ΤΑΣΟΣ ΣΑΡΑΝΤΗΣ

Ερευνα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων που δημοσιεύεται στο επιστημονικό περιοδικό «LAND» με τίτλο «Θυσιάζοντας την άγρια φύση για τις ΑΠΕ;» παρουσιάζει τους κινδύνους για τη φύση και τις τραγικές συνέπειες που θα έχει στο περιβάλλον το φαραωνικό έργο εγκατάστασης αιολικών σταθμών στα απάτητα βουνά του νησιού που ήδη έχει πληγεί ανεπανόρθωτα από τις τεράστιες πυρκαγιές.

«Θυσιάζοντας την άγρια φύση για τις ΑΠΕ;» Με αυτόν τον τίτλο δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό LAND έρευνα από το Εργαστήριο Διατήρησης της Βιοποικιλότητας του Τμήματος Βιολογικών Εφαρμογών και Τεχνολογιών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις 98 ανεμογεννητριών που σχεδιάζονται στα βουνά της Κεντρικής Εύβοιας.

Το έργο περιλαμβάνει 21 γήπεδα εγκατάστασης 98 ανεμογεννητριών συνολικής ισχύος 279,6 ΜW και σχεδιάζεται να κατασκευαστεί σε μια περιοχή μεγάλης φυσικότητας και οικολογικής αξίας («Εκδήλωση για τις 98 ανεμογεννήτριες στην Κ. Εύβοια», «Εφ.Συν.» 11/10/2024). «Το έργο είναι ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα ακατάλληλου χωροταξικού σχεδιασμού σε εθνικό επίπεδο, το οποίο δεν θα πρέπει να αδειοδοτηθεί, καθώς θα εκβιομηχανίσει τη γη με πολύ σοβαρές επιπτώσεις στο έδαφος, στα δάση, στη λειτουργία του οικοσυστήματος και στα είδη». Σε αυτό το συμπέρασμα συνοψίζονται τα αποτελέσματα αποκαλυπτικής επιστημονικής μελέτης για το σχεδιαζόμενο έργο εγκατάστασης 11 αιολικών σταθμών παραγωγής ενέργειας στην Κεντρική Εύβοια, στο όρος Πυξαριάς, εντός του Δήμου Διρφύων Μεσσαπίων.

Με βάση τα αποτελέσματα της μελέτης η έκταση όλων των γηπέδων εγκατάστασης των 11 αιολικών σταθμών και των συνοδών έργων οδοποιίας είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου εντός του δικτύου Natura 2000 και συγκεκριμένα κατά 97% εντός της περιοχής Ζώνης Ειδικής Προστασίας με την επωνυμία «Ορη Κεντρικής Εύβοιας, παράκτια ζώνη και νησίδες». Η συγκεκριμένη περιοχή Natura 2000 έχει χαρακτηριστεί βάσει της Οδηγίας για τα Πουλιά και προστατεύει 31 είδη πτηνών ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος διατήρησης. Η ίδια η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) που κατέθεσαν οι επενδυτές παραδέχεται πως 16 είδη αρπακτικών κινδυνεύουν από τις ανεμογεννήτριες: 4 αρπακτικά πουλιά θα έχουν πολύ μεγάλο πρόβλημα, 2 είδη μεγάλο πρόβλημα και 10 είδη θα επηρεαστούν λιγότερο. Ομως η τελική πρόταση της μελέτης είναι πως το έργο δεν βλάπτει τη φύση και μπορεί να κατασκευαστεί! Η δημόσια διαβούλευση της ΜΠΕ έχει ήδη ολοκληρωθεί και έλαβε μόνο αρνητικά σχόλια.

Οδικό δίκτυο

Στον αντίποδα, λόγω της μεγάλης της οικολογικής αξίας σχεδόν όλη η περιοχή του έργου (97%) εμπίπτει εντός της «Ζώνης Προστασίας της Φύσης», όπου δεν επιτρέπονται η εγκατάσταση αιολικών σταθμών και η διάνοιξη οδικού δικτύου με βάση την Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ) που ολοκληρώθηκε το 2022. Επομένως αν δεν καθυστερούσε (εσκεμμένα;) η έγκρισή της από το ΥΠΕΝ τρία χρόνια τώρα και είχαν ήδη θεσμοθετηθεί οι επιτρεπόμενες χρήσεις γης με προεδρικό διάταγμα, όπως προβλέπεται, ο φάκελος του έργου δεν θα μπορούσε καν να υποβληθεί από τους επενδυτές και η περιοχή θα προστατευόταν ουσιαστικά και όχι «στα χαρτιά».

Το εν λόγω έργο δεν πρέπει να υλοποιηθεί καθώς αντίκειται πλήρως στην οριοθέτηση χρήσεων γης της συναφούς ΕΠΜ, αναφέρεται στη μελέτη. Η δε πιθανή έγκριση υλοποίησής του αποτελεί εμφανώς κακή πρακτική συνειδητής παράβλεψης των επιστημονικά τεκμηριωμένων συμπερασμάτων της ΕΠΜ που χρηματοδοτήθηκε από το ελληνικό κράτος με αναθέτουσα αρχή το ΥΠΕΝ και εκούσιας παράκαμψης της εν εξελίξει περιβαλλοντικής νομοθεσίας.

Με βάση την έρευνα του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, αν το έργο κατασκευαστεί, ο χαρακτήρας της άγριας φύσης θα μειωθεί απότομα από 49% σε 4% και ένα άγριο φυσικό τοπίο θα μετατραπεί σε βιομηχανική γη. Το έργο εμπίπτει εντός δύο Περιοχών Ανευ Δρόμων (ΠΑΔ), εκ των οποίων η 20ή μεγαλύτερη ΠΑΔ (51,4 τετραγωνικά χιλιόμετρα) από τις 451 περιοχές άνευ δρόμων της Ελλάδας, το όρος Πυξαριάς. Η κυβέρνηση δεσμεύτηκε προς τον ΟΗΕ να προστατεύσει 55 ΠΑΔ μεγάλης έκτασης ως «Απάτητα Βουνά», όπως αναφέρεται στην τελευταία της εθνική αναφορά για τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης και συγκεκριμένα για τον στόχο προστασίας των βουνών.

Συρρίκνωση

Ομως η περιοχή χωρίς δρόμους του Πυξαριά, αντί να προστατευτεί, αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 77% και μια μικρότερη (16,1 τ.χλμ.) θα χαθεί ολοσχερώς. «Αυτές οι περιοχές είναι ό,τι πιο πολύτιμο έχει απομείνει στην Ελλάδα» λέει η καθηγήτρια Βασιλική Κατή, επικεφαλής της έρευνας. «Τα δάση και τα λιβάδια τους αποτελούν επιπλέον αποθήκες άνθρακα, απορροφώντας τα αέρια του θερμοκηπίου. Η ελάτη, για παράδειγμα, απορροφά περίπου 100 κιλά διοξείδιο του άνθρακα ανά στρέμμα. Ο πρόσφατος ευρωπαϊκός κανονισμός αποκατάστασης της φύσης απαιτεί από τις χώρες να αποκαταστήσουν τέτοια οικοσυστήματα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, ενώ εμείς στην Ελλάδα τα καταστρέφουμε στο όνομα της κλιματικής κρίσης. Δεν είναι παράλογο;»

«Τα δάση και τα λιβάδια αυτών των περιοχών αποτελούν επιπλέον αποθήκες άνθρακα, απορροφώντας τα αέρια του θερμοκηπίου. Η ελάτη, για παράδειγμα, απορροφά περίπου 100 κιλά διοξείδιο του άνθρακα ανά στρέμμα. Ο πρόσφατος ευρωπαϊκός κανονισμός αποκατάστασης της φύσης απαιτεί από τις χώρες να αποκαταστήσουν τέτοια οικοσυστήματα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, ενώ εμείς στην Ελλάδα τα καταστρέφουμε στο όνομα της κλιματικής κρίσης. Δεν είναι παράλογο;» 
Βασιλική Κατή, καθηγήτρια, επικεφαλής της έρευνας

Σήμερα προστατεύονται θεσμικά 9 τέτοιες ΠΑΔ με αντίστοιχα 9 Υπουργικές Αποφάσεις, αλλά δεν έχει υπάρξει καμία νέα εξέλιξη τα τελευταία χρόνια για τον θεσμό των Απάτητων Βουνών. Τι μέλλει γενέσθαι; Ολα τα επιχειρήματα για τη σημασία αυτών των περιοχών που αναγράφονται στα ΦΕΚ των Υπουργικών Αποφάσεων και στο σχετικό Δελτίο Τύπου του ΥΠΕΝ (18/1/2022) δεν ισχύουν για το όρος Πυξαριάς που είναι και πολύ μεγαλύτερο σε έκταση;

Η μελέτη απέδειξε πως η κατάληψη γης και η στεγανοποίηση του εδάφους θα είναι πολύ μεγάλη καθώς σχεδόν 15 τ.χλμ. φυσικών εκτάσεων θα χαθούν, ενώ η απώλεια φυσικής γης ανά εγκατεστημένη μονάδα ισχύος MW θα είναι τετραπλάσια από τον παγκόσμιο μέσο όρο λόγω κακής χωροταξίας. Πολύ μεγάλη θα είναι και η απώλεια δασικών εκτάσεων, με 6,7 τ.χλμ. δάσους κωνοφόρων και 2,7 τ.χλμ. φυσικών λιβαδιών να χάνονται, την ίδια στιγμή που η αλλαγή χρήσης γης αποτελεί νούμερο ένα απειλή για την απώλεια βιοποικιλότητας παγκοσμίως.

Ευαίσθητη ζώνη

Επιπρόσθετα η περιοχή είναι οικολογικά ευαίσθητη ζώνη μεγάλης σημασίας από πολλές απόψεις. Εκτός του ότι το έργο επικαλύπτεται σε μεγάλο βαθμό με το δίκτυο Natura 2000, παράλληλα επικαλύπτεται με μια Σημαντική Περιοχή για τα Πουλιά (84%) και μια πιθανή Παγκόσμια Καίρια Περιοχή Βιοποικιλότητας (27%). Σύμφωνα με τον Κόκκινο Κατάλογο Απειλούμενων Ειδών της IUCN, στην περιοχή εμφανίζονται 533 είδη (ζώα, φυτά και μύκητες) από τα οποία 23 είδη αξιολογούνται ως απειλούμενα με εξαφάνιση και 44 είναι ενδημικά της Ελλάδας. Η περιοχή παρέμβασης φιλοξενεί τρία πολύ σπάνια ενδημικά και παγκοσμίως απειλούμενα είδη ασπονδύλων ως προς τον κόκκινο κατάλογο της IUCN.

«Η εθνική νομοθεσία προστατεύει τα απειλούμενα και ενδημικά είδη, αλλά αυτό δεν λαμβάνεται σχεδόν ποτέ υπόψη στην αδειοδότηση μεγάλων αναπτυξιακών έργων», λέει η Β. Κατή, «και πολλά ενδημικά φυτά ή ενδημικά άπτερα έντομα με περιορισμένη ικανότητα μετακίνησης μπορεί να χαθούν για πάντα από τον πλανήτη αν κατά τύχη κατασκευαστούν στο ενδιαίτημά τους τέτοιες υποδομές».

Οπως αναφέρεται στα συμπεράσματα, αυτή η περιπτωσιολογική μελέτη των βουνών της κεντρικής Εύβοιας αποτελεί ένα απτό παράδειγμα των καταστροφικών επιπτώσεων της έλλειψης χωροταξικού σχεδιασμού. Η μελέτη έδειξε ότι όταν δεν σχεδιάζονται καλά οι εγκαταστάσεις αιολικής ενέργειας μπορούν να προκαλέσουν κατακερματισμό της γης, εισβάλλοντας σε περιοχές άγριας φύσης, απειλώντας την ακεραιότητα και τις οικολογικές αξίες των προστατευόμενων περιοχών.

Η μελέτη τεκμηριώνει επιστημονικά την αρνητική περιβαλλοντική επίδραση του έργου λόγω της υπέρμετρης αύξησης της τεχνητής γης, της απώλειας δασών, του κατακερματισμού των οικοσυστημάτων, της απώλειας/συρρίκνωσης δύο Περιοχών Ανευ Δρόμων και της πιθανής αρνητικής επίπτωσης στα ενδιαιτήματα 44 ενδημικών και 23 παγκόσμια απειλούμενων ειδών, τα οποία προστατεύονται με βάση την εθνική νομοθεσία.

Βλάβη στο οικοσύστημα

Στην ίδια περιοχή της ΖΕΠ των ορέων της Κ. Εύβοιας σχεδιάζονται και άλλα έργα. Το ένα αφορά έργο 35 ανεμογεννητριών 147 MW (θέσεις Πυργάρι-Σκοτεινή-Ξεροβούνι-Καστελάκια-Λάμνα-Κακή Ράχη-Λυκοσπηλιά-Μακρήσταλο) και το άλλο έργο 51 ανεμογεννητριών (θέσεις Πυργάκια, Κάμπλος, Ολυμπος, Γκράβες), το οποίο έχει ήδη εγκριθεί με Απόφαση Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων (ΑΕΠΟ). «Οι σωρευτικές επιπτώσεις και η αθροιστική βλάβη στα οικοσυστήματα και τη λειτουργία τους θα πρέπει πάντα να συνεκτιμώνται στην απόφαση αδειοδότησης» επισημαίνει η Β. Κατή.

«Η εγκατάσταση αιολικών σταθμών σε αυτήν την περιοχή θα ήταν καταστροφική δεδομένης της επιβάρυνσης της Εύβοιας τόσο από τις μεγαπυρκαγιές στο βόρειο τμήμα της όσο και από την εκβιομηχάνισή της λόγω ΑΠΕ στο νότιο τμήμα της. Ελπίζω πως οι υπηρεσίες στο ΥΠΕΝ δεν θα αδειοδοτήσουν νέα έργα εντός των εναπομεινασών φυσικών περιοχών του νησιού, όπως η ΖΕΠ που κάναμε τη μελέτη, και ιδιαίτερα εντός αυτών με αυξημένο δασικό χαρακτήρα. Οι δασικές εκτάσεις είναι φυσική ασπίδα για την προστασία των κατοίκων από ακραία καιρικά και πλημμυρικά φαινόμενα».

● Στην εκπόνηση της επιστημονικής μελέτης συμμετείχαν επίσης η Κωνσταντίνα Σπηλιοπούλου, Τμήμα Βιολογίας ΕΚΠΑ, και οι Απόστολος Στεφανίδης και Χριστίνα Κασσάρα, Εργαστήριο Διατήρησης της Βιοποικιλότητας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Πηγή: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ

Τάσος Σαραντής

Σοβαρότατες συνέπειες στον παραδοσιακό χαρακτήρα του Μεγάλου Πάπιγκου αλλά και στο ευαίσθητο οικοσύστημα του Πυρήνα του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου έχουν οι οικοδομικές δραστηριότητες που αναπτύσσονται στον οικισμό, για να ανεγείρει ο εφοπλιστής Αντώνης Λαιμός δύο διώροφες κατοικίες ● Για να ολοκληρωθεί το έργο, παραβιάζονται εξόφθαλμα τα -υποτίθεται αυστηρά- γεωγραφικά όρια του χωριού και μετατρέπεται σε εργοτάξιο ένα ιδιαίτερα πολύτιμο φυσικό τοπίο.

Tην παράνομη παραβίαση των ορίων του παραδοσιακού οικισμού του Μεγάλου Πάπιγκου και του Πυρήνα του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου για την εξυπηρέτηση οικοδομικής δραστηριότητας καταγγέλλουν έξι περιβαλλοντικές οργανώσεις και ζητούν την άμεση παρέμβαση των αρμόδιων Αρχών, που μέχρι σήμερα σφυρίζουν αδιάφορα. Το ενδιαφέρον σε αυτή την υπόθεση και τις διαδικασίες που ακολουθήθηκαν και στηλιτεύουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις είναι ότι η οικοδομική δραστηριότητα, στην οποία αναφέρονται, αφορά την ανέγερση δύο διώροφων κατοικιών, συνολικού εμβαδού περίπου 700 τετραγωνικών μέτρων, από τον εφοπλιστή Αντώνη Λαιμό.

Τα όρια του οικισμού του Πάπιγκου έχουν καθοριστεί προ τριακονταετίας, με απόφαση του νομάρχη Ιωαννίνων (ΦΕΚ Δ΄ 272/1990) που συνοδεύεται από σχεδιάγραμμα με γραμμή οριοθέτησης και θεώρηση της Πολεοδομίας. Δεδομένου ότι το Πάπιγκο προστατεύεται από το 1979 ως παραδοσιακός οικισμός, εντός των ορίων του οικισμού επιτρέπεται η δόμηση με περιορισμούς.

Ως νότιο όριο του οικισμού έχει οριστεί το νεκροταφείο του οικισμού της εκκλησίας Αγ. Νικολάου. Το όριο του οικισμού αποτελεί και το κοινό όριο με τον Πυρήνα του Εθνικού Πάρκου (Τμήμα Βίκος) που αποτελεί Περιοχή Προστασίας της Φύσης, σύμφωνα με την Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) χαρακτηρισμού του Εθνικού Πάρκου και καθορισμού ζωνών προστασίας. Ετσι, εκτός των ορίων του οικισμού απαγορεύονται όλες οι δραστηριότητες, περιλαμβανομένων της δόμησης και της διάνοιξης δρόμων, εξαιρουμένων αυτών που σχετίζονται με την προστασία του Εθνικού Πάρκου.

Σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις, κάθε προσπάθεια εν τοις πράγμασι «διεύρυνσης» των ορίων του οικισμού νοτίως του νεκροταφείου θα έχει ως αποτέλεσμα την παράνομη, δραματική αλλοίωση του παραδοσιακού χαρακτήρα και της εικόνας του ιστορικού οικισμού. Παράλληλα, συνιστά βάναυση παραβίαση μιας από τις πιο ευαίσθητες και σημαντικές ζώνες του Εθνικού Πάρκου, υπονομεύοντας τους ζωτικούς όρους προστασίας του. Επιπλέον, τονίζουν ότι, καθώς η περιοχή είναι ενταγμένη στο Δίκτυο Natura 2000, υφίσταται και παράβαση των Οδηγιών της Ε.Ε. για τους οικοτόπους και τα άγρια πτηνά.

Αγνοούν τις αντιδράσεις

Παρ’ όλα αυτά τα ξεκάθαρα δεδομένα, συνεχίζονται εδώ και μήνες απρόσκοπτα οι εργασίες κατασκευής δυο οικιών, εκτός των ορίων του παραδοσιακού οικισμού και εντός του Πυρήνα του Εθνικού Πάρκου. Σε όλο αυτό το διάστημα, περιβαλλοντικές οργανώσεις και κάτοικοι της περιοχής απευθύνθηκαν στις αρμόδιες Αρχές, ζητώντας την παρέμβασή τους για αποκατάσταση της νομιμότητας. Αρχικά, το θέμα αναδείχθηκε από την Τοπική Επιτροπή της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) Ζαγορίου και σε συνέχεια με επιστολή της ΕΛΛΕΤ προς τον Δήμο Ζαγορίου. Ετσι, σταμάτησε η παράνομη διαδικασία αλλαγής του ορίου οικισμού, που είχε ξεκινήσει με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου και έπειτα από αίτημα των πωλητών των οικοπέδων στον εφοπλιστή Αντώνη Λαιμό.

Εντούτοις, ο Δήμος Ζαγορίου, στο πλαίσιο της υποχρέωσης για παροχή των ορίων των οικισμών για την ολοκλήρωση των δασικών χαρτών και στο όνομα της διόρθωσης λαθών που υπήρχαν, υπέβαλε στην αντίστοιχη εφαρμογή της ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε., μεταξύ άλλων, χαρτογραφικό υπόβαθρο, στο οποίο αυθαίρετα εμφανίζονται διευρυμένα τα όρια του οικισμού, σε σχέση με τα ισχύοντα όρια. Επί της ουσίας, επεκτείνοντας τα όρια του οικισμού μέσα στον πυρήνα του Εθνικού Πάρκου.

Αυτή η επέκταση των ορίων του οικισμού -που, όπως αποδεικνύεται από τα γεγονότα, έγινε με σκοπό την οικοπεδοποίηση τμημάτων του Πυρήνα του Εθνικού Πάρκου- είναι παράνομη, καθώς η μόνη νόμιμη διαδικασία κατά την οποία θα μπορούσαν να τροποποιηθούν τα όρια του οικισμού του Πάπιγκου θα ήταν η έκδοση σχετικού Προεδρικού Διατάγματος. Μάλιστα, όπως σημείωνε ο βουλευτής του ΜέΡΑ25, Κρίτων Αρσένης, σε επίκαιρη ερώτηση που είχε καταθέσει προς τον υπουργό Περιβάλλοντος (6/12/2021), «κατά την παραπάνω διαδικασία δεν προβλέφθηκε να γίνεται έλεγχος των ορίων των οικισμών από καμία υπηρεσία, πλην της Υπηρεσίας Δόμησης του Δήμου Ιωαννιτών (ΥΔΟΜ).

Κι όμως, αυτή η παράνομη οριοθέτηση - επέκταση του οικισμού χρησιμοποιήθηκε για την κύρωση του δασικού χάρτη της περιοχής. Εν συνεχεία, με βάση αυτή τη δήθεν οριοθέτηση του οικισμού (κατά παράβαση της ισχύουσας οριοθέτησης του 1990), η ΥΔΟΜ του Δήμου Ιωαννιτών εξέδωσε τις οικοδομικές άδειες για τις οικίες που κατασκευάζει ο εφοπλιστής δίπλα στο χωριό (στα νέα όριά του) και εντός του πυρήνα του Εθνικού Πάρκου.

Σύμφωνα πάντα με τον Κρίτωνα Αρσένη, «κατά την έγκριση της προαναφερθείσας άδειας δόμησης, ο μηχανικός - μελετητής στην τεχνική έκθεση καθορισμού του ορίου του οικισμού επικαλέστηκε το γεγονός ότι το προκύπτον όριο «ταυτίζεται με το όριο του οικισμού, όπως αυτό αρμοδίως αναρτήθηκε από τον Δήμο Ζαγορίου στην πλατφόρμα της ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Α.Ε.». Δηλαδή, η αυθαίρετη ενέργεια της «διόρθωσης» των ορίων από τον Δήμο προκάλεσε τη «νομιμοποίηση» της άδειας δόμησης.

Χαλίκι να γίνει!

Τη σκυτάλη πήρε η Περιφέρεια Ηπείρου που, κατά παράβαση της ΚΥΑ χαρακτηρισμού του Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου, βελτίωσε και χαλικόστρωσε μια «διαδρομή», η οποία είχε τη μορφή ιχνών από κοπάδια των ζώων της περιοχής. Εκτοτε πραγματοποιείται συνεχής διέλευση μηχανημάτων δομικών έργων (εκσκαφέων, φορτηγών, μπετονιερών κ.λπ.) προς το οικόπεδο του εφοπλιστή, ενώ βρίσκεται εντός του πυρήνα του Εθνικού Πάρκου, όπου η δραστηριότητα αυτή απαγορεύεται, καθώς η κίνηση οχημάτων επιτρέπεται μόνο σε υφιστάμενους δρόμους και μόνο για εργασίες διαχείρισης και προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος.

Πώς επιτεύχθηκε κι αυτό; Ο εργολάβος του έργου αιτήθηκε προς τον Οργανισμό Φυσικού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής (ΟΦΥΠΕΚΑ) χορήγηση άδειας διέλευσης μέσω του δήθεν αγροτικού δρόμου προς το οικόπεδο, στην οποία επικαλέστηκε «έκτακτο περιστατικό». Ο ΟΦΥΠΕΚΑ αρνήθηκε την παροχή άδειας, αλλά ο περιφερειάρχης Ηπείρου, Αλέξανδρος Καχριμάνης, διαβίβασε και υποστήριξε ως «επιτακτική» την παροχή της. Και στην απάντησή του προς τον Κρίτωνα Αρσένη ο υφυπουργός Περιβάλλοντος, Νίκος Ταγαράς, περιορίστηκε στην αναφορά ότι οι υπηρεσίες του Δήμου και της Περιφέρειας «βεβαιώνουν ότι οι υπό δόμηση εκτάσεις βρίσκονται εντός ορίου οικισμού».

«Δυστυχώς, οι Αρχές μέχρι τώρα έχουν επιδείξει σκανδαλώδη αδράνεια και αδιαφορία, με συνέπεια την προσβολή κάθε έννοιας νομιμότητας και την υποβάθμιση του συνταγματικά προστατευόμενου φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Παράλληλα, η Αστυνομία, το Δασαρχείο και οι Διευθύνσεις Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Ηπείρου και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Ηπείρου - Δυτικής Μακεδονίας, που έχουν ενημερωθεί, αδρανούν επιδεικτικά και δεν έχουν ακόμα εκτελέσει τα κατά νόμο καθήκοντά τους για διακοπή των παράνομων δραστηριοτήτων και έλεγχο των παραβατών», καταγγέλλουν η «Καλλιστώ», η Ελληνική Εταιρεία Προστασία της Φύσης, η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία», η ΑΝΙΜΑ και ο Σύλλογος Προστασίας Περιβάλλοντος Ιωαννίνων.

Διαπιστωμένες παρανομίες

Μοναδική εξαίρεση αποτελεί η Μονάδα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Βόρειας Πίνδου του ΟΦΥΠΕΚΑ, που έχει κατά το νόμο την αρμοδιότητα διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου. Σε απάντησή του σε αίτηση της περιβαλλοντικής οργάνωσης «Καλλιστώ» (20/4/202), ο ΟΦΥΠΕΚΑ αναγνωρίζει ότι το νότιο όριο του οικισμού του Μεγάλου Πάπιγκου είναι το νεκροταφείο, διαπιστώνει την παράνομη χρήση του δήθεν «δρόμου» εντός της Περιοχής Προστασίας της Φύσης, Πυρήνα Βίκου του Εθνικού Πάρκου, και καλεί τις αρμόδιες υπηρεσίες να προβούν στις νόμιμες ενέργειες.

Σε αυτό το ανησυχητικό πλαίσιο, και ενόσω οι εργασίες προχωρούν ταχύτατα εκτός του παραδοσιακού οικισμού και εντός του εθνικού δρυμού, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις ζητούν την άμεση παρέμβαση των αρμόδιων Αρχών, υπό τον συντονισμό της τοπικής μονάδας διαχείρισης του ΟΦΥΠΕΚΑ, για τη διακοπή των οικοδομικών εργασιών και της παράνομης χρήσης τού δήθεν «δρόμου» εντός του πυρήνα του εθνικού πάρκου και την αποκατάσταση του προστατευόμενου φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής. Για την υπόθεση, η περιβαλλοντική οργάνωση «Καλλιστώ» έχει προσφύγει στο ΣτΕ, ενώ έχει καταθέσει και αίτηση αναστολής των εργασιών.

Το καλύτερο απ’ όλα είναι ότι αυτά συμβαίνουν, όταν ο οικισμός έχει χαρακτηριστεί ως Τόπος Ιδιαίτερου Φυσικού Κάλλους και το υπουργείο Πολιτισμού υπέβαλε φέτος, κατόπιν πρότασης του πρωθυπουργού της Ελλάδας, φάκελο υποψηφιότητας για να συμπεριληφθεί το Ζαγόρι στον Κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, λόγω του μοναδικού πολιτιστικού και περιβαλλοντικού του πλούτου.

Πηγή: efsyn.gr

Τάσος Σαραντής

•  

Σήμα κινδύνου για τους υγροτόπους του πλανήτη, που φιλοξενούν το 40% όλων των ειδών ζώων και φυτών και αποθηκεύουν διπλάσιο διοξείδιο του άνθρακα από τα δάση. ● Απειλή και για 10 μεγάλες υγροτοπικές περιοχές στην Ελλάδα.

Μπορεί η Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων που γιορταζόταν στις 2 Φεβρουαρίου να πέρασε σχεδόν απαρατήρητη -ίσως επειδή οι Παγκόσμιες Ημέρες έχουν αποκτήσει εθιμοτυπικό χαρακτήρα–, εντούτοις οι υγρότοποι έχουν ιδιαίτερη σημασία καθώς αποτελούν πολύτιμο καταφύγιο για χιλιάδες οργανισμούς με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Οι υγρότοποι θεωρούνται ως μια φυσική λύση για την παγκόσμια απειλή της κλιματικής αλλαγής.

Απορροφούν διοξείδιο του άνθρακα, βοηθούν στην επιβράδυνση της ανόδου της παγκόσμιας θερμοκρασίας και στη μείωση της ρύπανσης και, ως εκ τούτου, αναφέρονται συχνά ως «νεφρά της Γης».

Συγκεκριμένα, οι τυρφώνες από μόνοι τους αποθηκεύουν διπλάσιο διοξείδιο του άνθρακα από όλα τα δάση του πλανήτη μαζί. Ωστόσο, όταν αποστραγγίζονται και καταστρέφονται, εκπέμπουν τεράστιες ποσότητες άνθρακα, αναφέρει το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών.

Επιπλέον, παρέχουν ένα προστατευτικό μέσο έναντι των επιπτώσεων των πλημμυρών, της ξηρασίας, των τυφώνων και των τσουνάμι. Και παρόλο που καλύπτουν μόνο το 6%, περίπου, της επιφάνειας της Γης, το 40% όλων των ειδών φυτών και ζώων ζουν ή αναπαράγονται σε υγροτόπους. Από την άλλη, το ρύζι που καλλιεργείται στους ορυζώνες αποτελεί βασική διατροφή 3,5 δισεκατομμυρίων ανθρώπων.

Οι υγρότοποι είναι οικοσυστήματα όπου το νερό είναι ο πρωταρχικός παράγοντας που ελέγχει το περιβάλλον και τη σχετική φυτική και ζωική ζωή. Ενας ευρύς ορισμός περιλαμβάνει τόσο τα γλυκά ύδατα όσο και θαλάσσια και παράκτια οικοσυστήματα, όπως λίμνες και ποτάμια, υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες, βάλτους και έλη, υγρά λιβάδια, τυρφώνες, οάσεις, εκβολές ποταμών, δέλτα και παλιρροϊκά οικοσυστήματα, μαγκρόβια και άλλες παράκτιες περιοχές και ανθρωπογενείς τοποθεσίες, όπως λιμνούλες, ορυζώνες, δεξαμενές και αλυκές. «Αν και υπάρχουν σε όλες τις περιοχές του πλανήτη, περίπου το 30% των υγροτόπων βρίσκονται στη Βόρεια Αμερική. Η Ασία και η Βόρεια Αμερική μαζί έχουν πάνω από το 60% της επιφάνειας των υγροτόπων του πλανήτη.

Κρίσιμα οικοσυστήματα

Οι υγρότοποι είναι κρίσιμοι για τους ανθρώπους και τη φύση, δεδομένης της εγγενούς αξίας αυτών των οικοσυστημάτων και των πλεονεκτημάτων και των υπηρεσιών τους, συμπεριλαμβανομένων των περιβαλλοντικών, κλιματικών, οικολογικών, κοινωνικών, οικονομικών, επιστημονικών, εκπαιδευτικών, πολιτιστικών, ψυχαγωγικών και αισθητικών, ενώ συμβάλλουν στη βιώσιμη ανάπτυξη και την ανθρώπινη ευημερία.

Περισσότεροι από ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο εξαρτώνται από αυτούς για τα προς το ζην, αριθμός που ισοδυναμεί με περίπου έναν στους οκτώ ανθρώπους στη Γη.

Ωστόσο, οι υγρότοποι είναι από τα οικοσυστήματα με τα υψηλότερα ποσοστά παρακμής, απώλειας και υποβάθμισης. Εξαφανίζονται τρεις φορές πιο γρήγορα από τα δάση και είναι το «πιο απειλούμενο οικοσύστημα της Γης». Σε μόλις 50 χρόνια -από το 1970- το 35% των υγροτόπων του κόσμου έχει χαθεί.

Οι απειλές που οδηγούν σε απώλεια υγροτόπων περιλαμβάνουν την αποστράγγιση για τη γεωργία και τις κατασκευές, τη ρύπανση, την υπεραλίευση και την υπερεκμετάλλευση των πόρων, τα χωροκατακτητικά είδη και την κλιματική αλλαγή. Η Μεσόγειος έχει χάσει το 50% των φυσικών υγροτόπων της από το 1970.

Στην Ελλάδα δέκα μεγάλες υγροτοπικές περιοχές της χώρας περιλαμβάνονται στον Κατάλογο των Υγροτόπων Διεθνούς Σημασίας (υγρότοποι Συνθήκης Ραμσάρ), με τη συντριπτική πλειονότητα αυτών να βρίσκεται στον Βορρά. Κι όμως, παρά τη μεγάλη τους αξία, απειλούνται και εξακολουθούν να υποφέρουν από πλήθος σοβαρών προβλημάτων.

Και, δυστυχώς, από αυτή τη «μοίρα» δεν εξαιρείται σχεδόν κανείς: ακόμα και σε μεγάλους υγρότοπους διεθνούς σημασίας, που είναι ενταγμένοι στον κατάλογο της Συνθήκης Ραμσάρ, καθώς και στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000, έχουν διαπιστωθεί πολλά και σοβαρά περιστατικά λαθροθηρίας, όπως στο Κοτύχι και στη Στροφυλιά -όπου η «εμπόλεμη» κατάσταση που επικρατεί από τους κυνηγούς κάθε άλλο παρά προστατευόμενη περιοχή θυμίζει- αλλά και στον Αμβρακικό και στις εκβολές του Αξιού, επισημαίνει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, που συμπλήρωσε 40 χρόνια αδιάλειπτης δράσης για την προστασία και ανάδειξη των ελληνικών υγροτόπων.

Περιστατικά λαθροθηρίας όμως αποτελούν «καθημερινότητα» και για πολλούς άλλους, μικρότερους υγρότοπους, όπως η λιμνοθάλασσα Κορισσίων στην Κέρκυρα, όπου πριν από λίγες μέρες είχαμε ένα περιστατικό θανάτωσης φλαμίνγκο. Ωστόσο, η σοβαρότερη και μη αναστρέψιμη απειλή για τα υγροτοπικά οικοσυστήματα είναι η υποβάθμιση και καταστροφή των ενδιαιτημάτων, ιδίως στους μικρούς υγροτόπους.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των υγροτόπων της Περαίας, κοντά στη Θεσσαλονίκη, όπου σχεδιάζεται η δημιουργία «Βιομηχανικού - Τεχνολογικού Πάρκου» εντός της υγροτοπικής περιοχής, γεγονός που θα σημάνει την ολοκληρωτική της εξαφάνιση. Ανάλογο κίνδυνο αντιμετωπίζει και ο Natura 2000 υγρότοπος της Βραυρώνας στην Αττική, στις εκβολές του ποταμού Ερασίνου, λόγω των σχεδιαζόμενων αντιπλημμυρικών έργων που αγνοούν πλήρως την οικολογική αξία της περιοχής.

«Η Παγκόσμια Ημέρα Υγροτόπων δεν αποτελεί μια ημέρα γιορτής αλλά μία ακόμα ημέρα ανησυχίας και επαγρύπνησης, όπως κάθε χρόνο, όπως όλον τον χρόνο. Και είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε ότι κάθε υγρότοπος μετράει! Οι μικροί υγρότοποι είναι εξίσου σημαντικοί με έναν υγρότοπο διεθνούς προστασίας, γιατί είναι πολύτιμοι σταθμοί ξεκούρασης και ανεφοδιασμού για χιλιάδες μεταναστευτικά πουλιά αλλά και δεκάδες άλλα είδη οργανισμών που βρίσκουν σε αυτούς το μοναδικό τους καταφύγιο. Ακόμα και το πιο μικρό υγροτοπάκι μπορεί να αποβεί σωτήριο για έναν κουρασμένο φτερωτό μετανάστη, αλλά και μια “όαση” φύσης για εμάς τους ίδιους», αναφέρει η Ορνιθολογική Εταιρεία.

Πηγή: efsyn.gr