ΝΑΤΑΣΑ ΒΕΡΓΟΛΙΑ

Πάλαι ποτέ ανεξάρτητο σουλτανάτο, ενσωματωμένο στο Σουδάν από τις αγγλο-αιγυπτιακές δυνάμεις το 1916, το Νταρφούρ έχει ήδη υποστεί στη ματωμένη ιστορία του μια γενοκτονία στις αρχές του 21ου αιώνα.

Τώρα φαίνεται να συντελείται εκεί μια δεύτερη, που πολλοί χαρακτηρίζουν συνέχεια της πρώτης.

Νέο σημείο αναφοράς είναι το Ελ Φασέρ, πρωτεύουσα της πολιτείας του Βόρειου Νταρφούρ, στα δυτικά της χώρας.

Ιστορικός σταθμός για καραβάνια, έχει γίνει το αιματοβαμμένο «λάφυρο» στα δυόμισι χρόνια εμφυλίου που μαίνεται στην τρίτη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της αφρικανικής ηπείρου.

Δορυφορικές εικόνες που δημοσίευσαν ερευνητές του Πανεπιστημίου Γέιλ παρείχαν ανατριχιαστικά, αδιάσειστα στοιχεία για μαζική σφαγή, με χαρακτηριστικά εθνοκάθαρσης του τοπικού μη αραβικού πληθυσμού.

Δείχνουν ολόκληρες εκτάσεις βαμμένες από αίμα, έπειτα από φρικαλεότητες που αποδίδονται στους πολιτοφύλακες των παραστρατιωτικών Δυνάμεων Ταχείας Υποστήριξης (RSF).

Βρίσκονται σε ανοιχτή σύγκρουση με τη στρατιωτική χούντα στο Σουδάν από τον Απρίλιο του 2023, με αμφότερα τα πρώην συμμαχικά και πια αντίπαλα στρατόπεδα διαβόητα για τη διάπραξη εγκλημάτων πολέμου.

Το τελευταίο στο υπό πολιορκία εδώ και μήνες Ελ Φασέρ ήταν σχεδόν προαναγγελθέν.

Πρόκειται για κρίσιμη καμπή στην εξέλιξη ενός πολέμου, που έχει ήδη προκαλέσει τεράστια ανθρωπιστική καταστροφή, αλλά φαίνεται να έχει ξεχαστεί από τη διεθνή κοινότητα, με φόντο τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και τα θερμά μέτωπα στη Μέση Ανατολή και στην Ασία.

Εγκαταλείποντας το Ελ Φασέρ, οι κυβερνητικές δυνάμεις κατήγγειλαν περισσότερες από 2.000 εκτελέσεις άοπλων πολιτών τις τελευταίες ημέρες.

Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR) έχει λάβει «πολυάριθμες ανησυχητικές αναφορές» για εγκλήματα και βία, με «συνοπτικές εκτελέσεις πολιτών που προσπαθούσαν να διαφύγουν, εθνοτικών κινήτρων εκτελέσεις» και «εκτεταμένη σεξουαλική βία κατά γυναικών και κοριτσιών από ένοπλες ομάδες».

Σουδάν, όπως… Λιβύη

Το Ελ Φασέρ ήταν η τελευταία πόλη υπό κυβερνητικό έλεγχο στο Νταρφούρ.

Με την πόλη να είναι πια αποκομμένη από την παροχή βοήθειας και σιγή ασυρμάτου στις επικοινωνίες, τα χειρότερα πιθανόν να έπονται για τον άμαχο πληθυσμό.

Ο επικεφαλής της UNHCR, Φόλκερ Τουρκ, είχε ήδη κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου για την κλιμακούμενη απειλή «εθνοτικά υποκινούμενων παραβιάσεων και φρικαλεοτήτων» στο Ελ Φασέρ, όπου εκτιμάται ότι βρίσκονται εγκλωβισμένοι έως και 300.000 άμαχοι.

Πολλοί εξ αυτών είναι ήδη εσωτερικά εκτοπισμένοι από τον εμφύλιο.

Ακόμη και επιζώντες των μαχών, που νοσηλεύονταν ως τραυματίες, φέρονται να εκτελέστηκαν εν ψυχρώ από μαχητές των παραστρατιωτικών RSF.

Με την κατάληψη του Ελ Φασέρ παγιώνεται επί της ουσίας η de facto διαίρεση μιας χώρας πλούσιας σε πόρους.

Τα ανατολικά ελέγχει ο κυβερνητικός στρατός, υποστηριζόμενος από πολυάριθμες πολιτοφυλακές και τη στρατιωτική βοήθεια χωρών όπως η Αίγυπτος, η Σαουδική Αραβία, η Τουρκία και το Κατάρ.

Στα δυτικά, κυρίαρχοι είναι πλέον οι παραστρατιωτικές δυνάμεις RSF, υποστηριζόμενες κυρίως από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Σύμφωνα με αναφορές των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών, το Άμπου Ντάμπι έχει δώσει σημαντικό εξοπλισμό, συμπεριλαμβανομένων κινεζικής κατασκευής drones. Το εμιράτο το αρνείται.

Ως έχουν πάντως σήμερα τα δεδομένα επί του εδάφους, στο Σουδάν εκτιμάται ότι εδραιώνεται ένα σενάριο Λιβύης, με τη χώρα διαιρεμένη σε σαφώς καθορισμένες σφαίρες επιρροής, αλλά χωρίς ανοιχτές γραμμές μετώπου.

Οι φόβοι ωστόσο εντείνονται για εθνοκάθαρση στο Ελ Φασέρ, με διώξεις, βασανισμούς και δολοφονίες κατοίκων και προσφύγων, που η πολιτοφυλακή των RSF θεωρεί κατώτερους ή ύποπτους συνεργούς των στρατιωτικών τους αντιπάλων.

Από τη διεθνή κοινότητα εν τω μεταξύ, και δη στη Δύση «των αξιών», επικρατεί εκκωφαντική σιωπή.

Παρά την εφαλτικά κλιμακούμενη βία και μια από τις μεγαλύτερες στον κόσμο ανθρωπιστικές καταστροφές στα σουδανικά εδάφη, οι αντιδράσεις παραμένουν υποτονικές, ενοχλητικά συγκρατημένες, απουσία δημόσιας διαμαρτυρίας ή καταδίκης ανάλογης με την κλίμακα των καταγγελλόμενων φρικαλεοτήτων.

Η υποκρισία της «συνένοχης» Ευρώπης

Οι ΗΠΑ του «ειρηνοποιού» προέδρου Τραμπ σώζουν προσώρας τα προσχήματα, συμμετέχοντας μαζί με την Αίγυπτο, τη Σαουδική Αραβία και τα ΗΑΕ στο λεγόμενο φόρουμ «Quad», προωθώντας ειρηνευτικές συνομιλίες για το Σουδάν.

Προτείνουν τρίμηνη ανθρωπιστική εκεχειρία για διευκόλυνση της ταχείας παράδοσης ανθρωπιστικής βοήθειας, ακολουθούμενη από μόνιμη κατάπαυση του πυρός και έναρξη πολιτικών διαπραγματεύσεων για την εγκαθίδρυση πολιτικής διακυβέρνησης στην αφρικανική χώρα.

Δεν έχουν επιτύχει τίποτε έως τώρα.

Ο διεθνής παράγοντας δείχνει να παρακολουθεί -αν και όχι αμέτοχος- από απόσταση τις εξελίξεις, χωρίς ουσιαστική άσκηση πιέσεων για τον τερματισμό του καταστροφικού πολέμου.

Στο μεσοδιάστημα, η Ευρώπη αρκείται σε ρόλο θεατή, ενόσω αυξάνονται οι ροές προσφύγων από το Σουδάν, μέσω της Μεσογείου.

Προερχόμενοι από τα παράλια της βόρειας Αφρικής, κυρίως της Λιβύης και της Αιγύπτου, αποτελούν πλέον την τρίτη μεγαλύτερη ομάδα αιτούντων άσυλο από την αρχή του έτους στην Ελλάδα (20%) και την τέταρτη μεγαλύτερη (12%) στην Ιταλία, όπως δείχνουν τα τελευταία στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες.

Από τον Οκτώβριο του 2023, εν τω μεταξύ, η ΕΕ είχε επιβάλει κυρώσεις σε άτομα και οντότητες και από τις δύο πλευρές του σουδανικού εμφυλίου.

Η δε Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει διαθέσει περισσότερα από 300 εκατομμύρια ευρώ σε ανθρωπιστική βοήθεια στο Σουδάν την τελευταία διετία.

Η στάση των Βρυξελλών επικρίνεται ωστόσο ως υποκριτική, στο φόντο της λεγόμενης «Διαδικασίας του Χαρτούμ».

Με αφετηρία το 2014, αφορά στον περιφερειακό διάλογο και τη συνεργασία με τις χώρες κατά μήκος της μεταναστευτικής διαδρομής μεταξύ του Κέρατος της Αφρικής και της Ευρώπης, με στόχο τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών.

Σε αυτό το πλαίσιο, το Σουδάν είχε δεσμευτεί προπολεμικά στην καταπολέμηση της παράτυπης μετανάστευσης, με αντάλλαγμα αναπτυξιακή βοήθεια.

Μεγάλο μέρος της εκτιμάται ότι κατέληξε σε πολιτοφυλακές, που έκαναν «χρυσές» δουλειές με τη διαχείριση του μεταναστευτικού, ενισχύοντας παράλληλα τα οπλοστάσιά τους.

Πηγή: in.gr