Τα κυριότερα συμπεράσματα της έρευνας του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ που έγινε σε συνεργασία με την εταιρεία ΜARC ΑΕ σε πανελλαδικό δείγμα 1000 νοικοκυριών, στο διάστημα 14 έως 23 Νοεμβρίου 2016 έχουν ως εξής:

ΕΙΣΟΔΗΜΑ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝ

1. Πάνω από 37% των νοικοκυριών δηλώνει ότι διαβιώνει με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα που βρίσκεται στην κατώτερη εισοδηματική κλίμακα (37,1% αναφέρει ότι διαθέτει εισόδημα <10,000€, ποσοστό οριακά αυξημένο σε σχέση με το 36,3% του 2015). Στην πιο δεινή θέση είναι τα νοικοκυριά με έναν τουλάχιστον άνεργο, όπου καταγράφεται ποσοστό άνω του 50%.

2. Το 75,3% των νοικοκυριών παρουσίασε μείωση των εισοδημάτων το 2016 σε σχέση με το 2015, με σαφέστατη την τάση διεύρυνσης της ανισότητας υπέρ των ανώτερων εισοδηματικών κλιμακίων (στην κατηγορία άνω των 30,000€ παρουσιάζεται αύξηση στο 11,1% του πληθυσμού). Ιδιαίτερα ευάλωτα είναι τα μονομελή νοικοκυριά και όσα έχουν ένα άνεργο στο νοικοκυριό. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι μόνο το 1,5% του πληθυσμού καταφέρνει να αποταμιεύσει. Σύμφωνα με στοιχεία της AMECO, η καθαρή αποταμίευση του ιδιωτικού τομέα το 2015 μειώθηκε κατά 9,5 δις. Σε πρόσφατη μελέτη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, επισημαίνεται ότι τα ελληνικά νοικοκυριά έχουν απολέσει το 35,9% της αξίας των περιουσιακών τους στοιχείων μετά την έναρξη της κρίσης.

3. Το 16,0% των νοικοκυριών δηλώνει ότι τα εισοδήματά του δεν επαρκούν για να καλύψουν ούτε τις βασικές τους ανάγκες, εύρημα που συνάδει με το ποσοστό ακραίας φτώχειας που σημειώνεται στη χώρα (το οποίο υπολογίζεται στο 40% του ενδιάμεσου εισοδήματος, ΕΛΣΤΑΤ). Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της EurostatΈρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών), το κατώφλι σχετικής φτώχειας μειώθηκε από τις 7,178 στο 2010 στις 4,512€ το 2015, ένδειξη κατάρρευσης των μεσαίων εισοδημάτων. Αν λαμβάναμε ως μέτρο σύγκρισης το κατώφλι φτώχειας του 2010, τότε περίπου τα μισά νοικοκυριά θα θεωρούνταν σήμερα φτωχά.

4. Ενδεικτικό της εκτεταμένης εισοδηματικής επισφάλειας  είναι το γεγονός ότι στο ενδεχόμενο μιας έκτακτης ανάγκης πληρωμής 500€, το 15,8% δηλώνει ότι δεν θα μπορούσε να την πραγματοποιήσει, ενώ το 51,4% θα κάλυπτε αυτή τη δαπάνη με μεγάλη δυσκολία.

5. Σχεδόν τα 2/3 των νοικοκυριών (65,3%) αναγκάζονται να κάνουν περικοπές για να εξασφαλίσουν τα αναγκαία προς το ζην. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα πολυμελή (άνω 5 ατόμων) νοικοκυριά, τα νοικοκυριά με ανέργους και χαμηλό εισόδημα αντιμετωπίζουν σοβαρότερο πρόβλημα κάλυψης των βασικών αναγκών.

6. Αποθαρρυντικό είναι το γεγονός ότι οι προσδοκίες των νοικοκυριών για το νέο έτος παραμένουν συντριπτικά αρνητικές, καθώς το 73,5% αναμένει επιδείνωση της οικονομικής του κατάστασης (μόνο το 5,1% αναμένει βελτίωση των οικονομικών του δυνατοτήτων). Τούτο συναρτάται με τις προβολές των νοικοκυριών σχετικά με την ικανότητα τους να ανταποκριθούν στις τρέχουσες και μελλοντικές υποχρεώσεις.

ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ-ΑΝΕΡΓΙΑ

7. Το 32,6% των νοικοκυριών, δηλαδή σχεδόν 1,1 εκ. νοικοκυριά έχουν στην οικογένεια ένα τουλάχιστο άτομο σε ανεργία.
Το ποσοστό της μακροχρόνιας ανεργίας ανέρχεται στο 73,3% του συνολικού αριθμού των ανέργων. Από το σύνολο των άνεργων μελών των νοικοκυριών, μόνο το 9,5% λαμβάνει επίδομα ανεργίας. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα πληθυσμού, για την οποία απαιτείται να διαμορφωθεί ένα ελάχιστο πλαίσιο κοινωνικής προστασίας που θα συνδυάζει οικονομική- κοινωνική στήριξη και παροχές σε είδος, με σκοπό την επανένταξη στην αγορά εργασίας και όχι την περιθωριοποίηση.

8. Η οικονομική επισφάλεια δεν διατρέχει μόνο άνεργους αλλά και εργαζόμενους. Περισσότερα από 1 στα 5 νοικοκυριά (22,4%) έχουν ένα μέλος στην οικογένεια που εργάζεται για λιγότερα χρήματα από τον επίσημα καθορισμένο κατώτατο μισθό των 586€ (490,00€ καθαρή αμοιβή).

9. Εκρηκτικές διαστάσεις φαίνεται ότι έχει λάβει το φαινόμενο της οικονομικής μετανάστευσης.  Το 9,7% των νοικοκυριών δηλώνει ότι είχε ένα τουλάχιστο μέλος που μετανάστευσε στο εξωτερικό για να βρει εργασία (αυτό αντιστοιχεί σε πάνω από 400,000 οικογένειες). Ο αριθμός αυτός συγκλίνει σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των στατιστικών αρχών, όπου υπάρχει η εκτίμηση της μετανάστευσης περισσότερων από 500,000 Ελλήνων πολιτών από την απαρχή της κρίσης (427,000 την περίοδο 2008-2013).
Ακόμη πιο ανησυχητική είναι η προοπτική συνέχισης του φαινομένου, καθώς το 42% των νοικοκυριών θα εξέταζε σοβαρά το ενδεχόμενο να μεταναστεύσει στο εξωτερικό, αν υπήρχαν οι προϋποθέσεις για εξεύρεση εργασίας. Στις νεότερες ηλικίες 18-35 ετών, το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 67,7%.

10. Τα νοικοκυριά που δηλώνουν εισοδήματα από επιχειρηματική δραστηριότητα ως κύρια πηγή εισοδήματος παραμένουν στο χαμηλό 9% (από 12,6% το 2012), ποσοστό που αναμένεται να υποχωρήσει με την εφαρμογή του νέου υπολογισμού των ασφαλιστικών εισφορών. Σταθερά υψηλό, αλλά οριακά μειούμενο είναι το ποσοστό των νοικοκυριών (49,2%) που δηλώνει  τη σύνταξη κάποιου μέλους ως την κυριότερη πηγή εισοδήματος. Η μικρή μείωση (έναντι 52% το Δεκέμβριο του 2014) πιθανότατα οφείλεται στην προοδευτική οριζόντια μείωση του επιπέδου των συντάξεων).

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ

11. Το 21,3% των νοικοκυριών έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την εφορία, ενώ το 58,2% των οφειλετών έχει υπαχθεί σε κάποιου είδους ρύθμιση, ένδειξη της αδυναμίας τους να ανταποκριθούν στα υπέρογκα φορολογικά βάρη. Ασφαλώς, οι ρυθμίσεις που θεσπίστηκαν, και ιδιαίτερα των 100 δόσεων έχουν επιφέρει θετικά αποτελέσματα στη διαχείριση των φορολογικών βαρών. Συνολικά, από την έναρξη της κρίσης, πάνω από 160,000 νοικοκυριά έχουν υποστεί δέσμευση/ ή κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων. Αξίζει να αναφερθεί ότι οι φόροι ως %ΑΕΠ καταγράφουν την υψηλότερη τιμή στις χώρες της περιφέρειας.

12. Το 27,3% των νοικοκυριών με δανειακές υποχρεώσεις έχει ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τις τράπεζες (αφορά περίπου 430,000 νοικοκυριά). Εντονότερο πρόβλημα αντιμετωπίζουν τα φτωχότερα και μονομελή νοικοκυριά (άνω του 40%).

13. Το 34% των νοικοκυριών εκτιμά ότι δεν θα μπορέσει να ανταποκριθεί στις φορολογικές υποχρεώσεις το επόμενο έτος, ενώ ειδικότερα, το 15,1% των νοικοκυριών με ιδιόκτητο ακίνητο δηλώνει ότι αδυνατεί να πληρώσει τους φόρους για τα ακίνητα που διαθέτει (ΕΝΦΙΑ). Είναι χαρακτηριστικό ότι το 24,7% των ιδιοκτητών είναι διπλά υπόχρεοι για το ακίνητό τους: παράλληλα με την καταβολή ΕΝΦΙΑ πρέπει να καταβάλλουν και τις δόσεις του στεγαστικού δανείου.

14. Το 34,5% εκτιμά ότι δεν θαμπορέσει να ανταποκριθεί στις δανειακές του υποχρεώσεις το επόμενο έτος. 1 στα 4 νοικοκυριά που διαμένουν σε ιδιόκτητο σπίτι έχουν στεγαστικό δάνειο, ενώ το 31,5 % εξ αυτών των οφειλετών έχει καθυστερημένες οφειλές.

15. Συνολικά, το ύψος των δανείων των νοικοκυριών ανέρχεται, με βάση στοιχεία της ΤτΕ σε 94,8 δις. Τα 67,2 δις αφορούν στεγαστικά δάνεια και τα 27,6 καταναλωτικά δάνεια. Τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα των νοικοκυριών ανέρχονται στο 45,7%.

16. Από τα στοιχεία της έρευνας, προκύπτει ότι οι τράπεζες έχουν προχωρήσει σε ρυθμίσεις στο 40% των στεγαστικών δανείων. Ωστόσο, 1 στα 4 (24,3%) νοικοκυριά εκφράζουν φόβο ότι θα χάσουν το σπίτι τους εξ αιτίας τόσο των συσσωρευμένων υποχρεώσεων όσο και των επιπρόσθετων επιβαρύνσεων (δανειακών, φορολογικών και άλλων).

ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ

17. Συνεχίζεται η πτωτική πορεία της εγχώριας ζήτησης καθώς σχεδόν στο σύνολο των αγαθών και υπηρεσιών σημειώνεται αρνητικό ισοζύγιο. Σχετικά με τις τάσεις κατανάλωσης,  μεγάλο τμήμα του πληθυσμού σημείωσε περικοπές στις δαπάνες ένδυσης- υπόδησης (53%), στις εξόδους (48,2%) και στα είδη διατροφής (40,2%), ένδειξη στροφής στην κατανάλωση χαμηλότερης ποιότητας αγαθών.

18. Αντίθετα, διευρύνθηκε ο αριθμός νοικοκυριών δήλωσε ότι αύξησε την ιδιωτική δαπάνη για τους οικιακούς λογαριασμούς, την υγειονομική και φαρμακευτική περίθαλψη (3η συνεχή χρονιά) και την εκπαίδευση.  Αυτό συμβαίνει λόγω προφανώς της αύξησης της ιδιωτικής συμμετοχής και της μείωσης της δημόσιας δαπάνης, ειδικά στην υγεία. Η τάση αυτή διεύρυνσης της ιδιωτικής δαπάνης για την εξασφάλιση αγαθών κοινωνικού χαρακτήρα (υγεία, εκπαίδευση, λογαριασμοί κοινής ωφέλειας) αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την διατήρηση της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής.

19. Πάνω από τα μισά νοικοκυριά δήλωσαν ότι καθυστέρησαν να λάβουν ιατρικές συμβουλές  και θεραπείας λόγω οικονομικής αδυναμίας.  Πάνω από 1 στα 3 νοικοκυριά έχει καθυστερήσει να επισκευάσει ηλεκτρική οικιακή συσκευή, ενώ αντίστοιχα το 35% καθυστερεί να κάνει service στο αυτοκίνητο.

20. Αξιοσημείωτη είναι η προσαρμογή των ελληνικών νοικοκυριών στη νέα ψηφιακή εποχή και τα capital controls. Περίπου τα μισά νοικοκυριά χρησιμοποιούν πλαστικό χρήμα και e-banking για αγορά αγαθών και πληρωμή λογαριασμών, αλλά παραμένει ένα 46% που προτιμά να πληρώνει μόνο με μετρητά. Αυτό σημαίνει ότι απαιτείται διαφορετικό μίγμα κινήτρων σε διαφορετικές ομάδες του πληθυσμού, αλλά και συμμόρφωση των τραπεζών με τις οδηγίες της ΤτΕ και το πνεύμα μετάβασης στη νέα ψηφιακή εποχή. Σημαίνει επίσης ότι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού αδυνατεί να προσαρμοστεί σε αυτή την συναλλακτική συνήθεια.


*Η ετήσια έρευνα που παρουσιάζεται διεξάγεται από το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ σε συνεργασία με την εταιρία MARC AE από το Δεκέμβριο του 2012. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε δείγμα 1.000 αντιπροσωπευτικά επιλεγμένων νοικοκυριών από όλη την Ελλάδα στο διάστημα 14 με 24 Νοεμβρίου 2016. Στόχος της έρευνας ήταν η καταγραφή των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης στο εισόδημα, τις δαπάνες και τις νέες καταναλωτικές συμπεριφορές των νοικοκυριών, που προκύπτουν εξαιτίας των οικονομικών δυσκολιών, καθώς και η αποτύπωση της στάσης σχετικά με την ποιότητα διαβίωσης και τις φορολογικές και άλλες οικονομικές υποχρεώσεις. Τα ευρήματα αυτής της έρευνας μπορούν να συγκριθούν με τα αντίστοιχα των προηγούμενων ερευνών.

---

Η έρευνα εισοδήματος 2016 του ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ πιστοποιεί το αρνητικό πρόσημο που διατρέχει  τη σχέση λιτότητας- επιχειρούμενης παραγωγικής αναδιάρθρωσης σε ένα περιβάλλον διευρυμένων αβεβαιοτήτων και εξωγενών κινδύνων που αντιμετωπίζει η ελληνική οικονομία. Πρόκειται για ένα ιδιότυπο σπιράλ απομόχλευσης εισοδημάτων, κατανάλωσης και επένδυσης, που μας οδηγεί σε χαμηλότερη κοινωνική ευημερία και περιορισμένη δυνατότητα υπέρβασης της παγίδας στασιμότητας.

Φαίνεται ότι ο στόχος μετασχηματισμού του οικονομικού μοντέλου κατανάλωσης προς ένα περισσότερο φιλικό μοντέλο για τη διευκόλυνση επενδύσεων αποτυγχάνει διαδοχικά εν μέσω εφαρμογής σκληρών προγραμμάτων εσωτερικής υποτίμησης, που συνδυάζουν υπερφορολόγηση, ανισότητα και κάθετη πτώση των πραγματικών εισοδημάτων και της κατανάλωσης.

Οι ανισότητες που είχαν διαμορφωθεί καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης διευρύνονται και μέσα στο 2016, ενώ οι νέες ρυθμίσεις του τρίτου προγράμματος έχουν ήδη προσθέσει βάρη στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς και τα εισοδήματα των νοικοκυριών.  Από τα στοιχεία της έρευνας προκύπτει ότι το 75% των ελληνικών νοικοκυριών διαβιώνει με πολύ χειρότερους όρους (ποσοτικούς και ποιοτικούς) σε σχέση με το προηγούμενο διάστημα της κρίσης.

Τα στοιχεία αποτυπώνουν με το πιο ανάγλυφο τρόπο ότι τα ελληνικά νοικοκυριά αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες στην αντιμετώπιση των καθημερινών υποχρεώσεων. Μάλιστα, ρυθμίσεις όπως η άρση της αναστολής πλειστηριασμών, η αύξηση των φόρων σε αγαθά ευρείας κατανάλωσης (τηλέφωνο, καπνός, αύξηση ΦΠΑ στα νησιά) οι πρόσθετες επιβαρύνσεις που προβλέπει το νέο ασφαλιστικό αναμένεται να συρρικνώσουν περαιτέρω την δυνητική κατανάλωση.

Σύμφωνα με στοιχεία που έχουν παρουσιαστεί από διεθνείς και εγχώριους οργανισμούς, τόσο η εισοδηματική όσο και η περιουσιακή κατάσταση των ελληνικών νοικοκυριών έχει υποστεί σημαντικές απώλειες, οι οποίες δεν είναι γραμμικές, αλλά έχουν κατά κύριο λόγο επιδράσει κατά των χαμηλών και μεσαίων εισοδημάτων. Το πρόβλημα της ανισότητας λαμβάνει πλέον ανησυχητικές διαστάσεις διεθνώς και θεωρείται σημαντική απειλή για την παγκόσμια οικονομία. Σύμφωνα με μελέτη που παρουσιάστηκε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ (WEF- GlobalRisksReport 2017), το 1% του πλουσιότερου πληθυσμού της γης νέμεται το 22% πλούτου (έρευνα 2015, έναντι 10% το 1980).

Στην Ελλάδα, η σωρευτική άσκηση πιέσεων από τους φόρους, τον πληθωρισμό και τα επιτόκια για τους δανειολήπτες έχουν μεγεθύνει το βαθμό απαξίωσης των εισοδημάτων και αξιών. Η πρόσφατη έρευνα που διεξήχθη από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα καταδεικνύει μείωση των περιουσιακών στοιχείων των ελληνικών νοικοκυριών κατά 35,9%, ενώ το κατώφλι της σχετικής φτώχειας στην ελληνική περίπτωση έχει υποχωρήσει δραματικά στα 4,500€ (από 7170 το 2010, EUSILC- Eurostat). Παραδόξως, οι επιπτώσεις στις χώρες που εφάρμοσαν αντίστοιχα προγράμματα προσαρμογής ήταν ηπιότερες για τα χαμηλότερα οικονομικά στρώματα.

Όλα τα παραπάνω ενισχύουν την άποψη ότι η οικονομική προσαρμογή στη χώρα μας ήταν πολύ οξύτερη και βίαιη για τη «μεσαία τάξη», εγείροντας ερωτηματικά για την αναγκαιότητα συνέχισης της ίδιας οικονομικής πολιτικής, που συνδυάζει μειωμένες δημόσιες δαπάνες και αυξημένες φορολογικές επιβαρύνσεις. Η έναρξη εφαρμογής του προγράμματος κοινωνικού εισοδήματος αλληλεγγύης παρά τις θετικές προθέσεις που φέρει ως ρύθμιση, αδυνατεί να αντιμετωπίσει το ζήτημα της «αξιοπρεπούς διαβίωσης» και της καταπολέμησης της φτώχειας - καθώς προβλέπει μέγιστη ενίσχυση κατ’ άτομο 200€-  και ενδέχεται να οδηγήσει σημαντικό τμήμα του πληθυσμού σε μια ιδιότυπη ομηρία φτώχειας και απλήρωτης εργασίας. Το μέτρο αυτό πρέπει να συνδυαστεί με ένα οργανωμένο πλαίσιο κοινωνικής προστασίας, που θα συνδυάζει παροχές σε χρήμα και είδος, και θα διευθετεί αποτελεσματικά το ζήτημα της ιδιωτικής υπερχρέωσης.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας το 75,3% των νοικοκυριών παρουσίασε σημαντική μείωση των εισοδημάτων μέσα στο 2016. Ακόμη, πάνω από 1 στα 3 νοικοκυριά δηλώνουν ότι διαβιούν με ετήσιο οικογενειακό εισόδημα που βρίσκεται στην κατώτερη εισοδηματική κλίμακα (37,1% δηλώνουν εισόδημα <10,000€). Σταθερά υψηλό παραμένει το ποσοστό των νοικοκυριών που δηλώνει ως κύρια πηγή εισοδήματος τη σύνταξη των μελών (αγγίζει το 50%).

Οι αποσπασματικές επισημάνσεις διεθνών οργανισμών για νέες προσαρμογές στο επίπεδο των συντάξεων και του αφορολόγητου, πριν γίνουν ορατές οι επιπτώσεις από το προηγούμενο κύμα περικοπών και νέων έμμεσων φόρων, πυροδοτούν νέο κύμα ανασφάλειας στα νοικοκυριά, αλλά και στις επιχειρήσεις αναφορικά με το κλίμα καταναλωτικής εμπιστοσύνης.

Άλλωστε, εξ αιτίας της κρίσης και άλλων παραγόντων, η ελληνική κοινωνία αντιμετωπίζει και ένα δομικό πρόβλημα που αφορά το δημογραφικό και την βιωσιμότητα του ασφαλιστικού. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, πάνω από 450,000 Έλληνες πολίτες έχουν μεταναστεύσει στο εξωτερικό για να βρουν εργασία, ενώ 2 στους 3 νέους (ηλικίας 18-35) εξετάζουν σοβαρά το ενδεχόμενο να μεταναστεύσουν αν τους δοθεί η κατάλληλη ευκαιρία για εργασία.

Προς αναμονή ολοκλήρωσης της β’ αξιολόγησης και ενδεχόμενης ανάληψης νέων δημοσιονομικών και ασφαλιστικών δεσμεύσεων από τη χώρα μας, η ΓΣΕΒΕΕ υπογραμμίζει την ανάγκη να παρασχεθεί επιπρόσθετος δημοσιονομικός χώρος και χρόνος στην ελληνική οικονομία, προκειμένου να αξιοποιηθεί για την τόνωση της επενδυτικής ζήτησης και της απασχόλησης. Παράλληλα, οι πολιτικές δυνάμεις που αρχίζουν να συγκλίνουν σε χαμηλότερους στόχους πρωτογενών πλεονασμάτων – γεγονός ασφαλώς θετικό- πρέπει να εργαστούν προς την κατεύθυνση παράλληλης διαμόρφωσης ενός εθνικού σχεδίου για την ανάπτυξη και την παραγωγική ανασυγκρότηση με κίνητρα για τη μικρομεσαία επιχειρηματικότητα με χαμηλότερη φορολόγηση, αναπροσαρμογή των ασφαλιστικών επιβαρύνσεων και υιοθέτηση ενός πλαισίου ρυθμίσεων που θα διασφαλίζουν την κοινωνική συνοχή και δε θα εντείνουν τον κοινωνικό αυτοματισμό.

Έρευνα ΙΜΕ ΓΣΕΒΕΕ

Σχετικά αρχεία:

• Δελτίο τύπου έρευνας εισοδήματος με αναλυτικά στοιχεία
• Παρουσίαση έρευνας "Εισόδημα - Δαπάνες Νοικοκυριών Δεκέμβριος 2016"
• Infographics "Εισόδημα - Δαπάνες Νοικοκυριών Δεκέμβριος 2016"
• Δελτίο τύπου έρευνας εισοδήματος με αναλυτικά στοιχεία σε word

από Βασίλης Βιλιάρδος

Το βουνό των χρημάτων που οφείλει ολόκληρος ο πλανήτης έφτασε στο ιστορικό ρεκόρ των 152 τρις $ ή στο 225% του παγκόσμιου ΑΕΠ, χωρίς τις τράπεζες και τις ασφαλιστικές εταιρείες – ενώ αυτό που πυροδοτεί συνήθως τις κρίσεις δεν είναι το δημόσιο, αλλά το ιδιωτικό χρέος.

«Είναι απαραίτητο, ιδίως σε εποχές κρίσης, να αναπτύξουμε οράματα ή τουλάχιστον ιδέες που δεν τις έχουμε σκεφθεί ποτέ πριν. Μπορεί να μοιάζουν αφελείς, αλλά δεν είναι.

Άλλωστε, τι θα μπορούσε να είναι πιο αφελές από το να φαντασθούμε πως το τρένο που φέρνει την καταστροφή σε μία τόσο μεγάλη κλίμακα, θα αλλάξει ταχύτητα και πορεία, εάν απλά και μόνο οι άνθρωποι που βρίσκονται μέσα σε αυτό, τρέξουν προς την αντίθετη κατεύθυνση;

Όπως πολύ σωστά ανέφερε ο Αϊνστάιν, τα προβλήματα δεν λύνονται με τον τρόπο σκέψης που τα γέννησε – ενώ, κάνοντας το ίδιο πείραμα, με τα ίδια υλικά, δεν είναι λογικό να περιμένουμε ένα άλλο αποτέλεσμα. Είναι λοιπόν αναγκαίο να αλλάξουμε πορεία – για να γίνει όμως αυτό, θα πρέπει πρώτα το τρένο να σταματήσει».

Ανάλυση

Σύμφωνα με την πρόσφατη μελέτη του ΔΝΤ (πηγή), ο πλανήτης έχει κυριολεκτικά πνιγεί στα χρέη τα οποία, αφού προηγήθηκε μία μικρή υποχώρηση τους μετά το ξέσπασμα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, άρχισαν ξανά να αυξάνονται ραγδαία – φτάνοντας σε επίπεδα ρεκόρ στην παγκόσμια ιστορία (μαζί με τις τράπεζες και τις ασφαλιστικές εταιρείες, τα παγκόσμια χρέη υπερβαίνουν κατά πολύ τα 200 τρις $ – άρθρο).

Βέβαια, όταν συζητείται δημόσια το θέμα του χρέους, οι περισσότεροι αναφέρονται στις οφειλές των κρατών, ειδικά χωρών όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ιαπωνία κοκ. Εν τούτοις, σε σχέση με τα ιδιωτικά χρέη, τα δημόσια δεν είναι τόσο υψηλά – αφού τα δύο τρίτα των 152 τρις $ ή περίπου τα 100 τρις $, αφορούν τον ιδιωτικό τομέα.

Ειδικότερα, όπως φαίνεται καθαρά από το γράφημα που ακολουθεί, στις ανεπτυγμένες βιομηχανικές χώρες τα ιδιωτικά χρέη είναι υπερδιπλάσια από τα δημόσια – αποτελώντας το 180% του ΑΕΠ τους, έναντι σχεδόν 80% των κρατικών χρεών.



Επεξήγηση γραφήματος: Μικτό χρέος των ανεπτυγμένων οικονομιών – γαλάζια καμπύλη το συνολικό, κίτρινη καμπύλη το ιδιωτικό, κόκκινη καμπύλη το δημόσιο.

 .

Συνεχίζοντας, εάν παρατηρήσουμε καλύτερα το γράφημα, θα διαπιστώσουμε πως την περίοδο πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση (2008/09), στις βιομηχανικές χώρες τα δημόσια χρέη ήταν σταθερά ή υποχωρούσαν – ενώ, αντίθετα, τα ιδιωτικά αυξάνονταν σημαντικά, φτάνοντας στο 180% του ΑΕΠ από λιγότερο του 150% προηγουμένως. Η αιτία ήταν κυρίως οι φούσκες ακινήτων, τα οποία αγοράζονταν επί πιστώσει, ιδίως στις Η.Π.Α., στη Μ. Βρετανία, στην Ισπανία και στην Ιρλανδία.

Μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση όμως, τα ιδιωτικά χρέη στις ανεπτυγμένες οικονομίες ήταν σταθερά ή υποχωρούσαν ελαφρά – ενώ τα δημόσια χρέη μεγεθύνονταν. Ως αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης, τα συνολικά χρέη (μπλε καμπύλη) ισορρόπησαν μεταξύ τους, παύοντας να αυξάνονται μετά το 2011.

Οι αναπτυσσόμενες χώρες

Από την άλλη πλευρά, στις αναπτυσσόμενες αγορές, όπως είναι η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία κοκ., τα συνολικά χρέη είναι χαμηλότερα (γράφημα), στο 110% του ΑΕΠ τους, ενώ τα ιδιωτικά (70% του ΑΕΠ) υπερβαίνουν μεν τα δημόσια (σχεδόν 50% του ΑΕΠ), αλλά όχι σε τέτοιο βαθμό – κυρίως επειδή οι υποδομές τους, τα συνολικά πάγια περιουσιακά τους στοιχεία καλύτερα, είναι πολύ πιο χαμηλά σε σχέση με τις ανεπτυγμένες.



Επεξήγηση γραφήματος: Μικτό χρέος των αναπτυσσόμενων οικονομιών – γαλάζια καμπύλη το συνολικό, κίτρινη καμπύλη το ιδιωτικό, κόκκινη καμπύλη το δημόσιο (οι δύο πράσινες δεν μας ενδιαφέρουν εν προκειμένω.

 .

Σε αντίθεση τώρα με τις ανεπτυγμένες οικονομίες, στις αναπτυσσόμενες τα ιδιωτικά χρέη αυξάνονταν πολύ περισσότερο πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση – ενώ τα δημόσια μειώνονταν αρκετά. Αμέσως μετά την κρίση όμως, τα χρέη και των δύο τομέων, τόσο τα δημόσια, όσο και τα ιδιωτικά δηλαδή, ακολούθησαν μία έντονη ανοδική πορεία – με αποτέλεσμα να αυξηθούν σημαντικά τα συνολικά χρέη.

Περαιτέρω, παρά τις αρκετά διαφορετικές εξελίξεις μεταξύ των ανεπτυγμένων και αναπτυσσομένων οικονομιών, αυτό που έχει τελικά σημασία είναι το ότι, τα χρέη στον πλανήτη αυξήθηκαν – γεγονός που θα έχει σοβαρές συνέπειες στον πληθωρισμό (αποπληθωριστικές πιέσεις) και στο ρυθμό ανάπτυξης, χωρίς τα οποία είναι αδύνατον να καταπολεμηθούν, να μειωθούν δηλαδή ως προς το ΑΕΠ. Ακόμη πιο προβληματικό όμως είναι το θέμα του ιδιωτικού χρέους – έχοντας την άποψη ότι, αυτό θα πυροδοτήσει τελικά το επόμενο κραχ, ελπίζοντας να μην προκαλέσει ένα παγκόσμιο χάος, οδηγώντας το σύστημα στην κατάρρευση.

Ειδικότερα σε ορισμένες βιομηχανικές χώρες, όπως η Μ. Βρετανία, η Ισπανία, η Σλοβενία, η Ιρλανδία, οι Η.Π.Α., η Δανία και η Ιαπωνία, έχει ήδη δρομολογηθεί η διαδικασία μείωσης των ιδιωτικών χρεών (deleveraging process) – επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Αντίθετα σε κάποιες άλλες, όπως το Χονγκ Κονγκ, η Κύπρος, η Σιγκαπούρη, ο Καναδάς και η Ελβετία, τα ιδιωτικά χρέη αυξήθηκαν σε μεγάλο βαθμό – σχεδόν κατά 40% του ΑΕΠ τους.

Από την άλλη πλευρά, σε πολύ λίγα από τα υπόλοιπα κράτη μειώθηκαν τα ιδιωτικά χρέη μετά το 2008 – όπως στο Πακιστάν, στο Καζακστάν και στην Ουγγαρία. Στο συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος τους, τόσο τα νοικοκυριά, όσο και οι επιχειρήσεις, αύξησαν σε πολύ μεγάλο βαθμό τα χρέη τους – πριν από όλα τα κράτη η Κίνα, στην οποία ο ρυθμός αύξησης του δανεισμού του ιδιωτικού της τομέα εκτοξεύθηκε στα ύψη.

Συνεχίζοντας, πολλοί θεωρούν ότι τα ιδιωτικά χρέη δεν αποτελούν πρόβλημα, όπως τα δημόσια – επειδή δήθεν απέναντι σε κάθε οφειλέτη βρίσκεται ένας δανειστής, οπότε πρόκειται για μία διαδικασία μηδενικού αθροίσματος. Εν τούτοις, δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο, αφού οι τράπεζες δανείζουν παράγοντας χρήματα από το πουθενά, έως και στο 99% του εκάστοτε δανείου (ανάλυση) – ενώ, όταν τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις βρεθούν αντιμέτωπα με μία ύφεση, τότε τα έσοδα τους καταρρέουν,  οπότε αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις τους, οδηγώντας τις τράπεζες στη χρεοκοπία.

Τότε η χώρα οδηγείται σε μία «μεταβατική κατάσταση χρέους» όπου, εάν όλα μαζί τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις αρχίσουν να «εξυγιαίνουν τους ισολογισμούς τους» μειώνοντας τα χρέη τους (δαπανούν λιγότερα, πουλούν ακίνητα κλπ.), καταρρέει η συνολική ζήτηση και επιδεινώνεται σημαντικά ολόκληρη η οικονομία. Πρόκειται για τη γνωστή «ύφεση ισολογισμών» (ανάλυση), όπου τα ιδιωτικά χρέη μειώνονται μεν, αλλά αυξάνουν τα δημόσια – όπως διαπιστώνεται από τα δύο γραφήματα που ακολουθούν, στο πρόσφατο παράδειγμα των Η.Π.Α, της Μ. Βρετανίας και της Ευρωζώνης.



Επεξήγηση γραφήματος: Επάνω το ιδιωτικό χρέος ως προς το ΑΕΠ και κάτω το δημόσιο χρέος ως προς το ΑΕΠ. Η εξέλιξη τους στις Η.Π.Α. (κόκκινη καμπύλη), στη Μ. Βρετανία (κίτρινη καμπύλη) και στην Ευρωζώνη (μπλε καμπύλη).

 .

Όπως διαπιστώνεται από το γράφημα, πριν από τη χρηματοπιστωτική κρίση (μαύρη κάθετη γραμμή) το ιδιωτικό χρέος αυξανόταν σε μεγάλο βαθμό και στις τρεις περιοχές, κυρίως λόγω της υπερβολικής και επί πιστώσει κατανάλωσης που εμείς πιστεύουμε πως συνέβαινε μόνο στην Ελλάδα – ενώ το δημόσιο ελάχιστα (όπως ακριβώς και στη χώρα μας).

Αμέσως μετά ο ιδιωτικός τομέας των Η.Π.Α. και της Μ. Βρετανίας άρχισε να μειώνει τα χρέη του – κάτι που στην Ευρωζώνη συνέβη αργότερα, μετά το ξέσπασμα της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους που ξεκίνησε από την Ελλάδα (2010). Ως αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας, οι οικονομίες βυθίστηκαν στην ύφεση, τα δημόσια έσοδα περιορίσθηκαν, ενώ ακολούθησαν οι διασώσεις των τραπεζών, τα μέτρα στήριξης, η αύξηση των επιδομάτων ανεργίας κοκ. – οπότε αυξήθηκαν ανάλογα τα δημόσια χρέη.

Λογικά λοιπόν συμπεραίνει κανείς πως το πρόβλημα δεν ήταν τα υψηλά δημόσια χρέη, αλλά τα υπερβολικά ιδιωτικά χρέη, τα οποία προκάλεσαν την αύξηση των δημοσίων – με εξαίρεση την Ελλάδα, κυρίως επειδή το δημόσιο χρέος της ήταν ήδη υψηλό, ενώ η εξυπηρέτηση του πολύ άσχημα κατανεμημένη (μικρός χρόνος λήξης των ομολόγων, μαζικές λήξεις το 2010).

Επομένως δεν είχε τη δυνατότητα να στηρίξει την οικονομία της, παρά το ότι ο ιδιωτικός της τομέας ήταν σε πολύ καλύτερη κατάσταση, από αυτόν των άλλων χωρών – ενώ δεν βοηθήθηκε ως όφειλε από τους εταίρους της, με ευθύνη της Γερμανίας.

Οφείλουμε δε να τονίσουμε εδώ ότι, παρά τα όσα λέγονται εναντίον της Ελλάδας, κυρίως από τους ίδιους τους Έλληνες που κατηγορούν συνέχεια τον εαυτό τους μετατρεπόμενοι σε θύματα των δανειστών τους, το 2014 τα χρέη του ιδιωτικού της τομέα ήταν ακόμη, σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, πολύ χαμηλά.

Συγκεκριμένα, το χρέος των νοικοκυριών το 2014 ήταν στο 115% των διαθεσίμων εισοδημάτων των Ελλήνων (net disposable income), παρά το ότι είχαν το υψηλότερο ποσοστό ιδιοκατοίκησης – έναντι 94% της Γερμανίας, 141% της Πορτογαλίας, 207% της Ιρλανδίας και 283% της Ολλανδίας. Το γεγονός αυτό συνέβαινε παρά την εγκληματική πτώση των εισοδημάτων τους από τα συνεχή μνημόνια – αφενός μεν λόγω της μείωσης των μισθών τους, αφετέρου εξαιτίας της υπερβολικής αύξησης της φορολογίας τους.

Δυστυχώς όμως, η χειραγώγηση των Ελλήνων είναι τέτοια που αδυνατεί κανείς να τους πείσει με νούμερα – αφού έχουν εμποτισθεί από την αντίληψη, σύμφωνα με την οποία οι ίδιοι είναι οι αποκλειστικοί υπαίτιοι της τραγωδίας τους, οπότε είναι σωστό να τιμωρούνται για τις αμαρτίες τους από τις ξένες δυνάμεις κατοχής και λεηλασίας της πατρίδας τους.


Η πυροδότηση της νέας χρηματοπιστωτικής κρίσης που προβλέπεται πως θα ξεσπάσει σύντομα, από την πλευρά των αναπτυσσομένων οικονομιών είναι πιθανότερο να προέλθει από την Κίνα – το ιδιωτικό χρέος της οποίας έχει εκτοξευθεί στα ύψη, ενώ έχουν δημιουργηθεί πολλαπλές φούσκες. Επικίνδυνες είναι βέβαια πολλές άλλες μικρότερες χώρες, όπως η Βραζιλία, η Τουρκία, η Ν. Αφρική, η Ν. Κορέα, η Σαουδική Αραβία κοκ.

Από την πλευρά των ανεπτυγμένων, εάν δεν συμβεί κάτι με τη Deutsche Bank, η κρίση της οποίας έχει πανικοβάλλει τη Γερμανία (ανάλυση), ο νούμερο ένα κίνδυνος είναι η Ιαπωνία – η οποία συνεχίζει να δρομολογεί γιγαντιαία προγράμματα στήριξης της οικονομίας της, συμπεριλαμβανομένων των αρνητικών επιτοκίων και ίσως σύντομα των χρημάτων από το ελικόπτερο (άρθρο).

Σε κάθε περίπτωση, καμία άλλη κεντρική τράπεζα του πλανήτη δεν έχει πειραματισθεί σε τέτοιο βαθμό, όσο η Τράπεζα της Ιαπωνίας – αφού δεν διστάζει να αγοράζει ακόμη και διαπραγματεύσιμα αμοιβαία κεφάλαια (ETF) που τοποθετούνται σε ιαπωνικές μετοχές, ανήκοντας ήδη στους πέντε μεγαλύτερους μετόχους περισσοτέρων από 80 εταιρειών του χρηματιστηριακού της δείκτη (NIKKEI 225).

Το ύψος των χρημάτων, με το οποίο πλημμυρίζει η κεντρική τράπεζα το σύστημα φαίνεται από το μέγεθος του ισολογισμού της (γράφημα) – το οποίο έχει ξεπεράσει ακόμη και τη Fed, φτάνοντας στα 4.500 δις $ (4.400 δις $ η αμερικανική κεντρική τράπεζα), ενώ το αντίστοιχο της ΕΚΤ είναι 3.300 δις $.



Επεξήγηση γραφήματος: Ισολογισμοί κεντρικών τραπεζών. Fed (μωβ καμπύλη), Τράπεζα της Ιαπωνίας (πράσινη), ΕΚΤ (πορτοκαλί), Τράπεζα της Αγγλίας (μπλε).

 .

Για να κατανοήσει όμως κανείς καλύτερα τον ιαπωνικό παραλογισμό, οφείλει να εξετάσει αυτά τα χρήματα σε σχέση με το ΑΕΠ της χώρας – όπου στην Ιαπωνία φτάνει στο 90%, όταν στις Η.Π.Α. είναι λιγότερο από το 25%, ενώ στην Ευρωζώνη 35%.

Ολοκληρώνοντας, όπως στην περίπτωση της Deutsche Bank και  της Κίνας, αυτό που μας απομένει είναι να ευχηθούμε να πετύχει το ιαπωνικό πείραμα – αφού διαφορετικά θα βιώσουμε ένα πρωτόγνωρο κραχ στην παγκόσμια ιστορία, το οποίο πολύ εύκολα θα μπορούσε να προκαλέσει ένα τρομακτικό χάος. Σε κάθε περίπτωση, το παγκόσμιο χρέος είναι τόσο μεγάλο, ενώ οι προοπτικές μείωσης του τόσο μικρές, ώστε εύλογα θεωρείται πως πρόκειται για τον ορισμό του κραχ – ενώ, εάν δεν συμβεί κάποια στιγμή στο σχετικά κοντινό μέλλον, δεν θα συμβεί ποτέ πια στον πλανήτη.


πηγές: IMF, F&W
αναδημοσίευση από analyst.gr

Τάσος Τσακίρογλου

Ο Τζακ Ράσμους στη συζήτησή μας τονίζει ότι η διαφορά ανάμεσα στον «νέο οικονομικό ιμπεριαλισμό» και τον παλιό είναι ότι στον πρώτο οι δανειστές αναλαμβάνουν ουσιαστικά τις υπηρεσίες-κλειδιά της οικονομίας (ΣΔΟΕ, Γεν. Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων, ΕΛΣΤΑΤ κ.λπ.), τις οποίες χαρακτηρίζουν «ανεξάρτητες αρχές», και δεν αρκούνται στο να υποβάλουν στις κυβερνήσεις ένα πρόγραμμα προς υλοποίηση.

Μιλά επίσης για τα λάθη του ΣΥΡΙΖΑ και της κυβέρνησης στη διαπραγμάτευση του 2015.


• Παραθέτοντας πρόσφατη έρευνα που δείχνει ότι το 95% των πληρωμών της Ελλάδας για το χρέος από το 2010 έχουν κατευθυνθεί στους Ευρωπαίους τραπεζίτες, υποστηρίζετε ότι η ανακύκλωση του χρέους και των επιτοκίων εκπροσωπεί μια αναδυόμενη νέα μορφή οικονομικού ιμπεριαλισμού, ο οποίος οικοδομείται στην ίδια τη δομή της ευρωζώνης από το 1999. Πώς λειτουργεί όλο αυτό;

Όταν έχεις μια νομισματική ένωση και μια υπανάπτυκτη τραπεζική ένωση, έτσι όπως ήταν η Ε.Ε. το 1999, και ταυτόχρονα έχεις μια ισχυρή οικονομία, η οποία παράγει σε χαμηλό κόστος στην ευρωζώνη –όπως η Γερμανία– αυτό που συμβαίνει είναι ότι η ροή χρήματος γίνεται μη ισορροπημένα.

Αυτό σημαίνει ότι οι βορειο-ευρωπαϊκές τράπεζες από το 2008 διοχέτευσαν πολύ χρήμα στην περιφέρεια της Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας. 

Αυτά τα χρήματα προήλθαν από τον ιδιωτικό τομέα και προορίζονταν να χρηματοδοτήσουν την αγορά από την περιφέρεια προϊόντων που προέρχονταν από τη Γερμανία και άλλες εξαγωγικές χώρες, οι οποίες είναι σύμμαχοί της. Άρα τα χρήματα ανακυκλώνονταν και επέστρεφαν σ' αυτές τις χώρες. 

Όταν όμως έχεις ένα χρηματοπιστωτικό και οικονομικό κραχ όπως αυτό του 2008, η ροή χρήματος προς την  περιφέρεια διακόπτεται και αυτό που μένει στην περιφέρεια είναι το χρέος. 

Και αυτό ισχύει για όλη την περιφέρεια και όχι μόνο για την Ελλάδα. 

• Και έτσι οδηγούμαστε στις περίφημες «διασώσεις»;

Έτσι δημιουργήθηκε η ανάγκη της διάσωσης των ελληνικών τραπεζών και επιχειρήσεων, όπως επίσης στην Ισπανία και στην Ιταλία. Αυτό που συνέβη ήταν ότι ξανάρχισαν τα δάνεια προς την Ελλάδα και άλλες χώρες. 

Φυσικά, ο τρόπος συμπεριφοράς προς τη χώρα σας έδειχνε έλλειψη κάθε σεβασμού, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Η διάσωση του 2008-09 περιελάμβανε τη μεταφορά του ιδιωτικού χρέους στους κυβερνητικούς ισολογισμούς, προκειμένου να γίνει δημόσιο χρέος.

Στη συνέχεια έχουμε την οικονομική κατάρρευση παντού, με τα ελλείμματα να μεγαλώνουν στις περισσότερες χώρες, μαζί και στην Ελλάδα. Έτσι έχουμε περαιτέρω χρέος, το οποίο προστίθεται στο ιδιωτικό χρέος της διάσωσης που μεταφέρεται στο δημόσιο. 

• Τότε παρεμβαίνει η Ε.Ε.;

Ναι. Το ΠΑΣΟΚ κάλεσε τους Βορειο-ευρωπαίους και κανείς δεν ξέρει τι συμφωνίες έγιναν τότε. Το χρέος φούσκωσε με τους ανθρώπους που έστειλε η Κομισιόν.
Υπήρξε μεγαλύτερη ρευστότητα για την αντιμετώπιση του χρέους. Το 2010, με την πρώτη διάσωση, ξεκίνησε η διαδικασία «μεγαλύτερο χρέος για την αποπληρωμή του χρέους». 

Στη συνέχεια η Ε.Ε. βυθίζεται σε μια διπλή ύφεση το 2011-2013 και η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερο χρήμα για την αποπληρωμή του αρχικού χρέους και των επιτοκίων. 

Αυτή η ύφεση μεγάλωσε ακόμα περισσότερο το χρέος. Τότε είναι που περενέβησαν και τα κοράκια-κερδοσκόποι πάνω στα κρατικά ομόλογα. 
Η διάσωση του 2012 σχεδιάστηκε για να σώσει τους ιδιώτες κερδοσκόπους με 50-60 δισεκατομμύρια ευρώ. Συνολικά αυτό που έγινε ήταν μεγαλύτερη υπερχρέωση για την αποπληρωμή του χρέους. 

Η ελληνική κυβέρνηση παίζει το ρόλο εκείνου που εφαρμόζει τα  προγράμματα λιτότητας, εκείνου που αποσπά απ' όλους τους εργαζόμενους και τις μικρές επιχειρήσεις τα ποσά για την αποπληρωμή του χρέους. 
Έχουμε μια οικονομική απόσπαση, μια απόσπαση πλούτου, κάτι που είναι πιο επικερδές από την εκμετάλλευση εταιρείας από εταιρεία. 

• Αυτό είναι το βασικό χαρακτηριστικό του «νέου οικονομικού ιμπεριαλισμού»;

Είναι συσσώρευση μέσω επιτοκίων από κράτος προς κράτος. Το κράτος μετατρέπεται σε φοροσυλλέκτη για την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των πιο ισχυρών που ηγούνται της ευρωζώνης.

Και αυτός που ηγείται είναι η Γερμανία και οι σύμμαχοι του υπουργού Οικονομικών της. 
Είναι αυτή που κυριαρχεί στην Κομισιόν, την ΕΚΤ και παντού. Το Βερολίνο θέλει να συνεχιστεί αυτή η πολιτική, διότι κερδίζει απ' αυτήν. Μ' αυτήν τη διευθέτηση όλοι αγοράζουν τα προϊόντα της. 

Βέβαια, τα τελευταία χρόνια στρέφεται στις αναδυόμενες αγορές και γι' αυτό έχουν ανακοπεί οι ροές χρήματος προς την περιφέρεια. Όμως η αποπληρωμή των επιτοκίων από την τελευταία συνεχίζεται. 

Για να συνοψίσω το πρόβλημα, είναι ότι στον 21ο αιώνα μικρές οικονομίες εντάσσονται σε μεγάλες οικονομίες, όπως μια τελωνειακή ένωση ή μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου, οι οποίες μετεξελίσσονται σε μια νομισματική ένωση, η οποία με τη σειρά της απαιτεί την τραπεζική ένωση. Σ' αυτόν τον συνδυασμό τελωνειακής, νομισματικής και τραπεζικής ένωσης κυριαρχούν οι μεγάλες οικονομίες εις βάρος των μικρών. 

Η Ελλάδα είναι ένα παράδειγμα αυτού του νέου οικονομικού ιμπεριαλισμού που αναδύεται και ο οποίος επιτρέπει στις ισχυρές οικονομίες να απομυζούν τις ανίσχυρες. 

• Σ' ένα τελευταίο σας άρθρο αναφέρεστε στα στρατηγικά και τακτικά λάθη του ΣΥΡΙΖΑ και της ελληνικής κυβέρνησης το 2015, τα οποία οδήγησαν στη συνθηκολόγηση με την τρόικα και είχαν σαν αποτέλεσμα τη συνεχιζόμενη λιτότητα και την ύφεση. Τι λέτε;

Νομίζω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε μια σειρά από σημαντικά λάθη. Το πρώτο ήταν ότι πίστεψε ότι μπορεί να βρει σύμμαχο και να αναβιώσει τη Σοσιαλδημοκρατία, προκειμένου να βρει υποστήριξη. 

Όμως όλοι οι θεσμοί της Ε.Ε. κυριαρχούνται από τους σκληροπυρηνικούς, όπως ο Σόιμπλε και οι σύμμαχοί του, οι οποίοι θέλουν λιτότητα με κάθε κόστος και αρνούνται να δώσουν λίγο «αέρα» στην Ελλάδα για να βγει από την ύφεση. 

Ο ΣΥΡΙΖΑ νόμιζε ότι μπορεί να συνάψει συμμαχία με τη Γαλλία και να αναστήσει την ευρωπαϊκή Σοσιαλδημοκρατία, η οποία είτε είναι ήδη νεκρή είτε πεθαίνει. Τώρα την κατεύθυνση τη δίνει ο νεοφιλελευθερισμός των Βορειοευρωπαίων. 

• Η Σοσιαλδημοκρατία θυμίζει ζόμπι.

Ναι, αυτός είναι ένας ωραίος χαρακτηρισμός. 

Ο ΣΥΡΙΖΑ είχε έναν αφελή και νοσταλγικό τρόπο κατανόησης της Σοσιαλδημοκρατίας. Για παράδειγμα το SPD είναι κυβερνητικός εταίρος της Μέρκελ.

Γι' αυτό το λόγο το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, οι Podemos και άλλοι προσπαθούν να γεμίσουν το κενό που άφησαν οι σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι μετακινήθηκαν προς τα δεξιά και συμμάχησαν με τις επιχειρήσεις. 

Σύντομα ο Τσίπρας και ο Βαρουφάκης διαπίστωσαν ότι δεν θα έχουν στήριξη απ' αυτούς, αλλά δυστυχώς όλη τους η στρατηγική είχε βασιστεί πάνω σ' αυτό. Έκαναν όμως και άλλα λάθη. Ένα ήταν ότι συνεχώς στη διαπραγμάτευση ενέδιδαν σε παραχωρήσεις προς την τρόικα, χωρίς να παίρνουν κανένα αντάλλαγμα. 

Το αναλύω αυτό στο βιβλίο μου «Λεηλατώντας την Ελλάδα: ένας νέος οικονομικός ιμπεριαλισμός αναδύεται», το οποίο κυκλοφορεί τις επόμενες μέρες.

Στη διαπραγμάτευση απέναντι στους δανειστές που ζητούσαν όλο και περισσότερα, ο ΣΥΡΙΖΑ έκανε διαρκείς παραχωρήσεις, με τη σκέψη «θα δούμε τι μπορούμε να κάνουμε εκ των έσω, με τους φίλους μας, τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ». 
Αυτό ήταν ένα μεγάλο λάθος. 

Επίσης, η επέκταση της συμφωνίας του 2012 για τέσσερις μήνες, χωρίς να επιμείνουν ότι για αντάλλαγμα η τρόικα πρέπει να συνεχίσει να δίνει τις δόσεις των δανείων, στον βαθμό που η Ελλάδα συνέχιζε να πληρώνει κανονικά τους τόκους. Αντίθετα, ήταν η τρόικα αυτή που παραβίασε όλους τους όρους της συμφωνίας. 

• Ποιος ο ρόλος της ΕΚΤ;

Ένα ακόμη πρόβλημα ήταν ότι η ΕΚΤ, βήμα βήμα, στραγγάλιζε τη χώρα. Δεν επέκτεινε τα δάνεια, δεν έδωσε χρηματοδότηση ανάγκης και έφερε σταδιακά την Ελλάδα σε κατάσταση ασφυξίας. 

Ο ΣΥΡΙΖΑ έπρεπε να έχει εθνικοποιήσει τις τράπεζες αμέσως και να επεκτείνει τους ελέγχους κεφαλαίων για να εμποδίσει τη φυγή τους στο εξωτερικό. Ο οικονομικός ιμπεριαλισμός είναι η απόσπαση τόκων, μαζί με τις ιδιωτικοποιήσεις και το ξεπούλημα των δημόσιων αγαθών, με τα χρήματα να πηγαίνουν στο εξωτερικό. 

Είναι η απορρόφηση χρημάτων εκτός χώρας. Και φυσικά υπάρχουν πάντα οι κερδοσκόποι, οι οποίοι είναι έτοιμοι να επιτεθούν στα ομόλογά σου. Η ΕΚΤ επιβάλλει στην ελληνική κυβέρνηση να εκδίδει ομόλογα σε πολύ υψηλές τιμές. 

Σ' αυτήν τη διαδικασία, όποτε υπάρχει κρίση οι πλούσιοι Έλληνες και οι επενδυτές παίρνουν χρήματα από τις τράπεζες, τα οποία κατευθύνονται εκτός Ελλάδας. Απ' αυτά κερδισμένες βγαίνουν οι τράπεζες της βόρειας Ευρώπης.

Το ίδιο συμβαίνει και στις χρηματιστηριακές αγορές. Παντού υπάρχει μια απόσπαση πλούτου, από την οποία επωφελούνται οι ξένοι καπιταλιστές. 

• Η πολιτική αστάθεια στην Ευρώπη από το Brexit και ο αυξανόμενος ευρωσκεπτικισμός κλιμακώνονται εξαιτίας της χρηματοπιστωτικής αστάθειας στο Ηνωμένο Βασίλειο και στην Ευρώπη. Πόσο πιθανή είναι μια νέα -ακόμα χειρότερη– οικονομική κρίση;

Βασικά πιστεύω ότι είναι αναπόφευκτη στην Ευρώπη. Στο παρασκήνιο πρόκειται για μια τραπεζική κρίση. Δείτε την  περίπτωση της Ελλάδας, από την οποία επωφελούνται οι βορειοευρωπαϊκές τράπεζες, όπως έδειξε και η έρευνα που αναφέρατε στην αρχή. 

Το 95% των ελληνικών πληρωμών για το χρέος κατέληξε στους Βορειοευρωπαίους τραπεζίτες και επενδυτές. Είναι ένας θαυμάσιος τρόπος για να μένουν αυτές οι τράπεζες «αβύθιστες». 

Αυτό συμβαίνει λόγω της απόσπασης πλούτου από την περιφέρεια. 

Το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι το τραπεζικό σύστημα δεν είναι ανταγωνιστικό. Δεν μπορεί να ανταγωνιστεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ ή της Βρετανίας. Έχει μείνει πίσω ποικιλοτρόπως. 



Αυτήν τη στιγμή υπάρχουν περί τα δύο τρισεκατομμύρια δολάρια μη εξυπηρετούμενα τραπεζικά δάνεια στους ισολογισμούς των ευρωπαϊκών τραπεζών. 
Όλες οι κινήσεις του Ντράγκι αποτελούν έκφραση της τραπεζικής κρίσης.

Την επόμενη φορά που θα έχουμε μια σοβαρή οικονομική πτώση, μια ύφεση, την οποία εγώ προβλέπω να έρχεται το 2017-18, όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και στις ΗΠΑ, τότε η κρίση αυτή θα είναι ακόμα χειρότερη. 

Οι ιταλικές τράπεζες έχουν τετρακόσια δισεκατομμύρια μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Πρόβλημα υπάρχει και με τις πορτογαλικές και τις γαλλικές τράπεζες. 

Ακόμα και η Ντόιτσεμπανκ και η Κόμερτσμπανκ της Γερμανίας δείχνουν σημάδια ότι είναι πολύ ευάλωτες. Και φυσικά δεν ξέρουμε ποια θα είναι η επίδραση του Brexit. 
Άρα περιμένουμε μια νέα τραπεζική κρίση να εκδηλωθεί. 



Διδάσκει Πολιτική Οικονομία στο St. Marys College της Καλιφόρνιας και είναι οικονομικός σύμβουλος του Πράσινου Κόμματος των ΗΠΑ.

Εχει την εβδομαδιαία ραδιοφωνική εκπομπή «Εναλλακτικές προσεγγίσεις» και αρθρογραφεί τακτικά στα ριζοσπαστικά περιοδικά Counterpunch, Z Magazine, αλλά και για το λατινοαμερικάνικο κανάλι teleSUR TV. Στην αρθρογραφία του έχει αναλύσει εκτενώς την κατάσταση στην Ελλάδα.



πηγή efsyn

Εντε­λώς «πα­ρά­δο­ξα» -αλλά μόνο αν το δει κα­νείς εντε­λώς επι­φα­νεια­κά- το πρώτο απτό δείγ­μα των συ­νε­πειών του Brexit ήταν η κρίση των ιτα­λι­κών τρα­πε­ζών! Αυτό το «αξιο­πε­ρί­ερ­γο», που φαί­νε­ται να επι­βε­βαιώ­νει τις θε­ω­ρί­ες του χάους (η… πε­τα­λού­δα του Brexit προ­κα­λεί κα­ται­γί­δα στις ιτα­λι­κές τρά­πε­ζες), έχει στην πραγ­μα­τι­κό­τη­τα μια απλή εξή­γη­ση: το νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρο δόγμα ότι η οι­κο­νο­μία όχι μόνο έχει «χει­ρα­φε­τη­θεί» από την πο­λι­τι­κή αλλά την έχει κιό­λας υπο­τά­ξει («It’s the economy stupid») απο­δεί­χτη­κε μια με­γα­λο­πρε­πής μπα­ρού­φα που έχει γε­λοιο­ποι­η­θεί στη διάρ­κεια της κρί­σης.

Η πο­λι­τι­κή ήταν και πα­ρα­μέ­νει στο τι­μό­νι, ο δε νε­ο­φι­λε­λευ­θε­ρι­σμός είναι η πο­λι­τι­κή άποψη και πρα­κτι­κή που προ­στα­τεύ­ει και κα­νο­ναρ­χεί όχι την υπο­τα­γή της πο­λι­τι­κής στην οι­κο­νο­μία, αλλά την υπο­τα­γή της οι­κο­νο­μι­κής πο­λι­τι­κής, επο­μέ­νως και της κοι­νω­νί­ας, στα ιδιω­τι­κά συμ­φέ­ρο­ντα. Η «χει­ρα­φέ­τη­ση» της οι­κο­νο­μί­ας από την πο­λι­τι­κή είναι η πο­λι­τι­κή άποψη που θέλει να προσ­δώ­σει στις νε­ο­φι­λε­λεύ­θε­ρες πο­λι­τι­κές μο­νο­πω­λια­κό και «συ­νταγ­μα­τι­κό» χα­ρα­κτή­ρα.       

Ποιος εγ­γυά­ται πο­λι­τι­κά για τις «φού­σκες»;

Το γε­γο­νός αυτό δεν είναι μόνο εκ­δή­λω­ση πο­λι­τι­κού αυ­ταρ­χι­σμού, αλλά και εσώ­τε­ρη και αδή­ρι­τη ανά­γκη του συ­στή­μα­τος στην εποχή της ρα­γδαί­ας χρη­μα­τι­στι­κο­ποί­η­σής του.  Οι τε­ρα­στί­ων δια­στά­σε­ων και έξω από κάθε έν­νοια οι­κο­νο­μι­κού ορ­θο­λο­γι­σμού χρη­μα­το-οι­κο­νο­μι­κές «φού­σκες» έπα­ψαν προ πολ­λού να έχουν οποια­δή­πο­τε στή­ρι­ξη στα θε­με­λιώ­δη οι­κο­νο­μι­κά με­γέ­θη: όταν οι επεν­δύ­σεις σε πα­ρά­γω­γα χρη­μα­το-οι­κο­νο­μι­κά προ­ϊ­ό­ντα έχουν ύψος πε­ρισ­σό­τε­ρο από 10 φορές το πα­γκό­σμιο ΑΕΠ, πάει να πει ότι ο κα­πι­τα­λι­σμός έχει ανοί­ξει πλέον την πόρτα του τρε­λά­δι­κου. Οι οι­κο­νο­μι­κοί μη­χα­νι­σμοί που έχουν ενερ­γο­ποι­η­θεί για να απο­τρα­πεί μια κα­τα­στρο­φι­κή έκρη­ξη αυτής της φού­σκας είναι τε­ρά­στιοι. Η UBS απο­κά­λυ­ψε πρό­σφα­τα ότι το πα­ρά­δο­ξο της ανό­δου των χρη­μα­τι­στη­ρί­ων σε υψηλά επί­πε­δα ύστε­ρα από τον πρώτο πα­νι­κό μετά το Brexit, οφεί­λε­ται σε μια με­γά­λη «συ­νω­μο­σία» των με­γά­λων κε­ντρι­κών τρα­πε­ζών, που «έσπρω­ξαν» τε­ρά­στια ποσά για να απο­τρέ­ψουν ένα κα­τα­στρο­φι­κό ντό­μι­νο στις αγο­ρές.

Όμως η τε­ρά­στια ρευ­στό­τη­τα που «εξα­πέ­λυ­σαν» και εξα­κο­λου­θούν να εξα­πο­λύ­ουν οι κε­ντρι­κές τρά­πε­ζες για να γλι­τώ­σει το σύ­στη­μα από μια νέα κρίση, ακόμη πιο κα­τα­στρο­φι­κή από αυτή τη 2008, δεν μπο­ρεί να κάνει θαύ­μα­τα. Σε τε­λι­κή ανά­λυ­ση, ο με­γά­λος εγ­γυ­η­τής για να μη σκά­σουν οι φού­σκες, είναι η πο­λι­τι­κή, είναι η εγ­γύ­η­ση που πα­ρέ­χουν οι πο­λι­τι­κές εξου­σί­ες των με­γά­λων ιμπε­ρια­λι­στι­κών κέ­ντρων ότι συ­νε­χί­ζουν να έχουν τον έλεγ­χο και την ικα­νό­τη­τα να δια­χει­ρί­ζο­νται με ασφά­λεια αυτό το ορια­κό «τρε­νά­κι του τρό­μου». Όσο εξα­κο­λου­θούν να είναι «αξιό­πι­στες» οι πο­λι­τι­κές εγ­γυ­ή­σεις, έχει καλώς - κλο­τσά­με το τε­νε­κε­δά­κι της κρί­σης λίγο πα­ρα­κά­τω. Όταν η αξιο­πι­στία τους μειώ­νε­ται, αρ­χί­ζει η «νευ­ρι­κό­τη­τα» στις αγο­ρές, όλα τα προ­βλή­μα­τα που είχαν σπρω­χθεί κάτω από το χαλί βγαί­νουν σε πρώτο πλάνο και το φά­ντα­σμα μιας νέας κρί­σης επα­νεμ­φα­νί­ζε­ται.     

Brexit και κρίση τρα­πε­ζών

Ας δούμε τώρα ποια σχέση έχουν όλα αυτά με την κρίση των ιτα­λι­κών τρα­πε­ζών. Προ­φα­νώς δεν άλ­λα­ξαν ξαφ­νι­κά τα δε­δο­μέ­να του προ­βλή­μα­τος στη βδο­μά­δα ύστε­ρα από το Brexit: τα «κόκ­κι­να» δά­νεια των ιτα­λι­κών τρα­πε­ζών ανέρ­χο­νταν στο ιλιγ­γιώ­δες ποσό των 360 δισ. ευρώ ήδη πριν το Brexit! Στο σύ­νο­λο της Ευ­ρώ­πης ανέρ­χο­νται σε 900 δισ. ευρώ. Και όχι μόνο: η «κρα­ταιά» Deutschebank έχει έκ­θε­ση (δη­λα­δή ανοίγ­μα­τα από «επεν­δύ­σεις») ύψους 150 δισ. ευρώ σε το­ξι­κά προ­ϊ­ό­ντα στις Ανα­δυό­με­νες αγο­ρές. Οι τρά­πε­ζες είναι ο βα­σι­κός μη­χα­νι­σμός της χρη­μα­το-οι­κο­νο­μι­κής «φού­σκας» και είναι βου­τηγ­μέ­νες μέχρι το λαιμό σε τε­ρά­στια ρίσκα εξαι­τί­ας τέ­τοιων «ανοιγ­μά­των».

Αυτό που έκανε τις αγο­ρές «νευ­ρι­κές» μετά το Brexit, είναι ότι απο­δυ­να­μώ­θη­κε η ευ­ρω­παϊ­κή «πο­λι­τι­κή εγ­γύ­η­ση» ότι τα πράγ­μα­τα είναι υπό έλεγ­χο. Αν για να απο­τρέ­ψουν το ντό­μι­νο στις αγο­ρές οι κε­ντρι­κές «έχω­σαν» τε­ρά­στια ποσά ρευ­στό­τη­τας, για το πο­λι­τι­κό «ντό­μι­νο», την πο­λι­τι­κή και θε­σμι­κή κρίση και αστά­θεια, στην ΕΕ συ­νο­λι­κά αλλά και στις επι­μέ­ρους χώρες (την Ιτα­λία πρώτη και κα­λύ­τε­ρη, τις χώρες της Ιβη­ρι­κής, αλλά και τη Φιν­λαν­δία, τη Δανία, την Ολ­λαν­δία κ.λπ.), όχι μόνο δεν έχει βρε­θεί το για­τρι­κό, αλλά ο μη­χα­νι­σμός που επι­δει­νώ­νει την κρίση δου­λεύ­ει υπε­ρω­ρί­ες. 

Σε αυτές τις συν­θή­κες, το πρό­βλη­μα των ιτα­λι­κών και ευ­ρύ­τε­ρα των ευ­ρω­παϊ­κών τρα­πε­ζών είναι πολύ με­γα­λύ­τε­ρο από ό,τι δεί­χνει το ύψος των «κόκ­κι­νων» δα­νεί­ων – που πά­ντως από μόνα τους φτά­νουν και πε­ρισ­σεύ­ουν για μια κα­τα­στρο­φι­κή κρίση. Και όσο η πο­λι­τι­κή και θε­σμι­κή κρίση θα επι­δει­νώ­νε­ται, θα βγαί­νουν από τα τρα­πε­ζι­κά ντου­λά­πια νέοι «σκε­λε­τοί» που θα ανε­βά­ζουν το λο­γα­ρια­σμό σε διαρ­κώς με­γα­λύ­τε­ρα ύψη.   

Όμως, δεν πρό­κει­ται μόνο γι’ αυτό. Από 1/12016 έχει τεθεί σε ισχύ ο κα­νό­νας του bail in για τις τρα­πε­ζι­κές δια­σώ­σεις. Αυτό ση­μαί­νει ότι πρώτα πρέ­πει να κου­ρευ­τούν οι μέ­το­χοι και ομο­λο­γιού­χοι των τρα­πε­ζών που χρειά­ζο­νται ανα­κε­φα­λαί­ω­ση, ύστε­ρα οι κα­τα­θέ­τες και αφού γί­νουν όλα αυτά, θα απο­φα­σι­στεί αν χρειά­ζε­ται και στή­ρι­ξη με δη­μό­σιο χρήμα… Για να ξορ­κί­σουν τους «δαί­μο­νες» του Brexit και να επι­δεί­ξουν «ενό­τη­τα διά της απο­φα­σι­στι­κό­τη­τας», το Βε­ρο­λί­νο και οι Βρυ­ξέλ­λες απαι­τούν να εφαρ­μο­στούν τα συμ­φω­νη­θέ­ντα, δη­λα­δή να ενερ­γο­ποι­η­θεί το bail in για τις ιτα­λι­κές τρά­πε­ζες. Προ­φα­νώς, αυτό είναι ο συ­ντο­μό­τε­ρος δρό­μος προς την κό­λα­ση, αλλά αν τα συμ­φω­νη­θέ­ντα για την «τρα­πε­ζι­κή ένωση» κα­τα­στρα­τη­γη­θούν, ο κίν­δυ­νος να επι­τα­χυν­θεί το «ξή­λω­μα του που­λό­βερ» της ΕΕ είναι άμε­σος - μπρος γκρε­μός και πίσω ρέμα.

Με τέ­τοιες πε­ρι­πλο­κές, το ηφαί­στειο της κρί­σης στις ιτα­λι­κές τρά­πε­ζες, που απει­λεί να συ­μπα­ρα­σύ­ρει συ­νο­λι­κά τις ευ­ρω­παϊ­κές τρά­πε­ζες, σι­γο­βρά­ζει απει­λώ­ντας με έκρη­ξη πολύ πιο ισχυ­ρή από τις συ­νη­θι­σμέ­νες του Βε­ζού­βιου.
Και βέ­βαια, σε μια τέ­τοια πε­ρί­πτω­ση, ύστε­ρα από τις ιτα­λι­κές τρά­πε­ζες θα πά­ρουν σειρά οι γερ­μα­νι­κές (με πρώτη και κα­λύ­τε­ρη την Deutsche Bank), οι γαλ­λι­κές, ασφα­λώς οι βρε­τα­νι­κές, οπωσ­δή­πο­τε οι πορ­το­γα­λι­κές και ισπα­νι­κές, αλλά και οι βελ­γι­κές, ολ­λαν­δι­κές κ.λπ. Όσο για τις ελ­λη­νι­κές, άρ­χι­σε ήδη να γί­νε­ται λόγος για ανά­γκη νέας ανα­κε­φα­λαί­ω­σης, που βε­βαί­ως θα γίνει με εφαρ­μο­γή του bail in… 

Υ.Γ.  Την Πα­ρα­σκευή ανα­κοι­νώ­νο­νται τα απο­τε­λέ­σμα­τα των ευ­ρω­παϊ­κών stress tests για 51 συ­στη­μι­κές τρά­πε­ζες του χώρου της ΕΕ. Οι τε­λευ­ταί­ες πλη­ρο­φο­ρί­ες λένε ότι θα ρί­ξουν τις τρά­πε­ζες στα μα­λα­κά και ότι θα «κοπεί» μόνο μία, η ιτα­λι­κή Monte dei Paschi di Siena – για την οποία ούτως ή άλλως την ετυ­μη­γο­ρία έχουν βγά­λει οι αγο­ρές, αφού η με­το­χή της κα­τα­κρη­μνί­ζε­ται στο χρη­μα­τι­στή­ριο έχο­ντας χάσει το 75% της αξίας της τους τε­λευ­ταί­ους μήνες. Η ΕΚΤ θα σπρώ­ξει το πρό­βλη­μα «κάτω από το χαλί», απο­δει­κνύ­ο­ντας ότι κα­νείς δεν θέλει να ανα­με­τρη­θεί με το κό­στος της λύσης του… Ακόμη κι έτσι όμως, θα μεί­νει η Monte dei Paschi di Siena, με την οποία «κάτι θα πρέ­πει να γίνει». Θα πα­ρα­κο­λου­θή­σου­με τις εξε­λί­ξεις και θα επα­νέλ­θου­με.       

«Κόκ­κι­να» δά­νεια

(% του συ­νό­λου των δα­νεί­ων)

Σπύρος Στάλιας, Οικονομολόγος Ph.D

H κατάλυση των κρατών στην ΕΕ γίνεται ''από απληστία για αυτό που προβάλλεται ως κυρίαρχο αγαθό. Από την ανάγκη δηλαδή, να γίνει κάνεις όσο το δυνατόν πιο πλούσιος" (Πλάτωνος Πολιτεία 555β).

Με άλλα λόγια, η Ευρωπαϊκή Ενοποίηση στηρίζεται όχι στον Δυτικό Ανθρωπισμό, που έχει την παραγωγή του  πλούτο ως όργανο της, αλλά στην αυταξία του πλούτου, που η ιστορία έχει αποδείξει ότι η φιλοδοξία και η αρπακτικότητα, πάνω στην οποία στηρίζεται η παραγωγή του πλούτου, στο τέλος φέρνει αίμα. Ιστορικός αναντίρρητος νόμος.



Λέει ο Θείος Πλάτων επίσης, στην 556α, ότι ΄΄οι κερδοσκόποι, κάνοντας πως δεν βλέπουν καν, και ρίχνοντας κάθε φορά το δηλητήριο του χρήματος σε όποιον πέσει στα νύχια τους, τον πληγώνουν, του παίρνουν τόκους πολλαπλάσιους, που τους γεννά το κεφάλαιο...και μετά φτιάχνουν κηφήνες και φτωχούς στην πόλη΄΄.

Με άλλα λόγια γίνεται τέτοια αναδιανομή του πλούτου εις βάρος του Λαού που στο τέλος ένα προδοτικό οικονομικό-πολιτικό κατεστημένο κυβερνά έναν ανήμπορο και φοβισμένο Λαό.

Αλλά λέει και ένα τρίτο ωραίο και τρομακτικό στη 555ε, ΄΄οι άνθρωποι οπλισμένοι πια με πολύ φαρμάκι μέσα τους, άλλοι πνιγμένοι στα χρέη, άλλοι έχοντας χάσει τα πολιτικά τους δικαιώματα (είναι στην ξέφτια της ανημποριάς) και άλλοι έχοντας πάθει και τα δυο αυτά, με το μίσος να βράζει μέσα τους, σχεδιάζουν άσχημα πράγματα για εκείνους που τους πήραν την περιουσία, ..με την λαχταρά του ξεσηκωμού στην ψυχή΄΄.

Δηλαδή οι εξουσιαστές ας μην εφησυχάζουν το αίμα έρχεται. Αυτό ας το βάλει καλά στο νου το κατεστημένο και η πρώτη φορά αριστερά το πού οδηγεί τα πράγματα.

Και καταλήγει με την αιωνία αλήθεια, που συνεχώς την ξεχνάμε, Πολιτεία 556β, ότι ΄΄αν επιβαλλόταν δια νόμου οι ιδιωτικές συναλλαγές να γίνονται ως επί το πλείστον επί ιδίω κινδύνω του δανειστή (της Τράπεζας), η οικονομική ζωή στην πόλη θα ήταν λιγότερο ξεδιάντροπη και αθλιότητες σαν αυτές που τώρα δα περιγράψαμε θα εμφανίζονταν σ' αυτήν σπανιότερα΄΄.

Με άλλα λόγια, το χρήμα πρέπει να είναι υπό  κοινωνικό έλεγχο. Αυτή είναι η πρωταρχική επιλογή σωτηρίας της Χώρας.

Εθνικό Νόμισμα να μπει η Χώρα στη δουλειά, ανατροπή του νυν κατεστημένου, και τα καλύτερα θα έλθουν.

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

New York 17/5/2016

sxedio-b

Αυστηρό μήνυμα προς την ελληνική κυβέρνηση για τήρηση των δεσμεύσεων στέλνει o Μ. Ντράγκι, με στόχο την επίτευξη γρήγορης συμφωνίας της Ελλάδας με τους δανειστές.

21 Δεκέμβρη 2014

Η πολιτική των Μνημονίων, έχει οδηγήσει μαζικά τους εργαζόμενους στην ανεργία (28%) και τη φτώχεια (σε καθεστώς ένδειας 2,5 εκατομμύρια, ενώ ακόμη 3,8 εκατ., απειλούνται άμεσα από τη φτώχεια). Χιλιάδες επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενους στα λουκέτα, τους τοκογλύφους και την ανεργία, με αποτέλεσμα η επιβίωση να γίνεται με δυσκολία.

Την ίδια ώρα η ανάλγητη διοίκηση της ΔΕΗ σε αγαστή συνεργασία με τη συγκυβέρνηση και την τρόικα δείχνει το απάνθρωπο της πρόσωπο κόβοντας καθημερινά το ρεύμα σε χιλιάδες οικογένειες. Πρόκειται για ένα στυγνό εκβιασμό που έχει οδηγήσει σε αρκετούς θανάτους σε όλη τη χώρα τα τελευταία χρόνια (οι φοιτητές στη Λάρισα, η μικρή Σάρα στη γειτονιά μας, η τετραπληγική γυναίκα στο Ρέθυμνο κτλ.), ενώ θα οδηγηθούμε σε νέες τραγωδίες αν δεν σταματήσουμε αυτή τη δολοφονική πολιτική. Η φωτογραφία που επισυνάπτουμε είναι ενδεικτική της τραγικής κατάστασης στη Δυτική Θεσσαλονίκη.
 http://epitropidrasisds.blogspot.gr/2014/12/blog-post_21.html