7%.

Η Ελλάδα, καταγράφοντας -όπως ήδη προαναφέρθηκε- 1.726.260 καμένα στρέμματα, δηλαδή ποσοστό 41,9% της συνολικής καμένης έκτασης στα κράτη της ΕΕ, κατατάσσεται στην 1η θέση μεταξύ τόσο των κρατών της ΕΕ και γενικώς της Ευρώπης, όσο και των 20 κρατών της Μεσογείου.

Στις επόμενες θέσεις και πιο συγκεκριμένα στη 2η θέση κατατάσσεται η Ισπανία με 846.290 στρέμματα, στην 3η θέση η Ουκρανία με 784.330 στρέμματα κ.λπ. Η συνολική καμένη έκταση των 1.726.260 στρεμμάτων το 2023, είναι αυξημένη σε ποσοστό 420% συγκριτικά με τον μέσο ετήσιο αριθμό καμένων εκτάσεων κατά τα έτη (2006-22) που είναι 410.930 στρέμματα, δηλαδή τετραπλασιάστηκε.

Ο αριθμός των μεγαλύτερων πυρκαγιών (>300 στρέμματα), οι οποίες ευθύνονται για τις συνολικά καμένες εκτάσεις των 1.726.260 στρεμμάτων που καταγράφονται έως τις 2/9/2023 είναι 47, ενώ ο μέσος ετήσιος αριθμός πυρκαγιών κατά τα έτη (2006-22) είναι 44, αύξηση 6,8%.

Οι πυρκαγιές στην Ελλάδα είναι για το 2023 ιδιαίτερα καταστροφικές. Και τούτο γιατί η Ελλάδα κατατάσσεται στην 1η θέση μεταξύ των κρατών της ΕΕ και γενικότερα της Ευρώπης αλλά και μεταξύ των κρατών της Μέσης Ανατολής και Β. Αφρικής ως προς την δριμύτητα των πυρκαγιών. Πιο αναλυτικά ο μέσος όρος καμένων εκτάσεων ανά πυρκαγιά είναι 36.728 στρέμματα. Στη 2η θέση κατατάσσεται η Αλγερία με 8.994 καμένα στρέμματα ανά πυρκαγιά και στην 3η θέση είναι η Συρία με 6.053 καμένα στρέμματα ανά πυρκαγιά.

Μια συγκριτική αξιολόγηση των πυρκαγιών και καμένων εκτάσεων κατά τα έτη (2007-23) για το διάστημα από την 1η Ιανουαρίου έως τις 2 Σεπτεμβρίου καθενός εκ των ετών αυτών στην Ελλάδα παρατηρούνται τα εξής στοιχεία: Το έτος 2007 καταγράφηκαν τα περισσότερα καμένα στρέμματα κατά τα 17 έτη και ακολούθως είναι τα έτη 2023 και 2021. Αντίθετα, τα τρία πρώτα έτη που καταγράφηκαν οι περισσότερες μεγάλες δασικές πυρκαγιές (>300 στρέμματα) είναι το 2007, 2020 και 2021, Το 2023 κατατάσσεται στην 10η θέση μεταξύ των 17 τελευταίων ετών.

Ενώ λοιπόν το 2023 σημειώθηκε μικρότερος αριθμός πυρκαγιών συγκριτικά με το 2022, 28,8%, το 2021, 44,7%, το 2020, 87,2% και το 2019, 11,3%, αντίθετα αυξήθηκε ο αριθμός των καμένων εκτάσεων των ως άνω ετών ως εξής: το 2022, 668%, το 2021, 32%, το 2020, 1057,4% και το 2019, 1.508%.

Ο μήνας με τις περισσότερες πυρκαγιές στην Ελλάδα είναι ο Ιούλιος με 1.508 πυρκαγιές και ακολουθούν ο Φεβρουάριος με 1.490 και ο Αύγουστος με 1.430 πυρκαγιές.

Εξάλλου από τις 47 μεγαλύτερες (>300 στρέμματα) πυρκαγιές από τον συνολικό αριθμό των 8.511 έως την 31.08.2023 οι 14 πιο καταστροφικές είναι οι εξής:

• 17 Ιουλίου 2023 - Ν. Κουβαράς Αττικής (38.692) στρέμματα
• 17 Ιουλίου 2023 - Δερβενοχώρια (Πάνακτο) - Μάνδρα (117.087) στρέμματα
• 17 Ιουλίου 2023 - Λουτράκι (Καλιθέα) (11.962) στρέμματα
• 18 Ιουλίου 2023 - Ρόδος (176.287) στρέμματα
• 23 Ιουλίου 2023 - Καρυστία Εύβοιας (17.087) στρέμματα
• 23 Ιουλίου 2023 - Διακοπτό Αχαίας (19.683) στρέμματα
• 23 Ιουλίου 2023 - Β/Α Κέρκυρα (21.771) στρέμματα
• 26 Ιουλίου 2023 - Βελεστίνο Μαγνησίας (82.643) στρέμματα
• 19 Αυγούστου 2023 - Φυλή / Πάρνηθα (61.931) στρέμματα
• 19 & 21 Αυγούστου 2023 (Αλεξανδρούπολη και Δαδιά) Έβρου (812.607) στρέμματα. Και ήδη μέχρι 02.09.2023 έχει εκτοξευτεί στα 910.000 στρέμματα.
• 21 & 22 Αυγούστου 2023 - Βοιωτία (Πρόδρος & Κυριάκι) (81.585) στρέμματα
• 21 Αυγούστου 2023 - Ροδόπη /Τ.Κ. Σώστη (24.822) στρέμματα
• 22 Αυγούστου 2023 - Θήβα / Υλίκη (16.110) στρέμματα
• 26 Αυγούστου 2023 - Άνδρος (11.910) στρέμματα

Στην Ελλάδα το 2023 διαπιστώνεται η μεγαλύτερη αύξηση των καμένων εκτάσεων από όλα τα κράτη της Μεσογείου συγκριτικά με τον μέσο αριθμό καμένων εκτάσεων κατά τα έτη (2006 -2022), η οποία ανέρχεται σε ποσοστό +320%, όταν στην Ισπανία είναι +25%, στην Ιταλία είναι 34,8%, στην Γαλλία είναι +83%, ενώ στην Πορτογαλία παρατηρείται μείωση των καμένων εκτάσεων (-54,8%), στην Τουρκία μείωση (-33%), στην Αλγερία μείωση (-16,6%) και στην Συρία μείωση (-40,8%).

III. ΘΑΝΑΤΟΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ

Επίσης, κατά το 2023 και πιο συγκεκριμένα έως τις 31/8/2023 έχασαν τη ζωή τους από τις πυρκαγιές 28 άτομα. Πιο συγκεκριμένα:

α) 2 πιλότοι - αξιωματικοί της Π.Α. από τη πτώση του Α/Φ CL – 215 (1055) στο Πλατανιστό του Δήμου Καρύστου που μετείχε την 25.7.2023 σε επιχείρηση αεροπυρόσβεσης καθώς και β) 26 ιδιώτες. Από τα 26 θύματα οι 20 ήταν μετανάστες που απανθρακώθηκαν τα 18 στον Άβαντα και τα 2 στη Λευκίμη Έβρου. Επίσης έχασαν τη ζωή τους 1 άνδρας (κτηνοτρόφος) στην ίδια ως άνω πυρκαγιά της Καρυστίας, 2 άτομα στην πυρκαγιά του Βελεστίνου Μαγνησίας και πιο συγκεκριμένα 1 άνδρας (κτηνοτρόφος) στον Άγιο Γεώργιο Φερών και 1 γυναίκα σε τροχόσπιτο στο Χοροστάσι), 1 κτηνοτρόφος στον Πρόδρομο Βοιωτίας, 1 εθελοντής πυροσβέστης στη Ρόδο και 1 μελισσοκόμος στην Τιθωρέα Φθιώτιδας.

IV.- ΣΥΛΛΗΦΘΕΝΤΕΣ ΕΜΠΡΗΣΤΕΣ

Από τον προαναφερόμενο συνολικό αριθμό των 8.511 αγροτοδασικών πυρκαγιών συνελήφθησαν από το διωκτικό μηχανισμό στα όρια του αυτοφώρου συνολικά 162 εμπρηστές κατηγορούμενοι είτε για τα αδικήματα του εμπρησμού ή εμπρησμού δάσους με δόλο ή από αμέλεια, ποσοστό 1,9%. Από τον ως άνω αριθμό εμπρηστών, οι 122 εμπρηστές αφορούν αδίκημα εμπρησμού ή εμπρησμού δάσους από αμέλεια, ποσοστό 75,3% και οι 40, για εμπρησμό με πρόθεση, ποσοστό 24,7%. Δηλαδή, στους 4 εμπρηστές οι 3 είναι από αμέλεια και 1 με πρόθεση.

Ωστόσο, από τον συνολικό αριθμό των 162 συλληφθέντων εμπρηστών, μόνον οι 53 φέρονται να είναι κατηγορούμενοι για εμπρησμό δάσους (με πρόθεση ή από αμέλεια). Από τον αριθμό αυτό, οι 31 κατηγορούνται για εμπρησμό από αμέλεια, ποσοστό 58,5% και οι 22 με πρόθεση, ποσοστό 41,5%. Δηλαδή στους 5 εμπρηστές δάσους οι 3 είναι από αμέλεια και οι 2 με πρόθεση.

Από τον συνολικό αριθμό των συλληφθέντων εμπρηστών αποφασίστηκε η προσωρινή τους κράτηση για 7 δράστες (ένας εξ αυτών είναι εποχικός πυροσβέστης στην ΠΥ Κεφαλλονιάς, όχι πρωτοφανές περιστατικό με άτομα που απασχολούνται επαγγελματικά ή εθελοντικά απασχολούμενα στο ΠΣ με τη δασοπυρόσβεση). Επίσης εκ των εμπρηστών 3 εμφάνιζαν χαρακτηριστικά πυρομανούς εμπρηστής και άλλοι 3 εμφάνιζαν ψυχιατρικά ή ψυχολογικά προβλήματα.

V. ΣYΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

• Η Ελλάδα το 2023 κατατάσσεται στην 1η θέση μεταξύ των κρατών της ΕΕ και γενικότερα της Ευρώπης αλλά και μεταξύ των κρατών της Μέσης Ανατολής και Β. Αφρικής με τις περισσότερες καμένες εκτάσεις. Ειδικότερα καταγράφονται 1.726.260 καμένα στρέμματα, παρόλο που ο αριθμός των μεγάλων (άνω > 300 στρέμματα) είναι μικρός και συγκεκριμένα 47. Ο αριθμός των καμένων εκτάσεων είναι υπέρ-τετραπλάσιος του ετήσιου μέσου αριθμού των καμένων εκτάσεων κατά τα έτη (2006-22), ο οποίος είναι 410.930 στρέμματα.
• Η μεγαλύτερη στην ΕΕ αλλά και την ελληνική ιστορία σε καμένη έκταση πυρκαγιά είναι στον Έβρο, η οποία έχει κάψει από τη 19η Αυγούστου έως και τις 2/9/2023 συνολικά 812.607 στρέμματα
• Η Ελλάδα το 2023 κατατάσσεται στην 1η θέση μεταξύ των κρατών της ΕΕ και γενικότερα της Ευρώπης αλλά και μεταξύ των κρατών της Μέσης Ανατολής και Β. Αφρικής ως προς την δριμύτητα των πυρκαγιών. Πιο αναλυτικά ο μέσος όρος καμένων εκτάσεων ανά πυρκαγιά είναι 36.728 στρέμματα.
• Η δριμύτητα (καταστροφικότητα) των πυρκαγιών κατά το έτος 2023 είναι η μεγαλύτερη από το 2007. Πιο συγκεκριμένα ο μέσος ετήσιος αριθμός καμένων εκτάσεων από τις πυρκαγιές είναι 36.728 στρέμματα.
• Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 1η θέση των 20 κρατών της Μεσογείου με την μεγαλύτερη αύξηση καμένων εκτάσεων κατά το 2023 συγκριτικά με τον μέσο ετήσιο αριθμό καμένων εκτάσεων κατά τα έτη (2006-22). Πιο συγκεκριμένα διαπιστώνεται η μεγαλύτερη αύξηση καμένων εκτάσεων από τα 20 κράτη της Μεσογείου, σε ποσοστό 320%.
• Ο αριθμός των πυρκαγιών το 2023 αυξήθηκε συγκριτικά με τον ετήσιο μέσο αριθμό πυρκαγιών κατά τα έτη (2006-22) σε ποσοστό 6,8%.

Αναλυτικά η έρευνα και τα διαγράμματα εδώ

Πηγή: ethnos.gr

Επικαιροποιημένη ανάλυση των καμένων εκτάσεων από τις δασικές πυρκαγιές των τελευταίων επτά ετών (2017-σήμερα) στην Περιφέρεια Αττικής έκανε το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών όπου τα αποτελέσματα είναι αποκαρδιωτικά, καθώς έχει καεί μέσα σε 7 χρόνια περίπου το 1/3 των δασών της Αττικής.

Σύμφωνα με το meteo.gr, από το 2017 μέχρι και τις 25 Αυγούστου 2023, 12 μεγάλες πυρκαγιές έχουν κάψει περισσότερα από 600.000 στρέμματα σύμφωνα με τις αναφορές από την Υπηρεσία Ταχείας Χαρτογράφησης Copernicus και το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS). Η περίμετρος των καμένων εκτάσεων δίνεται στο χάρτη που ακολουθεί.

Περίμετρος των καμένων εκτάσεων στην Περιφέρεια Αττικής από το 2017 ως σήμερα. Με κόκκινο σημειώνονται οι εκτάσεις που έχουν καεί το 2023 (ως τις 25/8) και με κίτρινα και πορτοκαλί χρώματα οι εκτάσεις που κάηκαν τα προηγούμενα 7 έτη. Με γκρι χρώμα σημειώνεται η ευρύτερη περιοχή του λεκανοπεδίου Αττικής.

Δηλαδή, μόνο τα τελευταία τρία χρόνια σε στάχτη μετατράπηκαν πάνω από 500.000 στρέμματα.

Ακολουθούν οι συνολικές καμένες εκτάσεις κατά τα έτη 2017-2023 στην περιοχή της Αττικής.

Η συνολική επιφάνεια της Περιφέρειας Αττικής (χωρίς την περιοχή της Τροιζηνίας, των νησιών και του Λεκανοπεδίου) είναι 2.500.000 στρέμματα, οπότε τα τελευταία 7 έτη το 25% της συνολικής επιφάνειας έχει καεί από δασικές πυρκαγιές.

Στην Περιφέρεια Αττικής η επιφάνεια των δασικών εκτάσεων είναι περίπου 1.230.000 στρέμματα και τα τελευταία 7 χρόνια έχουν καεί 405.000 στρέμματα δάσους, δηλαδή το 33% της επιφάνειας των δασών.

Όπως σημειώνει το meteo.gr, τα παραπάνω ανησυχητικά στοιχεία για την Αττική υπογραμμίζουν την ανάγκη συνολικού επαναπροσδιορισμού της στρατηγικής διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας.

Η διαχείριση των δασικών πυρκαγιών απαιτεί μία ολοκληρωμένη προσέγγιση που θα ενσωματώνει γνώση αιχμής από διαφορετικές επιστήμες, μεταξύ αυτών και η πυρομετεωρολογία. Είναι χαρακτηριστικό πως η εκδήλωση ακραίων δασικών πυρκαγιών περιλαμβάνει τη σύζευξη, την αλληλεπίδραση φωτιάς και ατμόσφαιρας, οπότε είναι αδύνατο να χαραχθεί οποιαδήποτε στρατηγική διαχείρισης δίχως την ενεργό συνεισφορά της μετεωρολογικής γνώσης.

Επιπροσθέτως, όπως αναφέρει το meteo.gr, οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες καθορίζουν εάν και πότε τα δασικά καύσιμα θα καταστούν εύφλεκτα, επηρεάζοντας επίσης τα χαρακτηριστικά της εξάπλωσης και της συμπεριφοράς της φωτιάς.

Τους 93 έφθασαν οι νεκροί από τις πυρκαγιές στη Χαβάη, σύμφωνα με νεότερο απολογισμό που έδωσαν στη δημοσιότητα οι αρχές της κομητείας Μάουι, με τον συνολικό αριθμό να αναμένεται να αυξηθεί καθώς συνεχίζονται οι έρευνες σε ό,τι έχει απομείνει από την ιστορική πόλη Λαχέινα.

Ο κυβερνήτης της Χαβάης Τζος Γκριν προειδοποίησε σε συνέντευξη Τύπου χθες το απόγευμα (τοπική ώρα) ότι ο αριθμός των νεκρών θα συνεχίσει να αυξάνεται καθώς εντοπίζονται περισσότερα θύματα. Οι σκύλοι που έχουν εκπαιδευθεί στον εντοπισμό πτωμάτων έχουν καλύψει μόνο το 3% της περιοχής των ερευνών, δήλωσε ο αρχηγός της αστυνομίας του Μάουι Τζον Πελετίερ.

Δραματικές ώρες βιώνουν τις τελευταίες μέρες οι άνθρωποι στη Χαβάη, όπου από τις φονικές πυρκαγιές, έχασαν τη ζωή τους, τουλάχιστον 55 άνθρωποι, 1.000 αγνοούνται και χιλιάδες  άλλοι έμειναν άστεγοι, ενώ η πόλη  Λαχάινα στο νησί Μάουι, έχει καταστραφεί σχεδόν ολοσχερώς.

Η πυρκαγιά κοντά στην πόλη αυτή, που αρχικά είχε περιοριστεί φούντωσε ξανά, με κατοίκους να καταγγέλλουν ότι δεν έλαβαν εντολές εκκένωσης, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το αν οι αρχές είχαν ενεργήσει με αρκετή ταχύτητα, όπως τονίζεται σε ρεπορτάζ των New York Times .

Η πυρκαγιά ξέσπασε σε θάμνους για πρώτη φορά νωρίς την Τρίτη και αρχικά οι αξιωματούχοι της κομητείας Μάουι διέταξαν εκκενώσεις στην ανατολική άκρη της πόλης κοντά σε ένα σχολείο.

Μέσα σε λίγες ώρες όμως, οι αξιωματούχοι ανακοίνωσαν μέσω Facebook στον ιστότοπο της κομητείας ότι η πυρκαγιά είχε «περιοριστεί στο 100%». Και για τις επόμενες ώρες, ενώ η Υπηρεσία Διαχείρισης Εκτάκτων Αναγκών της κομητείας προειδοποίησε τον κόσμο να μείνει μακριά από αρκετούς αποκλεισμένους δρόμους, φαίνεται ότι δεν υπήρξαν περαιτέρω εντολές εκκένωσης.

«Σχεδόν αδύνατο»

Μόνο όταν η πυρκαγιά εξαπλώθηκε γρήγορα στη Λαχάινα, αναζωπυρωμένη από ισχυρούς ανέμους, οι αξιωματούχοι διέταξαν περισσότερες εκκενώσεις, σύμφωνα με δηλώσεις που αναρτήθηκαν στον ιστότοπο της κομητείας και σε λογαριασμούς στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αλλά μέχρι τότε, το απόγευμα, κάποιοι άνθρωποι είχαν ήδη αποφύγει τις φλόγες και τον πυκνό καπνό καθώς έκαναν προσπάθειες της τελευταίας στιγμής για να φτάσουν σε ασφαλές σημείο, ενώ πολλοί κάτοικοι δήλωσαν ότι δεν έλαβαν ποτέ καμία ειδοποίηση.

Πολλοί περιέγραψαν οδυνηρές διαφυγές ενώ βίντεο δείχνουν ανθρώπους να πηδούν στη θάλασσα για να σωθούν.

Σε συνέντευξη Τύπου το βράδυ της Πέμπτης, ο επικεφαλής της πυροσβεστικής, Μπράντφορντ Βεντούρα, δήλωσε ότι η πυρκαγιά κινήθηκε τόσο γρήγορα που ήταν «σχεδόν αδύνατο» για τους αξιωματούχους διαχείρισης έκτακτης ανάγκης να στείλουν εγκαίρως εντολές εκκένωσης.

Συγκλονιστικές μαρτυρίες

Οι μαρτυρίες είναι συγκλονιστικές.

Ερωτηθείς αν είχε προειδοποιηθεί για τη φωτιά, ένας κάτοικος της Λαχάινα, ο Μαρκ Στεφλ, ήταν ευθύς. «Όχι, διάολε», είπε ο κ. Στεφλ, ο οποίος ανέφερε ότι έφυγε με τη σύζυγό του όταν είδαν φλόγες περίπου 500 μέτρα από το σπίτι τους. Είπε ότι η φωτιά τούς πλησίασε γρήγορα, καθώς οδηγούσαν μέσα από πυκνό μαύρο καπνό -και τελικά έφτασαν στην ασφάλεια. «Κανείς δεν το περίμενε αυτό», είπε. 

Η Κλερ Κεντ, η οποία εργάζεται στη Λαχάινα και βγάζει τουρίστες με σκάφος στα ανοιχτά της ακτής, δήλωσε ότι άρχισε να πανικοβάλλεται γύρω στις 3:30 μ.μ. όταν είδε ένα σύννεφο μαύρου καπνού να υψώνεται και άκουσε μια έκρηξη. Ένας γείτονας της είπε ότι τρία κοντινά βενζινάδικα είχαν πάρει φωτιά και την προέτρεψε να ετοιμάσει μια βαλίτσα για να φύγει. Καθώς η ίδια και αρκετοί φίλοι της προσπαθούσαν να φύγουν από την πόλη, είπε, είδε ανθρώπους να προσπαθούν να διαφύγουν με τα πόδια, μερικοί κρατώντας παιδιά.

Ακόμη και τότε, είπε η κ. Κεντ, δεν είχε ακόμη ειδοποιηθεί για την ανάγκη εκκένωσης – εκτός από έναν άνδρα χωρίς μπλούζα σε ποδήλατο κατά μήκος του δρόμου που φώναζε: «Πρέπει να βγείτε έξω!».

Αυτό ήταν ό,τι πιο κοντινό σε προειδοποίηση», είπε η κ. Κεντ, 26 ετών, η οποία τελικά έφτασε στην ασφάλεια του σπιτιού ενός φίλου της, περίπου 25 μίλια μακριά. «Δεν υπήρχαν αστυνομικοί με μεγάφωνα που να λένε στον κόσμο ότι πρέπει να εκκενώσετε».

«Εβρεχε φωτιά»

Ωστόσο, ορισμένοι κάτοικοι δήλωσαν ότι είχαν λάβει ειδοποίηση εκκένωσης έκτακτης ανάγκης, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με το γιατί οι ειδοποιήσεις δεν έφτασαν σε περισσότερους ανθρώπους που κινδύνευαν, αναφέρουν οι ΝΥΤ.

Η ειδοποίηση, η οποία εμφανίστηκε με κόκκινο κείμενο σε λευκό φόντο, ήχησε δυνατά τρεις φορές, σε αντίθεση με οποιονδήποτε άλλο θόρυβο είχε ακούσει ο κ. Κάντγουορθ από το τηλέφωνό του στο παρελθόν. «Κάτι σαν πυροσβεστικό όχημα», είπε. Αφού άνοιξε το τηλέφωνό του για να διαβάσει το μήνυμα, αυτό εξαφανίστηκε, είπε, αλλά ήταν αρκετό για να τους κάνει να εγκαταλείψουν την πόλη.

Ο δήμαρχος του Μάουι, Ρίτσαρντ T. Μπίσεν Jr., δήλωσε ότι είχαν εκδοθεί εντολές εκκένωσης για τις «πληγείσες περιοχές», συμπεριλαμβανομένης της Λαχάινα, αλλά απέφυγε να εξηγήσει γιατί άλλοι άνθρωποι δεν τις έλαβαν. Παραδέχθηκε πάντως ότι σε ορισμένους ανθρώπους -ιδιαίτερα σε ανθρώπους σε ξενοδοχεία,  ειπώθηκε να καταφύγουν στον τόπο τους για να αποφύγουν την απόφραξη των δρόμων. Μια ειδοποίηση στην ιστοσελίδα της κομητείας στις 4:45 μ.μ. ανέφερε ότι «οι άνθρωποι στη δυτική πλευρά» του Μάουι -όπου βρίσκεται η Λαχάινα- «συνιστάται να καταφύγουν στη θέση τους, εκτός αν διαταχθούν εκκενώσεις». 

Ένας άλλος κάτοικος, ο Ερνέστο Περέζ, 42 ετών, δήλωσε ότι με μια σοβαρή πυρκαγιά σε θάμνους που είχε αναφερθεί, είχε κρατήσει τα αυτιά του ανοιχτά την Τρίτη σε περίπτωση που οι σειρήνες έκτακτης ανάγκης του νησιού χτυπούσαν. Δεν το έκαναν ποτέ, αλλά πριν το καταλάβει, μια ισχυρή ριπή ανέμου σκέπασε την πολυκατοικία του με πυκνό καπνό γύρω στις 5 μ.μ

Ο κ. Περέζ πήρε τη μητέρα του και τις τέσσερις κόρες του και μπήκαν στο φορτηγάκι του. Πίσω τους, είπε, το κτίριο είχε πάρει φωτιά. Ο κ. Περέζ απομακρύνθηκε όσο πιο γρήγορα μπορούσε, κάνοντας ελιγμούς γύρω από τους αποκλεισμένους δρόμους.

«Βασικά έβρεχε φωτιά», είπε ο κ. Περέζ. «Παντού».

Η Ρόμπι Γουέαρς, η οποία ζει στη Λαχάινα εδώ και δεκαετίες, δήλωσε ότι η μόνη προειδοποίηση που έλαβε ήταν από κάποιον -δεν ήταν σαφές ποιος ήταν- που φώναζε από ένα κινούμενο όχημα
που περνούσε από το σπίτι της. Έφυγε καθώς είδε τον ουρανό να σκοτεινιάζει και να γεμίζει με καπνό.

Μάχη για την αναζήτηση επιζώντων μέσα στις στάχτες, δίνουν πλέον τα σωστικά συνεργεία στη νήσο Μάουι της Χαβάης η οποία βρέθηκε αντιμέτωπη με τον δικό της – πρωτοφανή για τα δεδομένα της περιοχής – πύρινο εφιάλτη τα τελευταία 24ωρα.

Η πύρινη επέλαση ξεκίνησε ουσιαστικά το βράδυ της περασμένης Τρίτης, όταν ισχυροί άνεμοι, «προερχόμενοι» από τον τυφώνα Ντόρα, άρχισαν να «συνδαυλίζουν» τη φωτιά η οποία μέσα σε λίγες ώρες εξαπλώθηκε κατά τρόπο σαρωτικό κάνοντας στάχτη τεράστιες εκτάσεις αλλά και πολλά κτήρια.

Σημειώνεται ότι τυφώνας Ντόρα δεν πέρασε από τη Χαβάη αλλά και από περιοχές εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά, στον Ειρηνικό Ωκεανό. Παρά τη γεωγραφική απόσταση ωστόσο, είχε τελικώς καταστροφική επίδραση στην εξέλιξη της πυρκαγιάς.

Έως και σήμερα το απόγευμα (ώρα Ελλάδας), συνολικά 36 άτομα είχαν χάσει τη ζωή τους σύμφωνα με τον επίσημο απολογισμό (με τον αριθμό των νεκρών να εκτιμάται ότι θα αυξηθεί), ενώ μόνο από τη νήσο Μάουι χρειάστηκε να απομακρυνθούν πάνω από 11.000 τουρίστες.

Στην προσπάθειά τους να γλιτώσουν από τις φλόγες, πολλοί ήταν εκείνοι που κινήθηκαν προς τις ακτές και που τελικώς διασώθηκαν δια θαλάσσης από την ακτοφυλακή των ΗΠΑ.

Οι επιχειρήσεις εκκένωσης συνεχίζονται σήμερα, με τις αερογραμμές Southwest Airlines να αυξάνουν τις πτήσεις τους προς και από τη Χαβάη και τα λεωφορεία να μεταφέρουν αδιάκοπα πολίτες – τουρίστες και όχι μόνο – στο Αεροδρόμιο Καχουλούι του Μάουι.  

Η πόλη Λαχάινα στις δυτικές ακτές της νήσου Μάουι στη Χαβάη ήταν άλλοτε η «βασιλική πρωτεύουσα» της περιοχής. «Η Λαχάινα, η κατεστραμμένη πόλη στο Μάουι, φιλοξενεί “θησαυρούς” της χαβανέζικης ιστορίας», σύμφωνα με τους New York Times, και υπάρχουν πια φόβοι ότι κάποια από τα ιστορικά κτήρια αυτής της περιοχής έχουν καταστραφεί ολοσχερώς από τις πυρκαγιές. Ο λόγος για κτήρια τα οποία έχουν, ή μάλλον είχαν, πίσω τους ιστορία αιώνων.

Ενισχυμένες από τους ανέμους, οι φλόγες πέρασαν από τα κοντινά λιβάδια στην ιστορική τουριστική πόλη μεγάλο μέρος της οποίας κατέκαψαν. 

Το παλαιό δικαστήριο και το μουσείο είναι μόνο κάποια από τα κτήρια τα οποία υπέστησαν φθορές. «Αυτό είναι ό,τι πιο καταστροφικό έχει συμβεί σε αυτήν την πόλη σε ολόκληρη την ιστορία της», δηλώνει στους Τάιμς της Νέας Υόρκης η Τ. Μόρισον, εκτελεστική διευθύντρια του ιδρύματος «Lahaina Restoration Foundation».   

«Οι πυρκαγιές έχουν γίνει πιο έντονες και περισσότερο συχνές στην αμερικανική Δύση λόγω της κλιματικής αλλαγής», σημειώνουν, από την πλευρά τους, οι New York Times, αναζητώντας τις αιτίες πίσω τα καταστροφικά φαινόμενα των περασμένων ημερών.

Σύμφωνα πάντως με την αμερικανική Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία, ειδικά στην περίπτωση της Χαβάης οι φωτιές «πυροδοτήθηκαν από έναν συνδυασμό ξηρής βλάστησης, ισχυρών ανέμων και χαμηλής υγρασίας».

Με πληροφορίες από the New York Times, Reuters

Σαρωτική είναι καταστροφή από τις πυρκαγιές στη Χαβάη και στο νησί Μάουι, όπου τουλάχιστον 36 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, δεκάδες τραυματίστηκαν ενώ καταστράφηκαν πάνω από 270 κτίρια, κατοικίες και επιχειρήσεις, αλλά και αυτοκίνητα. Χιλιάδες κατοικίες παραμένουν χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα, δεν λειτουργούν οι τηλεφωνικές υπηρεσίες. 

Από την πυρκαγιά καταστράφηκε μεγάλο μέρος της Λαχάινα, της ιστορικής πόλης της Χαβάης και πρωτεύουσας του πάλε ποτέ βασιλείου της Χαβάης. Οι κάτοικοι της πόλης βουτούσαν στη θάλασσα για να σωθούν και τους διέσωζαν σκάφη της ακτοφυλακής.

Σύμφωνα με αξιωματούχους, τουλάχιστον 20 από τους τραυματίες νοσηλεύονται με σοβαρά εγκαύματα ή λόγω εισπνοής καπνού, ενώ εξέφρασαν φόβους ότι ο αριθμός των νεκρών μπορεί να αυξηθεί. Όπως είπαν, η πυρκαγιά που εξαπλώθηκε με μεγάλη ταχύτητα εξαιτίας των ριπών ανέμου που ξεπερνούσαν τα 90 χλμ. την ώρα οι οποίες προκλήθηκαν από την τροπική καταιγίδα «Ντόρα», η οποία πάντως είναι σε εξέλιξη πάνω από 800 χλμ. από το νησί.

Χθες, Τετάρτη, οι πυροσβεστικές δυνάμεις συνέχισαν να δίνουν μάχη με τις φλόγες σε πολλά σημεία του νησιού, ενώ οι αρχές προέτρεψαν τους επισκέπτες να μείνουν μακριά από τη Χαβάη και το Μάουι. Καθώς η ένταση των ανέμων έπεσε κάπως στο Μάουι, ορισμένες πτήσεις ξεκίνησαν ξανά την Τετάρτη, επιτρέποντας στους πιλότους να δουν το πλήρες εύρος της καταστροφής. 

Εναέριο βίντεο από τη Λαχάινα δείχνει δεκάδες σπίτια και επιχειρήσεις κατεστραμμένα, ακόμη και στην ιστορική γειτονιά της Front Street, δημοφιλούς δρόμου για τους τουρίστες, με καταστήματα και εστιατόρια. Σωροί από μπάζα ήταν στοιβαγμένοι ψηλά δίπλα στην προκυμαία, βάρκες καμένες στο λιμάνι, καπνός και απανθρακωμένα δέντρα.

Μεταξύ των κατεστραμμένων κτιρίων και ένα δημοτικό σχολείο που ιστορούσε τουλάχιστον έναν αιώνα ζωής.

Το Λιμενικό Σώμα διέσωσε 14 άτομα που πήδηξαν στο νερό για να γλιτώσουν από τις φλόγες και τον καπνό, μεταξύ των οποίων δύο παιδιά.

Σύμφωνα με τον δήμαρχο της κομητείας Μάουι, Ρίτσαρντ Μπίσεν Τζούνιορ, οι αρμόδιοι αξιωματούχοι δεν έχουν ακόμη αρχίσει να ερευνούν την άμεση αιτία των πυρκαγιών, αλλά κατ' αρχάς τις συνδέουν με τον συνδυασμό ξηρών ατμοσφαιρικών συνθηκών, χαμηλής υγρασίας και ισχυρών ανέμων.

Περισσότεροι από 2.100 άνθρωποι πέρασαν το βράδυ της Τρίτης σε κέντρα φιλοξενίας, ενώ 2.000 τουρίστες στεγάστηκαν στο αεροδρόμιο Kahului μετά την ακύρωση πολλών πτήσεων. Επίσης, διαμορφώνεται το Συνεδριακό Κέντρο της Χαβάης στη Χονολουλού για να δεχθεί χιλιάδες τουρίστες και ντόπιους.

Παρέμβαση Μπάιντεν

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, διέταξε να παρασχεθούν όλα τα διαθέσιμα ομοσπονδιακά μέσα και πόροι για να αντιμετωπιστεί η κρίση, ενώ δήλωσε ότι η Εθνοφρουρά της Χαβάης κινητοποίησε στρατιωτικά ελικόπτερα τύπου Chinook για να βοηθήσουν στην κατάσβεση της πυρκαγιάς, αλλά και στις προσπάθειες έρευνας και διάσωσης στο Μάουι.

«Οι προσευχές μας είναι με εκείνους που είδαν τα σπίτια, τις επιχειρήσεις και τις κοινότητές τους να καταστρέφονται», είπε.

Ο πρώην πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος γεννήθηκε στη Χαβάη, είπε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι είναι δύσκολο να βλέπεις αυτές τις εικόνες από έναν τόπο τόσο σημαντικό για πολλούς ανθρώπους.

H Επιχειρησιακή Μονάδα BEYOND του ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ κατέγραψε λεπτομερώς τις καμένες εκτάσεις που οφείλονται στις σημαντικότερες πυρκαγιές που συνέβησαν στην Ελλάδα μέχρι και τις 2 Αυγούστου 2023.

Σύμφωνα με το δελτίο Τύπου, «εκτιμάται ότι τον Ιούλιο 2023 έχουν καεί εκτάσεις της τάξης των 507.910 στρεμμάτων, με το νησί της Ρόδου μόνο, να μετρά 180.000 καμένα στρέμματα, ενώ μεγάλο πλήγμα δέχτηκαν επίσης η Δυτική Αττική αλλά και η Μαγνησία.

Με βάση τα δεδομένα που είχε συλλέξει μέχρι και τις 31/07/2023 το Σύστημα Δορυφορικής Τηλεπισκόπησης Διαχείρισης Δασικών Πυρκαγιών FireHUB της Επιχειρησιακής Μονάδας BEYOND και το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών για Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS), και μελετώντας τις χαρτογραφημένες καμένες εκτάσεις, προέκυψε ότι οι πρόσφατες δασικές πυρκαγιές έχουν προκαλέσει σημαντικά μεγαλύτερη καταστροφή από κάθε αντίστοιχη περίοδο τα τελευταία 13 χρόνια.»

Ιδιαίτερη σημαντικότητα αποκτά το γεγονός ότι σύμφωνα με την Υπηρεσία Διαχρονικής Χαρτογράφησης της Επιχειρησιακής Μονάδας BEYOND, οι περισσότερες από τις πυρκαγιές ξέσπασαν σε περιοχές που είχαν υποστεί παρόμοια καταστροφή στο παρελθόν. Συγκεκριμένα στην Κέρκυρα το 50% της καμένης έκτασης είχε ξαναπληγεί τα έτη 2000, 2005, 2007, 2011, 2017, ενώ φαίνεται πως στην ευρύτερη περιοχή σημειώνονται συχνά πυρκαγιές μεγάλης έντασης.

Παρομοίως στον Κουβαρά Αττικής σημειώνονται πυρκαγιές σχεδόν κάθε χρόνο εκ των οποίων οι μεγαλύτερες σημειώθηκαν τα έτη 2007, 2009, 2016, 2017 και 2020 και 2022. Περίπου το 43% της περιοχής που επλήγη από την φετινή πυρκαγιά είχε υποστεί τέτοια καταστροφή και στο παρελθόν, γεγονός που δυσχεραίνει σημαντικά την αναγέννηση του φυσικού τοπίου»

Η Εθνική Τράπεζα, συναισθανόμενη τις καταστροφικές συνέπειες των πρόσφατων πυρκαγιών στη χώρα και στο φυσικό περιβάλλον της, όπως αναφέρεται σε σημερινή της ανακοίνωση, εκφράζει την ειλικρινή της συμπαράσταση προς τους κατοίκους των πυρόπληκτων περιοχών.

Αντιλαμβανόμενη ότι οι συνέπειες των πυρκαγιών είναι βαρύτατες και επηρεάζουν κατοίκους, επιχειρήσεις και εργαζόμενους σε αυτές, στηρίζει ενεργά τους ιδιώτες πελάτες και τις επιχειρήσεις που έχουν πληγεί από αυτές, ανακοινώνοντας άμεσα μέτρα.

Ειδικότερα, η Εθνική Τράπεζα θα προσφέρει βοήθεια και στήριξη στους πληγέντες δανειολήπτες, με εξατομικευμένες λύσεις, ανάλογα με τις ειδικότερες ανάγκες κάθε ιδιώτη πελάτη της, αλλά και κάθε επιχείρησης που επλήγη από τις πυρκαγιές.

Τα εξατομικευμένα μέτρα αφορούν ευρύτερα σε διευκολύνσεις και διαμορφώνονται μετά από επικοινωνία με τους δανειολήπτες και σύμφωνα με τις ανάγκες τους. Συμπεριλαμβάνουν μέτρα όπως η αναστολή πληρωμών για ενήμερους δανειολήπτες, παροχή ρευστότητας για επιχειρήσεις, δυνατότητα μετατροπής κυμαινόμενου σε σταθερό επιτόκιο, και προγράμματα διευθέτησης οφειλών για όσους αντιμετωπίζουν δυσκολίες μονιμότερου χαρακτήρα.

Για την άμεση εξυπηρέτηση των πελατών μας, δημιουργείται αποκλειστική γραμμή επικοινωνίας για την παροχή ενημέρωσης και την υποβολή αιτημάτων. Η τηλεφωνική γραμμή 2104859222, είναι ενεργή και λειτουργεί από τις 9πμ έως τις 5μμ τις εργάσιμες ημέρες.

Παράλληλα, τα στελέχη των καταστημάτων μας και οι εξειδικευμένοι σύμβουλοι των επιχειρήσεων ήταν από την πρώτη στιγμή και παραμένουν δίπλα στους πληγέντες προκειμένου να παράσχουν κάθε δυνατή συνδρομή και υποστήριξη.

Η Εθνική Τράπεζα, συναισθανόμενη το ρόλο και την ευθύνη της στα μεγάλα θέματα που αφορούν τη χώρα, είναι διαχρονικά παρούσα σε δράσεις που αφορούν και στηρίζουν την ελληνική κοινωνία, τονίζεται στην ανακοίνωση.

Δεσμεύεται μάλιστα να συνεργαστεί με τους αρμόδιους φορείς και σύντομα να ανακοινώσει πρόσθετες δράσεις για την αποκατάσταση και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, καθώς και την ενίσχυση επιλεγμένων φορέων για την πρόληψη, προστασία και αντιμετώπιση των πυρκαγιών.

Κρατούν μέσα τους -ερμητικά κλειστά- τους σπόρους που περιέχουν και στο πέρασμα της πύρινης λαίλαπας τους προστατεύουν μέχρι να φύγει η απειλή. Οι κώνοι της χαλεπίου πεύκης και της τραχείας πεύκης μένουν κλειστοί πάνω στα δέντρα και όταν ο κίνδυνος περάσει και ο τόπος κρυώσει, ανοίγουν και ρίχνουν στο έδαφος τους σπόρους που δεν έχουν πληγεί από τη φωτιά. Τη «σκυτάλη» στον μηχανισμό αναγέννησης των μεσογειακών δασικών οικοσυστημάτων παίρνουν, στη συνέχεια, οι πρώτες βροχές του φθινοπώρου, με τη βοήθεια των οποίων φυτρώνουν τα νέα μικρά φυτά και αναπτύσσονται μέσα σε έναν χρόνο, τόσο πυκνά το ένα δίπλα στο άλλο που η εικόνα τους θυμίζει μια βούρτσα και τις ακτίνες της που ξεφυτρώνουν από την επιφάνειά της.

«Αυτός είναι ο φυσικός μηχανισμός αναγέννησης των μεσογειακών δασικών οικοσυστημάτων που αποτελούνται κυρίως από τα δύο είδη πεύκης, αναπτύσσονται σε χαμηλότερα υψόμετρα και κινδυνεύουν περισσότερο από πυρκαγιές. Αυτός είναι ακριβώς και ο λόγος που ανέπτυξαν μηχανισμούς για να επιβιώσουν» εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Θέκλα Τσιτσώνη, ομότιμη καθηγήτρια του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Η ίδια επισημαίνει ότι τέτοια δάση βρίσκονται σε όλη τη χώρα: την Αττική, τη Χαλκιδική, τη Ρόδο, τη Σάμο, τη δυτική Ελλάδα, τη δυτική Πελοπόννησο, τη Θάσο, την ανατολική Ελλάδα και αλλού. Σημειώνει, παράλληλα, ότι «καθώς πυρκαγιές υπήρχαν από τα αρχαιότατα χρόνια και οι περιοχές αυτές δεν είναι δυνατόν να απαλλαγούν από αυτές, γι’ αυτό και τα είδη που ευδοκιμούν εκεί, τα δύο είδη πεύκης και πολλά είδη θάμνων, έχουν τη δυνατότητα αναγέννησης μετά την πυρκαγιά- τα πεύκα με σπόρους και τα πλατύφυλλα με αναβλάστηση από το έδαφος».

Πότε δεν μπορεί να γίνει φυσική αναγέννηση

«Αυτό συνέβη και στο δάσος του Σέιχ Σου στη Θεσσαλονίκη, όπου από την πυρκαγιά του 1997 μέχρι σήμερα έχει δημιουργηθεί ένα πλήρες ώριμο δάσος» αναφέρει η κ. Τσιτσώνη. Αντιθέτως, διευκρινίζει ότι μόνο σε δύο περιπτώσεις δεν είναι δυνατόν να υπάρχει φυσική αναγέννηση. Η μία είναι η κλίση του εδάφους να ξεπερνάει το 50% καθώς οι σπόροι που πέφτουν από τους κώνους κατρακυλούν προς τα κάτω και η δεύτερη είναι να έχει καεί ένα δάσος 17 με 20 χρόνια νωρίτερα, οπότε δεν έχουν προλάβει τα δέντρα να ετοιμάσουν ώριμους σπόρους. «Σε αυτές τις περιπτώσεις θα πρέπει να γίνει αναδάσωση ώστε να μην υπάρχει διάβρωση του εδάφους» προσθέτει. Σημειώνει, ωστόσο, ότι η αναδάσωση δεν χρειάζεται να γίνει παντού και αναφέρει ενδεικτικά την περίπτωση της Εύβοιας, όπου από τα 300.000 στρέμματα δάσους που κάηκαν, μόνο 10.000 στρέμματα χαλεπίου πεύκης χρήζουν αναδάσωσης.

Μικρότερος ο κίνδυνος για τα δάση που βρίσκονται σε μεγαλύτερα υψόμετρα

Μικρότερος είναι σε κάθε περίπτωση ο κίνδυνος για τα δάση που βρίσκονται σε μεγαλύτερα υψόμετρα, όπως αυτά της μαύρης πεύκης και της ελάτης. Η κ. Τσιτσώνη δηλώνει, βέβαια, ότι στην πυρκαγιά του 2021 στην Εύβοια η φωτιά ανέβηκε πάνω από τα μεσογειακά οικοσυστήματα και έκαψε μαύρη πεύκη και ελάτη, είδη που δεν διαθέτουν μηχανισμούς επιβίωσης, συνεπώς μπορούν να επανέλθουν μόνο με αναδάσωση ή με τη διαδικασία των σπόρων σε κηλίδες του δάσους μαύρης πεύκης που δεν έχουν καεί. Σε κάθε περίπτωση υπογραμμίζει ότι μπορεί οι πυρκαγιές στα συγκεκριμένα δάση να είναι σπανιότερες, ωστόσο πλέον τα δεδομένα αλλάζουν και εκεί λόγω της κλιματικής αλλαγής, της εγκατάλειψης της υπαίθρου και της υποστελέχωσης των δασικών υπηρεσιών. 

Τι πρέπει να γίνει μετά την πυρκαγιά

Σε ό,τι αφορά στα βήματα που θα πρέπει να ακολουθούνται ύστερα από μια πυρκαγιά, σχολιάζει ότι το πρώτο βήμα είναι ο χαρακτηρισμός των εκτάσεων ως αναδασωτέων μέσα σε χρονικό διάστημα 30 ημερών, όπως προβλέπεται από το Σύνταγμα. Ακολουθούν ο καθαρισμός των καμένων εκτάσεων, αν είναι δυνατόν και μέσα στον πρώτο χειμώνα καθώς ως τότε έχουν απελευθερωθεί οι σπόροι στο έδαφος και μέσα σε έναν χρόνο το ξύλο διατηρείται και είναι αξιοποιήσιμο. Παράλληλα επιβάλλεται η εκπόνηση μελετών αποτροπής διάβρωσης και πλημμυρών, η υλοποίηση αντιδιαβρωτικών έργων (με κορμοδέματα, κλαδοπλέγματα και ξύλινα φράγματα) και η διενέργεια μελετών αναδάσωσης για τα σημεία όπου αυτό απαιτείται.

Πόσος χρόνος χρειάζεται για την αναγέννηση;

Στο ερώτημα πόσος χρόνος χρειάζεται για την αναγέννηση ενός δασικού συστήματος, η κ. Τσιτσώνη απαντά ότι μέσα σε 10 με 15 χρόνια τα δέντρα πυκνώνουν και σχηματίζεται η εικόνα του δάσους, ενώ μετά τα 17 χρόνια ωριμάζουν οι κώνοι και στη συνέχεια το ίδιο το δάσος.

Όσο για τα πεύκα που συχνά «ενοχοποιούνται» για την εκδήλωση φωτιάς, σημειώνει: «τα πεύκα μπορούν να φυτρώσουν ακόμη και στην πέτρα. Είναι πιο ολιγαρκή και δεν μπορούν να αντικατασταθούν. Η φύση ξέρει να επιλέγει το κατάλληλο είδος στην κατάλληλη θέση. Δεν φταίνε τα πεύκα που καίγονται».

Μοναδική λύση η πρόληψη

Η ομότιμη καθηγήτρια του Τμήματος Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης τονίζει ότι μοναδική λύση για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών είναι η πρόληψη. «Το ζητούμενο είναι να προλάβει κανείς την πυρκαγιά μέσα στα πρώτα δέκα λεπτά. Γι’ αυτό θα πρέπει να υπάρχει διαρκής παρακολούθηση των δασών με πυροσβέστες, εθελοντές, παρατηρήτρια, drones, υδατοδεξαμενές σε πολύ κοντινά σημεία. Αν η φωτιά επεκταθεί, μετά είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστεί, ακόμη και με αεροπλάνα» καταλήγει η κ. Τσιτσώνη.

Πηγή: ΑΠΕ – ΜΠΕ