Από τις αρχές του 2026 καταργείται σε επίπεδο ΕΕ η τελωνειακή απαλλαγή για δέματα αξίας κάτω των 150 ευρώ και όλα τα πακέτα από τρίτες χώρες θα περνούν πλέον από κανονικές τελωνειακές διαδικασίες, με επιβολή δασμών και προβλεπόμενων τελών διαχείρισης, όπως αποφάσισε την Πέμπτη το Συμβούλιο υπουργών Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ECOFIN). Το μέτρο στηρίζει σθεναρά η Ελλάδα και ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης το χαρακτήρισε ως αναγκαίο για τον υγιή ανταγωνισμό, την προστασία των εσόδων και την ασφάλεια των προϊόντων.

Πλέον, επιχειρήσεις και καταναλωτές αρχίζουν να ζυγίζουν τα υπέρ και τα κατά των νέων εξελίξεων.

Για την Ελλάδα, η στήριξη και επίσπευση του μέτρου υπαγορεύεται από την ανάγκη για μια πολιτική που θα εξισορροπεί τα συμφέροντα καταναλωτή, του εγχώριου εμπορίου αλλά και την προστασία των δημοσίων εσόδων, βάζοντας τέλος σε στρεβλώσεις, “παράθυρα” και “Κερκόπορτες” που προέκυψαν με την έκρηξη του ηλεκτρονικού εμπορίου παγκοσμίως τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες.

Στα “υπέρ” καταγράφονται η μείωση του αθέμιτου ανταγωνισμού από ξένες επιχειρήσεις, η αύξηση δημοσίων εσόδων, η αποτροπή αποστολής ακατάλληλων προϊόντων που δεν συμμορφώνονται με τα ευρωπαϊκά πρότυπα, αλλά και περιβαλλοντικά οφέλη από την αποθάρρυνση παραγωγής και υπερκατανάλωσης αμφιβόλου ποιότητος και προέλευσης ειδών και υλικών.

Στα “κατά” περιλαμβάνονται οι αυξήσεις τελικών τιμών σε “πολύ φθηνά” προϊόντα από τρίτες χώρες λόγω δασμών και τέλους διεκπεραίωσης που κατακλύζουν την Ευρώπη, πιθανή επιβάρυνση των χαμηλότερων εισοδημάτων που “κυνηγούν” τις χαμηλές τιμές, κίνδυνος καθυστερήσεων και γραφειοκρατίας στις διεκπεραιώσεις στα τελωνεία, νέα κόστη και διαδικασίες για ταχυμεταφορές/ταχυδρομεία/τελωνεία, αλλά και ανάγκη για προσεκτικό και ισορροπημένο σχεδιασμό στην επιβολή του “τέλους διαχείρισης” ανά πακέτο (τουλάχιστον 1,5- 2 ευρώ και άνω σύμφωνα με τις ως τώρα προτάσεις).

Τι αποφάσισε το ECOFIN

Οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ συμφώνησαν την περασμένη Πέμπτη στην κατάργηση της απαλλαγής τελωνειακών δασμών για δέματα χαμηλής αξίας, επιταχύνοντας το χρονοδιάγραμμα εφαρμογής (από το 2028 στις αρχές του 2026) που θα προβλέπει μια μεταβατική “απλή” λύση ώστε όλα τα δέματα να μπαίνουν σε διαδικασίες τελωνείου και δασμών. Ενώ σε δύο χρόνια, από το 2028, θα ληφθούν και αυστηρότερα μέτρα με νέα αναθεώρηση της Οδηγίας, με βάση και μια νέα πλατφόρμα στην οποία θα γίνεται ηλεκτρονικά η εκκαθάριση κάθε αγοράς από ηλεκτρονικά e-shops τρίτων χωρών που εισάγεται στην ΕΕ.

Τα κράτη-μέλη θα φέρουν συγκεκριμένες προτάσεις υλοποίησης για έγκριση στο επόμενο ECOFIN σε λιγότερο από ένα μήνα (έως τις 12/12) με στόχο μια νέα αρχιτεκτονική εισαγωγών των μικροδεμάτων από Κίνα και τρίτες χώρες, η οποία θα λειτουργήσει “το συντομότερο δυνατόν” εντός του 2026, κατά τρόπο πάντως που να μη προκαλεί πρόσθετες καθυστερήσεις και προβλήματα στα τελωνεία, από τον όγκο των μικροδεμάτων τα οποία θα συσσωρεύονται, ενώ σήμερα περνάνε “ατελώνιστα”.

Τι αλλάζει για τον καταναλωτή

Κάθε δέμα από τρίτη χώρα θα αξιολογείται για δασμούς ανεξαρτήτως αξίας (πέραν του ΦΠΑ που ήδη ισχύει και επιβάλλεται τη στιγμή της αγοράς από τις πλατφόρμες μέσω IOSS/checkout) με συνέπεια οι τελικές τιμές να καθίστανται υψηλότερες και λιγότερο ελκυστικές από ό,τι σήμερα στα “φθηνά” πακέτα.

Εκτός από δασμούς, το σχέδιο προβλέπει και ξεχωριστό “τέλος διεκπεραίωσης” (handling fee) ανά μικροδέμα, ύψους περίπου 2 ευρώ σύμφωνα με την επικρατέστερη ως τώρα πρόταση, σαν μία χαμηλής ονομαστικής αξίας επιβάρυνση η οποία θα τεθεί σε ισχύ μετά τα μέσα του 2026 ενδεχομένως -αν και το τελικό ποσό και σχέδιο μένει να κλειδώσει πολιτικά.

Πώς επηρεάζονται Temu, Shein, Trendyol

Στο στόχαστρο μπαίνει το σύστημα πωλήσεων που εφαρμόζουν εταιρικές πλατφόρμες “τύπου” Temu, Shein, Bangood, Trendyol κλπ (αλλά και οι αγορές ίδιου τύπου μέσω e-bay) με “κράχτες” τις υπερβολικά χαμηλές τιμές (ultra low price) και δωρεάν αποστολές προς όλο τον κόσμο (free shipping).

Επί χρόνια το μοντέλο αυτό στηρίχθηκε εν πολλοίς στο χαμηλό όριο απαλλαγής από τα Τελωνεία της ΕΕ για αγορές ύψους έως 150 ευρώ (“de minimis”). Επιπλέον το όριο αυτό επέτρεπε υποκοστολογήσεις από τις ξένες εταιρίες ή και “σπάσιμο” της παραγγελίας από τους αγοραστές, για να αποφεύγουν το όριο που είχε τεθεί.

Από τους επόμενους μήνες όμως, οι αγορές αυτές θα επιβαρυνθούν από δασμούς και τέλη, περιορίζοντας το πλεονέκτημα στην τελική τιμή έναντι των ευρωπαϊκών λιανεμπόρων πωλητών ή, ενδεχομένως ,αλλάζοντας και τις πολιτικές δωρεάν αποστολής και επιστροφών των προϊόντων αυτών από τις ξένες εταιρίες.

Η μετάβαση όμως σε καθεστώς πλήρους τελωνειακού ελέγχου μπορεί να επιφέρει καθυστερήσεις και προβλήματα στα Τελωνεία, κάτι που απαιτεί προσαρμογή και έγκαιρη αναβάθμιση στα τελωνειακά πληροφοριακά συστήματα, αλλά και να αυξήσει τα λειτουργικά κόστη των πλατφορμών.

Τι αλλάζει για τα e-shops

Για τα ελληνικά και ευρωπαϊκά e-shops οι όροι του παιχνιδιού αλλάζουν και γίνονται περισσότερο ισότιμοι με τους εξ ανατολής ανταγωνιστές τους, καθώς τα άμεσα εισαγόμενα φθηνά πακέτα δεν θα διαφεύγουν δασμών, περιορίζοντας τη διαφορά τιμολόγησης με ευρωπαϊκές πλατφόρμες που πληρώνουν πλήρεις δασμούς και συμμορφώνονται με αυστηρά ποιοτικά και κατασκευαστικά πρότυπα.

Η χώρα μας αποτελεί πύλη εισόδου κινεζικών προϊόντων στην ΕΕ και πρωτοστάτησε μαζί με τη Γαλλία στις επίσπευση των μέτρων αυτών, ως απάντηση στα ζητήματα θεμιτού ανταγωνισμού που έχουν οι ελληνικές και ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και e-shops έναντι πλατφορμών άμεσης πώλησης που αξιοποιούσαν τη σημερινή εξαίρεση.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή άρχισε έρευνα κατά της πλατφόρμας ηλεκτρονικού εμπορίου Temu η οποία θεωρείται ύποπτη ότι δεν λαμβάνει επαρκή μέτρα κατά της πώλησης παράνομων και εν δυνάμει επικίνδυνων προϊόντων.

«Θέλουμε να βεβαιωθούμε ότι τα προϊόντα που πωλούνται (στην πλατφόρμα Temu) τηρούν τους κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και δεν θέτουν σε κίνδυνο τους καταναλωτές», εξηγεί σε ανακοίνωσή της η ευρωπαία επίτροπος Ανταγωνισμού Μαργκρέτε Βεστάγκερ.

Δεν έχει τεθεί προθεσμία για την ολοκλήρωση της έρευνας. Εάν η Temu κριθεί ένοχη για παραβάσεις, το πρόστιμο που μπορεί να της επιβληθεί είναι μέχρι το 6% του κύκλου εργασιών της, σύμφωνα με την νέα ευρωπαϊκή νομοθεσία για τις ψηφιακές υπηρεσίες (DSA).

Η Temu γνωρίζει μεγάλη διείσδυση στην ευρωπαϊκή αγορά λόγω της στρατηγικής των εξαιρετικά χαμηλών τιμών. Είναι η διεθνής εκδοχή του κινεζικού κολοσσού ηλεκτρονικού εμπορίου Pinduoduo, που δημιουργήθηκε το 2015. Προτείνει μία τεράστια επιλογή προϊόντων σε εξευτελιστικές τιμές.

Η Temu συγκεντρώνει 75 εκατομμύρια χρήστες μηνιαίως στην Ευρωπαϊκή Ενωση, ξεπερνώντας το όριο των 45 εκατομμυρίων χρηστών που υποχρεώνει τις πλατφόρμες να υπαχθούν στο ενισχυμένο ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ.

Ο όμιλος δεσμεύθηκε να συνεργασθεί στενά με τις υπηρεσίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Η έρευνα της Κομισιόν εκκινεί έπειτα από σειρά προειδοποιήσεων και γραπτών υπομνημάτων προς την πλατφόρμα. Αφορά «τα συστήματα που έχουν τεθεί σε λειτουργία για τον περιορισμό της πώλησης προϊόντων μη συμβατών στην Ευρωπαϊκή Ενωση» και ιδιαιτέρως τα μέσα που έχουν εφαρμοσθεί «για να εμποδίζεται η επανεμφάνιση ανεπιθύμητων εμπόρων που έχουν κατά το παρελθόν αποκλεισθεί.

Η Κομισιόν θα εξετάσει επίσης τους κινδύνους που συνδέονται με «τον εθιστικό χαρακτήρα της υπηρεσίας» των online πωλήσεων, όπου περιλαμβάνονται τα προγράμματα ανταμοιβής υπό μορφήν παιγνιδιού «που μπορούν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην σωματική και την ψυχική υγεία των χρηστών».

Η Κομισιόν θα εξετάσει επίσης τα συστήματα προώθησης προϊόντων προς τους χρήστες και την υποχρέωση του Temu να αποκαλύπτει τις κύριες παραμέτρους που χρησιμοποιούνται από τα συστήματα αυτά.

Η Επιτροπή υποπτεύεται επίσης ότι η Temu δεν τηρεί την υποχρέωση να παρέχει στους παράγοντες της έρευνας πρόσβαση στα δεδομένα της πλατφόρμας.

Η κινεζική πλατφόρμα έχει κατηγορηθεί από ενώσεις καταναλωτών για την εφαρμογή τεχνικών χειραγώγησης των χρηστών και παραβίαση πολλών κανόνων της DSA. Το Ευρωπαϊκό Γραφείο των Ενώσεων Καταναλωτών (BEUC) κατέθεσε αγωγή τον Μάιο στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά της Temu για την χρησιμοποίηση τεχνικών όπως τα σκοτεινά μοτίβα (dark patterns) για να παρακινήσει τους πελάτες να δαπανήσουν περισσότερα χρήματα.

Η Temu ανακοίνωσε στις 11 Οκτωβρίου ότι έχει λάβει «σημαντικά μέτρα» από την άνοιξη και ότι θα συνεχίσει να προσαρμόζει τις πρακτικές της στον πλαίσιο του νέου ευρωπαϊκού νομοθετικού πλαισίου.

Από τον Φεβρουάριο, η DSA επιβάλλει νέες υποχρεώσεις σε όλες τις ψηφιακές πλατφόρμες, ανάμεσά τους και η Temu, για την καλύτερη προστασία των χρηστών έναντι παράνομου περιεχομένου.

Η ευρωπαϊκή νομοθεσία απαγορεύει τις παραπλανητικές διεπαφές (interfaces) και επιβάλλει αυξημένους κανόνες διαφάνειας για τους αλγόριθμους που χρησιμοποιούνται για την στόχευση των χρηστών. Υποχρεώνει σε έλεγχο της ταυτότητας των πωλητών στις ηλεκτρονικές πλατφόρμες και σε αποβολή των υπότροπων παραβατών.

Η Temu, όπως και οι 23 άλλες μεγάλες πλατφόρμες που υπόκεινται στους ενισχυμένους ευρωπαϊκούς ελέγχους, είναι πλέον υποχρεωμένη να αναλύει τους κινδύνους που συνδέονται με τις υπηρεσίες της και να θέτει σε εφαρμογή μέσα για την αντιμετώπισή τους. Η ανάλυση αυτή θα εξετάζεται κάθε χρόνο από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που αναλαμβάνει πλέον τον ρόλο του ψηφιακού χωροφύλακα στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Στο τέλος του Σεπτεμβρίου, έξι χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ανάμεσά τους η Γαλλία και η Γερμανία, ζήτησαν από την Κομισιόν να σφίξει τα λουριά στην Temu.

«Κάθε μέρα, εκατοντάδες χιλιάδες πακέτα φθάνουν εδώ, κυρίως από την Κίνα, με εμπορεύματα που δεν τηρούν τους κανόνες της ευρωπαϊκής αγοράς», έχει καταγγείλει πρόσφατα ο γερμανός υφυπουργός Οικονομίας Σβεν Γκίγκολντ σε σύνοδο των ευρωπαίων ομολόγων του στις Βρυξέλλες.