H Europa Nostra, η μεγάλη πανευρωπαϊκή μη κυβερνητική οργάνωση για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, έδωσε στη δημοσιότητα στις 19/09/25 την τεχνική της έκθεση για το θέμα του τελεφερίκ της Μονεμβασιάς, η οποία βασίζεται σε εκτενή μελέτη, δημόσια διαβούλευση και επιτόπια επίσκεψη κλιμακίου ειδικών.

Με την έκθεση αυτή, δίνεται νέα τροπή στην υπόθεση του αγώνα των κατοίκων ενάντια στο υπ. Πολιτισμού καθώς η οργάνωση προτείνει μεταξύ άλλων «αναστολή της κατασκευής του τελεφερίκ» και πραγματοποίηση διαφανούς και χωρίς αποκλεισμούς διαβούλευσης με τις τοπικές κοινότητες, την κοινωνία των πολιτών κ.α. δικαιώνοντας τους πολίτες που εναντιώνονται στα σχέδια του Υπ.Πολιτισμού.

Η έκθεση έχει μεγάλη σημασία καθώς σήμερα εκδικάζεται στο ΣτΕ η υπόθεση. Υπενθυμίζουμε ότι οι κάτοικοι αντιτίθενται καιρό στην κατασκευή και έχουν μιλήσει στο tvxs «…για μια τεράστιας κλίμακας, φαραωνική παρέμβαση στην ιστορία 15 αιώνων του βράχου της Καστροπολιτείας και περιοχή Νατούρα».

Όπως είναι γνωστό, λόγω του σχεδιαζόμενου τελεφερίκ, η Μονεμβασιά αναγνωρίστηκε από την Europa Nostra, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, ως ένα στα 7 πλέον απειλούμενα μνημεία της Ευρώπης για το 2025, κατόπιν πρότασης της Ελληνικής Εταιρίας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ), όπως θυμίζει στο δελτίο τύπου του ο Σύλλογος Φίλων της Μονεμβασιας. Στο ΔΤ σταχυολογούνται τα βασικά σημεία της έκθεσης της Europa Nostra την οποία ολόκληρη μπορείτε να διαβάσετε ΕΔΩ.

«Με τίτλο «7 Most Endangered 2025 – Castle of Monemvasia, Greece – Technical Report και εύγλωττο υπότιτλο “αισθητικά θα κυριαρχεί – ουσιαστικά δεν θα εξυπηρετεί”, το αναλυτικό και εμπεριστατωμένο κείμενο 41 σελίδων της τεχνικής έκθεσης των εμπειρογνωμόνων ανατέμνει το έργο του τελεφερίκ σε όλες του τις βασικές πτυχές (απόφαση έγκρισης, τεχνική περιγραφή, προϋπολογισμός και χρηματοδότηση, χρονοδιάγραμμα, διαδικασία ανάθεσης, υλοποίηση, μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων, σκοπός του έργου και κοινό-στόχος, διαδικασίες λειτουργίας και συντήρησης κ.α.)

 

Αναφέρουμε ενδεικτικά κάποιες από τις παρατηρήσεις:

• «Δεν υπάρχει τεκμηρίωση πώς ή γιατί επιλέχθηκε ο Βράχος της Μονεμβασιάς για αυτήν την παρέμβαση. Υπό το πρίσμα της πρόσφατης δήλωσης της Υπουργού Πολιτισμού, σύμφωνα με την οποία: ‘Αυτή την περίοδο, το Υπουργείο Πολιτισμού έχει θέσει την προσβασιμότητα ως μία από τις πολιτικές του προτεραιότητες. Υπάρχουν περισσότερες από 150 τοποθεσίες σε όλη την Ελλάδα όπου εκτελούνται έργα προσβασιμότητας (…). Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Άνω Πόλη της Μονεμβασιάς’, λογικό είναι να περιμένει κανείς ότι η επιλογή των τοποθεσιών βασίζεται σε επίσημα κριτήρια λ.χ. ανάλυση κόστους-οφέλους, θέση προτεραιοτήτων και σαφή αιτιολόγηση». (σελ. 10)
• Στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης, το έργο εντάχθηκε στο Μέτρο 16735, το οποίο στοχεύει στην «Αξιοποίηση της τέχνης ως συνταγογραφούμενης θεραπείας για την προώθηση της κοινωνικής συνοχής και την ενεργοποίηση της «Ασημένιας Οικονομίας». Αν και μπορεί να πει κανείς ότι σε κάποιο βαθμό μέτρο και έργο συμβαδίζουν, το μέτρο δεν αντανακλά πλήρως το σκεπτικό που αναφέρεται στις αρχικές αποφάσεις έγκρισης της εγκατάστασης του τελεφερίκ – δηλαδή, τις προβλεπόμενες μικτές χρήσεις του: μεταφορά επιβατών, υποστήριξη της αντιμετώπισης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης και της πυρόσβεσης και διευκόλυνση της μετακίνησης υλικών για εργασίες αποκατάστασης. (σελ.24)
• Το έργο φαίνεται επίσης ότι έρχεται σε αντίθεση με το πρόσφατα εγκεκριμένο Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο της Περιφέρειας Πελοποννήσου, στο οποίο η Μονεμβασιά περιλαμβάνεται μεταξύ των Προτάσεων Στρατηγικής Προτεραιότητας για υποψηφιότητα στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Η κλίμακα και ο πιθανός αντίκτυπος του έργου θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την επιλεξιμότητα του χώρου. (σελ. 18)

Αξίζει να σημειωθεί ότι η έρευνα συνοδεύτηκε από επίσκεψη των εμπειρογνωμόνων στην Ελλάδα από 10 έως 13 Ιουλίου 2025, τόσο στην Αθήνα (διοργάνωση ανοιχτής συνάντησης στην έδρα της ΕΛΛΕΤ) αλλά και στη Μονεμβασιά (δημόσια ανοιχτή συνάντηση και επιτόπια επίσκεψη στο χώρο του έργου). Όπως σημειώνεται στην τεχνική έκθεση, τα επανειλημμένα αιτήματα για συνάντηση με εκπροσώπους του Υπουργείου Πολιτισμού και της Δημοτικής Αρχής δεν έγιναν δεκτά.

Η τεχνική έκθεση των εμπειρογνώμων καταλήγει σε σειρά συστάσεων, μεταξύ αυτών οι ακόλουθες:

• Αναστολή της κατασκευής του τελεφερίκ μέχρι να επιλυθούν όλα τα εκκρεμή νομικά και διαδικαστικά ζητήματα και να πραγματοποιηθεί μια ολοκληρωμένη εξέταση εναλλακτικών λύσεων.
• Έναρξη διαφανούς και χωρίς αποκλεισμούς διαβούλευσης με τις τοπικές κοινότητες, την κοινωνία των πολιτών, τους εμπειρογνώμονες και τους σχετικούς εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς.
• Διεξαγωγή αρχαιολογικής έρευνας στις περιοχές που επηρεάζονται από οποιαδήποτε παρέμβαση, πριν από τον σχεδιασμό των παρεμβάσεων.
• Διεξαγωγή πλήρους ανάλυσης εναλλακτικών λύσεων, συμπεριλαμβανομένων τεχνικών λύσεων με χαμηλότερο αντίκτυπο, ειδικά σχεδιασμένων για άτομα με αναπηρίες.
• Διατήρηση της αρχικής διαδρομής πρόσβασης προς την Άνω Πόλη ως κύριου δρομολογίου και μελέτη μιας λύσης με λιγότερο αντίκτυπο για άτομα με μειωμένη κινητικότητα.
• Ιεράρχηση παρεμβάσεων για τη βελτίωση της προσβασιμότητας μέσω της αρχικής διαδρομής, όπως κιγκλιδώματα, πλευρικές ράμπες, βελτίωση ολισθηρότητας.

Ο Σύλλογος Φίλων Μονεμβάσιας διακατέχεται από ηθική ικανοποίηση διότι οι θέσεις μας επικυρώνονται με την εμπειρογνωμοσύνη και την αξία της Europa Nostra, του κορυφαίου ευρωπαϊκού δικτύου της κοινωνίας των πολιτών για την πολιτιστική κληρονομιά.

Με τη δημοσιοποίηση της τεχνικής της έκθεσης, η Εuropa Νostra ολοκληρώνει την αποστολή της και την ευχαριστούμε θερμά για τη συμβολή της στην προστασία της Μονεμβασιάς. Εξίσου θερμά ευχαριστούμε την ΕΛΛΕΤ, πολύτιμο συμπαραστάτη μας σε αυτή τη διαδρομή, αλλά και το μεγάλο κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας και της διεθνούς κοινότητας που μοιράζεται την αγωνία μας για τη διαφύλαξη από ανιστόρητες παρεμβάσεις αυτού του μοναδικού τόπου που αποτελεί η Μονεμβασιά.

Η κοινωνία των πολιτών ακούγοντας το SOS της Μονεμβασιάς έκανε το καθήκον της, προσδοκούμε τώρα να ανταποκριθούν οι ελληνικές αρχές.