«Θυσιάζοντας την άγρια φύση για τις ΑΠΕ;» Με αυτόν τον τίτλο δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό LAND έρευνα από το Εργαστήριο Διατήρησης της Βιοποικιλότητας του Τμήματος Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις 98 ανεμογεννητριών που σχεδιάζονται στα βουνά της Κεντρικής Εύβοιας.

Το έργο περιλαμβάνει 21 γήπεδα εγκατάστασης 98 ανεμογεννητριών συνολικής ισχύος 279,6 ΜW και σχεδιάζεται να κατασκευαστεί σε μια περιοχή μεγάλης φυσικότητας και οικολογικής αξίας («Εκδήλωση για τις 98 ανεμογεννήτριες στην Κ. Εύβοια», «Εφ.Συν.» 11/10/2024). «Το έργο είναι ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα ακατάλληλου χωροταξικού σχεδιασμού σε εθνικό επίπεδο, το οποίο δεν θα πρέπει να αδειοδοτηθεί, καθώς θα εκβιομηχανίσει τη γη με πολύ σοβαρές επιπτώσεις στο έδαφος, στα δάση, στη λειτουργία του οικοσυστήματος και στα είδη». Σε αυτό το συμπέρασμα συνοψίζονται τα αποτελέσματα αποκαλυπτικής επιστημονικής μελέτης για το σχεδιαζόμενο έργο εγκατάστασης 11 αιολικών σταθμών παραγωγής ενέργειας στην Κεντρική Εύβοια, στο όρος Πυξαριάς, εντός του Δήμου Διρφύων Μεσσαπίων.

Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης η έκταση όλων των γηπέδων εγκατάστασης των 11 αιολικών σταθμών και των συνοδών έργων οδοποιίας είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου εντός του δικτύου Natura 2000 και συγκεκριμένα κατά 97% εντός της περιοχής Ζώνης Ειδικής Προστασίας με την επωνυμία «Ορη Κεντρικής Εύβοιας, παράκτια ζώνη και νησίδες». Η συγκεκριμένη περιοχή Natura 2000 έχει χαρακτηριστεί βάσει της Οδηγίας για τα Πουλιά και προστατεύει 31 είδη πτηνών ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος διατήρησης. Η ίδια η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που κατέθεσαν οι επενδυτές παραδέχεται πως 16 είδη αρπακτικών κινδυνεύουν από τις ανεμογεννήτριες: 4 αρπακτικά πουλιά θα έχουν πολύ μεγάλο πρόβλημα, 2 είδη μεγάλο πρόβλημα και 10 είδη θα επηρεαστούν λιγότερο. Ομως η τελική πρόταση της μελέτης είναι πως το έργο δεν βλάπτει τη φύση και μπορεί να κατασκευαστεί! Η δημόσια διαβούλευση της ΜΠΕ έχει ήδη ολοκληρωθεί και έλαβε μόνο αρνητικά σχόλια.

Οδικό δίκτυο

Στον αντίποδα, λόγω της μεγάλης της οικολογικής αξίας σχεδόν όλη η περιοχή του έργου (97%) εμπίπτει εντός της «Ζώνης Προστασίας της Φύσης», όπου δεν επιτρέπονται η εγκατάσταση αιολικών σταθμών και η διάνοιξη οδικού δικτύου με βάση την Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ) που ολοκληρώθηκε το 2022. Επομένως αν δεν καθυστερούσε (εσκεμμένα;) η έγκρισή της από το ΥΠΕΝ τρία χρόνια τώρα και είχαν ήδη θεσμοθετηθεί οι επιτρεπόμενες χρήσεις γης με προεδρικό διάταγμα, όπως προβλέπεται, ο φάκελος του έργου δεν θα μπορούσε καν να υποβληθεί από τους επενδυτές και η περιοχή θα προστατευόταν ουσιαστικά και όχι «στα χαρτιά».

Το εν λόγω έργο δεν πρέπει να υλοποιηθεί καθώς αντίκειται πλήρως στην οριοθέτηση χρήσεων γης της συναφούς ΕΠΜ, αναφέρεται στη μελέτη. Η δε πιθανή έγκριση υλοποίησής του αποτελεί εμφανώς κακή πρακτική συνειδητής παράβλεψης των επιστημονικά τεκμηριωμένων συμπερασμάτων της ΕΠΜ που χρηματοδοτήθηκε από το ελληνικό κράτος με αναθέτουσα αρχή το ΥΠΕΝ και εκούσιας παράκαμψης της εν εξελίξει περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

Με βάση την έρευνα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, αν το έργο κατασκευαστεί, ο χαρακτήρας της άγριας φύσης θα μειωθεί απότομα από 49% σε 4% και ένα άγριο φυσικό τοπίο θα μετατραπεί σε βιομηχανική γη. Το έργο εμπίπτει εντός δύο Περιοχών Ανευ Δρόμων (ΠΑΔ), εκ των οποίων η 20ή μεγαλύτερη ΠΑΔ (51,4 τετραγωνικά χιλιόμετρα) από τις 451 περιοχές άνευ δρόμων της Ελλάδας, το όρος Πυξαριάς. Η κυβέρνηση δεσμεύτηκε προς τον ΟΗΕ να προστατεύσει 55 ΠΑΔ μεγάλης έκτασης ως «Απάτητα Βουνά», όπως αναφέρεται στην τελευταία της εθνική αναφορά για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης και συγκεκριμένα για τον στόχο προστασίας των βουνών.

Συρρίκνωση

Ομως η περιοχή χωρίς δρόμους του Πυξαριά, αντί να προστατευτεί, αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 77% και μια μικρότερη (16,1 τ.χλμ.) θα χαθεί ολοσχερώς. «Αυτές οι περιοχές είναι ό,τι πιο πολύτιμο έχει απομείνει στην Ελλάδα» λέει η καθηγήτρια Βασιλική Κατή, επικεφαλής της έρευνας. «Τα δάση και τα λιβάδια τους αποτελούν επιπλέον αποθήκες άνθρακα, απορροφώντας τα αέρια του θερμοκηπίου. Η ελάτη, για παράδειγμα, απορροφά περίπου 100 κιλά διοξείδιο του άνθρακα ανά στρέμμα. Ο πρόσφατος ευρωπαϊκός κανονισμός αποκατάστασης της φύσης απαιτεί από τις χώρες να αποκαταστήσουν τέτοια οικοσυστήματα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, ενώ εμείς στην Ελλάδα τα καταστρέφουμε στο όνομα της κλιματικής κρίσης. Δεν είναι παράλογο;»

«Τα δάση και τα λιβάδια αυτών των περιοχών αποτελούν επιπλέον αποθήκες άνθρακα, απορροφώντας τα αέρια του θερμοκηπίου. Η ελάτη, για παράδειγμα, απορροφά περίπου 100 κιλά διοξείδιο του άνθρακα ανά στρέμμα. Ο πρόσφατος ευρωπαϊκός κανονισμός αποκατάστασης της φύσης απαιτεί από τις χώρες να αποκαταστήσουν τέτοια οικοσυστήματα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, ενώ εμείς στην Ελλάδα τα καταστρέφουμε στο όνομα της κλιματικής κρίσης. Δεν είναι παράλογο;» 
Βασιλική Κατή, καθηγήτρια, επικεφαλής της έρευνας

Σήμερα προστατεύονται θεσμικά 9 τέτοιες ΠΑΔ με αντίστοιχα 9 Υπουργικές Αποφάσεις, αλλά δεν έχει υπάρξει καμία νέα εξέλιξη τα τελευταία χρόνια για τον θεσμό των Απάτητων Βουνών. Τι μέλλει γενέσθαι; Ολα τα επιχειρήματα για τη σημασία αυτών των περιοχών που αναγράφονται στα ΦΕΚ των Υπουργικών Αποφάσεων και στο σχετικό Δελτίο Τύπου του ΥΠΕΝ (18/1/2022) δεν ισχύουν για το όρος Πυξαριάς που είναι και πολύ μεγαλύτερο σε έκταση;

Η μελέτη απέδειξε πως η κατάληψη γης και η στεγανοποίηση του εδάφους θα είναι πολύ μεγάλη καθώς σχεδόν 15 τ.χλμ. φυσικών εκτάσεων θα χαθούν, ενώ η απώλεια φυσικής γης ανά εγκατεστημένη μονάδα ισχύος MW θα είναι τετραπλάσια από τον παγκόσμιο μέσο όρο λόγω κακής χωροταξίας. Πολύ μεγάλη θα είναι και η απώλεια δασικών εκτάσεων, με 6,7 τ.χλμ. δάσους κωνοφόρων και 2,7 τ.χλμ. φυσικών λιβαδιών να χάνονται, την ίδια στιγμή που η αλλαγή χρήσης γης αποτελεί νούμερο ένα απειλή για την απώλεια βιοποικιλότητας παγκοσμίως.

Ευαίσθητη ζώνη

Επιπρόσθετα η περιοχή είναι οικολογικά ευαίσθητη ζώνη μεγάλης σημασίας από πολλές απόψεις. Εκτός του ότι το έργο επικαλύπτεται σε μεγάλο βαθμό με το δίκτυο Natura 2000, παράλληλα επικαλύπτεται με μια Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά (84%) και μια πιθανή Παγκόσμια Καίρια Περιοχή Βιοποικιλότητας (27%). Σύμφωνα με τον Κόκκινο Κατάλογο Απειλούμενων Ειδών της IUCN, στην περιοχή εμφανίζονται 533 είδη (ζώα, φυτά και μύκητες) από τα οποία 23 είδη αξιολογούνται ως απειλούμενα με εξαφάνιση και 44 είναι ενδημικά της Ελλάδας. Η περιοχή παρέμβασης φιλοξενεί τρία πολύ σπάνια ενδημικά και παγκοσμίως απειλούμενα είδη ασπονδύλων ως προς τον κόκκινο κατάλογο της IUCN.

«Η εθνική νομοθεσία προστατεύει τα απειλούμενα και ενδημικά είδη, αλλά αυτό δεν λαμβάνεται σχεδόν ποτέ υπόψη στην αδειοδότηση μεγάλων αναπτυξιακών έργων», λέει η Β. Κατή, «και πολλά ενδημικά φυτά ή ενδημικά άπτερα έντομα με περιορισμένη ικανότητα μετακίνησης μπορεί να χαθούν για πάντα από τον πλανήτη αν κατά τύχη κατασκευαστούν στο ενδιαίτημά τους τέτοιες υποδομές».

Οπως αναφέρεται στα συμπεράσματα, αυτή η περιπτωσιολογική μελέτη των βουνών της κεντρικής Εύβοιας αποτελεί ένα απτό παράδειγμα των καταστροφικών επιπτώσεων της έλλειψης χωροταξικού σχεδιασμού. Η μελέτη έδειξε ότι όταν δεν σχεδιάζονται καλά οι εγκαταστάσεις αιολικής ενέργειας μπορούν να προκαλέσουν κατακερματισμό της γης, εισβάλλοντας σε περιοχές άγριας φύσης, απειλώντας την ακεραιότητα και τις οικολογικές αξίες των προστατευόμενων περιοχών.

Η μελέτη τεκμηριώνει επιστημονικά την αρνητική περιβαλλοντική επίδραση του έργου λόγω της υπέρμετρης αύξησης της τεχνητής γης, της απώλειας δασών, του κατακερματισμού των οικοσυστημάτων, της απώλειας/συρρίκνωσης δύο Περιοχών Ανευ Δρόμων και της πιθανής αρνητικής επίπτωσης στα ενδιαιτήματα 44 ενδημικών και 23 παγκόσμια απειλούμενων ειδών, τα οποία προστατεύονται με βάση την εθνική νομοθεσία.

Βλάβη στο οικοσύστημα

Στην ίδια περιοχή της ΖΕΠ των ορέων της Κ. Εύβοιας σχεδιάζονται και άλλα έργα. Το ένα αφορά έργο 35 ανεμογεννητριών 147 MW (θέσεις Πυργάρι-Σκοτεινή-Ξεροβούνι-Καστελάκια-Λάμνα-Κακή Ράχη-Λυκοσπηλιά-Μακρήσταλο) και το άλλο έργο 51 ανεμογεννητριών (θέσεις Πυργάκια, Κάμπλος, Ολυμπος, Γκράβες), το οποίο έχει ήδη εγκριθεί με Απόφαση Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων (ΑΕΠΟ). «Οι σωρευτικές επιπτώσεις και η αθροιστική βλάβη στα οικοσυστήματα και τη λειτουργία τους θα πρέπει πάντα να συνεκτιμώνται στην απόφαση αδειοδότησης» επισημαίνει η Β. Κατή.

«Η εγκατάσταση αιολικών σταθμών σε αυτήν την περιοχή θα ήταν καταστροφική δεδομένης της επιβάρυνσης της Εύβοιας τόσο από τις μεγαπυρκαγιές στο βόρειο τμήμα της όσο και από την εκβιομηχάνισή της λόγω ΑΠΕ στο νότιο τμήμα της. Ελπίζω πως οι υπηρεσίες στο ΥΠΕΝ δεν θα αδειοδοτήσουν νέα έργα εντός των εναπομεινασών φυσικών περιοχών του νησιού, όπως η ΖΕΠ που κάναμε τη μελέτη, και ιδιαίτερα εντός αυτών με αυξημένο δασικό χαρακτήρα. Οι δασικές εκτάσεις είναι φυσική ασπίδα για την προστασία των κατοίκων από ακραία καιρικά και πλημμυρικά φαινόμενα».

● Στην εκπόνηση της επιστημονικής μελέτης συμμετείχαν επίσης η Κωνσταντίνα Σπηλιοπούλου, Τμήμα Βιολογίας ΕΚΠΑ, και οι Απόστολος Στεφανίδης και Χριστίνα Κασσάρα, Εργαστήριο Διατήρησης της Βιοποικιλότητας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Πηγή: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

Επιστολή στον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) Σταύρο Παπασταύρου, απέστειλε χθες 2 Ιουνίου 2025, ο γενικός διευθυντής του WWF Ελλάς, Δημήτρης Καραβέλλας, με δεδομένο τον άμεσο πια κίνδυνο απώλειας του προστατευτικού καθεστώτος για τη Θαλάσσια Προστατευόμενη Περιοχή (ΘΠΠ) της Γυάρου, όπως έκανε γνωστό η οργάνωση.

Σύμφωνα με το WWF, στην επιστολή υπογραμμίζεται ότι σε 30 ημέρες από σήμερα (στις 3 Ιουλίου 2025), λήγει η ισχύς της 5ης κατά σειρά και υποχρεωτικά τελευταίας Υπουργικής Απόφασης (ΥΑ) του ΥΠΕΝ, με την οποία θεσπίστηκε το προστατευτικό καθεστώς, με κίνδυνο να πέσει στο κενό ένα από τα πιο σημαντικά έργα προστασίας της ελληνικής βιοποικιλότητας, εκθέτοντας έτσι τη χώρα μας σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο.

Αυτό σημαίνει, συνεχίζει η οργάνωση, πως εάν μέσα σε ένα μήνα δεν εκδοθεί το απαραίτητο Προεδρικό Διάταγμα που θα θεσμοθετεί ένα μόνιμο νομικό πλαίσιο προστασίας, η περιοχή κινδυνεύει να χάσει ολοκληρωτικά όλα αυτά τα σημαντικά οφέλη της προστασίας, με άμεσες συνέπειες για τη θαλάσσια βιοποικιλότητα, τους αλιευτικούς πόρους, αλλά και την τοπική κοινωνία και οικονομία. Σημειώνεται πως η έκδοση του Προεδρικού Διατάγματος αποτελεί υποχρέωση και δέσμευση του ΥΠΕΝ που εκκρεμεί από το 2018.

«Αντίστοιχη επιστολή είχε προηγηθεί πριν λίγους μήνες (Νοέμβριος 2024) στον τέως υπουργό Περιβάλλοντος, η οποία ωστόσο έως σήμερα έχει μείνει αναπάντητη. Μέσω της επιστολής, και ειδικά σε αυτή τη χρονική συγκυρία που η ελληνική κυβέρνηση παρουσιάζει σε διεθνή φόρα ορισμένες σημαντικές πρωτοβουλίες της για την προστασία των ελληνικών θαλασσών, το WWF Ελλάς καλεί τον υπουργό να αναλάβει κατεπειγόντως κάθε αναγκαία πρωτοβουλία, προκειμένου να διασφαλιστεί η ουσιαστική προστασία της Γυάρου» καταλήγει η οργάνωση.

Τάσος Σαραντής

Τη λήψη άμεσων μέτρων σχετικά με την αδειοδότηση έργων σε Εβρο και Ροδόπη, με στόχο να διασφαλιστεί η προστασία των πουλιών και των οικοσυστημάτων στις περιοχές αυτές μετά την καταστροφική πυρκαγιά που είχε ανυπολόγιστες συνέπειες γι’ αυτά, ζητούν με κοινή επιστολή τους προς τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, εννέα περιβαλλοντικές οργανώσεις.

Ηδη, το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας ανακοίνωσε την αναστολή των οικονομικών δραστηριοτήτων εντός των καμένων εκτάσεων έως την ολοκλήρωση σχετικής μελέτης που θα διερευνήσει το θέμα αυτό. Οι οργανώσεις αναγνωρίζουν ως θετική την πρωτοβουλία του υπουργείου και καταθέτουν συγκεκριμένες και τεκμηριωμένες προτάσεις ώστε η πρωτοβουλία αυτή να γίνει πράξη με νομοθετική ρύθμιση.

Συγκεκριμένα προτείνουν την αναστολή για τουλάχιστον τρία χρόνια (έως την ολοκλήρωση της σχετικής μελέτης που έχει ανακοινώσει ο ΟΦΥΠΕΚΑ) όλων των έργων που θα έχουν δυσμενείς επιπτώσεις (εκτός των απαραίτητων για την αποκατάσταση και των ωφέλιμων έργων) και σχεδιάζονται εντός των καμένων περιοχών. Κι ακόμη, την αναστολή όλων των αδειών για τους αιολικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (ΑΣΠΗΕ) και σε παρακείμενες των καμένων περιοχές που είναι σημαντικές για την ευαίσθητη ορνιθοπανίδα και τη λήψη μέτρων για τους ΑΣΠΗΕ που ήδη λειτουργούν σε αυτές τις περιοχές.

Οι επιπτώσεις των ΑΣΠΗΕ στα πουλιά αφορούν κυρίως την άμεση θανάτωσή τους ή τραυματισμό τους λόγω πρόσκρουσης στα πτερύγια των ανεμογεννητριών, τον εκτοπισμό τους από κατάλληλα ενδιαιτήματα και την απώλεια ενδιαιτημάτων. Ακόμη, οι σωρευτικές επιπτώσεις σε προστατευόμενα είδη πουλιών και σε οικοτόπους από το σύνολο των ΑΣΠΗΕ που ήδη λειτουργούν στον Εβρο και στη Ροδόπη είναι ήδη πολύ σοβαρές και οι προβλέψεις για το μέλλον, βάσει του έως τώρα σχεδιασμού, είναι δυσοίωνες, απειλώντας ακόμη και πληθυσμούς προστατευόμενων ειδών με εξαφάνιση.

Είναι ενδεικτικό ότι στον Εβρο και στη Ροδόπη έχουν ήδη εγκατασταθεί και λειτουργούν 28 ΑΣΠΗΕ με 276 ανεμογεννήτριες (συνολικής ισχύος 506,3 MW), εκ των οποίων οι 18 ΑΣΠΗΕ με 170 ανεμογεννήτριες βρίσκονται εντός περιοχών Natura, το σύνολο των 28 ΑΣΠΗΕ με 266 ανεμογεννήτριες εντός Σημαντικών Περιοχών για τα Πουλιά (ΣΠΠ) και 8 ΑΣΠΗΕ με 54 ανεμογεννήτριες εντός καμένης έκτασης.

Αδειοδότηση έχουν λάβει (αλλά δεν έχουν εγκατασταθεί ακόμη) 30 ΑΣΠΗΕ με 221 ανεμογεννήτριες (συνολικής ισχύος 863 MW) εκ των οποίων 9 ΑΣΠΗΕ με 68 ανεμογεννήτριες εντός περιοχών Natura, 22 ΑΣΠΗΕ με 123 ανεμογεννήτριες εντός ΣΠΠ και 8 ΑΣΠΗΕ με 19 ανεμογεννήτριες εντός καμένης έκτασης. Εκτός από αυτές είναι σε διαβούλευση για την έγκριση περιβαλλοντικής αδειοδότησης 38 ΑΣΠΗΕ με 348 ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 1818,1 MW, εκ των οποίων 8 ΑΣΠΗΕ με 42 ανεμογεννήτριες εντός περιοχών Natura, 27 ΑΣΠΗΕ με 238 ανεμογεννήτριες εντός ΣΠΠ και 11 ΑΣΠΗΕ με 52 ανεμογεννήτριες εντός καμένης έκτασης.

Σε ό,τι αφορά περιστατικά πρόσκρουσης, έως σήμερα, στον Εβρο και τη Ροδόπη έχουν καταγραφεί 494 περιστατικά πρόσκρουσης πουλιών και νυχτερίδων στις ανεμογεννήτριες. Από αυτά 34 είναι αρπακτικά πουλιά (15 από αυτά γύπες), 170 είναι πουλιά άλλων ειδών και 290 είναι νυχτερίδες.

Οι εννέα οργανώσεις (ΑΝΙΜΑ, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, η Εταιρεία Προστασίας Βιοποικιλότητας της Θράκης, Εταιρεία Προστασίας Πρεσπών, Καλλιστώ, Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, MEDASSET, WWF Ελλάς) τονίζουν ότι λήψη των μέτρων που προτείνουν δεν αποτελεί τροχοπέδη στην επίτευξη των ενεργειακών στόχων της χώρας μας. Αντίθετα, αποτελεί συμμόρφωση στις υποχρεώσεις της στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών οδηγιών. «Η προσωρινή προστασία των απειλούμενων πτηνών σε αυτές τις περιοχές έναντι των επιπτώσεων από τους ΑΣΠΗΕ θα συμβάλει στις προσπάθειες αποκατάστασης της βιοποικιλότητας μετά την πυρκαγιά και παράλληλα θα εξασφαλίσει τη συνοχή του οικολογικού δικτύου Natura 2000», αναφέρουν.

Πηγή: efsyn.gr

Το Π.Δ. της οριοθέτησής του «νομιμοποιεί τις καταπατήσεις και απελευθερώνει φυσικούς ποτάμιους χώρους προς οικοδόμηση και εκμετάλλευση», σύμφωνα με το Δίκτυο Πολιτών, που θα ξαναπροσφύγει στο ΣτΕ για τη διάσωση του τρίτου μεγαλύτερου ποταμού της τσιμεντούπολης ● Επί σειρά ετών, οικολογικές και πολιτικές συλλογικότητες, οργανώσεις και μεμονωμένοι πολίτες έχουν δώσει σειρά αγώνων και έχουν καταφέρει σε μεγάλο βαθμό να κρατήσουν το ρέμα «ανοιχτό» και «ζωντανό»

Aντιμέτωπο με τη χαριστική βολή βρίσκεται το ρέμα της Πικροδάφνης, καθώς, έπειτα από τις πολλαπλές κακοποιήσεις που υφίσταται κατά καιρούς από τις κρατικές υπηρεσίες, εκδόθηκε σε ΦΕΚ το προεδρικό διάταγμα με το οποίο επικυρώνεται ο καθορισμός των οριογραμμών (οριοθέτησής) του.

Επί της ουσίας, με το Π.Δ. («Επικύρωση καθορισμού των οριογραμμών του ρέματος Πικροδάφνης») η οριοθέτηση του ρέματος απέχει πολύ από την πραγματική παλιά του κοίτη η οποία στενεύει, νομιμοποιούνται σχεδόν όλες οι καταπατήσεις και τα αυθαίρετα στις όχθες και στην κοίτη του ρέματος, απελευθερώνονται νέες παραρεμάτιες εκτάσεις προς οικοδόμηση και εγκρίνονται έργα διευθέτησης με συρματοκιβώτια και μπετόν σε όλο το μήκος του τελευταίου φυσικού του τμήματος.

Κι όλα αυτά πρόκειται να συμβούν με πρόσχημα την πλημμυρική ασφάλεια, έναν ανυπόστατο ισχυρισμό, αφού το ρέμα της Πικροδάφνης δεν πλημμυρίζει κατά τις περιόδους επαναφοράς 50 και 100 ετών (δηλαδή δεν προκαλεί πλημμύρες που συμβαίνουν μία φορά κάθε 50 ή 100 χρόνια), όπως προκύπτει από τα Διαχειριστικά Σχέδια Κινδύνων Πλημμύρας και τους Χάρτες Κινδύνων Πλημμύρας του ΥΠΕΝ, αλλά και από τη Μελέτη Επικινδυνότητας που ανέθεσε η Περιφέρεια Αττικής στο Αστεροσκοπείο Αθηνών και πρόσφατα παρουσίασε.

Προκειμένου να γίνουν αντιληπτές οι συνέπειες που θα επιφέρει το Π.Δ. στο ρέμα της Πικροδάφνης πρέπει να αναφερθεί ότι πρόκειται για το μοναδικό ρέμα που έχει απομείνει σε φυσική κατάσταση στη νότια Αθήνα. Με συνολικό μήκος περίπου 9,3 χιλιόμετρα, η Πικροδάφνη είναι το τρίτο μεγαλύτερο ποτάμι της Αττικής μετά τον Κηφισό και τον Ιλισό. Ξεκινά από τους πρόποδες του Υμηττού στον Καρέα, διασχίζει τους Δήμους Ηλιούπολης, Αγίου Δημήτριου, Παλαιού Φαλήρου, Αλίμου και εκβάλλει στον Σαρωνικό στην ακτή Εδέμ.

Το «ανοιχτό» τμήμα του ρέματος, μήκους 6 χιλιομέτρων, παραμένει ένας πράσινος πνεύμονας ζωής στο λεκανοπέδιο. Η οικολογική του αξία είναι αναγνωρισμένη από την εθνική νομοθεσία που το έχει χαρακτηρίσει ως «ιδιαιτέρου περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος», «υδατόρεμα Α΄ προτεραιότητας» και «υγρότοπο Β΄ προτεραιότητας».

Στο ρέμα και στις όχθες της Πικροδάφνης βρίσκουν καταφύγιο δεκάδες είδη ορνιθοπανίδας (με καταγεγραμμένα 145 είδη πουλιών εκ των οποίων τουλάχιστον τα 35 βρίσκονται υπό καθεστώς προστασίας) και υδρόβιων ζώων, μεταξύ τους προστατευόμενα ή υπό εξαφάνιση είδη, όπως η γραμμωτή νεροχελώνα και το ευρωπαϊκό χέλι.

Εμμονή στον οχετό

Εντούτοις, παρ’ όλη την έκδηλη οικολογική αξία του ρέματος, που μέσα στον αστικό ιστό λειτουργεί και ως χώρος αναψυχής, σωματικής υγείας και ψυχικής ανάτασης των κατοίκων της πόλης, αλλά και ως φυσικός αεραγωγός και παράγοντας για τη ρύθμιση του μικροκλίματος της ευρύτερης περιοχής, η Περιφέρεια Αττικής επιμένει στις καταστροφικές επεμβάσεις στην Πικροδάφνη.

Με τη μετατροπή του ρέματος από πανέμορφο οικοσύστημα, σπάνιο για το αστικό τοπίο της Αττικής, σε οχετό ομβρίων υδάτων, υλοποιώντας βαριές επεμβάσεις που περιλαμβάνουν τοίχους από σκυρόδεμα, επενδύσεις πρανών και κοίτης με συρματοκιβώτια, αύξηση του ύψους των πρανών και μείωση της διατομής της κοίτης. Συν τοις άλλοις, το δέλτα των εκβολών του ρέματος (κατάντη της γέφυρας Ποσειδώνος) δεν οριοθετείται ως υγρότοπος, αλλά ως συνέχιση του ρέματος. Και αυτό, παρά την εισήγηση του Ελληνικού Κέντρου Βιοτόπων - Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) για να ενταχθεί στους προστατευόμενους υγρότοπους της Αττικής (2017) σύμφωνα με τον νόμο για τη βιοποικιλότητα και να οριοθετηθεί κατόπιν επιστημονικών μελετών και οικολογικών αξιολογήσεων.

Στην πράξη, με την έκδοση του Π.Δ., η Περιφερειακή Διοίκηση δεν εναρμονίζεται με τις εντολές και τις αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας που εκδόθηκαν έπειτα από τις ενστάσεις και τις προσφυγές του Δικτύου Πολιτών για τη διάσωση του Ρέματος της Πικροδάφνης, προκειμένου να διατηρηθεί το ρέμα ως οικοσύστημα αλληλένδετο με τη βιοποικιλότητά του.

Επιπλέον, δεν συντονίζεται με τις Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης για τη διατήρηση των ρεμάτων. Από την άλλη, η Περιφερειακή Διοίκηση δεν διατίθεται να διαχειριστεί και να αντιμετωπίσει την παράνομη απόρριψη λυμάτων και σκουπιδιών, από την ΕΥΔΑΠ και καταπατητές. Αλλά ούτε και να προωθήσει την οριοθέτηση του ρέματος στη φυσική του μορφή, όπως επιτάσσει απόφαση του ΣτΕ του 2008, ώστε να απαλλαγεί από τις παράνομες καταπατήσεις, τις επιχώσεις και τον κίνδυνο της πύκνωσης της δόμησης στις παραρεμάτιες περιοχές που, τελικά, απελευθερώνονται προς οικοπεδοποίηση. Παραβλέποντας ότι σε ένα στενό πλέον ρέμα, με τις οριογραμμές που επέβαλε και βάσει των έργων από τσιμέντο και συρματοκιβώτια που προωθεί, αυξάνει τον κίνδυνο υπερχείλισης και πολλαπλασιάζει την ορμητικότητα του πλημμυρικού νερού.

«Ονομάζοντας υποκριτικά τις επεμβάσεις που πρόκειται να κάνει στο Ρέμα της Πικροδάφνης ως “συμβολή στην πρόοδο και την ανάπτυξη”, η Περιφέρεια Αττικής εμπαίζει τους πολίτες, επικαλούμενη με υποκρισία την ασφάλεια και την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής τους, ενώ στην ουσία την υποβαθμίζει και θέτει σε κίνδυνο τις ζωές και τις περιουσίες τους», επισημαίνει το Δίκτυο Πολιτών για τη διάσωση του Ρέματος της Πικροδάφνης.

Τα ερωτήματα που προκύπτουν είναι πολλά: Γιατί η Περιφέρεια εξακολουθεί να επιμένει σε παλιές και παρωχημένες mελέτες στις οποίες κυριαρχεί το μπετόν απέναντι σε ήπιες πρακτικές ασφάλειας και στήριξης; Γιατί αγνοεί τις ευρωπαϊκές πρακτικές διατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος; Γιατί εγκρίνει αχρείαστα και δαπανηρά έργα; Γιατί χρησιμοποιεί και σπαταλά τα χρήματα των πολιτών εις βάρος της ποιότητας της ζωής τους; Και, τέλος, γιατί προωθεί οριοθέτηση που νομιμοποιεί καταπατήσεις κι επιπλέον απελευθερώνει τις όμορες με το ρέμα εκτάσεις προς οικοδόμηση;

Συμφέροντα

«Μόνο ένας λόγος μπορεί να εξηγήσει τέτοιες ενέργειες απροκάλυπτου θράσους. Η συμφωνία με τους εργολάβους. Γιατί τα λεφτά είναι πολλά», επισημαίνει το Δίκτυο Πολιτών. «Η απόσταση από τις πρακτικές που ακολουθούνται πλέον σε όλη την Ευρώπη και τον πολιτισμένο κόσμο, όπου τα ρέματα αποκαλύπτονται και διατηρούνται στη φυσική τους μορφή, δικαιολογείται από την Περιφέρεια με ψευδεπίγραφους και ανυπόστατους χαρακτηρισμούς (ασφάλεια, αναβάθμιση, πρόοδος) χάριν μιας δήθεν “αποτελεσματικότητας” που έχει στόχο την ψηφοθηρία και την προώθηση εργολαβικών συμφερόντων. Αυτό είναι θράσος και εξαπάτηση του πολίτη και ιδιαίτερα του πολίτη των νοτίων προαστίων. Το ρέμα Πικροδάφνης δεν είναι δώρο για τους εργολάβους. Είναι σπάνιο κοινόχρηστο αγαθό που ανήκει σε όλους μας. Απορρύπανση και αναβάθμιση χρειάζεται, όχι τσιμέντωμα και συρματοκιβώτια», αναφέρει και ετοιμάζεται να προσφύγει στο ΣτΕ κατά του Π.Δ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, επί σειρά ετών, οικολογικές και πολιτικές συλλογικότητες, οργανώσεις και μεμονωμένοι πολίτες έχουν δώσει σειρά αγώνων και έχουν καταφέρει σε μεγάλο βαθμό να κρατήσουν το ρέμα «ανοιχτό» και «ζωντανό». Είναι ενδεικτικό ότι της έκδοσης του Π.Δ. είχε προηγηθεί απόφαση του ΣτΕ (31/12/2020) με την οποία δικαίωσε την προσφυγή του Δικτύου Πολιτών και τριών οικολογικών οργανώσεων και ακύρωσε τα έργα εγκιβωτισμού με σαρζανέτια και μπετόν για τη διευθέτηση του ρέματος που σχεδίαζε η Περιφέρεια Αττικής στο πλαίσιο του έργου «Ανάπλαση ρέματος Πικροδάφνης από λεωφόρο Βουλιαγμένης ώς εκβολές» («Παράνομη η “ανάπλαση” στο ρέμα Πικροδάφνης», «Εφ.Συν.», 12.01.2022).

Εξι μήνες μετά, η Περιφέρεια Αττικής επανέφερε νέα Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (την 5η κατά σειρά, με τις 4 προηγούμενες να έχουν ακυρωθεί από το ΣτΕ) με έργα παρόμοια με αυτά της προηγούμενης μελέτης που είχαν ακυρωθεί. Στα τέλη του 2021 η μελέτη εγκρίθηκε με περιβαλλοντικούς όρους (ΑΕΠΟ). Το Δίκτυο Πολιτών για τη διάσωση του ρέματος της Πικροδάφνης κατέθεσε και πάλι αίτημα ακύρωσης των νέων έργων, στις 4/3/2022.

Τον περασμένο μήνα η Περιφέρεια ξεκίνησε για ακόμη μία φορά έργα μέσα στην κοίτη του ποταμού στο ύψος της οδού Αιγίνης στον Αγιο Δημήτριο. Αλλά και στο Φάληρο, στο ύψος της οδού Ικτίνου, ο Δήμος Παλαιού Φαλήρου καταπάτησε πρόσφατα και κατέστρεψε την παρόχθια βλάστηση του ρέματος με τη χρήση μπουλντόζας, σε έκταση πάνω από 5 στρέμματα, για να φυτέψει ελιές και πικροδάφνες. Φυτά που ουδεμία σχέση έχουν με τη φυσική παρόχθια χλωρίδα του ρέματος που αποτελούσε σημαντικό ενδιαίτημα των ειδών πανίδας που φιλοξενεί το ρέμα (ορνιθοπανίδα, αμφίβια κ.λπ.).

Πηγή: efsyn.gr