Σε μία αποκάλυψη που σοκάρει και εξηγεί το ενδεχόμενο φιάσκο στο οποίο κινδυνεύει να οδηγηθεί η COP28 στο Ντουμπάι προχώρησε ο Guardian, σε μία τραγική συνέχεια των ανθρώπων που συμμετέχουν στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, όπου εκτός από λομπίστες πετρελαϊκών φαίνεται πως είναι και αρνητές του κλίματος.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα του κορυφαίου βρετανικού Μέσου, εμπορικές ομάδες, think tanks και πρακτορεία δημοσίων σχέσεων που έχουν ιστορικό ως προς την άρνηση της Κλιματικής Αλλαγής έχουν πρόσβαση στις συνομιλίες του ΟΗΕ για το κλίμα στο Ντουμπάι.
Συγκεκριμένα, αναφέρεται ότι οι διοργανωτές του ΟΗΕ έδωσαν πρόσβαση σε ομάδες που έχουν παρεμποδίσει κανονισμούς για τα ορυκτά καύσιμα και μάλιστα για να έχουν θέση στο “τραπέζι” των διεθνών διαπραγματεύσεων για σημαντικά ζητήματα.
Ο Gaurdian αναφέρει πως από τους επίσημους καταλόγους αντιπροσώπων του ΟΗΕ, διαπιστώθηκε ότι στην COP28 βρίσκονται τουλάχιστον 166 ομάδες αρνητών του κλίματος αλλά και επαγγελματιών δημοσίων σχέσεων ορυκτών καυσίμων, τονίζοντας ότι ο αριθμός μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερος.
Σε προηγούμενα δημοσιεύματα, είχε γίνει λόγος για χρονιά-ρεκόρ ως προς τους λομπίστεςορυκτών καυσίμων που συμμετέχουν στη Διάσκεψη του ΟΗΕ, με τον αριθμό να ξεπερνά τους 2.400, τέσσερις φορές μεγαλύτερος από τον περσινό.
“Θρίλερ” οι συζητήσεις για τα ορυκτά, στον “αέρα” η συμφωνία
Όλα αυτά στη στιγμή που η COP28 φτάνει στο τέλος της. χωρίς να έχει υπάρξει συμφωνία για τα ορυκτά καύσιμα μέχρι την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές. Να σημειωθεί πως η Διάσκεψη είναι προγραμματισμένο να ολοκληρωθεί στις 11 το πρωί της Τρίτης, ωστόσο κάτι τέτοιο φαίνεται ανέφικτο, αφού οι επικεφαλής των αντιπροσωπειών 194 χωρών που έχουν υπογράψει τη συμφωνία του Παρισιού βρίσκονται σε αδιέξοδο.
Στο προσχέδιο απουσίαζε η φράση “σταδιακή κατάργηση των ορυκτών” που είναι και το επίδικο για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και τη μετάβαση στην επόμενη μέρα.
Ο πρόεδρος της COP28 πρότεινε έναν ενδιάμεσο δρόμο για τη μείωση της ενέργειας που παράγεται από ορυκτά καύσιμα παγκοσμίως, προς μεγάλη απογοήτευση χωρών και ΜΚΟ, που ανέμεναν μια σαφή έκκληση για “‘έξοδο” από το πετρέλαιο, το αέριο και τον άνθρακα που ευθύνονται για την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Αντιθέτως το νέο κείμενο καλεί κυρίως στη “μείωση τόσο της κατανάλωσης όσο και της παραγωγής ενέργειας από ορυκτά καύσιμα με σωστό, μεθοδικό και δίκαιο τρόπο ώστε να επιτευχθεί ο στόχος των μηδενικών καθαρών εκπομπών [ουδετερότητα άνθρακα] πριν από, ή περίπου το 2050, συμβαδίζοντας με την επιστήμη”.
Όμως στο προσχέδιο δεν αναφέρεται πλέον η λέξη “έξοδος” από την ενέργεια που παράγεται από τα ορυκτά καύσιμα, γεγονός που προκάλεσε οργισμένες αντιδράσεις από εκπροσώπους χωρών που αρνούνται να το υπογηράψουν.
“Οι φωνές μας δεν ακούστηκαν” και το σχέδιο είναι “εντελώς ανεπαρκές” για το θέμα της ενέργειας από ορυκτά καύσιμα, κατήγγειλε ο υπουργός της Σαμόας Σέντρικ Σούστερ, που προεδρεύει της συμμαχίας των μικρών νησιωτικών κρατών (Aosis).
Ο επίτροπος της ΕΕ για το κλίμα, WopkeHoekstra, εξέφρασε επίσης την απογοήτευσή του για το προτεινόμενο κείμενο, το οποίο υπολείπεται της έκκλησης για σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων. “Υπάρχουν μερικά καλά σημεία στο κείμενο, αλλά συνολικά είναι σαφώς ανεπαρκές. Δεν επαρκεί για την αντιμετώπιση του προβλήματος που είμαστε εδώ για να αντιμετωπίσουμε”, δήλωσε στους δημοσιογράφους, προσθέτοντας ότι η τεκμηρίωση περιέχει στοιχεία που “απλώς δεν μπορούν να αποδεχθούν”.
Βίντεο και φωτογραφίες που τράβηξε ένας Αμερικανός επιστήμονας την Τετάρτη (22 Νοεμβρίου) αποτυπώνουν το μέγεθος του μεγαλύτερου παγόβουνου στον κόσμο, το οποίο πρόσφατα απελευθερώθηκε και τώρα παρασύρεται προς τον Νότιο Ωκεανό.
Με έκταση σχεδόν4.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, το παγόβουνο της Ανταρκτικής με την ονομασία Α23α έχει περίπου τριπλάσιο μέγεθος από τη Νέα Υόρκη.
Η Lindy Elkins-Tanton, πλανητική επιστήμονας και επικεφαλής ερευνήτρια της αποστολής Psyche της NASA, δήλωσε στο Reuters ότι το παγόβουνο είναι το μεγαλύτερο επιζών κομμάτι ενός παγόβουνου που απελευθερώθηκε από την παγοκρηπίδα Filchner τον Αύγουστο του 1986. Η ίδια δήλωσε ότι το πλήρωμά της πέρασε ώρες πλέοντας δίπλα στο παγόβουνο στη Θάλασσα Weddell την Τετάρτη.
Καθώς αποκτά ταχύτητα, το κολοσσιαίο παγόβουνο θα εκτοξευθεί πιθανότατα στο Ανταρκτικό Κυκλικό Ρεύμα. Αυτό θα το διοχετεύσει προς τον Νότιο Ωκεανό σε μια διαδρομή γνωστή ως “σοκάκι παγόβουνων”, όπου άλλα του είδους του μπορούν να βρεθούν να κουνιούνται στα σκοτεινά νερά.
Πάνω από 1,6 εκατομμύρια στρέμματα καμένης δασικής έκτασης είναι ο απολογισμός των φετινών δασικών πυρκαγιών σύμφωνα με την πρώτη οικολογική αποτίμηση του WWF Ελλάς στις 6/9. Τα 935.000 στρέμματα από τη συνολική αυτή έκταση βρίσκονται στον Νομό Έβρου που καιγόταν για 16 συνεχόμενες ημέρες, κάνοντας την πυρκαγιά αυτή μία από τις σημαντικότερες από οικολογικής άποψης, αλλά και τη μεγαλύτερη από θέμα έκτασης που έχει καταγραφεί ποτέ στη χώρα μας, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Πέραν των ανθρώπων που χάθηκαν άδικα, των χιλιάδων ζώων που κάηκαν και των αμέτρητων περιουσιών που καταστράφηκαν, ο απολογισμός είναι αποκαρδιωτικός και για το φυσικό περιβάλλον. Όπως σημειώνει το WWF, από τις φετινές πυρκαγιές επλήγησαν ιδιαίτερα οι προστατευόμενες περιοχές. Ειδικότερα, έχουν επηρεαστεί συνολικά πάνω από 700.000 στρέμματα σε 23 Προστατευόμενες Περιοχές (χωρίς να υπολογίζονται οι νέες εκτάσεις που επηρεάστηκαν μετά τις 3 Σεπτεμβρίου που ήταν η τελευταία γεωχωρική καταγραφή από την πυρκαγιά του Έβρου).
Αυτές περιλαμβάνουν 18 περιοχές Natura 2000 και 5 Καταφύγια Άγριας Ζωής, ενώ ταυτόχρονα, επηρεάστηκαν 3 σημαντικότατα Εθνικά Πάρκα (Δαδιάς-Λευκίμης-Σουφλίου, Δέλτα Έβρου και Χελμού-Βουραϊκού), καθώς και ο Εθνικός Δρυμός Πάρνηθας. Επιπρόσθετα, εντός αυτών των προστατευόμενων περιοχών, καταγράφονται συνολικά πάνω από 200.000 στρέμματα διπλοκαμένων εκτάσεων, δηλαδή εκτάσεων που έχουν πληγεί από αλλεπάλληλες πυρκαγιές εντός μόνο της τελευταίας 20ετίας.
Δεδομένο πολύ σημαντικό, μιας και οι ανεπτυγμένοι μηχανισμοί φυσικής αναγέννησης που φέρουν κάποια από αυτά τα οικοσυστήματα εξαντλούνται μετά από απανωτές πυρκαγιές και εφόσον αυτές συμβούν μέσα σε διάστημα 20 χρόνων. Συνεπώς, οι περιοχές αυτές θα χρειαστούν επιστημονική παρακολούθηση για τα επόμενα έτη, ώστε να γίνει σαφές αν η ανθρώπινη βοήθεια (αναδάσωση) κρίνεται απαραίτητη για την αποκατάστασή τους. Έχοντας βέβαια την πρόσφατη εμπειρία του πώς αντιμετωπίστηκε η Βόρεια Εύβοια μετά τις πυρκαγιές του 2021, δεν πρέπει να είμαστε και πολύ αισιόδοξοι. Αφού ο χαμηλός προϋπολογισμός για αναδασώσεις κρύφτηκε πίσω από το στρατηγικής σύλληψης επιχείρημα ότι η Φύση θα «καθαρίσει», μιας και το δάσος αναγεννιέται από μόνο του…
Ενώ οι συγκρίσεις με τις προηγούμενες καταστροφικές χρονιές του 2007 και του 2021, σταματάνε στο μέγεθος, μιας και οι ποιοτικές διαφορές είναι μεγάλες και σχετίζονται με το ότι:
Οι φωτιές που ξέσπασαν από τον Ιούλιο του 2023 έως και σήμερα, έχουν μεγαλύτερη γεωγραφική διασπορά
Έχουν επηρεάσει για πρώτη φορά τόσο μαζικά, αρχέγονα (ώριμα) δασικά οικοσυστήματα στα βόρεια της χώρας, πολλά από τα οποία παρουσιάζουν δυσκολίες στη φυσική τους αποκατάσταση
Για πρώτη φορά έχουν επηρεαστεί τόσες πολλές προστατευόμενες περιοχές. Κάποιες εξ αυτών έχουν διεθνή σημασία με σημαντικότατα ενδιαιτήματα για την πανίδα και με δασικά οικοσυστήματα, που είτε δεν έχουν φυσικούς μηχανισμούς αναγέννησης (π.χ. Μαύρη Πεύκη στον Έβρο), είτε τους έχουν εξαντλήσει μετά από απανωτές πυρκαγιές (π.χ. Ρόδος, Πάρνηθα, Έβρος, Κέρκυρα, Αιγιαλεία)
Απειλή ή ευκαιρία;
Με την Κλιματική Αλλαγή να προβάλλεται ως η μόνη δικαιολογία, αλλάζοντας μάλιστα και το ενεργειακό μείγμα για την αντιμετώπιση της και μετατρέποντας τα όλα σε «Πράσινα», ενώ την ίδια ώρα αφήνουμε τα δάση να καίγονται, μάλλον θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα πως στην τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα, κοιτάμε ως χώρα, την ανεμογεννήτρια και (κυριολεκτικά) χάνουμε το δάσος. Αφού η προστασία και συντήρηση τους είναι αποδεδειγμένα εξισορροπητικός παράγοντας για το περιβάλλον και την αντιμετώπιση της Κλιματικής Αλλαγής, καθώς και της μείωσης των συνεπειών της για τα Κράτη και τους προϋπολογισμούς τους.
Η περίπτωση της Δαδιάς
Τo Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς – Λευκίμης – Σουφλίου είναι μια από τις σημαντικότερες προστατευόμενες περιοχές σε εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Είναι μία από τις πρώτες περιοχές στην Ελλάδα που τέθηκαν σε καθεστώς προστασίας, λόγω του μεγάλου αριθμού σπάνιων ειδών αρπακτικών πουλιών. Η συνολική έκταση του είναι 428.000 στρέμματα (ΚΥΑ 35633/2066) από τα οποία τα 72.900 αποτελούν τις 2 ζώνες προστασίας της φύσης (ζώνες Α1 και Α2). Το «μωσαϊκό» τοπίων που διαμορφώνεται από δάση πεύκης και δρυός, τα οποία διακόπτονται από ξέφωτα, βοσκοτόπια και καλλιεργούμενες εκτάσεις, αποτελεί το ιδανικό περιβάλλον για τα αρπακτικά πουλιά. Στο Εθνικό Πάρκο συναντώνται τρία από τα τέσσερα είδη Γύπα της Ευρώπης: Μαυρόγυπας, Όρνιο και Ασπροπάρης, αφού ο Γυπαετός απαντάται μόνο στην Κρήτη. Παράλληλα φιλοξενεί τη μοναδική πολυπληθή αναπαραγόμενη αποικία Μαυρόγυπα στα Βαλκάνια.
Πέρα από μια γενική εικόνα, ακόμα δεν υπάρχουν ακριβή δεδομένα για τη ζημιά που προκάλεσε η πυρκαγιά. Πρακτικά το Εθνικό Πάρκο έχει καεί. Με εξαίρεση ένα Δρυοδάσος στο βόρειο κομμάτι πάνω από το Σουφλί, στο οποίο και τελειώνει το περίγραμμα του Εθνικού Πάρκου, μιας και τα δάση του Έβρου συνεχίζονται Βόρεια και Δυτικά του Νομού.
Ό,τι έχει μείνει άκαυτο, είναι κάποιες νησίδες που είχαν επιβιώσει από την περσινή φωτιά. Κι αυτό επειδή πέρσι επικρατούσε άπνοια και γι’ αυτό διασώθηκαν τα δέντρα σε αυτές. Φέτος επειδή φυσούσε και η φωτιά είχε ορμή, όταν δεν συναντούσε καύσιμη βλάστηση στο έδαφος (επειδή είχε καεί πέρυσι), δεν έκαιγε τα ψηλότερα δέντρα. Κι έτσι η επικάλυψη των δύο φωτιών (πέρσι και φέτος) στις νησίδες αυτές είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια «μόνο» ενός 20-25%.
Το νότιο τμήμα του Εθνικού Πάρκου από τη Λευκίμμη μέχρι τα Κοίλα, είχε καεί και το 2011. Οπότε και η ζημιά είναι ακόμα μεγαλύτερη στο κομμάτι αυτό.
Το δάσος έχει κάποιες δυνατότητες να αναγεννηθεί μετά από μια φωτιά, αρκεί να περνάνε 15-30 χρόνια. Όταν η φωτιά ξαναπερνά μετά από 10-12 χρόνια, δυσκολεύει πάρα πολύ τη φυσική αναγέννηση.
Η εικόνα του νεαρού Μαυρόγυπα
Η εικόνα του Μαυρόγυπα στην άσφαλτο με φόντο τα καμένα, την επόμενη του σβησίματος της φωτιάς, είχε σοκάρει το Πανελλήνιο. Παρόλα αυτά, η πραγματικότητα ήταν λιγότερο τραγική. Κι αυτό γιατί το συγκεκριμένο πουλί ήταν νεαρό χωρίς μεγάλη εμπειρία στο πέταγμα. Τον πρώτο καιρό τα διαστήματα πτήσης δεν είναι μεγάλα μιας και τα νεαρά πουλιά έχουν την ανάγκη να σταματούν και να ξεκουράζονται.
Οι φωλιές για τα πουλιά δεν είναι όπως για τους ανθρώπους τα σπίτια τους. Ακόμα και χωρίς να καταστραφεί το δέντρο που έχουν φτιάξει τη φωλιά τους μπορεί την επόμενη χρονιά να την φτιάξουν σε άλλο. Αυτό που έχει σημασία είναι να υπάρχουν διαθέσιμα δέντρα ώστε να μπορούν τα πουλιά να φτιάχνουν σε αυτά τις φωλιές τους.
«Η φύση δεν καταστρέφεται»
Το Εθνικό Πάρκο της Δαδιάς ήταν ένα πρότυπο διαχείρισης. Με πολλές έρευνες, μελέτες, διδακτορικά όλα τα προηγούμενα χρόνια. Τώρα θα πρέπει να γίνει κι ένα πρότυπο αποκατάστασης. Η Δαδιά ήταν (και όλος ο Έβρος) ένας τόπος εξαιρετικής σημασίας για τη βιοποικιλότητα σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Ήταν ένα δάσος με μεγάλα δέντρα, μεγάλης ηλικίας, σε πολύ χαμηλά υψόμετρα, με πολύ μικρή ανθρώπινη παρέμβαση. Συνθήκη που ευνοεί την ανάπτυξη πολλών ειδών Πανίδας και Χλωρίδας. Παράδειγμα η Μαύρη Πεύκη που χρειάζεται υγρασία και φυτρώνει σε μεγάλα υψόμετρα.
Στο δάσος της Δαδιάς συναντούμε δύο είδη Πεύκης (όπως και σε όλο τον Έβρο): Τη Μαύρη και την Τραχεία. Η Τραχεία Πεύκη είναι μεσογειακό είδος μιας και συναντάται σε ξηρά μέρη. Η Μαύρη Πεύκη θέλει πιο υγρά μέρη. Οπότε και σε πιο χαμηλά μέρη στη Δαδιά, μέσα σε ρέματα που υπάρχει πιο πολύ υγρασία, μπόρεσε να ευδοκιμήσει, μαζί με διάφορα πλατύφυλλα (είδη Δρυός). Ψηλότερα, που το περιβάλλον είναι πιο ξηρό, ευδοκιμεί η Τραχεία Πεύκη που θέλει περισσότερη ζέστη και ο θάμνος Ερείκη ή Ρείκι που αξιοποιείται από τους μελισσοκόμους, αλλά είναι και πάρα πολύ εύφλεκτος.
Εξαιτίας κάποιας γενετικής ανωμαλίας η Μαύρη Πεύκη όταν μεγαλώνει στο δάσος της Δαδιάς, δεν σχηματίζει κορυφή στο τέλος της, αλλά «σπάει» ανοίγοντας, επιτρέποντας έτσι τον σχηματισμό μιας «ομπρέλας». Πάνω λοιπόν, σε αυτές τις πλατφόρμες μπορούσε ο Μαυρόγυπας (κυρίως) να φτιάξει τις (πολλών μέτρων) φωλιές του.
Αλλά και στον Μικρό Πυρήνα που δεν απαντάται η Μαύρη Πεύκη, οι Μαυρόγυπες φωλιάζουν στην Τραχεία Πεύκη. Στην Ισπανία φωλιάζουν σε Δρυοδάση.
Η ιδιαιτερότητα της Δαδιάς είναι ότι φιλοξενεί την τελευταία αποικία του Μαυρόγυπα στην Βαλκανική Χερσόνησο. Είδος που κάποτε ζούσε σε όλη τη Μεσόγειο και έχει εξαφανιστεί λόγω της ανθρώπινης δραστηριότητας εδώ και εκατοντάδες χρόνια. Αυτός ήταν και ο λόγος που η συγκεκριμένη περιοχή κηρύχτηκε προστατευόμενη τη δεκαετία του ’80. Ξεκίνησε με 4 ζευγάρια για να καταφέρει να φτάσει τα 35. Πέρα όμως από τους Γύπες,* στη Δαδιά φιλοξενείται πολύ μεγάλη ποικιλία (σε είδη και αριθμό) πουλιών στην Ευρώπη. Είτε, όπως ο Μαυρόγυπας που δεν μεταναστεύει, είτε αποδημητικά, όπως ο Ασπροπάρης (που κινδυνεύει πλέον με εξαφάνιση στην Ελλάδα, καθώς έχουν απομείνει τρία ζευγάρια στη Δαδιά και δύο στην περιοχή του Νέστου) που μεταναστεύει στην Κεντρική Αφρική (Σαχέλ) το Χειμώνα και επιστρέφει την Άνοιξη.
Το τι θα γίνει τα επόμενα χρόνια στη Δαδιά μένει να το δούμε. Βασικός παράγοντας να υπάρχει ικανή τροφική βάση για τρέφονται τα αρπακτικά πουλιά (λαγοί, χελώνες, φίδια, ποντίκια). Άρα το πρώτο που πρέπει να καταγραφεί είναι τι απέμεινε από την εδαφική πανίδα που συντηρεί τα αρπακτικά. Παρόλο που υφίσταται και ενισχυτική τροφοδοσία από την ταΐστρα που υπάρχει στον Μεγάλο Πυρήνα και συγκυριακά για τους επόμενους μήνες, τα καμένα ζώα.
*Οι Γύπες είναι η καθαριστές της φύσης. Πριν καταστεί υποχρεωτική η καύση των νεκρών ζώων, οι κτηνοτρόφοι τα άφηναν, καθώς και τα υπολείμματα σφαγών, σε ρεματιές, ώστε να πάνε οι Γύπες και να τα καταναλώσουν.
Τα Όρνια και οι Μαυρόγυπες ψάχνουν για τροφή σε μια ακτίνα 200 χλμ. φτάνοντας μέχρι την Βουλγαρία. Γι’ αυτό το λόγο και μεγάλο πρόβλημα για τα πουλιά αυτά αποτελούν τα αιολικά που βρίσκονται στην Ροδόπη και τον Έβρο. Με περισσότερες από 200 ανεμογεννήτριες κι ενώ συνεχίζουν να μπαίνουν καινούργιες, καταβάλλεται μια προσπάθεια να εξαιρεθούν τουλάχιστον κάποιες κρίσιμες -για την προστασία τους- περιοχές.
Τυχεροί στην ατυχία μας η φωτιά ξέσπασε τον Αύγουστο κι έτσι τα μικρά είχαν πετάξει από τις φωλιές τους. Οπότε και ο πληθυσμός των Γυπών δεν επηρεάστηκε σε αντίθεση με τα θηλαστικά στο έδαφος. Οι Γύπες φωλιάζουν τον Ιανουάριο και τα μικρά τους πετάνε τέλη Ιούλιου.
Η Μονάδα Διαχείρισης Εθνικών Πάρκων Δέλτα Έβρου, Δαδιάς και Προστατευόμενων Περιοχών Ανατολικής Θράκης καταγράφει τις δυνατότητες που υπάρχουν για φώλιασμα στις εναπομείνασες νησίδες και σε περιοχές που κρίνονται κατάλληλες για φωλεοποίηση να δημιουργηθούν τεχνητές φωλιές (τεχνητές εξέδρες). Πλατφόρμες πολλών μέτρων πάνω σε στύλο που θα στηρίζονται περιμετρικά με συρματόσχοινα τοποθετημένα σε άκαυτα δέντρα. Μεγάλες δηλαδή κατασκευές που θα μεταφερθούν και τοποθετηθούν στο χώρο από ελικόπτερα, όπως γίνεται και για τους μεταλλικούς πυλώνες μεταφοράς ρεύματος.
Πρέπει να περιμένουμε 2-3 χρόνια για να καταγράψουμε τη συμπεριφορά των πουλιών στα άκαυτα κομμάτια. Όπως και το αν θα διατηρήσουν τις φωλιές τους σε καμένα πλέον δέντρα -τα οποία ναι μεν η φωτιά ξέρανε- αλλά που θα στέκονται για 3-4 χρόνια ακόμα πριν πέσουν. Σε αντίθεση με εκείνα που είναι μαύρα -έχοντας καεί εντελώς- και άρα χάσει τη στατικότητα τους.
Οπότε αν έχουν επιβιώσει πολλά χερσαία ζώα από τη φωτιά, από του χρόνου που θα βλαστήσει ξανά η χλωρίδα στο έδαφος και άρα θα υπάρχει πληθώρα τροφής για αυτά, θα αυξηθεί και ο αριθμός τους. Αν έχουν καεί τα περισσότερα αυτό θα αποτελέσει πρόβλημα.
Το δάσος θα επανέλθει, αλλά απαιτεί μεγάλο συντονισμό όλων των εμπλεκομένων, ώστε αφενός να περιοριστούν οι απώλειες (λόγω της μεγάλης βιοποικιλότητάς του) και αφετέρου, ώστε τα επόμενα 15 χρόνια κομμάτι-κομμάτι αυτό να βοηθηθεί στην αναδημιουργία του.
Υπεύθυνος για τον συντονισμό αυτό πλέον είναι ο Οργανισμός Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α.). Ο τότε υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γιώργος Αμυράς κατήργησε το 2021 τους επτά κατά τόπους Φορείς Διαχείρισης ως αυτοτελείς οντότητες, δημιουργώντας τον Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. Ως σχεδιασμός δεν ήταν καινούργιος, απλά τότε ευοδώθηκε. Και σε ένα με ενάμιση χρόνο άρχισαν να αλλάζουν και οι διοικήσεις των τοπικών μονάδων. Προκειμένου να υπάρχει συνολικός σχεδιασμός ταυτόχρονα για όλους τους τέως Φορείς, νυν Μονάδες. Το προσωπικό παρέμεινε, χάθηκε όμως η τοπικότητα που είναι πολύ σημαντικός παράγοντας στην έγκαιρη λήψη αποφάσεων. Οι παλαιοί Φορείς γνωμοδοτούσαν για τα έργα και το Κράτος όφειλε να τη λάβει σοβαρά υπόψιν του. Κι ενώ ως αρμοδιότητα μεταφέρθηκε αρχικά και στο νέο σχήμα του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., λίγους μόνο μήνες αργότερα αφαιρέθηκε από αυτόν και προστέθηκε στις αρμοδιότητες του Γενικού Γραμματέα του ΥΠΕΝ.
Οι παλιοί Φορείς είχαν ένα ΔΣ με πρόεδρο κάποιον επιστήμονα-καθηγητή (αμισθί) και όλοι οι υπόλοιποι ήταν μέλη της τοπικής κοινωνίας: Δήμαρχοι, κτηνοτρόφοι, επιχειρηματίες. Ως σχήμα -υποδομές και προσωπικό- παρέμεινε ως είχε. Οι αποφάσεις όμως πλέον παίρνονται στην Αθήνα. Οι Φορείς υποχρηματοδοτούνταν έχοντας πολύ μικρά κονδύλια να διαχειριστούν -ίσα-ίσα να επιβιώνουν- κι αυτά μέσα από μια δαιδαλώδη γραφειοκρατία. Πλέον, όμως ο Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. έχει να διαχειριστεί μεγάλα κονδύλια που προέρχονται κυρίως από το Πράσινο Ταμείο και από αλλού.
Οι περισσότερες από τις απαιτούμενες εργασίες δίνονται σε Εργολαβίες, αφού δεν υπάρχει το απαιτούμενο προσωπικό σε τοπικό επίπεδο για την εκτέλεση τους.
«Η μισή αλήθεια, δεν είναι αλήθεια»
Η ανακοίνωση που εξέδωσε ο Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α. για την φετινή πυρκαγιά που μαίνονταν επί 16 μέρες στον Έβρο -ενώ δεν ήταν λάθος- υπονοούσε μικρότερη συνολική ζημιά για το Εθνικό Πάρκο. Αναφερόταν στο ότι κάηκε το 60% της έκτασης του, υπονοώντας ότι το 40% παρέμεινε άκαυτο. Έπαιρνε όμως ως δεδομένο, την κατάσταση που είχε διαμορφωθεί μετά τις απώλειες που προκλήθηκαν εξαιτίας της περσινής φωτιάς και όχι το άθροισμα των καμένων πέρσι και φέτος (για να μην συνυπολογίσουμε και τα καμένα του 2011). Οι νησίδες που έχουν παραμείνει είναι πολύ κρίσιμες για την επιβίωση των πουλιών.
Ανεμογεννήτριες
Για την καταπολέμηση της Κλιματικής Αλλαγής στόχος είναι η ενέργεια να προέρχεται από ΑΠΕ με τα αιολικά πάρκα να κατέχουν μεγάλο μερίδιο. Η Θράκη είναι μια περιοχή με δυνατούς ανέμους και γι’ αυτό έχει χαρακτηριστεί ως περιοχή αιολικής προτεραιότητας για την εγκατάσταση αιολικών πάρκων. Τα τελευταία 15 με 20 χρόνια έχουν εγκατασταθεί πάρα πολλές ανεμογεννήτριες στον Έβρο και γενικότερα στη Θράκη με αποτέλεσμα να υφίσταται μια πίεση τόσο το φυσικό περιβάλλον όσο και το ανθρωπογενές περιβάλλον, αφού εγκαθίστανται ακόμη και γύρο από οικισμούς. Σε αυτή τη μικρή περιοχή του Έβρου και της Ροδόπης πλέον των 276 ανεμογεννητριών έχουν εγκατασταθεί και λειτουργούν, έχουν ήδη αδειοδοτηθεί ακόμη 165, ενώ περιμένουν να αδειοδοτηθούν περισσότερες από 1.000.
Όμως, τον ίδιο αέρα με τον οποίο μέσω των ανεμογεννητριών παράγεται ρεύμα, χρησιμοποιούν και τα «καρτάλια» -όπως αποκαλούν τα αρπακτικά πουλιά οι Θρακιώτες- για να κινούνται. Προφανώς, όταν υπάρχει τέτοια ανάπτυξη αιολικών πάρκων σε μια περιοχή με τόσο μεγάλους πληθυσμούς, δημιουργούνται και τα ανάλογα προβλήματα. Έτσι, έχουν καταγραφεί 26 νεκρά αρπακτικά πουλιά λόγω πρόσκρουσης σε φτερωτές ανεμογεννητριών, με 14 από αυτά να είναι Γύπες (Μαυρόγυπες και Όρνια), πολλά πουλιά άλλων ειδών και εκατοντάδες νυχτερίδες. Κι ενώ καταβάλλεται μια προσπάθεια να εξαιρεθούν τουλάχιστον κάποιες κρίσιμες -για την προστασία τους περιοχές- είκοσι μέρες σχεδόν μετά το σβήσιμο της καταστροφικής πυρκαγιάς του Αυγούστου η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Μακεδονίας – Θράκης προχώρησε στην αδειοδότηση τριών αιολικών σταθμών μέσα σε περιοχές Natura και σε Ζώνες Ειδικής Προστασίας, εντός κρίσιμων βιότοπων αρπακτικών πουλιών. Αποφάσεις που είχαν παρθεί τον Ιούλιο, αλλά καθαρογράφτηκαν τον Αύγουστο. Ενώ γνωμοδότησε αρνητικά η τοπική Μονάδα Διαχείρισης του Ο.ΦΥ.ΠΕ.Κ.Α., ο Γ.Γ. αγνοώντας την, έδωσε την τελική (πολιτική) έγκρισή του.
Ανεμογεννήτριες στη Θράκη (Wind turbines in Thrace)
Δάση όπως Αυτοκινητόδρομοι
Εδώ και δεκαετίες εξυφαίνεται σχέδιο να καταργούν και να αποδυναμώνουν οι κυβερνώντες διαχρονικά τις υπηρεσίες που προστατεύουν τα δάση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Δασική Υπηρεσία με τα κατά τόπους Δασαρχεία που βάλλονται από παντού και που πρακτικά -υποστελεχωμένα και χωρίς μέσα- δεν υπηρετούν τον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκαν. Χωρίς ποτέ να έχουν γίνει προσλήψεις όλα αυτά τα χρόνια, το τελειωτικό χτύπημα ήρθε όταν τους περάσανε στο Κτηματολόγιο για να κάνουν δουλειά γραφείου αντί να είναι στο πεδίο.
Η κατάργηση της Δασοπυρόσβεσης (επί κυβερνήσεων Σημίτη) και το πέρασμά της στην Πυροσβεστική Υπηρεσία, έφερε υποχρεωτικά και τη λάθος προτεραιοποίηση: Πρώτα οι οικισμοί και τελευταία τα δάση. Η Δασοπυρόσβεση στελεχωνόταν από τοπικούς που γνώριζαν την περιοχή και πραγματοποιούσαν εργασίες αντιπυρικής προστασίας όλο τον χρόνο (καθαρισμός, παρατήρηση, περιπολίες, αντιπυρικές ζώνες, τοποθέτηση δεξαμενών, κατασκευή φυλακίων). Κομμάτι δε, αυτής της τακτικής απαξίωσης είναι και το ότι μετά από κάθε φωτιά κατηγορούνται οι υπάλληλοι του κατά τόπου Δασαρχείου («άρα, τί τους χρειαζόμαστε;»).
Τη δεκαετία του ’90 με πρόσχημα οι υλοτόμοι να έχουνε περισσότερα κέρδη, καταργήθηκε υπηρεσία που εκμεταλλευόταν την ξυλεία που προέκυπτε από τον καθαρισμό τους (αραίωση), ώστε οι ίδιοι να μπορούν να πουλάνε τα ξύλα αυτά, με το Κράτος απλώς να επιβλέπει. Το αποτέλεσμα ήταν να κόβονται πλέον όχι μόνο τα δέντρα που έπρεπε να κοπούν, αλλά και μεγαλύτερα που αποφέρουν περισσότερο κέρδος.
Ιδιωτικοποίηση των δασών
Στο τέλος αυτής της χρονοβόρας και με στάδια πολιτικής, βρίσκεται και ο απώτερος στόχος της: Η ιδιωτικοποίηση των δασών μέσω Συμβάσεων Παραχώρησης. Όπως έγινε και με τους αυτοκινητοδρόμους. Εταιρείες θα αναλάβουν τη διαχείριση δασών σε μορφή «πακέτων». Για παράδειγμα, πλούσια δάση της Βόρειας και ορεινής Ελλάδας, μαζί με κάποια ξηρά της νότιας. Με το επιχείρημα ότι αφού τα δάση καίγονται, πρέπει να τα δώσουμε σε ιδιώτες να τα διαχειριστούν. Με αποτέλεσμα η διαχείριση που θα τους γίνεται να είναι καταστροφική (ληστρική) για τα ίδια και συνολικά για το περιβάλλον και άρα όλους μας.
Την Δευτέρα 23/10 ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Θεόδωρος Σκυλακάκης, ανακοίνωσε την πρόθεση του να κατεβάσει έως το τέλος του έτους Νομοσχέδιο για την συνδιαχείριση/συνεκμετάλλευση των δασών μέσω ΣΔΙΤ. Και μάλιστα με επιδότηση. Συμπράξεις Δασικών Συνεταιρισμών με Ιδιώτες που θα εκμεταλλεύονται τη βιομάζα που τα δάση προσφέρουν. Μόνο που τα δάση δεν είναι πάρκα με δεντροστοιχίες… Είναι οικοσυστήματα που προσφέρουν πολλαπλές υπηρεσίες.
*Οι φωτογραφίες είναι μια ευγενική παραχώρηση του κ. Νάσου Ναλμπάντη, από το υπό έκδοση Λεύκωμα για την Πανίδα και Χλωρίδα του Εθνικού Πάρκου της Δαδιάς.
Για πρώτη φορά, η παγκόσμια μέση θερμοκρασία ήταν την Παρασκευή, 17 Νοεμβρίου, πάνω από 2 βαθμούς Κελσίου μεγαλύτερη της εποχικής μέσης θερμοκρασίας της προβιομηχανικής εποχής, δηλαδή πάνω από το ανώτατο όριο της συμφωνίας του Παρισιού για μία ημέρα, όπως ανακοίνωσε το ευρωπαϊκό παρατηρητήριο Copernicus.
Σύμφωνα με προσωρινά στοιχεία, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες ήταν, στις 17 Νοεμβρίου, 2,06 βαθμούς Κελσίου πάνω από τον μέσο όρο των θερμοκρασιών που καταγράφηκαν από το 1850 έως το 1900, ανέφερε στην πλατφόρμα X (πρώην Twitter) η Σαμάνθα Μπέρτζες, αναπληρώτρια επικεφαλής της υπηρεσίας κλιματικής αλλαγής (C3S) του Copernicus.
«Πρόκειται για την πρώτη ημέρα που η παγκόσμια θερμοκρασία υπερέβη κατά περισσότερο από 2 βαθμούς Κελσίου» τα προβιομηχανικά επίπεδα, υπογράμμισε.
Το όριο αυτό θα πρέπει ωστόσο να ξεπεραστεί κατά μέσο όρο επί αρκετά χρόνια προκειμένου να θεωρηθεί ότι το όριο της συμφωνίας του Παρισιού έχει ξεπεραστεί.
Η συμφωνία, που υπογράφτηκε το 2015 έπειτα από τη σύνοδο του ΟΗΕ για το κλίμα COP21, έχει στόχο να διατηρήσει «την αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας πολύ κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα» και να συνεχιστούν οι προσπάθειες «ώστε να περιοριστεί η αύξηση της θερμοκρασίας στον 1,5 βαθμό Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα».
Σε μια ειδική έκθεση της (Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή -- Giec) το 2018, οι ειδικοί για το κλίμα υπό την αιγίδα του ΟΗΕ διατήρησαν ως ορισμό της υπερθέρμανσης έναν μέσο όρο «για μια περίοδο 30 χρόνων» σε σχέση με «την περίοδο αναφοράς 1850-1900».
Τώρα το κλίμα θεωρείται ότι έχει υπερθερμανθεί περίπου κατά 1,2 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την περίοδο 1850-1900.
Αυτή η πρώτη ημέρα πάνω από το όριο των 2 βαθμών Κελσίου εγγράφεται σε μια σειρά ρεκόρ: οι μήνες από τον Ιούνιο μέχρι τον Οκτώβριο ήταν ήδη οι πιο ζεστοί που έχουν καταγραφεί ποτέ παγκοσμίως, σύμφωνα με το Copernicus, για το οποίο το 2023 θα ξεπεράσει «σχεδόν σίγουρα» το ετήσιο ρεκόρ του 2016.
Ο Οκτώβριος του 2023 ήταν «1,7 βαθμό Κελσίου πιο ζεστός κατά μέσο όρο για μήνα Οκτώβριο την περίοδο 1850-1900», εξήγησε το παρατηρητήριο στις αρχές Νοεμβρίου.
Αυτά τα ρεκόρ θερμοκρασιών μεταφράζονται σε ξηρασίες, συνώνυμες των λιμών, καταστροφικές πυρκαγιές ή ενισχυμένους τυφώνες, προειδοποιούν οι επιστήμονες και θα βρίσκονται στο φόντο της 28ης διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το κλίμα που θα διεξαχθεί στο Ντουμπάι (30 Νοεμβρίου-2 Σεπτεμβρίου).
Ο Αντόνιο Γκουτέρες ζητεί «δραστικά μέτρα»
Καθώς ο πλανήτης οδεύει προς μια υπερθέρμανση από 2,5°C έως 2,9°C έως το 2100, ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ ζήτησε σήμερα «δραστικά μέτρα, τώρα», λίγες ημέρες πριν από την COP28, τη διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα που θα διεξαχθεί στο Ντουμπάι.
«Οι ηγέτες οφείλουν να διπλασιάσουν τις προσπάθειες δραστικά, με φιλοδοξίες ρεκόρ, ενέργειες ρεκόρ, και μειώσεις ρεκόρ των εκπομπών», δήλωσε ο Αντόνιο Γκουτέρες.
«Αυτό απαιτεί το ξερίζωμα των δηλητηριασμένων ριζών της κλιματικής κρίσης: τα ορυκτά καύσιμα», τόνισε ενώπιον του Τύπου με την ευκαιρία της δημοσίευσης ετήσιας έκθεσης του ΟΗΕ για το χάσμα μεταξύ των αναγκών και των προοπτικών μείωσης των εκπομπών.
Το χάσμα ανάμεσα στις δεσμεύσεις των κρατών και σε αυτό που θα ήταν απαραίτητο για την τήρηση των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού συνιστά μια αποτυχία ηγεσίας, προδοσία αυτών που είναι ευάλωτοι, και μια τεράστια ευκαιρία που χάθηκε, κατήγγειλε ο Γκουτέρες.
Οι θάλασσες γύρω από τη Φλόριντα, την Κούβα και τις Μπαχάμες παρουσίασαν φέτος μεγάλες συσσωρεύσεις θερμικού στρεςμε επιπτώσεις στην υγεία των κοραλλιογενών υφάλων.
Η λεύκανση των κοραλλιών που παρατηρήθηκε δεν είναι άλλο από μία αντίδραση στο θερμικό στρες που προκαλείται όταν τα κοράλλια παραμένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα σε νερά θερμότερα από το φυσιολογικό.
Οι άλγες (φύκια) που παρέχουν τροφή, αλλά και το χρώμα του κοραλλιού, αποκολλώνται από αυτό αποχρωματίζοντάς το. Σε κάποιες περιπτώσεις, η λεύκανση μπορεί να σκοτώσει το κοράλλι ή να το αποδυναμώσει σημαντικά.
Για αρκετούς μήνες μέσα στο το 2023, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες της επιφάνειας της θάλασσας έφτασαν σε επίπεδα ρεκόρ, λόγω της ανθρωπογενούς υπερθέρμανσης του κλίματος αλλά και λόγω του φυσικού κλιματικού φαινομένου Ελ Νίνιο. Σε ορισμένες περιοχές συμπεριλαμβανομένων των θαλασσών γύρω από τη Φλόριντα, την Κούβα και τις Μπαχάμες – σημειώθηκαν ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες, με επιπτώσεις στην υγεία των κοραλλιογενών υφάλων.
Τα κοράλλια ευδοκιμούν σε ένα μικρό εύρος θερμοκρασιών και στρεσάρονται όταν το νερό είναι πολύ ζεστό ή κρύο. Η λεύκανση συμβαίνει όταν τα στρεσαρισμένα κοράλλια διώχνουν τα φύκια που ζουν μέσα τους, αφαιρώντας τα κοράλλια από το χρώμα τους. Η ακραία λεύκανση μπορεί να οδηγήσει έναν ύφαλο σε ασθένειες, ακόμη και σε θάνατο. Οι παρατηρήσεις που έγιναν από δύτες στο Florida Keys διαπίστωσαν ότι ο θαλάσσιος καύσωνας το καλοκαίρι του 2023 προκάλεσε εκτεταμένη λεύκανση. Το στρες στα κοράλλια μπορεί επίσης να ανιχνευθεί χρησιμοποιώντας δεδομένα από δορυφόρους.
Αυτή η κινούμενη εικόνα δείχνει την εξέλιξη της συσσωρευμένης θερμικής καταπόνησης από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο του 2023. Τα χρώματα απεικονίζουν “εβδομάδες βαθμίδας θέρμανσης” (°C-εβδομάδες)—ένα μέτρο που παρέχει μια εκτίμηση της σοβαρότητας και της διάρκειας της θερμικής καταπόνησης. Τα δεδομένα για το προϊόν συγκεντρώνονται από το Coral Reef Watch της NOAA, το οποίο συνδυάζει παρατηρήσεις από δορυφόρους σε πολική τροχιά, όπως ο NPP NASA-NOAA Suomi, και από γεωστατικούς δορυφόρους όπως ο GOES, με μοντέλα υπολογιστών.
Οι παρατηρήσεις έχουν δείξει ότι όταν η συσσωρευμένη θερμική καταπόνηση φτάσει την τιμή 4, μπορεί να προκύψει σημαντική λεύκανση των κοραλλιών. Σε τιμές 8, είναι πιθανή η λεύκανση των κοραλλιών και η ευρεία θνησιμότητα. Στα μέσα αυτής της προηγούμενης κινούμενης εικόνας, τον Αύγουστο, το θερμικό στρες σε μεγάλο μέρος της περιοχής είχε ήδη εκτοξευθεί πολύ πάνω από τα δύο αυτά όρια. Σύμφωνα με τον NOAA, το σωρευτικό θερμικό στρες μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου 2023 έφτασε τους 22°C-εβδομάδες (40°F-εβδομάδες), σχεδόν τριπλάσιο από το προηγούμενο ρεκόρ για την περιοχή. Η λεύκανση είχε ήδη παρατηρηθεί σε ορισμένες περιοχές ήδη από τον Ιούλιο.
Παρατηρήστε ότι οι περιοχές με κοραλλιογενή ύφαλο (γκρίζο) κοντά στα Florida Keys, την Κούβα και τις Μπαχάμες, είναι από τις πρώτες περιοχές που εμφανίζουν υψηλή αθροιστική θερμική καταπόνηση. Ο τυφώνας Idalia στα τέλη Αυγούστου βοήθησε να δροσιστούν κάπως τα επιφανειακά νερά, αλλά μόνο προσωρινά. Κοντά στα μέσα Οκτωβρίου, τα νερά γύρω από το Florida Keys ήταν κάτω από ένα σημείο λεύκανσης. Πιο νότια, τα νερά γύρω από τμήματα της Κούβας και των Μπαχάμες παρέμειναν στο επίπεδο συναγερμού λεύκανσης 2, το υψηλότερο επίπεδο της κλίμακας, γεγονός που σημαίνει ότι είναι πιθανή η σοβαρή λεύκανση και η θνησιμότητα.
Ο προηγούμενος μήνας ήταν ο πιο θερμός Σεπτέμβριος που έχει καταγραφεί ποτέ σε παγκόσμια κλίμακα, ανακοίνωσε σήμερα το ευρωπαϊκό παρατηρητήριο Copernicus.
Μάλιστα, σύμφωνα με το Copernicus, η θερμοκρασία των 16,38°C έσπασε όλα τα ρεκόρ για μήνα Σεπτέμβριο, ξεπερνώντας κατά μισό βαθμό Κελσίου, την προηγούμενη υψηλότερη τιμή που είχε καταγραφεί τον Σεπτέμβριο του 2020.
Έτσι, συνεχίζεται ένα σερί παγκόσμιων μηνιαίων ρεκόρ υψηλής θερμοκρασίας, το οποίο έχει ξεκινήσει από τον Ιούνιο.
Σύμφωνα με την υπηρεσία κλιματικής αλλαγής Copernicus, ο φετινός Σεπτέμβριος είναι θερμότερος κατά 1,75°C από τον μέσο όρο του Σεπτεμβρίου την περίοδο 1850-1900, την προβιομηχανική περίοδο αναφοράς, προτού αρχίσει να καταγράφεται το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Παράλληλα, ο Σεπτέμβριος του 2023 ήταν κατά έναν ολόκληρο βαθμό Κελσίου θερμότερος από ό,τι την περίοδο 1991-2020.
Copernicus: Το 2023 φαίνεται πως θα είναι το θερμότερο έτος στην ιστορία
Την ίδια ώρα, το 2023 φαίνεται πως θα είναι το θερμότερο έτος που έχει καταγραφεί ποτέ στα χρονικά, με τη θερμοκρασία φέτος να οδεύει να είναι 1,4°C πάνω από τον μέσο όρο κατά την προβιομηχανική εποχή.
Με άλλα λόγια, θα είναι μόλις 0,1 βαθμό Κελσίου κάτω από τον στόχο της συμφωνίας του Παρισιού για το κλίμα, που είχε σκοπό η αύξηση της θερμοκρασίας να περιοριστεί στον 1,5°C μέχρι το τέλος του αιώνα.
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά η υποδιευθύντρια του Copernicus, Σαμάνθα Μπέρτζες, δύο μήνες πριν την παγκόσμια σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα «COP28», «η αίσθηση του επείγοντος για την ανάληψη φιλόδοξης δράσης για το κλίμα δεν ήταν ποτέ πιο κρίσιμη».
Οφετινός Σεπτέμβριος ήταν ο πιο ζεστός που έχει γνωρίσει η Ιαπωνία τα 125 τελευταία χρόνια, αφού η χώρα έσπασε ήδη ρεκόρ ζέστης στη διάρκεια του καλοκαιριού, ανακοίνωσε η εθνική μετεωρολογική υπηρεσία (JMA), την ώρα που ολόκληρος ο πλανήτης οδεύει προς ρεκόρ ζέστης.
Η μέση θερμοκρασία στο αρχιπέλαγος ήταν το Σεπτέμβριο κατά 2,66 βαθμούς Κελσίου υψηλότερη από τη φυσιολογική, διευκρίνισε χθες, Δευτέρα, η JMA.
Πρόκειται για τον πιο υψηλό αριθμό από το 1898 που υιοθετήθηκαν συγκρίσιμες στατιστικές, ανέφερε σε ανακοίνωσή της η JMA, η οποία είχε ήδη ανακοινώσει προηγουμένως πως στην Ιαπωνία σημειώθηκαν από τον Ιούνιο ως τον Αύγουστο οι πιο υψηλές μέσες θερμοκρασίες που έχουν ποτέ καταγραφεί στη χώρα.
Οι παρατηρήσεις αυτές συμβαδίζουν με εκείνες που γίνονται σε όλο τον πλανήτη, ο οποίος βρίσκεται καθ' οδόν για να σπάσει το 2023 το ετήσιο ρεκόρ ζέστης. Αφού κατέγραψε ήδη το πιο ζεστό τρίμηνο στην Ιστορία κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού του βορείου ημισφαίριου (Ιούνιος-Ιούλιος-Αύγουστος), ο κόσμος διαπιστώνει τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από την ανθρωπότητα και ενισχύεται τους τελευταίους μήνες από την επιστροφή, πάνω από τον Ειρηνικό, του κυκλικού φαινομένου Ελ Νίνιο, που είναι συνώνυμο με περαιτέρω άνοδο της θερμοκρασίας.Ο Σεπτέμβριος του 2023 έγινε επίσης μακράν ο πιο ζεστός Σεπτέμβριος που έχει καταγραφεί ποτέ στη Γερμανία, την Πολωνία, την Ελβετία ή τη Γαλλία, όπου η εθνική μετεωρολογική υπηρεσία ανακοίνωσε την Παρασκευή για τον περασμένο μήνα μέση θερμοκρασία «από 3,5 έως 3,6 βαθμούς Κελσίου» υψηλότερη από την περίοδο αναφοράς 1991-2020.
Η Βρετανία γνώρισε επίσης τον πιο ζεστό Σεπτέμβριο που είχε ποτέ, με μέση θερμοκρασία ίση με το ρεκόρ του 2006, ανακοίνωσαν πριν από λίγες ημέρες, οι τοπικές μετεωρολογικές υπηρεσίς.
ο Up Stories παρουσιάζει ένα συγκλονιστικό βίντεο σχετικά με το πώς έχει διαμορφωθεί το τοπίο μετά την κακοκαιρία «Daniel» που έπληξε την Θεσσαλία.
Η φύση έχει πάρει πίσω το κομμάτι που αναλογούσε στην Λίμνη Κάρλα πριν αυτή αποξηραθεί το 1962 και η εικόνα από το Google Earth δείχνει την τρομακτική διαφορά του πριν και μετά την κακοκαιρία στις αρχές Σεπτεμβρίου.
Το βίντεο είναι από αεροπλάνο και από τα 35.000 πόδια.
Το σφάξιμοζώων είναι πρακτική που ακολουθεί ο άνθρωπος, όσο υπάρχει στον πλανήτη. Στις πρώτες του ημέρες, δεν απαριθμούσε +8.000.000.000 μέλη, που είμαστε σήμερα στη Γη.
Επίσης, υπάρχουν ουκ ολίγες άλλες επιλογές για τροφές που εξασφαλίζουν την επιβίωση και την υγεία μας, όπως οι πρακτικές της κτηνοτροφίας έχουν φτάσει σε σημείο που αντιστοιχούν στο 20% όσων προκαλούν την κλιματική κρίση.
Έχει εκτιμηθεί πως η κτηνοτροφία είναι υπεύθυνη για περισσότερο από το 30% της ανθρωπογενούς εκπομπής μεθανίου. Ουσίας που είναι 28 φορές πιο ισχυρή από το διοξείδιο του άνθρακα, σε αυτό που ξέρεις ως φαινόμενο του θερμοκηπίου. Αν δεν ξέρεις, είναι ο λόγος που αισθάνεσαι σαν να βράζεις ενώ κάθεσαι μέσα σε θερμοκήπιο, με κλειστές τις πόρτες, τα καλοκαίρια.
Πέραν των βιολογικών δραστηριοτήτων των ζώων και των περιττωμάτων τους, πρόβλημα αποτελούν και οι πόροι που χρειάζονται για να τραφούν (βλ. παραγωγή λιπασμάτων, αγροτική παραγωγή, συντήρηση).
Δεν ισχύουν βέβαια, για όλα τα ζώα τα ίδια.
Χαρακτηριστικά, η παραγωγή μοσχαρίσιου κρέατος χρειάζεται 28 φορές περισσότερη γη, 11 φορές περισσότερο νερό και 6 φορές περισσότερο λίπασμα από εκείνη του χοιρινού ή των πουλερικών.
Για να μην αναλύσουμε το θέμα των θρεπτικών οφελών που υπάρχουν στο κρέας που πωλείται. Ή τις συνθήκες σφαγής.
Ουδόλως τυχαία λοιπόν, οι πλουσιότεροι άνθρωποι του πλανήτη ανήκουν στην μακροσκελή λίστα αυτών που επενδύουν σε εναλλακτικούς τρόπους για να πάρουμε ό,τι δίνει το ζωικό κρέας, από άλλα τρόφιμα που δεν καταστρέφουν τον -ήδη μερικώς κατεστραμμένο- πλανήτη.
Επειδή δεν υπήρχαν, τα δημιούργησαν.
Η τελευταία ανακάλυψη είναι το φιλέτο σολομού που προκύπτει από 3D printer.
Δες πώς.
Από την Πέμπτη 14/9 διατίθεται στα σούπερ μάρκετ της αλυσίδας REWE, των 3.300 καταστημάτων.
Από την πρώτη Οκτωβρίου θα μπορούμε να την παραγγείλουμε (online) σε όλη την Ευρώπη.
Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΑΝΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΤΡΟΦΩΝ ΠΟΥ ΠΡΟΚΥΠΤΟΥΝ ΑΠΟ ΑΛΛΑ ΕΙΔΗ
Το πρώτο κρέας που δεν ήταν κρέας, αλλά όταν το ψήνεις και το τρως δεν καταλαβαίνεις τη διαφορά, δημιουργήθηκε τον Ιούλιο του 2016, από την Impossible Foods. Που έκανε ό,τι ακριβώς έλεγε το όνομα της: ζουμερό μπιφτέκι χωρίς ιχνοστοιχείο κρέατος.
ΟPatrick O. Brown, καθηγητής βιοχημείας στο Stanford πήρε άδεια από τη δουλειά του για να αφοσιωθεί επί 18 μήνες στην κτηνοτροφία. Κατέληξε στο ότι ήταν το μεγαλύτερο περιβαλλοντικό πρόβλημα στον κόσμο και η κύρια αιτία ήταν η χρήση ζώων, για την παραγωγή τροφής. Ακολούθησε συνέδριο στο οποίο ανακοίνωσε τα ευρήματα του και εκεί ανακοίνωσε πως έχει να προτείνει κάτι.
Έτσι έφτιαξε την Impossible Foods, την οποία στήριξαν πολλοί δισεκατομμυριούχοι.
Στόχος ήταν η προσφορά γευστικών και διατροφικών οφελών του κρέατος, χωρίς τις αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και το περιβάλλον.
Η εκκίνηση δόθηκε με την έρευνα στο μοριακό επίπεδο των ζωικών προϊόντων, ώστε να διαλέξει πρωτεΐνες και θρεπτικά στοιχεία από φυτά και να προχωρήσει στην αναδημιουργία.
Στο ίδιο διάστημα, μια άλλη εταιρία, η Beyond Meatδημιούργησε τη νέα γενιά φυτικής προέλευσης υποκατάστατων κρέατος, που δημιουργήθηκε με τη βοήθεια χρηματοδότησης δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων και έπειτα από χρόνια επιστημονικής έρευνας.
Το Μάρτιο του 2022 έγινε γνωστή μια νέα τακτική αντικατάστασης φυσικής προελεύσεως κρέατος: το καλλιεργημένο κρέας. Το ανέλαβε η Upside Foods.
Στο επίκεντρο βρίσκονται τα βλαστοκύτταρα από βιοψία ζώου (ένα ωάριο ή ακόμα και ένα φτερό). γίνεται γρήγορος πολλαπλασιασμός σε δεξαμενή από ανοξείδωτο χάλυβα που ονομάζεται βιοαντιδραστήρας (ή καλλιεργητής), εκεί τα κύτταρα 'τρέφονται' με έναν σύνθετο ζωμό που περιέχει θρεπτικά συστατικά (όπως υδατάνθρακες και αμινοξέα) και κάποιο είδος αυξητικού παράγοντα και έτσι αποκτούν μύες, λίπος και συνδετικούς ιστούς.
ΤΩΡΑ Η ΑΝΑΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΡΟΦΩΝ ΠΕΡΝΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΛΙΕΙΑ
H αυστριακή Revo Foodsείχε ακριβώς τις ίδιες αναζητήσεις με όλους τους άλλους που προσπαθούν να βγάλουν από την εξίσωση της διατροφικής κάλυψης των ανθρώπων τα υπόλοιπα είδη που κατοικούν στον πλανήτη. Εστίασε όμως, σε άλλο 'χώρο'.
Η startup που δημιουργήθηκε το 2020 πρωτοπορεί στην τεχνολογία 3D Food Printing μεγάλου όγκου για την παραγωγή εναλλακτικών κρεάτων. Έχει ομάδα 40 διεθνών επιστημονών και μηχανικών που εργάζονται «για την αποτροπή της υπεραλίευσης».
Όπως ενημερώνει«με έως και 60% των παγκόσμιων ιχθυαποθεμάτων να υπεραλιεύονται, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος κατάρρευσης ενός ωκεάνιου οικοσυστήματος.
Η αλιευτική βιομηχανία είναι επίσης, ο κύριος λόγος για την πλαστική ρύπανση στους ωκεανούς.
Μια κατάρρευση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας θα ήταν μη αναστρέψιμη και καταστροφική για τα εκτιμώμενα 3 δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο που εξαρτώνται από τους ωκεανούς για τροφή και εισόδημα.
Παρά τη δραματική απώλεια των κοραλλιογενών υφάλων, τα αυξανόμενα επίπεδα τοξινών και μικροπλαστικών που μολύνουν ψάρια, η ζήτηση των καταναλωτών για θαλασσινά έχει εκτοξευθεί παράδοξα τις τελευταίες δεκαετίες».
Για αυτό και εργάζεται ως προς τα vegan θαλασσινά.
Διαθέτει 2 διπλώματα ευρεσιτεχνίας και μια τεχνολογία συνεχούς τρισδιάστατης εκτύπωσης πρωτεϊνών. Στα 3 χρόνια της ύπαρξης της έχει χρηματοδοτηθεί με 7.000.000 ευρώ.
Ο ‘εκτυπωμένος’ σολομός είναι προϊόν συνεργασίας με τη σουηδική startup Mycorena.
Το εγχείρημα υποστηρίχθηκε με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ύψους 1.5 εκατ. ευρώ.
Έτσι προέκυψε το Filet, το πρώτο τρισδιάστατα εκτυπωμένο προϊόν που έχει δημιουργηθεί ποτέ και εύλογα το πρώτο του είδους, που φτάνει στα ράφια των σούπερ μάρκετ.
O 3D σολομός έχει υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες και ωμέγα-3
Το κύριο συστατικό του vegan σολομού λέγεται μυκοπρωτεΐνη (Mycoprotein). Τη δημιούργησαν από κοινό η Revo Foods και η Mycorena από νηματώδεις μύκητες.
Η τελευταία ανέπτυξε την πρωτεϊνική βάση με το όνομα Promyc, ειδικά για τους σκοπούς της τρισδιάστατης εκτύπωσης.
Το Promyc παρουσιάζεται από τους δημιουργούς του ως 'αρκετά βαρετό συστατικό, με ουδέτερο χρώμα γεύση και οσμή'. MYCORENA
Παρουσιάζεται από τους δημιουργούς του ως «αρκετά βαρετό συστατικό, με ουδέτερο χρώμα γεύση και οσμή», που ωστόσο «είναι ένα συστατικό βιώσιμης μυκοπρωτεΐνης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή vegan προϊόντων διατροφής. Επίσης, αποτελεί εξαιρετική πηγή φυτικών ινών και πρωτεϊνών, είναι θρεπτικό, έχει υγιεινές βιταμίνες και εξαιρετική υφή».
Σαν του σολομού που ξέρεις.
Εξασφάλισε εν τω μεταξύ, και βαθμολογία Nutriscore "A", λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς του σε πρωτεΐνες και ωμέγα-3.
Η μυκοπρωτεΐνη έχει ελάχιστες απαιτήσεις επεξεργασίας και χρειάζεται λιγότερους πόρους (βλ. νερό, εκπομπές) στην παραγωγή της, σε σύγκριση με τη συμβατική παραγωγή ψαριών. Έτσι είναι πιο φιλική προς το περιβάλλον.
«ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΟΥΜΕ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ»
Οι άνθρωποι που σκέφτηκαν πως μπορεί να δημιουργηθεί σολομός που δεν έχει σολομό, χρησιμοποίησαν νέα τεχνολογία επεξεργασίας υλικών, που επιτρέπει την απρόσκοπτη ενσωμάτωση των λιπών σε μια ινώδη πρωτεϊνική μεσοκυττάρια ουσία.
Έτσι το αποτέλεσμα παραπέμπει σε πολύ μεγάλο βαθμό σε θαλασσινά, με ζουμερές ίνες φιλέτου ψαριού.
Η τεχνολογία αυτή λέγεται 3D-MassFormer™ (την είδες στο πρώτο βίντεο του κειμένου) και μπορεί να παράγει μαζικά τρισδιάστατα εκτυπωμένα τρόφιμα.
Ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας,Robin Simsaδήλωσε ότι «με το ορόσημο της τρισδιάστατης εκτύπωσης τροφίμων βιομηχανικής κλίμακας, εισερχόμαστε σε μια δημιουργική επανάσταση τροφίμων.
Μια εποχή όπου τα τρόφιμα κατασκευάζονται ακριβώς σύμφωνα με τις ανάγκες των πελατών. Δεν δημιουργούμε απλώς μια vegan εναλλακτική. Διαμορφώνουμε το ίδιο το μέλλον των τροφίμων».
Βλέπεις, πέραν των θαλασσινών η τεχνολογία μπορεί να δώσει αποτέλεσμα και στα κτηνοτροφικά προϊόντα. Δηλαδή, μπορεί σύντομα να δούμε στα ράφια των σούπερ μάρκετ και τρισδιάστατα εκτυπωμένα κρέατα -που δεν θα είναι κρέατα.
Δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως αντιμετωπίζουν επισιτιστική ανασφάλεια. Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να την ενισχύσει, ιδιαίτερα σε περιοχές που ήδη αντιμετωπίζουν υποσιτισμό, καθώς η αύξηση της θερμοκρασίας μπορεί να οδηγήσει μείωση της αγροτικής παραγωγής και συγκομιδής.
Επιπλέον όμως, οι υψηλότερες θερμοκρασίες όχι μόνο μπορεί να επηρεάσουν τη διαθεσιμότητα των τροφίμων μακροπρόθεσμα, αλλά και να επηρεάσουν άμεσα τη πρόσβαση των ανθρώπων σε τρόφιμα και μάλιστα οικονομικά προσιτά.
Ταυτόχρονα, ιδιαίτερα ζεστές περίοδοι μπορεί να ενισχύσουν την επισιτιστική ανασφάλεια στη διάρκεια των ημερών που κάνει πολύ ζέστη καθώς τις ημέρες αυτές περιορίζονται οι δυνατότητες εργασίας και τα νοικοκυριά χάνουν εισόδημα, μειώνοντας τις οικονομικές τους αντοχές.
Έτσι, μια εβδομάδα υψηλών θερμοκρασιών αρκεί για να ενταθεί η επισιτιστική ανασφάλεια σε πάνω από 8 εκατ. πληθυσμού.
Τα παραπάνω επισημαίνει μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature, και σύμφωνα με την οποία «η ζέστη σχετίζεται με βραχυπρόθεσμη αύξηση της επισιτιστικής ανασφάλειας σε νοικοκυριά 150 χωρών και μείωση του εισοδήματος».
Μείωση παραγωγικότητας και παραγωγής
Η Κάρολιν Κρέγκερ από το τμήμα Κοινωνικής Πολιτικής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης σημειώνει στη μελέτη της ότι οι ζεστές περίοδοι δημιουργούν σωματική καταπόνηση στους εργαζόμενους και μειώνουν την παραγωγικότητά τους ή τις ώρες εργασίας τους, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει οικονομικούς κλυδωνισμούς.
Για παράδειγμα, οι γυναίκες εργάτριες τούβλων στη Δυτική Βεγγάλη της Ινδίας πληρώνονται από τον αριθμό των τούβλων που μεταφέρουν σε μια ημέρα και αντιμετωπίζουν απώλειες εισοδήματος έως και 50% όταν το θερμικό στρες τις αναγκάζει να μειώνουν την ταχύτητα βαδίσματος και μεταφέρουν λιγότερα τούβλα. Πρόσφατα στοιχεία από την Ινδία τεκμηριώνουν τον αγώνα τέτοιων εργαζομένων να αγοράσουν φαγητό όταν δεν μπορούν να εργαστούν και να κερδίσουν το εισόδημά τους.
Παγκοσμίως, το 2021, χάθηκαν περίπου 470 δισεκατομμύρια πιθανές ώρες εργασίας – που ισοδυναμούν με εργασία σχεδόν 1,5 εβδομάδας ανά άτομο στη Γη – λόγω υπερβολικής ζέστης με σοβαρές οικονομικές συνέπειες.
Αυτή η συσχέτιση μεταξύ ζέστης, εισοδήματος και επισιτιστικής ανασφάλειας διαφέρει από χώρα σε χώρα. Οι άνθρωποι που ζουν σε χώρες με περισσότερη απασχόληση εκτεθειμένη στη ζέστη, όπως οι κατασκευές ή η γεωργία, ενδέχεται να αντιμετωπίσουν ισχυρότερες επιπτώσεις της ζέστης στην επισιτιστική ανασφάλεια και την πείνα.
Για παράδειγμα, εκτιμάται ότι τα δύο τρίτα των πιθανών ωρών εργασίας που χάθηκαν το 2021 αφορούσαν τους εργάτες της γεωργίας.
Επιπλέον, οι άνθρωποι που ζουν σε χώρες με υψηλότερα εισοδήματα μπορούν, κατά μέσο όρο, να απολαμβάνουν υψηλότερο επίπεδο στέγασης, πρόσβαση σε τεχνολογίες ψύξης και οικονομικά πιο προσιτά τρόφιμα, τα οποία θα μπορούσαν να προστατεύσουν τους ανθρώπους από την έκθεση στη ζέστη και να βοηθήσουν στην εξάλειψη των επιπτώσεων στη δαπάνη τροφίμων εξαιτίας της απώλειας εισοδήματος.
Αύξηση ανασφάλειας 2,79%
Σύμφωνα με την έρευνα, κατά μέσο όρο, μια εβδομάδα ζέστης αυξάνει κατά 0,5406% τη μέση έως σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια σε όλες τις χώρες. Αντίστοιχα υπάρχουν επιπτώσεις στην υγεία, στην επάρκεια του εισοδήματος, μείωση του ετήσιου εισοδήματος, αλλά και στην τοπική αγορά εργασίας. Συνολικά οι εισοδηματικές παράμετροι που επηρεάζονται από μια εβδομάδα ζέστης και καταλήγουν σε επισιτιστική ανασφάλεια αφορούν κατά 63,35% σε δυσκολίες «να τα βγάλουν πέρα» με το τρέχον εισόδημα και σε ποσοστό 72,46% «να τους φτάσει» το ετήσιο εισόδημα.
Η τοπική αγορά εργασίας επηρεάζεται κατά 16,26% και τα ατομικά προβλήματα υγείας αφορούν το 12,14% του πληθυσμού που επηρεάζεται από τη ζέστη.
Ανάλογα με τη χώρα, αυτές που δεν στηρίζονται κυρίως στη γεωργία και η απασχόληση στη γεωργία είναι κάτω από 22%, όπως η Ρωσία ή το Μεξικό δεν επηρεάζονται τόσο όσο χώρες όπου το 70% του πληθυσμού είναι αγρότες. Σε αυτές τις χώρες μια εβδομάδα ζέστης, αρκεί για να αυξηθεί η επισιτιστική ανασφάλεια κατά 2,79%.
Μείωση εισοδήματος
Η έρευνα καταλήγει επισημαίνοντας πως εάν μια χώρα με τον πληθυσμό της Ινδίας αντιμετώπιζε μια ιδιαίτερα καυτή εβδομάδα, επιπλέον 8,07 εκατ. άνθρωποι είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν μέτρια έως σοβαρή επισιτιστική ανασφάλεια. Σε αυτήν θα πρέπει να προστεθεί υποβάθμιση της υγείας, φθίνουσες τοπικές αγορές εργασίας και αυστηρότεροι προϋπολογισμοί των νοικοκυριών με ισχυρότερες επιπτώσεις σε περιοχές με υψηλότερη γεωργική ή ασταθή απασχόληση και χαμηλότερα εισοδήματα.
Επιπλέον, η ζέστη μπορεί να οδηγήσει σε υψηλότερη επισιτιστική ανασφάλεια μέσα σε λίγες μέρες, καθώς η σωματική καταπόνηση και τα προβλήματα υγείας που σχετίζονται με τη ζέστη περιορίζουν την ικανότητα των ανθρώπων να εργαστούν και να κερδίζουν εισόδημα, περιορίζοντας έτσι την ικανότητά τους να αγοράζουν τρόφιμα.
Αυτό το μονοπάτι δίνει έμφαση στην προσβασιμότητα σε οικονομικά τρόφιμα και στη διαθεσιμότητα των τροφίμων ως αποτέλεσμα της μειωμένης συγκομιδής.
Επιπλέον, τα νοικοκυριά μπορεί να αντιμετωπίσουν αύξηση των δαπανών, καθώς τα τρόφιμα αλλοιώνονται ευκολότερα στη ζέστη, το κόστος ψύξης με τη μορφή νερού ή ηλεκτρισμού μπορεί να αυξηθεί και τα άτομα μπορεί να πρέπει να πληρώσουν από την τσέπη τους για ασθένειες που σχετίζονται με τη ζέστη.
