Σε συναγερμό βρίσκεται η ΕΥΔΑΠ εξετάζοντας διάφορα σενάρια για την αντιμετώπιση των προβλημάτων υδροδότησης της πρωτεύουσας σε περίπτωση παρατεταμένης ανομβρίας παρότι τα υπάρχοντα αποθέματά στους ταμιευτήρες επαρκούν για τέσσερα χρόνια.
Σύμφωνα με πληροφορίες έχει ήδη προχωρήσει η προμελέτη για την μεταφορά νερού από τους δύο ποταμούς που εκβάλλουν στην λίμνη των Κρεμαστών αλλά και αυτή καθαυτή την λίμνη.
Παράλληλα, έχουν ξεκινήσει οι συζητήσεις με μεγάλους παραγωγούς ηλεκτρικού ρεύματος όπως η ΔΕΗ αλλά και ο όμιλος Μυτιληναίου και άλλους για την κατασκευή και λειτουργία 3 η 4 μονάδων αφαλάτωσης δεδομένου ότι η αφαλάτωση απαιτεί μεγάλη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας.
Η μία μονάδα αφαλάτωσης, εφόσον προχωρήσουν οι συζητήσεις με την ΔΕΗ, μπορεί να γίνει στην περιοχή του Λαυρίου.
Οι άλλες δύο ή τρεις στην πλευρά του Κορινθιακού Κόλπου και κατά μήκος του αγωγού μεταφοράς νερού από το Μόρνο στην Αθήνα.
Αρμόδιοι παράγοντες της ΕΥΔΑΠ δήλωσαν στο ΑΠΕ/ΜΠΕ ότι το κόστος του νερού από αφαλάτωση είναι σημαντικό και φτάνει το 1 € το κυβικό ενώ σήμερα η ΕΥΔΑΠ χρεώνει το κυβικό κατά 0,35 λεπτά.
Σε κάθε περίπτωση και οι δύο λύσεις είναι σχετικά χρονοβόρες και θα πάρουν τουλάχιστον μία τριετία μέχρι να λειτουργήσουν.
Οι ίδιοι παράγοντες της ΕΥΔΑΠ τόνιζαν ότι η πιο γρήγορη και πιο συμφέρουσα λύση με χαμηλό κόστος είναι η μεταφορά νερού από την λίμνη των Κρεμαστών η οποία μπορεί να έχει αποτελέσματα και να ενισχύσει το δίκτυο σε χρόνο νωρίτερο και από τα τρία χρόνια εάν δεν υπάρξουν βέβαια προσφυγές στο Συμβούλιο της Επικρατείας για περιβαλλοντικούς ή άλλους λόγους με συνέπεια να καθυστερήσει το έργο.
Το έργο είναι σχετικά εύκολο και θα χρειαστεί βέβαια να γίνει διάνοιξη σηράγγων για την διέλευση του αγωγού, όμως κάτι αντίστοιχο έχει γίνει στο παρελθόν με την μεταφορά νερού από το φράγμα του Ευήνου στο δίκτυο του Μόρνου.
Το αρχικό σενάριο προβλέπει να διασυνδεθούν με το δίκτυο του Μόρνου δύο παραπόταμοι του Αχελώου που εκβάλλουν στη λίμνη Κρεμαστών.
Σύμφωνα με παράγοντες της ΕΥΔΑΠ εξετάζονται όλες οι δυνατές λύσεις για να επιλυθεί οριστικά το πρόβλημα στην υδροδότηση της πρωτεύουσας.
Τις τελικές αποφάσεις θα τις πάρει το αρμόδιο Υπουργείο Περιβάλλοντος και η Κυβέρνηση.
Τα συγκεκριμένα μέτρα αποσκοπούν στη διατήρηση των διαθέσιμων αποθεμάτων και την αντιμετώπιση των προκλήσεων που προκαλούνται από τον καύσωνα στην περιοχή της Αττικής.
Η ΕΥΔΑΠ παραθέτει ένα σύνολο από απλές συμβουλές για την λελογισμένη χρήση και ελάττωση της άσκοπης σπατάλης του νερού:
Ποτίστε τα φυτά και τα λουλούδια σας, κατά τις πρωινές ή βραδινές ώρες (μετά τις 22.00), όταν οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες και το νερό δεν εξατμίζεται
Αποφύγετε το πλύσιμο μπαλκονιών και βεραντών με το λάστιχο, ειδικότερα τις απογευματινές ώρες.
Κλείστε τη βρύση κατά το λούσιμο, το βούρτσισμα των δοντιών ή το ξύρισμα.
Λειτουργήστε το πλυντήριο πιάτων ή ρούχων μόνο όταν είναι πλήρες και κατά προτίμηση τις βραδινές ώρες (μετά τις 22:00).
Επιλέξτε το χαμηλότερο επίπεδο κατανάλωσης στα καζανάκια.
Επιδιορθώστε τις βρύσες ή τα καζανάκια που στάζουν.
Χρησιμοποιήστε νερό που συλλέγετε από το κλιματιστικό ή τον αφυγραντήρα, για να ποτίσετε τα φυτά σε γλάστρες.
Υιοθετώντας αυτά τα μέτρα, είμαστε σε θέση να συνεισφέρουμε στη διατήρηση αυτού του ανεκτίμητου πόρου και στη δικαιότερη κατανομή των υδατικών πόρων, ειδικά σε περιόδους καύσωνα όπου η κατανάλωση νερού αυξάνεται σημαντικά.
Ταυτόχρονα, η ΕΥΔΑΠ προβαίνει σε όλες τις απαραίτητες ενέργειες και επενδύσεις, προκειμένου όλοι οι κάτοικοι της Αττικής να έχουν συνεχή πρόσβαση σε νερό, αλλά σε έκτακτες περιπτώσεις, όπως αυτή του καύσωνα, η συμβολή των καταναλωτών είναι άκρως απαραίτητη.
«Είναι ευθύνη όλων μας να χρησιμοποιούμε το νερό με υπευθυνότητα και σεβασμό για να διασφαλίσουμε ένα βιώσιμο μέλλον» καταλήγει η ανακοίνωση της εταιρείας.
Το φθινόπωρο θα πρέπει να αναμένονται τα νεότερα για το ενδεχόμενο αυξήσεων στα τιμολόγια του νερούτης Αθήνας καθώς έως τώρα δεν έχει εκδοθεί η Κοινή Υπουργική Απόφαση που θα αντικαταστήσει την ακυρωμένη από το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) απόφαση για τους κανόνες τιμολόγησης του νερού.
Μετά την έκδοση της ΚΥΑ, η οποία μετρά ήδη 9μηνη καθυστέρηση, η ΕΥΔΑΠ θα εισηγηθεί στη Ρυθμιστική Αρχή (ΡΑΑΕΥ) το νέο τιμολόγιο. Όπως επεσήμανε ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, Χάρης Σαχίνης με την ευκαιρία της ανακοίνωσης των οικονομικών αποτελεσμάτων της εταιρίας: «Θα δούμε το ρυθμιστικό πλαίσιο και μετά θα αποφασίσουμε τι θα ζητήσουμε ως προς τα τιμολόγια». Ο ίδιος εκτίμησε, πάντως, ότι το νομοσχέδιο του υπουργείου Περιβάλλοντος για την κλιματική αλλαγή θα συμβάλει στη διατήρηση των τιμολογίων σε χαμηλά επίπεδα αφού, όπως είπε, «Τα οφέλη αυτής της επέκτασης θα πάνε υπέρ των καταναλωτών της ΕΥΔΑΠ».
Οι δυνατότητες εκτός Αττικής
Το νομοσχέδιο, το οποίο ψηφίστηκε την Πέμπτη, δίνει τη δυνατότητα άσκησηςεκτόςΑττικής:
δραστηριοτήτων λειτουργίας και συντήρησης δικτύων και εγκαταστάσεων ύδρευσης και αποχέτευσης,
δυνατότητα απόκτησηςελέγχουεπιχειρήσεων σε συναφείς κλάδους,
ευελιξίες για ανάπτυξη σε ΑΠΕ και επαναχρησιμοποίηση ανακυκλωμένου νερού,
απλοποίηση διαδικασιών ανάθεσης της συντήρησης, λειτουργίας και αναβάθμισης του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος (ΕΥΣ),
δυνατότητα ανάθεσης στην ΕΥΔΑΠ της συντήρησης φρεατίων και διασυνδετηρίωναγωγώνομβρίων.
Ειδικά σε ό,τι αφορά τις δραστηριότητες λειτουργίας και συντήρησης δικτύων και εγκαταστάσεων εκτός Αττικής, η αρχική επέκταση της ΕΥΔΑΠ, η οποία εξέτασε συνολικά τριάντα επιλογές, αφορά τη Βοιωτία, τη Φθιώτιδα και την Κορινθία.
«Μπορούμε να προσφέρουμε υπηρεσίες και να μεταλαμπαδεύσουμε την τεχνογνωσία της εταιρείας στις ΔΕΥΑ, είτε τώρα είτε εάν αυτές συγχωνευθούν», ανέφερε ο κ. Σαχίνης.
Το νομοσχέδιο δίνει επίσης τη δυνατότητα ανάθεσης στην ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΑΘ των αγωγών των ομβρίων υδάτων, ρύθμιση για την οποία ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θόδωρος Σκυλακάκης ανέφερε στη Βουλή πως είναι απαραίτητη δεδομένου ότι «εάν κάποιος δήμος δε διαχειρίζεται καλά τα δικά του όμβρια, αυτό είναι κάτι που αφορά όλο το σύστημα. Μπορεί να τιναχτεί στον αέρα, διότι αν μπλοκάρει το νερό κάπου, πλημμυρίζει παντού. Αυτό ανακαλύψαμε στη Θεσσαλία. Το λογικό είναι να δώσουμε τη δυνατότητα για ενιαία διαχείρισή των ομβρίων και στο μέλλον και για ενεργητική διαχείριση ώστε να μπορούμε με βάση την τεχνολογία να έχουμε δυνατότητα παρέμβασης στη ροή νερού, να κατευθύνουμε το νερό ώστε να περιορίζουμε πλημμυρικά φαινόμενα».
Συνολικά ο επενδυτικός σχεδιασμός της ΕΥΔΑΠ, ανέρχεται σε 2,1 δισεκατομμύρια ευρώ σε ορίζοντα δεκαετίας. Το επενδυτικό πρόγραμμα 2024 - 2033 αφορά σε:
Μεγάλα έργα στην Ανατολική Αττική (958,7 εκατ. ευρώ).
Έργα του δικτύου ύδρευσης (681,6 εκατ. ευρώ).
Έργα αποχέτευσης (364,5 εκατ. ευρώ).
Έργα κτιριακά, ψηφιακής διακυβέρνησης και μετασχηματισμού (103,8 εκατ. ευρώ).
Το 50% του προϋπολογισμού των έργων χρηματοδοτείται από την ΕΕ.
Η Αττική δε θα διψάσει
Παρά τη συνεχιζόμενη ανομβρία, πάντως, όπως επισημάνθηκε για ακόμα μία φορά από τη διοίκηση της ΕΥΔΑΠ, υφίσταται ήδη ένα οργανωμένο πλάνο δράσης απέναντι στην κλιματική αλλαγή και τη λειψυδρία.
Έτσι, στην περίπτωση που τα αποθέματα του συστήματος Ευήνου - Μόρνου συνεχίσουν την πτωτική τους πορεία, σχεδιάζεται μεσοπρόθεσμα:
Να αυξηθεί η άντληση του κλάδου Υλίκης.
Να ενεργοποιηθούν οι γεωτρήσεις του Μέσου Ρου Βοιωτικού Κηφισού οι οποίες μέσω του Ενωτικού Υδραγωγείου Διστόμου τροφοδοτούν το Υδραγωγείο Μόρνου.
Επιπλέον, εξετάζονται μακροπρόθεσμες εναλλακτικές λύσεις που περιλαμβάνουν την αφαλάτωση, τον εμπλουτισμό του υπόγειου υδροφορέα με ανακυκλωμένο νερό και τη σύνδεση με άλλους ταμιευτήρες νερού.
Τα οικονομικά αποτελέσματα
Το 2023 η ΕΥΔΑΠ αύξησε τον κύκλο εργασιών της και μείωσε τα λειτουργικά της έξοδα κατά 1,8%. Σύμφωνα με τα οικονομικά αποτελέσματα, ο κύκλος εργασιών της διαμορφώθηκε στα 351,6 εκατ. ευρώ από 343,5 εκατ. ευρώ το 2022, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 2,4% (+8,1 εκατ. ευρώ). Από τις κύριες δραστηριότητές της (ύδρευση και αποχέτευση), η Εταιρεία παρουσίασε αύξηση εσόδων κατά +8 εκατ. ευρώ (+2,5%).
Τα κέρδη προ φόρων της εταιρείας διαμορφώθηκαν στα 28 εκατ. ευρώ από 10,6 εκατ. ευρώ το 2022 σημειώνοντας αύξηση κατά +163% ή +17,4 εκατ. ευρώ. Οσον αφορά τη διανομή μερίσματος, το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας ενέκρινε την υποβολή πρότασης προς την Τακτική Γενική Συνέλευση των Μετόχων για ποσό 0,10 λεπτών ανά μετοχή, (συνολικό μικτό ποσό ευρώ 10.650.000 ευρώ) για τη χρήση 2023.
Προβλήματα στην υδροδότηση θα παρουσιαστούν αύριο Τετάρτη σε διάφορες περιοχές της Αθήνας σύμφωνα με την ΕΥΔΑΠ.
Συγκεκριμένα η ΕΥΔΑΠ ανακοινώνει ότι, λόγω απαραίτητων τεχνικών εργασιών σε τροφοδοτικό αγωγό ύδρευσης, που καθίστανται απαραίτητες για την πρόοδο των εργασιών κατασκευής της υπογειοποίησης των γραμμών τρένου της ΕΡΓΟΣΕ, δύναται να παρουσιαστεί πτώση της πίεσης έως και πλήρης διακοπή της παροχής του νερού στα οικοδομικά τετράγωνα που βρίσκονται μεταξύ των οδών:
Διάρκεια: από ώρα 09:00 της Τετάρτης 1ης Νοεμβρίου έως τις 18:00 της ίδιας ημέρας
Επισημαίνεται ότι θα καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για την ελαχιστοποίηση της διάρκειας των εργασιών και την ταχύτερη αποκατάσταση της κανονικής λειτουργίας του δικτύου ύδρευσης
Οι δυο αποφάσεις που δίνουν προθεσμία 6 μηνών στο υπουργείο Οικονομικών να συμμορφωθεί με τις προηγούμενες αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου.
Η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έχει αποφανθεί ρητά ότι το νερό δεν είναι εμπόρευμα.
Στο φως της δημοσιότητας έρχονται οι δυο αποφάσεις του ΣτΕ που δίνουν προθεσμία 6 μηνών στο υπουργείο Οικονομικών να συμμορφωθεί με τις προηγούμενες αποφάσεις του Ανωτάτου Δικαστηρίου και να προβεί σε όλες τις απαιτούμενες ενέργειες, για να επιστραφούν οι μετοχές των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο Δημόσιο που τώρα βρίσκονται στο Υπερταμείο.
Πρόκειται για τις αποφάσεις 7/2023 και 8/2023 του Τριμελούς Συμβουλίου του ΣτΕ για τη μη συμμόρφωση της εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας στις αποφάσεις της Ολομελείας ΣτΕ 190 & 191/2022, που έκριναν αντισυνταγματική την υπαγωγή των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο.
Στον νόμο που ψηφίστηκε πρόσφατα από τη Βουλή (μόνο από τους βουλευτές της Νέα Δημοκρατίας), οι πάροχοι ύδατος, μεταξύ των οποίων και οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Υδρευσης - Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) υπήχθησαν στον έλεγχο, τη ρύθμιση και την εποπτεία της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ), η οποία μετονομάζεται σε Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΕΑΥ) και διευρύνει το αντικείμενό της στα ύδατα και τα απόβλητα.
«Είναι χαρακτηριστικό ότι, προς αποφυγή οποιασδήποτε νέας ''παρανόησης'' περί τί σημαίνει συμμόρφωση προς τις εν λόγω δικαστικές αποφάσεις, οι ανώτατοι δικαστές εξηγούν αναλυτικά και με ''σχολικό'' τρόπο», σημειώνουν χαρακτηριστικά οι δύο δικηγόροι, παραθέτοντας μέρος των αποφάσεων.
Λίγα 24ωρα μετά από την τραγωδία στα Τέμπη, ένα έγγραφο που υπογράφει ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ Χάρης Σαχίνης σοκάρει. Παραλήπτες του είναι ο υπουργός Επικρατείας και εποπτεύων του υπουργείου Μεταφορών Γιώργος Γεραπετρίτης και ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σκρέκας. Ημερομηνία 9 Μαρτίου 2023. Θέμα: «Κίνδυνος ασφαλούς τροφοδοσίας της Αττικής με νερό».
Όπως γράφει ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ Χάρης Σαχίνης -που παρουσίασε το έργο του στην ΕΥΔΑΠ στο Μέγαρο Μουσικής το πρωί της Τρίτης 28 Μαρτίου- απευθύνεται στους δύο υπουργούς για να ενημερώσει για «το θέμα της ασφαλούς τροφοδοσίας της Αττικής με νερό σε περίπτωση αστοχίας του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος».
Mornos (EUROKINISSI)
Αναφέρεται στο Υδραγωγείο του Μόρνου και εκφράζει τις ανησυχίες του:
«…σε περίπτωση ζημιάς στο Υδραγωγείο Μόρνου, κάτι που έχει ήδη συμβεί στο παρελθόν και παράλληλα και αστοχίας του επισφαλούς πλέον Ενωτικού Υδραγωγείου, θα δημιουργηθεί ένα έλλειμμα της τάξεως του 30-40% της αναγκαίας ποσότητας νερού για ύδρευση της Αττικής, γεγονός που εγκυμονεί απρόβλεπτες συνέπειες, καθώς ένα σημαντικό ποσοστό της Αθήνας θα μείνει χωρίς νερό για αρκετές ημέρες».
Ο κ. Σαχίνης αναφέρεται σε τεχνικό πρόβλημα που υπήρξε στα τέλη της δεκαετίας του 2000, το οποίο αντιμετωπίστηκε. Ωστόσο όπως υποστηρίζει στο έγγραφο του, «ως ΕΥΔΑΠ αντιλαμβανόμενοι την κρισιμότητα των ανωτέρω προχωρήσαμε από το 2019 στις απαραίτητες ενέργειες και με απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρείας μας εγκρίθηκε η διενέργεια των σχετικών διαγωνισμών καθώς και η χρηματοδότηση με ίδιους πόρους όλων των μελετών των αναγκαίων έργων που θα αποτρέψουν αυτούς τους κινδύνους. Οι σχετικές μελέτες έχουν ήδη ολοκληρωθεί».
Και τότε γιατί υπάρχει πρόβλημα και κίνδυνος να μείνουμε χωρίς νερό στην Αττική;
Η απάντηση έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και δίδεται από τον ίδιο τον διευθύνοντα σύμβουλο:
«Οι εν λόγω υποδομές ανήκουν 100% στο Ελληνικό Δημόσιο μέσω της εταιρείας παγίων της ΕΥΔΑΠ (ΕΠΕΥΔΑΠ) που έχει την ευθύνη για αυτές και το οποίο, από το καλοκαίρι του 2022, μας έχει εκφράσει την πρόθεσή του να αναθέσει στην ΕΥΔΑΠ την κατασκευή των έργων βελτίωσής τους με προϋπολογισμό της τάξης των 80 εκατ. ευρώ προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί η πιθανότητα του ανωτέρω σεναρίου.
Δυστυχώς όμως μέχρι στιγμής το ΥΠΥΜΕ δεν έχει ακόμη αποφασίσει για τον τρόπο χρηματοδότησής τους ούτε έχει προχωρήσει στην υπογραφή της σχετικής προγραμματισμένης σύμβαση με την ΕΥΔΑΠ, παρά τις επανειλημμένες οχλήσεις της».
Από το 2019 τι ακριβώς σκέφτονται για να διορθώσουν το πρόβλημα που απειλεί την υδροδότηση της Αττικής; Γιατί ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, τώρα μετά από τόσο καιρό και μετά από την τραγωδία των Τεμπών αποφασίζει να στείλει επιτέλους ένα έγγραφο προειδοποίησης για την ενδεχόμενη καταστροφή;
Στον επίλογο του εγγράφου ο κ.Σαχίνης γίνεται περίπου δραματικός για να εκφράσει αλλά και για να πείσει τους υπουργούς για τη σοβαρότητα της κατάστασης:
Γράφει:
«Παρακαλώ για την άμεση παρέμβαση της ώστε:
Α.να συγκεκριμενοποιηθεί ο τόπος χρηματοδότης και να υπογραφεί η Σύμβαση μεταξύ ΥΠΥΜΕ, ΕΠΕΥΔΑΠ και ΕΥΔΑΠ και
Β. τα έργα αυτά να εξαιρεθούν λόγω του κατεπείγοντος από τις διαδικασίες του 4412.
Καθώς είμαι σίγουρος ότι αντιλαμβάνεσθε το επείγον του θέματος θα σας παρακαλούσα να συμβάλετε στη δρομολόγηση των ανωτέρω Α και Β το συντομότερο δυνατόν. Εάν θεωρείτε ότι αυτό δεν είναι εφικτό , θα μπορούσαμε ενδεχομένως να προχωρήσουμε με την προκήρυξη των σχετικών διαγωνισμών παρακρατώντας το κόστος από το τίμημα που αποδίδουμε στην ΕΠΕΥΔΑΠ για την προμήθεια ακατέργαστου νερού, ώστε να μην καθυστερήσουν τα έργα αυτά».
Λες και δεν έχουν καθυστερήσει ήδη από το 2019 όταν -σύμφωνα πάντα με όσα αναφέρει ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ- είχε εντοπιστεί το πρόβλημα. Ωστόσο λύση δεν βρέθηκε και τώρα τρέχει να πείσει τους υπουργούς να κάνουν κάτι.
Η τραγωδία στα Τέμπη έχει αρχίσει όπως φαίνεται να αποκαλύπτει τα προβλήματα εύρυθμης λειτουργίας σε πολλούς τομείς του κρατικού μηχανισμού. Το χειρότερο είναι ότι όπως και με τα τρένα έτσι και με την ΕΥΔΑΠ, τα προβλήματα ήταν γνωστά σε όσους είχαν ή έχουν την ευθύνη λειτουργίας τους, αλλά οι λύσεις ποτέ δεν δόθηκαν. Στα Τέμπη αυτό είχε το αποτέλεσμα που ξέρουμε. Θα προλάβουν τουλάχιστον να αποφύγουμε τα χειρότερα στην ΕΥΔΑΠ για να μη πούμε και «το νερό, νεράκι»;
Τα ποσά (άνω του 1.500.000 ευρώ) που δόθηκαν σε εφημερίδες και sites την τελευταία διετία – Όλα τα ονόματα
Μεγάλα ερωτήματα για τα ανύπαρκτα κριτήρια και τις επιλεκτικές, όσο και υπέρογκες χρηματοδοτήσεις. Ποιοι είναι οι «πρωταθλητές», ποιοι οι αδικαιολόγητα ευνοημένοι
Η λίστα αφορά σε ποσά που δόθηκαν απευθείας από την Επιχείρηση σε μέσα ενημέρωσης. Υπάρχουν επιπλέον ποσά που δόθηκαν από διαφημιστικές είτε για καμπάνιες είτε για άλλες δράσεις.
Των Πάρι Καρβουνόπουλου, Βασίλη Γαλούπη
Η προσπάθεια ιδιωτικοποίησης του νερού είναι ίσως η πιο αμφιλεγόμενη από όσες ιδιωτικοποιήσεις προωθεί η κυβέρνηση. Κι αυτό διότι αγνοεί πέντε δικαστικές αποφάσεις με τις οποίες το νερό έχει κριθεί ότι είναι φυσικό αγαθό και όχι προϊόν και ως εκ τούτου δεν μπορεί να πουληθεί.
Την ίδια ώρα που αποκαλύπτεται ότι η μη ελλειμματική ΕΥΔΑΠ μοιράζει εκατομμύρια για να διαφημίσει αυτό το φυσικό αγαθό τη διανομή του οποίου προς τους πολίτες διαχειρίζεται η ίδια, η κυβέρνηση επιχειρεί να το μεταβιβάσει.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΣτΕ έχει κρίνει πως ακόμη και η είσοδος της ΕΥΔΑΠ στο ΤΑΙΠΕΔ ήταν παράνομη, ενώ με αλλεπάλληλες δικαστικές αποφάσεις κρίθηκε ότι δεν επιτρέπεται η εμπλοκή ιδιωτών στο νερό.
Ο πρόεδρος των Μηχανικών της ΕΥΔΑΠ Γιώργος Δήμτσας εξηγεί πώς η κυβέρνηση αγνόησε τις αποφάσεις του ΣτΕ και προχωρά στο σχέδιο ιδιωτικοποίησης.
Γιώργος Δήμτσας – Πρόεδρος Μηχανικών ΕΥΔΑΠ
Γιατί η κυβέρνηση χρησιμοποιεί το πρόσχημα της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων, στην οποία εντάσσει και το νερό; Πώς μέσω αυτής της ρυθμιστικής αρχής θα οδηγηθούμε στην ιδιωτικοποίηση;
Ο αναλυτής και Διδάκτωρ Ολοκληρωμένης Περιβαλλοντικής Διαχείρισης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης Βασίλης Λύκος εξηγεί τη μεθόδευση.
Βασίλης Λύκος Βιολόγος, Μ.Sc. περιβαλλοντολόγος
Πριν μερικές ημέρες, στις 7 Μαρτίου, η Μαρία Καραμανώφ Πρόεδρος ΔΣ του Επιμελητηρίου Περιβάλλοντος και Βιωσιμότητος και Αντιπρόεδρος ΣτΕ ε.τ. σε εκτενές υπόμνημα της προς τη Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής των Ελλήνων ανέφερε μεταξύ άλλων:
«Με το προτεινόμενο νομοσχέδιο οι κρατικές αρμοδιότητες ρύθμισης και ελέγχου όλων των φορέων παροχής των δημοσίων υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης της χώρας αφαιρούνται από τα αρμόδια Υπουργεία και ανατίθενται στην ανεξάρτητη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ). Η όλη λογική και το πνεύμα του νομοσχεδίου καταστρατηγεί ευθέως τα παγίως κριθέντα από την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ Ολ. 1904/2014, 190/2022, 191/2022), ανατρέπει το υφιστάμενο καθεστώς λειτουργίας των φορέων αυτών και ενέχει, ως εκ τούτου, σοβαρούς κινδύνους για τη συνέχιση της παροχής των υπηρεσιών τους εκτός περιβάλλοντος αγοράς και ανταγωνισμού και υπό όρους δημόσιας υπηρεσίας, δηλαδή με ασφάλεια, καθολικότητα, υψηλή ποιότητα και προσιτή τιμή.
Το νομοσχέδιο αποτελεί το τελευταίο βήμα για την ολοκλήρωση της ιδιωτικοποίησης του νερού που πραγματοποιήθηκε με τον αντισυνταγματικό μεν, αλλά ισχύοντα πλέον νόμο 4964/2022 (άρθρα 114, 115) που ψηφίστηκε τον περασμένο Ιούλιο. Με το νόμο αυτό μεταβιβάστηκαν εκ νέου στο Υπερταμείο οι μετοχές ΕΥΔΑΠ/ΕΥΑΘ του Ελληνικού Δημοσίου, κατά πρωτοφανή παραβίαση των αποφάσεων 190/2022, 191/2022 της Ολομέλειας του ΣτΕ, με τις οποίες η μεταβίβασή τους είχε κριθεί αντισυνταγματική. Ήδη λοιπόν, έχει επέλθει η ουσιαστική ιδιωτικοποίηση των δύο μεγαλύτερων φορέων παροχής υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης της χώρας, αφού δεν υπάγονται πλέον στον έλεγχο του Ελληνικού Δημοσίου. Τι απέμεινε για να ολοκληρωθεί η ιδιωτικοποίηση αυτή; Να παραδώσει το κράτος, εκτός από τον έλεγχο, ακόμα και την απλή εποπτεία του.
Με την υπαγωγή των φορέων υδροδότησης στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, το κράτος παραδίδει σε αυτήν τις αρμοδιότητές του επί των φορέων υδροδότησης (ρυθμιστικές, κανονιστικές, αδειοδοτικές, κυρωτικές, τιμολογιακές), οι οποίες κατά το Σύνταγμα του ανήκουν αποκλειστικά. Είναι γνωστό ότι οι Ρυθμιστικές Αρχές, από τη φύση τους, δεν έχουν καμία αρμοδιότητα σε τομείς δραστηριότητας που δεν ανήκουν στην αγορά. Αποστολή τους είναι να διασφαλίζουν την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς και την τήρηση των αρχών του ανταγωνισμού σε σχέση με τις υπηρεσίες που έχουν ήδη ιδιωτικοποιηθεί όπως η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες, οι συγκοινωνίες (λεωφορεία, τρένα) κ.λπ.
Η ΡΑΕ (όπως άλλωστε όλες οι ρυθμιστικές αρχές) έχει αποφασιστικές αρμοδιότητες σε όλους τους ανωτέρω τομείς και οι πράξεις της είναι εκτελεστές χωρίς να υπόκεινται σε κανενός είδους έλεγχο νομιμότητος ή σκοπιμότητος από τον αρμόδιο Υπουργό. Είναι προφανές ότι η ΡΑΕ δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον δημόσιο έλεγχο που απαιτεί η νομολογία του ΣτΕ για τις υπηρεσίες υδροδότησης και αποχέτευσης, δεδομένου ότι είναι εξ ορισμού προορισμένη και οργανωμένη, ώστε να ρυθμίζει τα ζητήματα που ανακύπτουν στο χώρο της αγοράς και του ανταγωνισμού σύμφωνα με το πνεύμα και τους κανόνες που διέπουν τα πεδία αυτά.
Το νερό, όμως, δεν είναι εμπορικό προϊόν και οι υπηρεσίες υδροδότησης και αποχέτευσης δεν μπορούν να ανήκουν στην αγορά. Με απλά λόγια, δεν συντρέχει εν προκειμένω η βασική προϋπόθεση που απαιτείται για την υπαγωγή μιας δραστηριότητας στην αρμοδιότητα μιας ανεξάρτητης ρυθμιστικής αρχής, δηλ. η λειτουργία της δραστηριότητας αυτής σε περιβάλλον αγοράς. Στον τομέα της υδροδότησης της χώρας δεν νοείται η ύπαρξη αγοράς ούτε δραστηριοποίηση κερδοσκοπικών επιχειρήσεων στο σχετικό πεδίο, ώστε να απαιτείται η ρύθμισή τους από Ανεξάρτητη Αρχή. Δεδομένου ότι, όπως έχει κριθεί από το ΣτΕ, η δημόσια υπηρεσία ύδρευσης και αποχέτευσης, κατ’ αντιδιαστολή προς άλλες υπηρεσίες που έχουν πλέον περιέλθει στον χώρο της αγοράς (ενέργεια, ταχυδρομικές υπηρεσίες, επιβατικές μεταφορές, τηλεπικοινωνίες), δεν επιτρέπεται να ιδιωτικοποιηθεί, η υπαγωγή της στη ρυθμιστική αρμοδιότητα ΡΑΕ είναι ασύμβατη προς την αποστολή αμφοτέρων.
Ακούστηκε κατά τη σημερινή συζήτηση στη Διαρκή Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου ότι οι υπηρεσίες υδροδότησης νομίμως υπάγονται στη ΡΑΕ γιατί αποτελούν μονοπώλιο. Όπως είναι γνωστό, η ύπαρξη μονοπωλίου προϋποθέτει εμπορικό προϊόν που επιτρέπεται να πωλείται από ένα και μόνο επιχειρηματία. Όμως, το νερό στην Ελλάδα δεν είναι εμπορικό προϊόν και δεν πωλείται, αλλά παρέχεται με μερική ανάκτηση του κόστους του. Επομένως, στη χώρα μας οι υπηρεσίες υδροδότησης δεν αποτελούν μονοπώλιο.
Είναι γεγονός ότι με την εκ νέου μεταβίβαση των μετοχών ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο, ένα μεγάλο τμήμα των φορέων υδροδότησης της χώρας έχει ήδη ιδιωτικοποιηθεί. Αντί να επανορθώσει την κατάφωρη καταστρατήγηση των αρχών του κράτους δικαίου που επέφερε ο Νόμος 4964/2022, με το προτεινόμενο νομοσχέδιο το κράτος αποποιείται περαιτέρω τις αρμοδιότητες και τις ευθύνες του για παροχή ασφαλούς, ποιοτικής και καθολικής υδροδότησης σε προσιτή τιμή.
Σύμφωνα με τη δική του επιχειρηματολογία, το νομοσχέδιο ομολογεί πράγματι την ανικανότητα και την απροθυμία του κράτους να έχει υπό τον έλεγχό του το νερό και παραδίδει τις ευθύνες κάπου αλλού. Ως Επιμελητήριο έχουμε επανειλημμένως αναφερθεί στους κινδύνους που ενέχει η στάση αυτή. Δεν χρειάζεται την κρίσιμη αυτή ώρα να τους υπενθυμίσουμε.
Συμπερασματικά, με την υπαγωγή όλων των φορέων υδροδότησης της χώρας στην αρμοδιότητα της ΡΑΕ συντελείται ένα μεγάλο και αμφίβολης συνταγματικότητος βήμα προς την ουσιαστική ιδιωτικοποίηση της δημόσιας υπηρεσίας ύδρευσης και αποχέτευσης, κατά παράκαμψη, για μία ακόμα φορά, των σχετικών αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας».
Στις 15 Μαρτίου η Ένωση Διοικητικών Δικαστών με έγγραφο της προς την Κοινοβουλευτική Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου επισημαίνει ότι η ανάθεση των υδάτων σε ανεξάρτητη αρχή δεν στέκει νομικά ,γιατί «χάνεται ο χαρακτήρας του πόσιμου ύδατος ως κοινωνικού αγαθού, απαραίτητου για τη ζωή και την υγεία των πολιτών και αντί αυτού αντιμετωπίζονται οι σχετικές υπηρεσίες ως ρυθμιζόμενες κατ ΄ αντιστοιχία με αγορές άλλων αγαθών και υπηρεσιών».
Στο έγγραφο επισημαίνεται η απόφαση του ΣτΕ σύμφωνα με την οποία «δεν νοείται παρά μόνο άμεσος κρατικός έλεγχος στους παρόχους υπηρεσιών ύδατος».
Οι διοικητικοί δικαστές ζήτησαν να αποσύρει ο υπουργός τη σχετική διάταξη.
Τα ανεξήγητα των χρηματοδοτήσεων- Οι «μικροί» πήραν τα περισσότερα
Δυο λίστες με πληρωμές της ΕΥΔΑΠ σε δεκάδες ΜΜΕ τα τελευταία δυο χρόνια φέρνουν σήμερα στο φως οι Data Journalists. Πρόκειται για ποσά άνω του 1.000.000 ευρώ που δόθηκαν, ως διαφημιστική δαπάνη, σε sites από την 1η Ιανουαρίου 2021 έως την 9η Νοεμβρίου 2022 και για ακόμα 532.000 ευρώ που μοιράστηκαν σε εφημερίδες το διάστημα από 1η Ιανουαρίου 2022 έως και 11 Νοεμβρίου 2022.
Ο τρόπος που δόθηκαν τα χρήματα της – ακόμα δημόσιας – εταιρείας ύδρευσης πρωτευούσης, προκαλεί σωρεία ερωτημάτων για τον τρόπο με τον οποίο δαπανώνται τα λεφτά των φορολογούμενων.
Στις λίστες που αποκαλύπτουμε παρατηρούνται δεκάδες επιλεκτικές, όσο και υπέρογκες πληρωμές σε συγκεκριμένα ΜΜΕ που δεν συνάδουν ούτε με την δυναμική τους, ούτε με την απήχησή τους στην κοινή γνώμη. Στις ίδιες λίστες υποτιμούνται ή και αγνοούνται Μέσα με πολλούς εργαζόμενους, ανταπόκριση από το κοινό και πανίσχυρα brand names.
Θα ήταν σκόπιμο η διοίκηση της ΕΥΔΑΠ να διευκρινίσει με ποια μέθοδο μοίρασε τη διαφημιστική δαπάνη στα ΜΜΕ. Ποια, δηλαδή, κριτήρια χρησιμοποίησε ώστε να επιλέξει τα συγκεκριμένα ΜΜΕ και τα ποσά. Επίσης, προκαλούνται εύλογες απορίες για ποιο λόγο δεν έδωσε ποτέ στην δημοσιότητα τις συγκεκριμένες δαπάνες.
Μια ακόμα σημαντική παράμετρος είναι ότι η κρατική ΕΥΔΑΠ δεν είναι ανταγωνιστική εταιρεία. Έχει το μονοπώλιο στην περιοχή της Αττικής και κατά συνέπεια δεν υπάρχει κανένας βάσιμος λόγος για διαφημιστικές δαπάνες. Το πελατειακό κοινό της, που ξεπερνά τα 4.000.000 με άνω των 2.000.000 εγκαταστάσεων μετρητών στο λεκανοπέδιο, είναι εγγυημένο, αφού πρακτικά το κοινό δεν έχει άλλη επιλογή.
Τα ερωτήματα πληθαίνουν λόγω της συγκεκριμένης συγκυρίας, με την πρόθεση της κυβέρνησης να βάλει στον δρόμο της ιδιωτικοποίησης και το νερό. Αν, πρακτικά, η ΕΥΔΑΠ δεν έχει λόγο να διαφημίζεται, αποκτά υπόσταση το εύλογο επιχείρημα ότι τα ποσά αυτά δόθηκαν ώστε όσο το δυνατόν περισσότερα ΜΜΕ, και ειδικά όσα ευνοήθηκαν προκλητικά, να έχουν μια ουδέτερη ή και θετική στάση για το μείζον ζήτημα της ιδιωτικοποίησης, συζήτηση που εντάθηκε την τελευταία διετία.
Υπενθυμίζεται ότι τη Δευτέρα 20.3.2023 η κυβέρνηση, αγνοώντας την απόφαση του ΣτΕ, εισήγαγε για συζήτηση και ψήφιση (την επομένη) στην Ολομέλεια της Βουλής σχέδιο Νόμου όπου παραχωρεί τον έλεγχο του νερού όλης της χώρας σε ανεξάρτητη ρυθμιστική αρχή, αφαιρώντας τη σχετική αρμοδιότητα από το κράτος. Μια απόφαση που ξεσήκωσε αντιδράσεις τόσο από σύσσωμη την αντιπολίτευση, όσο κι από τα συνδικάτα.
Τα ποσά στα sites
Σύμφωνα με τις επίσημες πληρωμές άνω του 1.000.000 ευρώ που έχει κάνει η ΕΥΔΑΠ σε sites από την 1.1.2021-9.11.22, «πρωταθλητές» αναδεικνύονται το Mononews με 45.000 ευρώ, ο όμιλος DPG (newsbomb, CNN κ.α.) με 43.000 ευρώ, η Political και το Liberal με 39.000 ευρώ.
O όμιλος DPG είναι από τους μεγαλύτερους στη χώρα, ωστόσο προκαλεί ενδιαφέρον η διάθεση αρκετά υψηλών ποσών σε ιστοσελίδες όπως οι Mononews,Political και Liberal, οι οποίες δεν συγκαταλέγονται σε αυτές με την υψηλότερη απήχηση.
Ενδεικτικά, το πανίσχυρο από κάθε άποψη (απήχησης-επισκεψιμότητας) Protothema έλαβε το ίδιο διάστημα 12.000 ευρώ και το Zougla που διατηρεί μεγάλη επισκεψιμότητα 8.500 ευρώ, ενώ το Ethnos μόλις 2.500 ευρώ.
Όμως, υπάρχουν κι άλλες «περίεργες» περιπτώσεις για τις οποίες θα είχε ενδιαφέρον η ΕΥΔΑΠ να δώσει διευκρινίσεις για τη λογική διαμοιρασμού του χρήματος των φορολογουμένων.
Στις λίστες της για το διαδίκτυο, εντοπίσαμε ένα άγνωστο στο ευρύ κοινό σάιτ, μάλιστα συνδρομητικό, το bnb daily που φαίνεται να έλαβε 28.200 ευρώ. Όταν, για παράδειγμα, το Newsit δεν ξεπέρασε τις 20.000 και το ieidiseis τα 1.000 ευρώ. Το bnb daily προμοτάρεται ως επιχειρηματικό site, αλλά από τη στιγμή που είναι συνδρομητικό, δημιουργείται ένα κρίσιμο ερώτημα σχετικά με το ποια ανταπόκριση μπορεί να υπάρχει για ένα διαφημιστικό banner για την ΕΥΔΑΠ;
Ένα άλλο άγνωστο στο ευρύ κοινό site, το Αnatropinews, έλαβε 27.200 ευρώ, όταν το News 247 δεν ξεπέρασε τις 13.000 ευρώ. Επίσης, μια ΜΚΟ με τίτλο «Συμμαχία για την Ελλάδα» έλαβε διαφημιστική δαπάνη 9.500 ευρώ, ενώ το site «anattica» πήρε 3.710 ευρώ, σύμφωνα με τις επίσημες λίστες που φέρνουμε στο φως.
Διαφημίσεις και σε sites της Περιφέρειας αν και η ΕΥΔΑΠ δραστηριοποιείται στην Αττική
Μια ακόμα παράμετρος έχει να κάνει με διαφημίσεις από την ΕΥΔΑΠ σε sites κι εκτός λεκανοπεδίου Αττικής. Ενδεικτικά, έδωσε 2.000 ευρώ στο agrinionews, 500 ευρώ στο nafpaktianews, 300 ευρώ στο Εμπρός της Ναυπάκτου και 680 ευρώ στο amfissanews.
Η ΕΥΔΑΠ, όμως, δεν δραστηριοποιείται εκτός Αττικής. Η πελατεία των συγκεκριμένων πόλεων της Περιφέρειας εξυπηρετείται από τις τοπικές εταιρείες ύδρευσης – αποχέτευσης.
Για ποιο λόγο η ΕΥΔΑΠ, που αντλεί την πελατεία της μόνο από την Αττική, μοιράζει διαφημιστική δαπάνη και σε sites της Περιφέρειας;
300.000 ευρώ στη Rascal για banners
Για λογαριασμό της διαφημιστικής εταιρείας Rascal η ΕΥΔΑΠ φαίνεται να δαπάνησε κονδύλια που ξεπερνούν τις 300.000 ευρώ. Στις επίσημες λίστες της εταιρείες η αιτιολογία για αυτές τις δαπάνες φαίνεται να έχει να κάνει, όπως σημειώνεται, με παρακολούθηση των banners των ιστοσελίδων, με δημιουργία banners σε ψηφιακές, ενημερωτικές και ψυχαγωγικές πλατφόρμες – σελίδες κ.α.
Από πουθενά μέσα στις λίστες πληρωμών δεν προκύπτει ο τρόπος επιλογής της συγκεκριμένης εταιρείας και το εύλογο των συγκεκριμένων δαπανών.
Τα χρήματα στις εφημερίδες
Σε άλλη λίστα που επίσης είναι στη διάθεσή μας, για τις εφημερίδες αυτή τη φορά, η ΕΥΔΑΠ δαπάνησε συνολικά άνω των 530.000 ευρώ σε εννέα μήνες (1.1.22-30.09.22). Τα κριτήρια και πάλι προκαλούν εύλογη απορία για δυσαναλογίες κι επιλεκτικές, όσο κι εξόφθαλμες δαπάνες.
«Πρωταθλητές» στα διαφημιστικά έσοδα από την ΕΥΔΑΠ φαίνονται οι εταιρείες του ομίλου Κουρτάκη (parapolitika κ.α.) με 111.000 ευρώ, ο ΔΟΜ (Τα Νέα, Βήμα κ.α.) με 55.500 ευρώ, οι Καθημερινές Εκδόσεις (Καθημερινή κ.α.)με 43.500 ευρώ και το Πρώτο Θέμα με 32.000 ευρώ.
Σημαντικές δυσαρμονίες, όμως, εντοπίζονται με το χαμηλής δυναμικότητας έντυπο One Voice με 12.000 ευρώ, την εφημερίδα Μπαμ με 10.000 ευρώ και την εφημερίδα Παρασκήνιο με 19.800 ευρώ. Πώς η ΕΥΔΑΠ εξηγεί αυτά τα ποσά, όταν για παράδειγμα o όμιλος Real φαίνεται να έλαβε μόλις 18.000 ευρώ και η Εφημερίδα των Συντακτών, με δεδομένη τη δυναμική της, το ποσό των 4.000 ευρώ, ενώ άλλα σημαντικά έντυπα δεν είναι καν στη λίστα;
Επίσης θα είχε ενδιαφέρον να εξηγηθεί με ποια κριτήρια το περιοδικό Startupper εισέπραξε 8.500 ευρώ, το περιοδικό Κόσμος 2022 το ποσό των 10.000 ευρώ και το Καρφί 5.000 ευρώ, όταν η Lifo έλαβε 4.000 ευρώ, ενώ η Κόντρα και η Ριζοσπάστης από 2.500 ευρώ.
Τα ύποπτα παιχνίδια με το δημόσιο αγαθό
Τα ποσά που δίνει η ΕΥΔΑΠ στα ΜΜΕ από το υστέρημα του ελληνικού λαού μπορούν να εξηγηθούν μόνο σε συνδυασμό με την κλιμακούμενη απόπειρα της κυβέρνησης για ιδιωτικοποίηση του πιο απαραίτητου αγαθού για την ανθρώπινη επιβίωση, τη στιγμή που στον υπόλοιπο κόσμο, αυτή ακριβώς η τάση δοκιμάστηκε, κρίθηκε καταστροφική και σε μεγάλο βαθμό αντιστρέφεται.
Διαβάστε όλη τη λίστα με τα ποσά σε ιστοσελίδες ΕΔΩ
Η ιδιωτικοποίηση του νερού υπήρξε μια αποτυχία στις χώρες που δοκιμάστηκε παγκοσμίως. Αντίθετα, καθολική πρόσβαση στο νερό επιτεύχθηκε πάντα μέσω μιας δημόσιας δέσμευσης.
Μεταξύ 2000 – 2015 υπήρξαν 235 περιπτώσεις επανακρατικοποίησης ή «επαναδημοτικοποίησης» του νερού, δηλαδή εθνικές κυβερνήσεις άλλων χωρών, περιφέρειες ή πόλεις επανέφεραν το νερό σε δημόσιο έλεγχο αποφασίζοντας να αρνηθούν να ανανεώσουν συμβάσεις παραχώρησης νερού, μισθώσεις ή συμβάσεις διαχείρισης με ιδιωτικές εταιρείες.
Την δεκαετία του 1990 υπήρξε ένα κύμα ιδιωτικοποιήσεων του νερού, που χρηματοδοτήθηκαν από εθνικές κυβερνήσεις και αναπτυξιακές τράπεζες. Το αποτέλεσμα ήταν να δει ο κόσμος ακραίες αυξήσεις τιμών στο νερό και κερδοσκοπία.
Σε κάποιες χώρες όπως στην Ουρουγουάη και τη Νότια Αφρική, οι ιδιωτικοποιήσεις είχαν καταστροφικές συνέπειες και οι φτωχοί άνθρωποι έχασαν κάθε πρόσβαση στο νερό. Ως απάντηση στην κρίση που αντιμετώπισαν, οι χώρες αυτές τελικά κατοχύρωσαν το δικαίωμα στο νερό ως ανθρώπινο δικαίωμα στο Σύνταγμά τους.
Στις ανεπτυγμένες χώρες και σε πόλεις όπως το Παρίσι και η Ατλάντα, οι ιδιωτικές εταιρείες πραγματοποίησαν τεράστια κέρδη, ενώ δεν επένδυσαν σε υποδομές και αύξαναν ταυτόχρονα το κόστος για τους καταναλωτές. Στο τέλος το πρόβλημα έγινε τόσο μεγάλο που στην Γαλλία παρατηρήθηκε το μεγαλύτερο κύμα επανακρατικοποιήσεων κι επαναδημοτικοποιήσεων με 94 πόλεις να ανακτούν τον έλεγχο της παροχής νερού τους από το 2010.
Η τάση της ιδιωτικοποίησης του νερού έχει περάσει εδώ και καιρό την ημερομηνία λήξης της. Η συγκεκριμένη πρακτική δεν «πουλάει» πια πουθενά.
Το ράπισμα του ΣτΕ και το ΔΣ της ΕΥΔΑΠ
Η Πρωτοβουλία για τη Διασφάλιση της Δημόσιας Διαχείρισης του Νερού, που στηρίζεται από 74 φορείς και οργανώσεις, τονίζει μεταξύ άλλων πως «Το πολυνομοσχέδιο συνιστά κατάφωρη αντιδημοκρατική εκτροπή επειδή καταπατά τις αποφάσεις 1906/2014, 190 και 191/2022 της Ολομέλειας και 1886/2022 του Δ’ τμήματος του ΣτΕ, σύμφωνα με τις οποίες το Σύνταγμα δεν επιτρέπει την ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης, το ιδιωτικό Υπερταμείο δεν μπορεί να διαχειρίζεται τέτοιες υπηρεσίες, ο κύκλος των υπηρεσιών ύδρευσης-αποχέτευσης είναι ενιαίος-αδιάσπαστος, υπόκειται σε δημόσιο έλεγχο και το νερό δεν μπορεί να αντιμετωπίζεται σαν εμπορικό προϊόν».
Επισήμανε επίσης ότι «την ίδια στιγμή που στη Βουλή η κυβέρνηση εμμένει στην συνταγματικότητα του νομοσχεδίου για τη Ρυθμιστική Αρχή Υδάτων, εκδόθηκαν οι 7 και 8/2023 αποφάσεις του Συμβουλίου Συμμόρφωσης του ΣτΕ με τις οποίες δέχονται την προσφυγή των εργαζομένων της ΕΥΔΑΠ ότι το υπουργείο Οικονομικών με το νόμο του δεν συμμορφώθηκε με τις αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ 190 και 191/2022 για την έξοδο των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ από το Υπερταμείο και διατάσσει το υπουργείο την επιστροφή τους στο Δημόσιο».
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της ΕΥΔΑΠ, η οποία ακόμα βρίσκεται υπό τον έλεγχο του Δημοσίου, το παρόν Διοικητικό Συμβούλιο έχει προκύψει από την Ειδική Συνέλευση των Μετόχων της μειοψηφίας (11/6/2018), τις εκλογές των εργαζομένων του Ιουνίου 2017 και τη Γενική Συνέλευση (26/6/2019).
Οι κ.κ.
Θεοδώρα Βαρβαρίγου,
Χαράλαμπος Σαχίνης,
Αναστάσιος Τόσιος,
Αικατερίνη Μπερίτση,
Αλέξανδρος Νασούφης,
Άγγελος Αμδίτης,
Μιχαήλ Σταυρουλάκης,
Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος
και Αλέξανδρος Πουλιάσης
εκλέχθηκαν από την Τακτική Γενική Συνέλευση της 26ης Ιουνίου 2019, από τους Μετόχους της πλειοψηφίας «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ Α.Ε.» και «ΤΑΜΕΙΟ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΙΔΙΩΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ Α.Ε.» με πενταετή θητεία, με δυνατότητα παράτασης έως ένα (01) έτος σύμφωνα με το άρθρο 11 του Καταστατικού και λήγουσα στις 28.06.2024.
Ο κ. Χρήστος Καραπλής εξελέγη κατόπιν πρότασης του Υπουργού Οικονομικών στο Μέτοχο της πλειοψηφίας «Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε.» στις 15 Μαίου 2020. Οι κ.κ. Χρήστος Μηστριώτης και Παναγιώτης Σκουλαρίκης έχουν εκλεγεί από την Ειδική Γενική Συνέλευση Μετόχων Μειοψηφίας της ΕΥΔΑΠ Α.Ε. (11 Ιουνίου 2018) με θητεία έως την 11η Ιουνίου 2023.
Η «Εταιρεία Ύδρευσης και Αποχέτευσης Πρωτευούσης» (ΕΥΔΑΠ) είναι η μεγαλύτερη στην Ελλάδα που δραστηριοποιείται στη διανομή και διαχείριση ύδατος. Η εταιρεία τροφοδοτεί τον πληθυσμό της πρωτεύουσας και η περιοχή αρμοδιότητάς της είναι η μείζων περιοχή της Αττικής.
Η προσπάθεια της ιδιωτικοποίησης του νερού έρχεται από τις δεκαετίες του 1980 και του 1990 και ήταν ένα διεθνώς αποτυχημένο παράδειγμα που κατά τον 21ο αιώνα θεωρήθηκε ήδη παρωχημένο.
Η ιδιωτικοποίηση του νερού, πιο συγκεκριμένα των δικτύων ύδρευσης και αποχέτευσης, ήταν «έμπνευση» του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Τα πρώτα παραδείγματα της εμπλοκής του ΔΝΤ έρχονται από την Λατινική Αμερική. Το 1993 ιδιωτικοποιείται το νερό της Αργεντινής και το 1998 εγκρίνεται δάνειο προς την Βολιβία με προϋπόθεση την ιδιωτικοποίηση του δικού της δικτύου ύδρευσης (και όλων των υπόλοιπων δημοσίων υπηρεσιών της χώρας).
Ωστόσο, το πείραμα εφαρμόστηκε πρώτα στην Ευρώπη.
Ιδιωτικοποίηση του νερού στην Ευρώπη
Το 1985 η διαχείριση της ύδρευσης του Παρισιού περνά σε δύο εταιρείες: τις Veolia και Suez. Οι συγκεκριμένες είναι και οι δύο από τις παγκοσμίως κυρίαρχες εταιρείες στον τομέα της ιδιωτικοποίησης του νερού.
Τα αποτελέσματα υπήρξαν τραγικά κι έτσι το 2010 το νερό περνά ξανά στο δημόσιο. Μέχρι τότε, η αύξηση της τιμής του αγαθού άγγιξε το 260% και αφορούσε το πόσιμο νερό. Με την επαναφορά του δικτύου στο δημόσιο, η πρώτη κίνηση ήταν το πάγωμα των τιμών και μέχρι το 2011 ξεκίνησε η σταδιακή μείωση των λογαριασμών, με πρώτη κίνηση τη μείωση κατά 8%.
Το πολύ ενδιαφέρον στην περίπτωση της Γαλλίας είναι πως η επιστροφή της ύδρευσης στο δημόσιο, ήταν πρωτοβουλία του Δήμου. Με τη λήξη της σύμβασης με τους ιδιώτες ο Δήμος εξοικονόμησε 35 εκατομμύρια ευρώ και η ίδια η ποιότητα του νερού βελτιώθηκε σχεδόν αμέσως.
Στη Βρετανία η ιδιωτικοποίηση του νερού ξεκίνησε με την κυβέρνηση της Μάργκαρετ Θάτσερ και ολοκληρώθηκε κατά το διάστημα 1989 – 1993. Ως το 2006 το νερό είχε αυξηθεί κατά 245%. Το κύριο πρόβλημα είναι η υποβάθμιση της ποιότητας του πόσιμου νερού. Οι ιδιωτικές εταιρείες δεν επένδυσαν σε έργα υποδομής, με αποτέλεσμα το νερό να παρουσιάζει προβλήματα και στην παροχή και στην ποιότητά του. Έτσι, για να μπορέσει η Βρετανία να έχει πλέον νερό, την προηγούμενη δεκαετία αναγκάστηκε να παρέχει κρατικά κονδύλια προς τις ιδιωτικές εταιρείες.
ο μεγαλύτερο σκάνδαλο της μόλυνσης του νερού στην Βρετανία είναι αυτό του Κάμελφορντ, το 1988. Πολίτες πέθαναν από μολυσμένα ύδατα, ένα σκάνδαλο που αποσιωπήθηκε και τελικά τεκμηριώθηκε το 2012. Το 2017 δημοσκοπήσεις έδειχναν το 85% των βρετανών πολιτών να επιθυμούν την επιστροφή του νερού στο δημόσιο.
Αντίστοιχα, το 95% των Ιταλών διάλεξε να μην ιδιωτικοποιηθεί το νερό τους, ενώ στην Γερμανία η πλειοψηφία των υπηρεσιών παροχής ύδρευσης είναι πλήρως δημόσια, ενώ ακόμη και σε περιοχές που υπάρχει ιδιωτικό συμφέρον, η επίβλεψη ανήκει στο κράτος.
Στην Ελλάδα η πρώτη προσπάθεια της ιδιωτικοποίησης του νερού έγινε κατ’ εντολή του ΔΝΤ. Το διάστημα 2012-2013 το ΔΝΤ στόχευε στις φτωχότερες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Η Ελλάδα, Η Ιταλία, η Ισπανία και η Πορτογαλία ήταν υποψίες για την ιδιωτικοποίηση των δικτύων τους. Μάλιστα, αυτή η μνημονιακή επιταγή ήρθε την περίοδο που παγκοσμίως ήταν σε εξέλιξη η επιστροφή του νερού στο δημ, αφού η τεράστιες αυξήσεις στις τιμές και οι συνεχείς μολύνσεις αποδείχθηκαν έως και μοιραίες.
Με επιταγή της τρόικας, λοιπόν, ζητήθηκε από την Ελλάδα να πουλήσει το 40% της ΕΥΔΑΠ (από το 74% που κατείχε το δημόσιο) και το 27% της ΕΥΔΑΠ (από το 60% που ανήκε στο δημόσιο). Όμως, η ελληνική κοινωνία ήταν κάθετα αντίθετη στην ιδιωτικοποίηση.
Στην Πορτογαλία 27 περιφέρειες δέχθηκαν τις «συμβουλές» της τρόικας και ιδιωτικοποίησαν το δίκτυό τους μέχρι το 2014. Το 2019, ο δήμος της Μάφρα (40χλμ από την πρωτεύουσα της χώρας) έκανε ξανά δημόσιο του νερό του, μετά από τεράστιες κοινωνικές αντιδράσεις. Την αμέσως επόμενη χρονιά, το νερό ήταν έως και 30% φθηνότερο.
Η Λατινική Αμερική
Η Λατινική Αμερική είναι το πρώτο «πειραματόζωο» των προσπαθειών ιδιωτικοποίησης. Εξαιτίας της κλιματικής κρίσης που αυξάνει τις απαιτήσεις από τα δίκτυα ύδρευσης, περί τα 150 εκατ. του πληθυσμού ζούνε σε άνυδρες περιοχές, ενώ περί τα 400 εκατ. ζούνε σε περιοχές όπου το νερό είναι μολυσμένο -δηλαδή δεν έχει φιλτραριστεί επαρκώς. Η Λατινική Αμερική, επίσης, είναι το κομμάτι του πλανήτη με μερικά από τα μεγαλύτερα ποτάμια παγκοσμίως…
Οι ιδιωτικοποιήσεις του νερού αποδείχθηκαν -κυριολεκτικά μοιραίες. Στην Αργεντινή το νερό ιδιωτικοποιήθηκε το 1993. Τα επόμενα χρόνια, φάνηκε πως η πολυεθνική εταιρεία τηρούσε μόνο το 45% των υποχρεώσεών της σε ό,τι αφορά στις συνδέσεις, ενώ δέκα χρόνια αργότερα, μόνο το 12% των λυμάτων περνούσαν από επεξεργασία. Μετά από μια σειρά κοινωνικών αναταραχών, το δίκτυο επέστρεψε στο δημόσιο το 2006.
Στην Βολιβία οι κοινωνικές εξεγέρσεις μέτρησαν νεκρούς. Οι λογαριασμοί, όμως, ήταν τόσο μεγάλοι και η κοινωνική οργή ακόμη ισχυρότερη, που μοιραία το νερό επέστρεψε στο δημόσιο. Η αμερικανική εταιρεία που το είχε εξαγοράσει, ζήτησε αποζημίωση ύψους 25 εκατ. δολαρίων!
Το αποτέλεσμα για το σύνολο της Λατινικής Αμερικής, όπως και τόσων ακόμα περιοχών του χάρτη, είναι τραγικό. Το κυριότερο πρόβλημα είναι η δυσκολία πρόσβασης σε νερό γενικώς κι έπειτα, η έλλειψη καθαρού νερού.
Ο 21ος αιώνας έχει απορρίψει την έννοια της ιδιωτικοποίησης του νερού, πλην των περιπτώσεων που εξανάγκασε τις χώρες η οικονομική κρίση (μέσω του ΔΝΤ). Μαζί με την κλιματική κρίση το παγκόσμιο παράδειγμα αποδεικνύει -θλιβερά- ότι οι πιθανές ιδιωτικοποιήσεις θα αποβούν μοιραίες, φέρνοντας ένα μέλλον χωρίς καθαρό -ή ακόμη και.. βρώμικο- νερό.
Έξι περιβαλλοντικές Οργανώσεις εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση σχετικά με τη συρρίκνωση και υποβάθμιση του υγροτόπου των Μαρικών στη Ραφήνα, που έρχεται σε συνέχεια παρεμβάσεων που ήδη έχουν συρρικνώσει και υποβαθμίσει γειτονικούς υγροτόπους της Ανατολικής Αττικής και ζητούν το άμεσο σταμάτημα του έργου της ΕΥΔΑΠ.
Ακολουθεί η ανακοίνωση:
Το έργο κατασκευής αντλιοστασίου αποχέτευσης της ΕΥΔΑΠ που ξεκίνησε τη Δευτέρα 3/10/22 στον προστατευόμενο υγρότοπο «Παράκτιο Έλος Μαρίκες/Αμμοθινικό οικοσύστημα» στη Ραφήνα και για το οποίο λάβαμε σχετική επώνυμη καταγγελία, χρειάζεται να σταματήσει άμεσα με παρέμβαση όλων των αρμόδιων υπηρεσιών, προκειμένου να αποφευχθεί η συρρίκνωση ενός από τους ελάχιστους πλέον υγροτόπους της Αττικής και η καταστροφή οικοτόπων κοινοτικής σημασίας που καταγράφονται στην περιοχή.
Το έργο που ξεκίνησε αλλά σταμάτησε με παρέμβαση κατοίκων και φορέων, εκτελείται στο κέντρο σχεδόν της προστατευόμενης περιοχής, σε τμήμα του οποίου καταγράφονται οικότοποι προτεραιότητας της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και δύναται να έχει σοβαρές αρνητικές επιπτώσεις στους φυσικούς και ημιφυσικούς σχηματισμούς της περιοχής και στην ακεραιότητα του τοπίου.
Η συρρίκνωση και υποβάθμιση του υγροτόπου των Μαρικών έρχεται σε συνέχεια παρεμβάσεων που ήδη έχουν συρρικνώσει ή/ και υποβαθμίσει γειτονικούς υγροτόπους της Ανατολικής Αττικής (Αρτέμιδας, Ερασίνου, Μπρέξιζας), ενώ το αμέσως επόμενο διάστημα αναμένεται κατασκευή αντλιοστασίων αποχέτευσης της ΕΥΔΑΠ μέσα στα θεσμοθετημένα4 όρια των προστατευόμενων υγροτόπων εκβολής ρέματος Ραφήνας και υγρότοπου Αρτέμιδας.
Επιπλέον, το εν εξελίξει έργο εγκιβωτισμού του ρέματος Ερασίνου και το προγραμματιζόμενο έργο εγκιβωτισμού του ρέματος Ραφήνας πρόκειται να εξαφανίσουν φυσικές ζώνες πλημμύρας που αποτελούν ευρείες υγροτοπικές εκτάσεις, ενώ ακόμα δεν έχει γίνει αποκατάσταση και οριοθέτηση του σημαντικού υγρότοπου Λουτρός Σπάτων.
Τα παραπάνω απειλούν σοβαρά την ακεραιότητα του δικτύου υγροτόπων ολόκληρης της Ανατολικής Αττικής, που είναι σημαντικοί για τη Φύση και τον Άνθρωπο αφού αποτελούν απαραίτητους σταθμούς για τα μεταναστευτικά πουλιά, οικοτόπους διαβίωσης πολλών ειδών, προστατεύουν την ακτογραμμή από τη διάβρωση, παρέχουν φυσική αντιπλημμυρική προστασία, και συντελούν πολλαπλά στην ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής.
Ζητάμε το άμεσο σταμάτημα του έργου της ΕΥΔΑΠ μέσα στο Παράκτιο Έλος Μαρίκες και την επανεξέταση των θέσεων των αντλιοστασίων της ΕΥΔΑΠ, με γνώμονα τη διατήρηση των υγροτόπων της περιοχής μέχρι την οριστική τους οριοθέτηση.
Περιμένουμε από τις αρμόδιες υπηρεσίες, αρχίζοντας από τις Υπηρεσίες που έχουν αντικείμενό τους την τήρηση των Ευρωπαϊκών Οδηγιών 2000/60/ΕΚ και 92/43/ΕΟΚ να πραγματοποιήσουν άμεσα αυτοψία ώστε να διαπιστωθεί το μέγεθος της πραγματοποιημένης και επικείμενης βλάβης στον υγρότοπο και στα είδη κοινοτικής σημασίας.
Τέλος, ζητάμε να αναλάβουν οι αρμόδιοι φορείς τις ευθύνες τους ώστε να προστατευτούν ουσιαστικά, με το πνεύμα και το γράμμα του Νόμου, οι Μαρίκες Ραφήνας και οι υγρότοποι και ακτές της Ανατολικής Αττικής, και να εγκαταλειφθεί η προσπάθεια εξεύρεσης νομικών “παραθύρων” που να νομιμοποιούν παρεμβάσεις μέσα σε προστατευόμενες περιοχές.
Σε κοινή τους δήλωση ο Νίκος Παππάς, τομεάρχης Υποδομών και Μεταφορών του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία και ο Χρήστους Γιαννούλης, αναπληρωτής τομεάρχης Υποδομών και Μεταφορών επισημαίνουν σε πολύ υψηλούς τόνους για τη διανομή μερίσματος στην ΕΥΔΑΠ ότι: «Με την καθοδήγηση της κυβέρνησης Μητσοτάκη ξεκίνησε τη λεηλασία των διαθεσίμων της ΕΥΔΑΠ. Ετοιμάζεται να μοιράσει μέρισμα, ενώ έχει κριθεί από το ΣτΕ ότι η ΕΥΔΑΠ πρέπει να φύγει από το Υπερταμείο, το οποίο και διόρισε τα μέλη του Δ.Σ. Οι φανατικοί των ιδιωτικοποιήσεων συμπεριφέρονται ως άρπαγες»
Αναλυτικά η κοινή δήλωση των βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ- Προοδευτική Συμμαχία
Η αντισυνταγματική διοίκηση της ΕΥΔΑΠ διάλεξε έναν επικίνδυνο δρόμο.
Με την καθοδήγηση της κυβέρνησης Μητσοτάκη ξεκίνησε τη λεηλασία των διαθεσίμων της εταιρείας.
Ετοιμάζεται να μοιράσει μέρισμα, ενώ έχει κριθεί από το ΣτΕ ότι η ΕΥΔΑΠ πρέπει να φύγει από το Υπερταμείο, το οποίο και διόρισε τα μέλη του Δ.Σ.
Οι φανατικοί των ιδιωτικοποιήσεων συμπεριφέρονται ως άρπαγες.
Αν προχωρήσουν θα έχουν επιλέξει να τεθούν όχι μόνο στην κρίση του ελληνικού αλλά και της ελληνικής δικαιοσύνης.
Η ΡΑΕ (όπως άλλωστε όλες οι ρυθμιστικές αρχές) έχει αποφασιστικές αρμοδιότητες σε όλους τους ανωτέρω τομείς και οι πράξεις της είναι εκτελεστές χωρίς να υπόκεινται σε κανενός είδους έλεγχο νομιμότητος ή σκοπιμότητος από τον αρμόδιο Υπουργό. Είναι προφανές ότι η ΡΑΕ δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον δημόσιο έλεγχο που απαιτεί η νομολογία του ΣτΕ για τις υπηρεσίες υδροδότησης και αποχέτευσης, δεδομένου ότι είναι εξ ορισμού προορισμένη και οργανωμένη, ώστε να ρυθμίζει τα ζητήματα που ανακύπτουν στο χώρο της αγοράς και του ανταγωνισμού σύμφωνα με το πνεύμα και τους κανόνες που διέπουν τα πεδία αυτά.
Τα ανεξήγητα των χρηματοδοτήσεων- Οι «μικροί» πήραν τα περισσότερα
Τα ερωτήματα πληθαίνουν λόγω της συγκεκριμένης συγκυρίας, με την πρόθεση της κυβέρνησης να βάλει στον δρόμο της ιδιωτικοποίησης και το νερό. Αν, πρακτικά, η ΕΥΔΑΠ δεν έχει λόγο να διαφημίζεται, αποκτά υπόσταση το εύλογο επιχείρημα ότι τα ποσά αυτά δόθηκαν ώστε όσο το δυνατόν περισσότερα ΜΜΕ, και ειδικά όσα ευνοήθηκαν προκλητικά, να έχουν μια ουδέτερη ή και θετική στάση για το μείζον ζήτημα της ιδιωτικοποίησης, συζήτηση που εντάθηκε την τελευταία διετία.