Σαν σήμερα.. 13 Δεκεμβρίου του 1943 Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων.. ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα που διέπραξαν οι Γερμανοί Ναζί κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου.

Γερμανικές δυνάμεις κατοχής και συγκεκριμμένα της 117ης Μεραρχίας Καταδρομών μαζί με ταγματασφαλίτες συγκεντρώνουν όλους τους άνδρες των Καλαβρύτων στην πλατεία και τους εκτελούν ομαδικά. Στο τέλος πυρπολούν και την ηρωική κωμόπολη.
Η σφαγή των Καλαβρύτων είναι η πιο βαριά περίπτωση πολεμικού εγκλήματος στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου πολέμου. Η διαταγή της μαζικής δολοφονίας, στο πλαίσιο της επιχείρησης «Καλάβρυτα», ξεκίνησε από την παράκτια περιοχή της Αχαΐας στη βόρεια Πελοπόννησο, όταν τα στρατεύματα της Βέρμαχτ στην πορεία τους έκαψαν χωριά και δολοφόνησαν τους πολίτες στο δρόμο τους.
Εισήλθαν στα Καλάβρυτα στις 9 Δεκεμβρίου, δημιουργώντας  ασφυκτικό κλοιό γύρω από την πόλη. Παραπλάνησαν τον κόσμο, διαβεβαιώνοντας ότι στόχος τους ήταν αποκλειστικά η εξόντωση των ανταρτών του ΕΛΑΣ.



Η σφαγή των αμάχων διαπράχθηκε από την 117η Μεραρχία Καταδρομών, η οποία αποτελούνταν από Αυστριακούς και Γερμανούς.

Οι Γερμανοί, στο δρόμο για τα Καλάβρυτα, εκτέλεσαν 143 άνδρες, στα χωριά Ρωγοί, Κερπινή, Άνω και Κάτω Ζαχλωρού, καθώς και στη Μονή Μεγάλου Σπηλαίου. Επίσης έκαψαν περίπου 1.000 σπίτια σε πάνω από 50 χωριά, αφού τα λεηλάτησαν αποκομίζοντας περισσότερα από 2.000 πρόβατα και μεγαλύτερα ζώα και περίπου 260.000.000 δραχμές.

Όταν έφθασαν στα Καλάβρυτα, κλείδωσαν όλες τις γυναίκες και τα παιδιά κάτω των 14 στο σχολείο και διέταξαν όλους τους άνδρες από 14 και πάνω να παρουσιαστούν έξω από το χωριό.

Εκεί οι Γερμανοί τους εκτέλεσαν με συνεχείς ριπές πολυβόλων. Περισσότεροι από 700 οι νεκροί - όλος ο ανδρικός πληθυσμός πλην 13 που επέζησαν από τα τραύματά τους κατά την εκτέλεση (καταπλακώθηκαν από τους νεκρούς συμπολίτες τους και θεωρήθηκαν νεκροί από τους ναζί).

Οι γυναίκες και τα παιδιά κατάφεραν να αποδράσουν από το σχολείο ενώ το χωριό φλεγόταν, σπάζοντας πόρτες και παράθυρα. Ηταν αυτές που έμειναν πίσω να θάψουν και να κλάψουν τους νεκρούς τους και πάνω απ' όλα να βρουν το κουράγιο να συνεχίσουν να ζουν.

Παρά το γεγονός ότι η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας έχει αναγνωρίσει δημόσια τη ναζιστική αγριότητα των Καλαβρύτων, ακόμα δεν έχει καταβληθεί καμμιά αποζημίωση.





Ντοκιμαντέρ με θέμα την τραγωδία που εκτυλίχθηκε τον Δεκέμβριο του 1943 στο τρίγωνο Καλάβρυτα, Κερπινή, Ρογοί, με κορύφωση τη μαζική εκτέλεση Καλαβρυτινών από τις ναζιστικές δυνάμεις στη μαρτυρική κωμόπολη στις 13/12/1943:

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου οι υπερήρωες ξεπάστρεψαν κατ’ επανάληψη τους ναζί και εξουδετέρωσαν τον ηγέτη τους. Μετά τον πόλεμο, ωστόσο, η αντιναζιστική θεματολογία άρχισε να ατονεί.
Το 1966, ένας αλλόκοτος χαρακτήρας επανέφερε τα πολεμικά κόμικς στο προσκήνιο. Και λίγα χρόνια αργότερα, περιμένοντας τους ελευθερωτές Σοβιετικούς, εκτέλεσε τον Αδόλφο Χίτλερ, ανενδοίαστα, με μια σφαίρα στο κεφάλι.

Κλασικά ηθικά διλήμματα που εγείρουν συχνά κινηματογραφικοί και λογοτεχνικοί χαρακτήρες και πρωταγωνιστές των κόμικς είναι ο τρόπος και η αυστηρότητα στην επιβολή δικαιοσύνης, τα όρια στη χειροδικία, η έννοια της τιμωρίας ως εκδικητικότητας, η αυτοδικία, η ποινή του θανάτου. Ιδιαίτερα στα κόμικς που απευθύνονταν κατά το μακρινό παρελθόν στο ευρύ κοινό και σε αναγνώστες νεαρών ηλικιών, υπήρχαν άγραφοι κανόνες -μετά το 1954 θεσπίστηκαν και γραπτοί- που παρότρυναν ή ακόμα και υποχρέωναν τους δημιουργούς να μην παρουσιάζουν θανάτους, δολοφονίες και εκτελέσεις και τους απέτρεπαν από τις σκηνές βίας.

Στα υπερηρωικά κόμικς των πρώτων δεκαετιών μετά το 1940, οι ατσαλάκωτοι και αυτόκλητοι εκπρόσωποι της τάξης και της νομιμότητας δεν σκότωναν -κατά κανόνα- τους αντιπάλους τους. Αντιθέτως, τους έπειθαν με επιχειρήματα, τους φυλάκιζαν, τους εξόριζαν, τους «σωφρόνιζαν» αλλά δεν τους εκτελούσαν εν ψυχρώ. Τα χρόνια της τεχνητής αθωότητας και των μανιχαϊστικών διπόλων, όμως, παρήλθαν και ο κυνισμός της ζωής μαζί με την προϊούσα εγκληματικότητα βρήκαν το ανάλογό τους και στα κόμικς, όπου η σκληρότητα και η βία έγιναν συνώνυμα της αποφασιστικότητας και του ρεαλισμού.


Το τέλος του πολέμου, σύμφωνα με τους δημιουργούς του Unknown Soldier, οφείλεται σε αυτήν ακριβώς τη βίαιη (και λυτρωτική;) σκηνή | 

Στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου της δεκαετίας του 1960, όταν το Χόλιγουντ αλλά και οι εταιρείες των κόμικς αναζητούσαν όλο και πιο πολυδιάστατους και ευφάνταστους νέους εγκληματίες, όλο και πιο πανούργους και δολοπλόκους ψυχοπαθείς κακούς για να αποτελέσουν τον αντίθετο πόλο στους όλο και πιο πολυσύνθετους και ευρηματικούς νέους υπερήρωες, γεννήθηκε ένας φαινομενικά παλιομοδίτης ήρωας.

Ο Αγνωστος Στρατιώτης (Unknown Soldier) των Robert Kanigher και Joe Kubert εμφανίστηκε στο τεύχος Νο. 168 του περιοδικού Our Army at War το 1966, κυρίως σε περιπέτειες ανδραγαθημάτων, αυτοθυσίας και αλτρουισμού εν καιρώ πολέμου. Ηταν ένας ειδικός πράκτορας του αμερικανικού στρατού. Εκρυβε όμως μια τραγική προσωπική ιστορία.

Το πρόσωπό του ήταν τόσο παραμορφωμένο από έκρηξη χειροβομβίδας, ώστε είχε επιλέξει να κυκλοφορεί μόνο καλύπτοντάς το με επιδέσμους. Το πραγματικό του όνομα παρέμενε μυστήριο και προτιμούσε να λύνει τα προβλήματά του μόνος, χωρίς συνεργάτες. Ηταν, επίσης, ειδικός στις μεταμφιέσεις. Και φυσικά ατρόμητος και πολυμήχανος τιμωρός. Οχι, όμως, χαιρέκακος κι εκδικητικός. Φαινόταν να μην ενθουσιάζεται με το να σκοτώνει άλλους, αν και ήταν παρορμητικός με ιδιαίτερη δυσκολία στη διαχείριση του θυμού του. Η ψυχραιμία δεν αποτελούσε ένα από τα προτερήματά του. Αλλά και ο πόλεμος δεν του ταίριαζε και πολύ. Το 1982, στο τελευταίο τεύχος της πρώτης περιόδου της σειράς από τους Bob Hayne, Dick Ayers, Gerry Talaoc προέβη στο απονενοημένο. Εισχώρησε στις γραμμές των ναζιστών μέσα στο Βερολίνο, τέλη Απριλίου του 1945.

Εν αναμονή των Σοβιετικών που έρχονταν ως ελευθερωτές, απέτρεψε την είσοδο στον πόλεμο των βομβών Nosferatu, τεράτων-υπερόπλων που προέκυψαν από τα πειράματα διασταύρωσης ανάμεσα σε αιμοβόρες νυχτερίδες και πελώρια χταπόδια. Μεταμφιεσμένος σε Γερμανό αξιωματικό έφτασε μέχρι το γραφείο του Χίτλερ. Μετά από μάχη σώμα με σώμα δίπλα στο άψυχο κορμί της Εύα Μπράουν, τον εξουδετέρωσε και του φύτεψε μια σφαίρα στο κεφάλι. «Αντίο Σατανά! Να καίγεσαι στην κόλαση μέχρι την τελευταία στιγμή της αιωνιότητας» ήταν τα λόγια του «αποχαιρετισμού».

Λίγες μέρες μετά, ο πόλεμος τελείωσε με νίκη των συμμάχων. Αλλά αυτό που έμεινε στους αναγνώστες των κόμικς ήταν η ωμότητα της πράξης ακόμα και απέναντι στον απόλυτο εγκληματία. Κάτι αντίστοιχο με τη δολοφονία του παρανοϊκού και μεθοδικού serial killer Κέβιν Σπέισι από τον μπάτσο Μπραντ Πιτ στο Seven του Ντέιβιντ Φίντσερ. Φυσικά, οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες αλλά οι συζητήσεις αξίζει να γίνονται.

Ο Αγνωστος Στρατιώτης επανήλθε αρκετές φορές στο μέλλον, σε νέους τίτλους από νέους δημιουργούς (Garth Ennis, Joshua Dysart κ.ά.) και συνήθως σε πιο σκοτεινές και πιο πολυεπίπεδες ιστορίες, διασταυρώθηκε ακόμα και με τον Σούπερμαν, τη Γουόντερ Γούμαν και το Swamp Thing. Σήμερα, πενήντα χρόνια μετά την πρώτη εμφάνισή του, μπορεί να μην είναι ο πιο δημοφιλής και εμπορικός χαρακτήρας των κόμικς. Θα είναι, όμως, πάντα ο άνθρωπος που σκότωσε τον Χίτλερ.

Σταύρος Μαλαγκονιάρης

Κοκκινιά. Στην πλατεία Οσίας Ξένης ο χρόνος μοιάζει να έχει σταματήσει σε εκείνη τη μαύρη μέρα. 17 Αυγούστου του 1944.

Χρειάστηκε να κυλήσουν ακόμα 56 εικοσιτετράωρα για να ξημερώσει η 12η του Οκτώβρη και να διαλυθεί το σκοτάδι της γερμανικής κατοχής.

Ομως στη μαρτυρική Κοκκινιά ήταν για πολλές μέρες «και τα χαλίκια της ακόμα, βαμμένα με αγνό ελληνικό αίμα», όπως έγραφε, στις 3 Οκτωβρίου 1944, ο «Ριζοσπάστης».

Αλλωστε η προσφυγούπολη είχε ζήσει «το μεγαλύτερο και αιματηρότερο μπλόκο που έγινε σε ελληνική συνοικία» («Ριζοσπάστης», φ. 18/8/1945), με περισσότερους από 200 εκτελεσμένους και 3.000 -κατ’ άλλους 5.000- συλληφθέντες!

«Θάτανε γύρω στις 4 τα χαράματα όταν πάνω από 4.000 Γερμανοί, τσολιάδες και χαφιέδες πιάσανε όλα τα περάσματα. Κύκλωσαν την Κοκκινιά», θυμόταν ο αγωνιστής Μανόλης Βαφείδης σε ένα συγκλονιστικό αφιέρωμα μνήμης που είχε δημοσιεύσει στον «Ριζοσπάστη» (φ. της 24ης Αυγούστου 1980, σελ. 14) ο αξέχαστος δημοσιογράφος αντιστασιακός Νίκος Καραντηνός.

Το Μπλόκο της Κοκκινιάς στις 17 Αυγούστου 1944 ήταν μια οργανωμένη στρατιωτική επιχείρηση.

Είχε προηγηθεί, τον Μάρτη του 1944, μια τριήμερη μάχη στην Κοκκινιά, στην οποία οι μαχητές του 6ου Συντάγματος του ΕΛΑΣ, παρά τις δυσκολίες συντονισμού και την απελπιστική έλλειψη πυρομαχικών, «απεδείχθησαν άριστοι οδομάχοι» (Ι. Χανδρινός, «Το τιμωρό χέρι του λαού», εκδόσεις Θεμέλιο, σελ. 204).

Εκείνες τις ημέρες άρχισαν και τα «μπλόκα», που όπως γράφει ο Μαρκ Μαζάουερ στο βιβλίο του «Η Ελλάδα του Χίτλερ» (εκδόσεις Αλεξάνδρεια) έμελλε να γίνουν ο μόνιμος εφιάλτης πολλών Αθηναίων ώς την Απελευθέρωση (σελ. 371).

Σύμφωνα πάντα με τον Μαζάουερ, εξέχοντα ρόλο στα μπλόκα έπαιζε το τμήμα της Ειδικής Ασφάλειας του Λάμπου, που το καλοκαίρι του 1944 είχε στην ουσία ξεφύγει από κάθε πολιτικό έλεγχο. Και μόνο η εμφάνιση των μονάδων της Ειδικής Ασφάλειας προκαλούσε πανικό στους κατοίκους της Αθήνας.

Πάντως, μετά τη μάχη του Μάρτη και παρότι μπλόκα γίνονταν σχεδόν καθημερινά σε γειτονιές της Αθήνας, δεν είχε γίνει κάποια σοβαρή επίθεση στην Κοκκινιά, που δεν ήταν παρά ένας λαβύρινθος από βρόμικα δρομάκια και παράγκες που είχαν ξεφυτρώσει στον Μεσοπόλεμο στα νοτιοδυτικά της πόλης για να στεγάσουν τους πρόσφυγες από τη Μικρασία.

Με τους ανοιχτούς υπονόμους της, τους σωρούς σκουπιδιών και τις βρομερές καλύβες, ήταν τυπικό παράδειγμα προσφυγικής συνοικίας (Μ. Μαζάουερ, ό.π., σελ. 370).

Ομως, από τις αρχές Αυγούστου διάφορα μικροεπεισόδια, κυρίως με ευζώνους και χωροφύλακες, είχαν δημιουργήσει μια ανησυχητικά ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα.

Ο Μανόλης Βαφείδης μιλώντας στον Νίκο Καραντηνό («Ριζοσπάστης», 24/8/1980, ό.π.) είχε πει ότι από πολλές μέρες κυκλοφορούσαν φήμες πως θα γινόταν μπλόκο στην Κοκκινιά. Ετσι ο κόσμος είχε σκορπίσει. Αλλοι στην Αθήνα, άλλοι στον Πειραιά. Κι άλλοι σε άλλες γειτονιές. Τράβηξαν όμως οι μέρες. Κι ο κόσμος ξαναγύρισε στα σπίτια του.

Ανήμερα τον Δεκαπενταύγουστο γίνεται μια πρώτη προσπάθεια Ταγμάτων Ασφαλείας και αστυνομικών της Ειδικής Ασφάλειας Πειραιά να μπουν στην Κοκκινιά από τα Μανιάτικα του Πειραιά.

Τα παιδιά του ΕΛΑΣ Κιλικιανών πιάνουν τα όπλα και τους αντιμετωπίζουν δυναμικά.

Στην οδό Τζαβέλλα, στην Π. Ράλλη, οι μάχες ανάβουν για καλά. Ο λαός σύσσωμος βοηθάει τους μαχητές Ελασίτες που κυνηγούν τους τσολιάδες στα στενά.

Η μάχη κράτησε μέχρι το μεσημέρι (Δημ. Λιάτσος, εφημ. «Ριζοσπάστης», 17/8/1978, σελ. 4).

Οι μάχες συνεχίστηκαν σποραδικά το απόγευμα της ίδιας μέρας και την επομένη.

Ομως, τα ξημερώματα της 17ης Αυγούστου ξεκίναγε ο εφιάλτης.

«Πέφτουν φωτοβολίδες. Ακούγονται ριπές πολυβόλων. Η Κοκκινιά ξυπνάει βαθιά χαράματα. Αυτοί που λόγω της δουλειάς τους είχαν νωρίς ξεκινήσει γυρίζουνε πίσω γιατί οι δρόμοι ήταν μπλοκαρισμένοι», είχε πει ο Μ. Βαφείδης («Ριζοσπάστης», 24/8/1980, ό.π.).

Δεκάδες οχήματα, καμιόνια και μοτοσικλέτες είχαν περικυκλώσει την Κοκκινιά από τα βόρεια του Κορυδαλλού, πίσω από το Γ’ Νεκροταφείο και κατά μήκος της οδού Θηβών μέχρι τους ΣΕΚ, κατά μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής.

Τα οχήματα μετέφεραν ισχυρές δυνάμεις του Ι Τάγματος του 1ου Συντάγματος Ευζώνων με επικεφαλής τον ταγματάρχη Γεώργιο Σγούρο, Γερμανούς οπλίτες της 11ης Αεροπορικής Μεραρχίας Εδάφους και μια γερμανική μηχανοκίνητη διμοιρία.

Οπως σημειώνει στο βιβλίο του ο Ι. Χανδρινός (Υποσημείωση 65, σελ. 247) σύμφωνα με τις περισσότερες γραπτές και προφορικές μαρτυρίες, στο μπλόκο πρωτοστάτησαν τόσο ο συνταγματάρχης Ι. Πλυτζανόπουλος όσο και ο ταγματάρχης Σγούρος μαζί με τον γιο του, που ήταν γνωστός με το παρατσούκλι «Μπέμπης».

«Υστερα από λίγο ακούγονται τα χωνιά που μ’ αυτά οι Γερμανοί και οι τσολιάδες καλούσανε όλους τους Κοκκινιώτες, τους άντρες από 14 ώς 60 χρόνων, να παρουσιαστούνε με τις ταυτότητές τους στην πλατεία της Οσίας Ξένης. Για όσους δεν θα παρουσιάζονταν και θα τους έβρισκαν στο σπίτι απειλούσαν να κάψουν το σπίτι και να τους εκτελέσουν. Η πλατεία γέμισε “φίσκα”. Κάτι τέτοιο οι Γερμανοί και οι προδότες με τον Πλυτζανόπουλο δεν το περίμεναν. Φυσικά πολλοί αγωνιστές δεν πήγαν, κρύφτηκαν όπως μπορούσαν. Η Οργάνωση είχε δώσει εντολή να μην πάνε», είχε πει ο Μ. Βαφείδης («Ριζοσπάστης», 24/8/1980, ό.π.).

Οι συγκεντρωμένοι υπολογίζεται ότι ήταν 6.000-8.000. Χωρίζονται σε πεντάδες με κενά μεταξύ τους, έτσι ώστε οι κουκουλοφόροι να υποδεικνύουν ποιος θα θανατωθεί.

Η εντολή είναι να κάθονται γονατιστοί με ψηλά το κεφάλι μες στον καυτό αυγουστιάτικο ήλιο. Αρκετοί λιποθυμούν και εναγωνίως ζητούν λίγες σταγόνες νερό.

Στην πλατεία οι κουκουλοφόροι ξεδιαλέγουν τους μελλοθάνατους.

Περιφέρονται ανάμεσα στους κρατούμενους και υποδεικνύουν στους Γερμανούς αγωνιστές, κομμουνιστές και μη, προς εκτέλεση (πηγή: Δήμος Νίκαιας-Αγ. Ιωάννη Ρέντη).

Ο τόπος της εκτέλεσης είναι κοντά στην πλατεία της Οσίας Ξένης, στη μάντρα ενός ταπητουργείου, στη συμβολή των οδών Κιλικίας και Θείρων.

Πρώτος που έπεσε νεκρός ήταν ο παλαίμαχος αγωνιστής Αντώνης Χατζηευστρατίου (Δ. Λιάτσος, ό.π.).

Ακολούθησαν καθ’ υπόδειξιν των καταδοτών όλα τα στελέχη των ένοπλων οργανώσεων: ο λοχαγός του ΕΛΑΣ και γραμματέας της ΚΟΒ Κιλικιανών Απόστολος Χατζηβασιλείου, ο γραμματέας της ΚΟΒ Κοκκινιάς (και αρχηγός της ΟΠΛΑ) Παναγιώτης Ασμάνης, ο Θόδωρος Περιβνόλας, οι μαχήτριες Διαμάντω Κουμπάκη και Αθηνά Μαύρου, που ήταν μόλις 17 χρόνων κ.ά.

Ολοι βασανίστηκαν «κανιβαλικά» πριν οδηγηθούν προπηλακιζόμενοι στην περίφημη μάντρα για να εκτελεστούν με πολυβόλα από γερμανικό τμήμα συνολικά 78 άτομα (Ι. Χανδρινός, ό.π., σελ 248).

Η πλατεία της Οσίας Ξένης σπαρμένη με πτώματα στις 24 Σεπτεμβρίουτου 1944, ημέρα του μνημοσύνου | 

Οι εκτελέσεις, τα βασανιστήρια, οι λεηλασίες σπιτιών -πάνω από 170 σπίτια καταστράφηκαν- και οι συλλήψεις συνεχίστηκαν όλη τη μέρα σε διάφορες γειτονιές, με αποτέλεσμα πολλοί να λένε ότι είχε σχηματιστεί ένα ματωμένο ποτάμι από την πλατεία Οσίας Ξένης μέχρι το Γ’ Νεκροταφείο, όπου ετάφησαν 72 από τα θύματα σε ένα κενοτάφιο στο 18ο τμήμα.

Αλλοι είχαν ταφεί στο παλαιό νεκροταφείο της Νεάπολης.

Περίπου στις 6 το απόγευμα το μακελειό είχε σταματήσει και μια τεράστια φάλαγγα ομήρων πήρε τον δρόμο προς το Χαϊδάρι, ενώ στην πόλη είχε ξεσπάσει ένας απέραντος θρήνος αυτών που είχαν μείνει πίσω.

Από όσους μεταφέρθηκαν στο Χαϊδάρι, 1.800 θα οδηγηθούν την επόμενη μέρα στο Ρουφ και από εκεί στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μανχάιμ, Μπούχενβαλντ, Νταχάου, Αουσβιτς, Μπίμπλις.



Πηγές της Αντίστασης υπολόγισαν περισσότερους από 200 εκτελεσμένους, σε αντίθεση με τη γερμανική αναφορά της Ομάδας Στρατιών Ε που αναφέρει 104 «νεκρούς εχθρούς» και 3.000 συλληφθέντες (Ι. Χανδρινός, ό.π., σελ. 249).

Ομως, η αιματοχυσία δεν είχε τέλος. Στις 24 Σεπτεμβρίου 1944, στο 40ήμερο μνημόσυνο για τους εκτελεσθέντες, χιλιάδες λαού είχαν συγκεντρωθεί, μετά την επιμνημόσυνη δέση, στην πλατεία Οσίας Ξένης, όταν δέχτηκαν τα γερμανικά πυρά από πολυβολείο που έστησαν στον Καραβά.

«Σε μια τέτοια ιερή στιγμή τα κτήνη του Χίτλερ ρίχτηκαν με πολυβόλα πάνω στο λαό. Σκότωσαν 10 και τραυμάτισαν 35! Τα κενοτάφια γέμισαν με νέους νεκρούς», έγραψε στις 3 Οκτωβρίου 1944 ο «Ριζοσπάστης».

Ενα έγκλημα χωρίς τιμωρία

«Ριζοσπάστης» 18/8/1946 | 

Η δίκη για το Μπλόκο της Κοκκινιάς έγινε -κατά τραγική ειρωνεία- τη δεύτερη επέτειο της αιματοχυσίας, στις 17 Αυγούστου 1946, στο Δικαστήριο Δωσιλόγων Πειραιά.

Βασικός κατηγορούμενος ήταν ο Γ. Σγούρος, ταγματάρχης της χωροφυλακής, ο γιος του, που δικάστηκε ερήμην καθώς υπηρετούσε στον εθνικό στρατό, και άλλα τρία άτομα, που αθωώθηκαν λόγω αμφιβολιών.

Την επόμενη μέρα (18/8/1946), ο «Ριζοσπάστης» έγραφε για «απόφαση-πρόκληση», καθώς στον Γ. Σγούρο, αφού του αναγνωρίστηκαν ελαφρυντικά, του επιβλήθηκε ποινή 11 ετών πρόσκαιρων δεσμών.

Στον γιο του, στον οποίο επίσης αναγνωρίστηκαν ελαφρυντικά, επιβλήθηκε ειρκτή 7 ετών.

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, στη διάρκεια της δίκης οι μάρτυρες Τσουκαλάς, που εκτελέστηκε ο γιος του, Μισαηλίδης, γυναίκες συγγενείς θυμάτων κι άλλοι κατέθεσαν επιβαρυντικά για τους κατηγορούμενους και περιέγραψαν δραματικές σκηνές από το μπλόκο της 17ης Αυγούστου 1944.

Ωστόσο, ο Σγούρος και ο γιος του απαλλάχτηκαν από την κατηγορία ότι ήταν πράκτορες του εχθρού και ότι διέπραξαν πράξεις βίας.

Ομως, κηρύχτηκαν ένοχοι «ότι εκ του ότι εκ συστάσεως τον Μάρτιο και τον Αύγουστο 1944 εγένοντο παραίτιοι της συλλήψεως και εκτελέσεως του αστυνόμου Σαββαΐδου και της γυναικός του και των Περγάμαλη, Δανιηλίδη και Τσουκαλά με καταλογισμόν μετρίας συγχύσεως (…)».

Λίγους μήνες αργότερα, τον Μάρτιο του 1947 (5/3/1947), το Γ' Δικαστήριο Δωσιλόγων αθώωσε τον Πλυτζανόπουλο και τον Σγούρο από κάθε κατηγορία.

Λίγο αργότερα, ο Πλυτζανόπουλος είχε προαχθεί φτάνοντας στον βαθμό του υποστράτηγου και ο Σγούρος είχε γίνει διοικητής του 3ου Τάγματος στο Μακρονήσι με τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη…

Αγέρωχη ώς το τέλος

Κατά τη διάρκεια των εκτελέσεων, ομάδα ΕΛΑΣιτών κρύβεται σε σπίτια στο βόρειο τμήμα της πόλης, στη συνοικία του 4ου Καραβά. Επικεφαλής της ομάδας είναι η αντάρτισσα Διαμάντω Κουμπάκη, από τα Ταμπούρια του Πειραιά.

Οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους, αναζητώντας την Κουμπάκη, βάζουν φωτιά σε όλα τα σπίτια, με τη συνοικία να καίγεται ολοσχερώς. Εκτοτε η περιοχή ονομάζεται Καμένα.

Λίγο μετά, το κρησφύγετο της Κουμπάκη στη Νεάπολη αποκαλύπτεται και η ξακουστή ΕΛΑΣίτισσα συλλαμβάνεται και κακοποιείται.

Τη στιγμή που οι φρουροί την οδηγούν στη μάντρα, εκείνη φωνάζει: «Προδότες σαν κι εσάς εγώ έφαγα 65!» (πηγή: Δήμος Νίκαιας-Αγ. Ιωάννη Ρέντη).

Η Αθηνά της θυσίας

Η Αθηνά Μαύρου δεν είχε κλείσει καλά καλά τα 17 της χρόνια.

«… Θάταν 6.30 το πρωί σαν ο προδότης με τους Γερμανούς χτύπησε την πόρτα του σπιτιού της. Ποια είναι η Αθηνά; μούγκρισε ο προδότης με τη μάσκα. “Εγώ είμαι” αποκρίθηκε η αδελφή της.

Μα η Αθηνά πετάχτηκε στη μέση κι αγέρωχη φώναξε στους δήμιους, που καρτερούσαν. “Οχι, εγώ είμαι, τι θέλετε;”. 

Ζητάνε να την πάρουν καθώς είναι μισοντυμένη. Μα εκείνη αντιστέκεται. Δεν τους αφήνει να πλησιάσουν ώσπου να ντυθεί.

Σαν φτάνει στη μάντρα κάποιοι συναγωνιστές της της λένε πως μπορεί να φύγει. Η Αθηνά δεν δέχεται.

“Θα μείνω εδώ μαζί σας με τ’ άλλα παιδιά. Κι ό,τι γίνει ας γίνει για όλους”» (Ν. Καραντηνός, «Ριζοσπάστης», ό.π.).

Οι εκδηλώσεις

Σειρά εκδηλώσεων τιμής και μνήμης για το Μπλόκο της Κοκκινιάς 1944 διοργανώνει ο Δήμος Νίκαιας-Αγ. Ιωάννη Ρέντη.

Εκτός από τις εκδηλώσεις της 17ης Αυγούστου, με την κατάθεση στεφάνων σε σημεία της πόλης όπου έγιναν μάχες και υπήρχαν θύματα κατά το Μπλόκο της Κοκκινιάς, θα γίνουν και άλλες τον Σεπτέμβριο στη μάντρα του Μπλόκου Κοκκινιάς (Ηλιουπόλεως & Κιλικίας), στην επέτειο του επίσης αιματοβαμμένου 40ήμερου μνημόσυνου των θυμάτων.

Το πρόγραμμα των εκδηλώσεων έχει διαμορφωθεί ως εξής:

■ Τετάρτη 21/9 και Πέμπτη 22/9: 20.00 1ο Φεστιβάλ Κιθάρας Μπλόκου Κοκκινιάς.

■ Παρασκευή 23/9: 19.00 Κεντρική εκδήλωση στην πλατεία 17ης Αυγούστου '44 / 20.00 Εκδήλωση-συζήτηση με θέμα «Ο Πειραιάς από την προσφυγιά στην Αντίσταση».

Συντονιστής θα είναι ο Τάσος Σακελλαρόπουλος, υπεύθυνος στα Ιστορικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη, και ομιλητές οι Νίκος Μπελαβίλας, αναπληρωτής καθηγητής του ΕΜΠ, και Ελένη Κυραμαργιού, ιστορικός ΙΙΕ/ΕΙΕ

■ Σάββατο 24/9: 20.00 Θεατρική παράσταση «Από άλλο τόπο…» από το θεατρικό εργαστήρι του δήμου «Ρενδία Λέξις».




Αναδημοσίευση από efsyn

Ελένη Καρασαββίδου

Βερολίνο 1933. Η Νύχτα των Κρυστάλλων.  Το ναζιστικό καθεστώς προωθεί μια κοινωνική συνοχή στηριγμένη στο ναρκισσισμό του «εθνικού εμείς», καθιστώντας την κοινωνία πρόθυμη να υπερασπιστεί με κάθε τρόπο τη φυλετική της καθαρότητα. Τα πρόσωπα (και άρα οι πολίτες) κρύβονταν συχνά πίσω από την απρόσωπη άρεια συλλογική ψυχή, επενδύοντας στα γυμνασμένα σώματα των μαχητών και στην αδρή «καθαρότητα» του δημόσιου χώρου βασικές κοινωνικές και ψυχολογικές προσδοκίες τους, αλλά και τις εξατομικευμένες ευθύνες τους.


Στο καθεστώς αυτό συνοδεύουν λίγο λίγο τους Εβραίους στη φρικιαστική πορεία του «αποδιοπομπαίου τράγου» οι αριστεροί, αρκετοί φιλελεύθεροι, οι ομοφυλόφιλοι, τα άτομα με ειδικές ανάγκες και οι Αθίγγανοι. Μια κοινωνία καθαρών που στο όνομα της καθαρότητας βρωμίζει πιο πολύ από κάθε άλλη φορά, πετώντας «ακάθαρτους»(!) ανθρώπους στα στρατόπεδα όπως τα άπλυτα ρούχα σε μια βιαστική επίσκεψη στο πίσω μέρος της ντουλάπας.

Βερολίνο 10 χρόνια μετά. Δεκαπέντε Νοεμβρίου του 1943: Ο αρχηγός των SS Χάινριχ Χίμλερ εκδίδει την πιο υποτιμημένη στην ιστορία του Ολοκαυτώματος διαταγή, με την οποία οι τσιγγάνοι εξομοιώνονταν με τους εβραίους, όσον αφορά το (μη) ανθρώπινο στάτους τους στην ναζιστική κοινωνία. Το άμεσο αποτέλεσμα αυτής της απόφασης ήταν κοντά ένα  εκατομμύριο  τσιγγάνοι να οδηγηθούν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως και οι εβραίοι συμπολίτες τους, και να βρουν φρικτό θάνατο στα κρεματόρια των Ναζί. Το δικό τους Ολοκαύτωμα το ονομάζουν στη γλώσσα τους Ποράιμος (Porrajmos), δηλαδή Αφανισμό.

Αλλά η Διαδρομή προς τον Αφανισμό δεν δημιουργήθηκε μέσα σε 10 μόλις χρόνια.

Η πορεία των Τσιγγάνων στην Ευρώπη είναι γεμάτη με ιστορίες εθνοκάθαρσης, εξευτελισμού, βασανιστηρίων, απαγωγών παιδιών, καταναγκαστικής εργασίας αποκλεισμού από κάθε απόπειρα (ηθελημένης ή αθέλητης) «ενσωμάτωσης» ή τριβής και παιδείας.
«Το 16ο και 17ο αιώνα, ο διωγμός των τσιγγάνων είναι καθεστώς σε όλη την Ευρώπη με διάφορες μορφές: εξόντωση με «φωτιά και σίδερο» στη Γαλλία, καταδίκη σε εξορία όλων ανεξαιρέτως από την Ισπανία, κρέμασμα στην Αγγλία και προσπάθειες εξαναγκασμένης αφομοίωσης σε άλλες χώρες. Στη Ρουμανία ήταν για αιώνες σκλάβοι: η μακραίωνη δουλεία τους τερματίστηκε μόλις το 1856. Ο διωγμός των τσιγγάνων έφτασε όμως στη συμβολική και υλική κορύφωσή του στη ναζιστική Γερμανία», αποκαλύπτοντας μια από τις πιο ενδιαφέρουσες αντιφάσεις στην ιδεολογία των Ναζί, και την δυνατότητα ως δυναμικά εξελισσόμενη ιδεολογική κατασκευή να εξοντώσουν στο μέλλον ακόμη και Άρειους την καταγωγή, καθώς η εδραιωμένη σε κριτήρια φόνου συνοχή της κοινωνίας τους εξελισσόταν από τις οικονομικές και ιστορικές περιστάσεις:

Όπως έχει επισημανθεί «στα πρώτα χρόνια του Τρίτου Ράιχ οι Ρομά αποτέλεσαν ένα πρόβλημα για τη φυλετική ιδεολογία του Χίτλερ. Ήδη είχε επικρατήσει ως πιο αξιόπιστη η εκδοχή ότι οι Ρομά είχαν μεταναστεύσει περίπου τον 11ο αιώνα μ.Χ από την περιοχή Punjab της Ινδίας αφού η γλώσσα τους είχε αξιοσημείωτες ομοιότητες με τα ινδικά και την αρχαία σανσκριτική. Με άλλα λόγια οι Ρομά μιλούσαν μία Ινδο-ευρωπαϊκή γλώσσα, απόδειξη της Άρειας καταγωγής τους.»

Οι Ναζί όμως είχαν αποφασίσει να εξαφανίσουν τους Ρομά αφού ήδη από το 1933 με την περίφημη έκθεση «το θαύμα της ζωής» είχαν εξαγγείλει το στόχο τους: να σταματήσουν την αναπαραγωγή της «ανάξιας να βιωθεί» ζωής.
«Τελικά ο ναζί φυλετιστής Hans Gunther προσέθεσε έναν κοινωνικοοικονομικό παράγοντα στην θεωρία της φυλετικής καθαρότητας. Αν και παραδέχτηκε ότι οι Ρομά είναι πράγματι απόγονοι Άρειων, προσέθεσε ότι ανήκαν στις φτωχές τάξεις και ανακατεύτηκαν με τις «κατώτερες» φυλές κατά τη διάρκεια της περιπλάνησής τους». Αυτή η φυλετική επιμειξία με τον ταξικό προσανατολισμό, «που εξηγούσε τη φτώχια και το νομαδισμό τους, απειλούσε την άρεια ομοιογένεια». Οι τσιγγάνοι έγιναν έτσι άθελά τους ο λόγος να μπολιαστεί ο καθαρός ναζί φυλετισμός με κοινωνικά κριτήρια και το 1935 με τους νόμους της Νυρεμβέργης μπήκαν στην κατηγορία των «ακοινωνικών» και έτσι τους αφαιρέθηκε η ιθαγένεια και μαζί της το στάτους του ανθρώπου και του πολίτη.

 Το 1942 ο Χίμλερ διέταξε τη μεταφορά των Ρομά στο Άουσβιτς Μπιρκενάου, διαταγή που αντιστοιχούσε στην απόφαση για την «τελική λύση» στο εβραϊκό «πρόβλημα». Το Νοέμβριο του 1943 οι Ρομά μπήκαν στο ίδιο επίπεδο με τους Εβραίους και τοποθετήθηκαν σε στρατόπεδα εξόντωσης.

Στις 2 Αυγούστου του 1944 εξοντώθηκαν σε θαλάμους αερίων όσοι είχαν απομείνει στο Άουσβιτς, σηματοδοτώντας μια από τις φρικτότερες ημέρες στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις, ο αριθμός των τσιγγάνων που έχασαν τη ζωή τους στα στρατόπεδα συγκέντρωσης αγγίζει τις 800.000 ψυχές, ενώ και οι ναζιστικές κυβερνήσεις της Ουγγαρίας, της Ρουμανίας και της Κροατίας είχαν τη δική τους συνεισφορά στον μακάβριο απολογισμό.

Όμως, ο δικός τους Αφανισμός παραμένει άγνωστος ίσως επειδή οι τσιγγάνοι ή Ρόμα δεν κατάφεραν ποτέ να συγκροτήσουν αστική τάξη ώστε να δημιουργήσουν την δική τους μεγάλη αφήγηση μέσα από έναν πολιτισμό γραφής ή κρατική οντότητα για να υποστηρίξει την υπόθεσή τους.

Και όμως μελετητές υποστηρίζουν ότι σχεδόν ολόκληρος ο τσιγγάνικος πληθυσμός εξοντώθηκε στην Κροατία, την Εσθονία, τη Λιθουανία, αλλά και χώρες του «Ευρωπαϊκού πυρήνα» όπως το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία.

«Η πληθυσμιακή ομάδα των Τσιγγάνων (Ρομά, Σίντι και Μανούς) πλήρωσε το μεγαλύτερο φόρο αίματος από κάθε άλλη, αν οι δολοφονίες μελών της συγκριθούν με το συνολικό πληθυσμό της. H σφαγή των Σίντι (Γερμανοί Τσιγγάνοι) και των Ρομά δεν αναγνωρίζεται σήμερα (τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα) ως γενοκτονία, και το 2005 όταν έγινε η μεγάλη εκδήλωση για τα εγκαίνια του μνημείου του Ολοκαυτώματος στο Βερολίνο από το μνημείο – και από τη Μνήμη – αποκλείστηκαν (και) τα θύματα Τσιγγάνοι.»
Αλλά το ιντερμέτζιο του Ολοκαυτώματος, που θα έκαιγε μια ολόκληρη ήπειρο και εκατομμύρια από τους χριστιανικούς της και όχι μόνο πληθυσμούς, έχοντας ως θύμα πέρα από τις ζωές και τον ίδιο τον πολιτισμό της, περιλάμβανε και τους Τσιγγάνους.

«Όπου πήγαμε στρέψαμε το γιο ενάντια στον πατέρα και κάναμε το φίλο, του φίλου του εχθρό» έγραψε ο Μπρεχτ στο «Τρόμος και Αθλιότητα του Γ' Ράιχ».

Όμως ο ναζισμός, παρ' όλο που άφησε πίσω έναν κόσμο ερειπωμένο, δεν έχει «ψοφήσει»: Είναι ακόμη παρών,  κρυμμένος χρόνια μέσα στο κουκούλι του, όπως θύμιζε ο Πρίμο Λέβι, και σήμερα βγάζει σιγά σιγά το κεφάλι του έξω και μας κοιτά, μικρό μάτι του σκότους που μεγαλώνει το μέσα κι έξω μας σκότος. Από μια πολιτική τάξη που θέλει ή ανέχεται  (καθένας κι ένα αξίωμα, σαν το πουλί μες το κλουβί του, δεν έγραψε ο Σεφέρης;) την ιστορική ροή προς την νέα δουλεία για τους πολλούς γραφικοποιώντας κάθε αντίσταση μιας φύσης ανθρώπινης που πρέπει να πεθάνει, και από μια κοινωνία που από την Αραβοφοβία (πχ κατσαριδοποίηση των Παλαιστινίων) μέχρι τον αντισημιτισμό, και από τους Τζιχαντιστές στην Ανατολή μέχρι τους νεοναζί στην Δύση (ο Μπρέιβικ ζει ανάμεσα μας), οι φυλετικοθρησκευτικές αναγνώσεις όλων των πλευρών  διαχέονται ως κυρίαρχος λόγος για να συγκαλύψουν τις οικονομικοπολιτικές αιτίες, αποτελώντας το πιο γόνιμο χωράφι για το «Θηρίο». 

Σε έναν κόσμο που τον αφήνουν πολιτικά και φιλοσοφικά απαίδευτο για να τον χειραγωγούν διαρκώς, που χειραγωγώντας τον φόβο και την ανάγκη του (αλλά και τις υπαρκτές του αντιθέσεις σε σχέση με το καλό και το κακό), αλληλοεξοντώνεται ευκολότερα από ό,τι οργανώνεται για να σωθεί, ο ναζισμός, παρ' όλο που άφησε πίσω του έναν κόσμο ερειπωμένο, δεν έχει «ψοφήσει»: Χρόνια προετοίμαζε την αλλαγή του για να εμφανιστεί ξανά με καινούργιο πρόσωπο, μη αναγνωρίσιμο, πιο αξιοσέβαστο, προσαρμοσμένος στις καινούργιες συνθήκες ενός πλανήτη ο οποίος έβγαινε από την καταστροφή που ο ίδιος ο φασισμός είχε προκαλέσει» (Λέβι). Κι όμως το παλίμψηστο του αποτελείται από τις πολλές μικρές μας συμπεριφορές, και από τις πολλές μας απουσίες από όλες τις σημαντικές για μας αποφάσεις, πρεζομένοι και πρεζομένες μπροστά στην μιντιακή αναπαράσταση ενός κόσμου που όσο πεθαίνει τόσο πιο έντονα μακιγιάρεται.

 
Η Άρεντ όριζε ως το πιο σημαντικό καθήκον μας στον αντιφασιστικό αγώνα και στην παροχή της αντίστοιχης αντιφασιστικής παιδείας το να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τι είναι αυτό που μετατρέπει απλούς ανθρώπους σε όργανα του ολοκληρωτισμού. Είχε επισημάνει πως ο μέγιστος κίνδυνος δεν προέρχεται μονάχα από την ατόφια συγκρότηση του ναζισμού (γι’ αυτό και υπάρχει κι ένας βαθιά συστημικός αντιφασισμός… ένας αντιφασισμός που δρα λεκτικά ως πεδίο συνοχής της διαπλοκής της μεταδημοκρατίας την ίδια στιγμή που πρακτικά τον και την υπο-στηρίζει) αλλά από την τάση απενοχοποίησης και αποδοχής συγκεκριμένων καθεστώτων και συμπεριφορών μπροστά στην σύγκριση με το απόλυτο Κακό.

Σήμερα η προειδοποίησή της ακούγεται ίσως περισσότερο επίκαιρη από ποτέ και συμπυκνώνει την απειλή του ναζισμού και την μέγιστη ανηθικότητα της ύπαρξης αντιφασισμού πολλών ταχυτήτων, της αποδοχής να υπάρχουν ξεχασμένα ολοκαυτώματα όπως των Ρομά, αφανισμένων διπλά, ως Άνθρωποι κι ως Μνήμη: «Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στο να αναγνωρίσουμε τον ολοκληρωτισμό ως την κατάρα του αιώνα θα ήταν μια τέτοια εμμονή με αυτόν που θα μας εμποδίζουμε να δούμε τα πολλά εκείνα μικρά και όχι τόσο μικρά κακά με τα οποία είναι στρωμένος ο δρόμος προς την κόλαση.» Και όταν φτάσουμε εκεί στο όνομα της «καλύτερης θέας», στο όνομα της «προόδου», θα μπορούμε (θα επιβάλλεται) να πέσουμε από την κορυφή της κλίμακας «με το κεφάλι προς τα κάτω». Porrajmos, δηλαδή Αφανισμός…


πηγή tvxs.gr
eagainst.com
athriskos.gr
exandasdocumentaries.com
agon.gr

Σαν σήμερα.. 13 Δεκεμβρίου του 1943 Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων.. ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα που διέπραξαν οι Γερμανοί Ναζί κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου.

Γερμανικές δυνάμεις κατοχής και συγκεκριμμένα της 117ης Μεραρχίας Καταδρομών μαζί με ταγματασφαλίτες συγκεντρώνουν όλους τους άνδρες των Καλαβρύτων στην πλατεία και τους εκτελούν ομαδικά. Στο τέλος πυρπολούν και την ηρωική κωμόπολη.

Η σφαγή των Καλαβρύτων είναι η πιο βαριά περίπτωση πολεμικού εγκλήματος στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου πολέμου. Η διαταγή της μαζικής δολοφονίας, στο πλαίσιο της επιχείρησης «Καλάβρυτα», ξεκίνησε από την παράκτια περιοχή της Αχαΐας στη βόρεια Πελοπόννησο, όταν τα στρατεύματα της Βέρμαχτ στην πορεία τους έκαψαν χωριά και δολοφόνησαν τους πολίτες στο δρόμο τους. Εισήλθαν στα Καλάβρυτα στις 9 Δεκεμβρίου, δημιουργώντας  ασφυκτικό κλοιό γύρω από την πόλη. Παραπλάνησαν τον κόσμο, διαβεβαιώνοντας ότι στόχος τους ήταν αποκλειστικά η εξόντωση των ανταρτών του ΕΛΑΣ.

Η σφαγή των αμάχων διαπράχθηκε από την 117η Μεραρχία Καταδρομών, η οποία αποτελούνταν από Αυστριακούς και Γερμανούς.

Οι Γερμανοί, στο δρόμο για τα Καλάβρυτα, εκτέλεσαν 143 άνδρες, στα χωριά Ρωγοί, Κερπινή, Άνω και Κάτω Ζαχλωρού, καθώς και στη Μονή Μεγάλου Σπηλαίου. Επίσης έκαψαν περίπου 1.000 σπίτια σε πάνω από 50 χωριά, αφού τα λεηλάτησαν αποκομίζοντας περισσότερα από 2.000 πρόβατα και μεγαλύτερα ζώα και περίπου 260.000.000 δραχμές.

Όταν έφθασαν στα Καλάβρυτα, κλείδωσαν όλες τις γυναίκες και τα παιδιά κάτω των 14 στο σχολείο και διέταξαν όλους τους άνδρες από 14 και πάνω να παρουσιαστούν έξω από το χωριό.

Εκεί οι Γερμανοί τους εκτέλεσαν με συνεχείς ριπές πολυβόλων. Περισσότεροι από 700 οι νεκροί - όλος ο ανδρικός πληθυσμός πλην 13 που επέζησαν από τα τραύματά τους κατά την εκτέλεση (καταπλακώθηκαν από τους νεκρούς συμπολίτες τους και θεωρήθηκαν νεκροί από τους ναζί).

Οι γυναίκες και τα παιδιά κατάφεραν να αποδράσουν από το σχολείο ενώ το χωριό φλεγόταν, σπάζοντας πόρτες και παράθυρα. Ηταν αυτές που έμειναν πίσω να θάψουν και να κλάψουν τους νεκρούς τους και πάνω απ' όλα να βρουν το κουράγιο να συνεχίσουν να ζουν.

Παρά το γεγονός ότι η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας έχει αναγνωρίσει δημόσια τη ναζιστική αγριότητα των Καλαβρύτων, ακόμα δεν έχει καταβληθεί καμμιά αποζημίωση.

Ντοκιμαντέρ με θέμα την τραγωδία που εκτυλίχθηκε τον Δεκέμβριο του 1943 στο τρίγωνο Καλάβρυτα, Κερπινή, Ρογοί, με κορύφωση τη μαζική εκτέλεση Καλαβρυτινών από τις ναζιστικές δυνάμεις στη μαρτυρική κωμόπολη στις 13/12/1943:

Ελεύθερος αφέθηκε με βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών, ο βουλευτής του νεοναζιστικού μορφώματος, Αρτέμης Ματθαιόπουλος, που είχε κριθεί προφυλακιστέος μετά την απολογία του στις ειδικές εφέτες ανακρίτριες Ι. Κλάπα και Μ. Δημητροπούλου, για το αδίκημα της ένταξης και διεύθυνσης σε εγκληματική οργάνωση.

Μεγάλη πορεία προς τα γραφεία της Χρυσής Αυγής στο Μαρούσι πραγματοποίησαν σήμερα, Πέμπτη, το απόγευμα αντιφασίστες, αντιεξουσιαστές, φορείς και σωματεία της περιοχής, με αφορμή τη λειτουργία των γραφείων της Χρυσής Αυγής. Η πορεία σταμάτησε στο μπλοκ των ΜΑΤ και αναγκάστηκε να γυρίσει πίσω. 

Kόβει την ανάσα, το ρεπορτάζ του Unfollow για τους χρηματοδότες της Χρυσής Αυγής. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Λευτέρης Χαραλαμπόπουλος, συντάκτης της έρευνας, "Ορισμένα πράγματα γράφονται και λέγονται μέχρι ένα σημείο. Ειδικά όταν έχεις να κάνεις με Ρώσικη Μαφία".