ΜΑΡΙΑ ΡΑΝΤΟΥ

Η απονομή του Νόμπελ Ειρήνης 2025 στη Μαρία Κορίνα Ματσάδο, ηγέτιδα της αντιπολίτευσης στη Βενεζουέλα, προκάλεσε ενθουσιασμό στη Δύση και ταυτόχρονα, αντιδράσεις και προβληματισμό για τις πραγματικές πολιτικές προεκτάσεις της επιλογής αυτής.

Η επιτροπή των Νόμπελ ανακοίνωσε ότι τιμά τη Ματσάδο «για την ακούραστη δουλειά της στην προώθηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων για τον λαό της Βενεζουέλας και για τον αγώνα της να επιτύχει μια δίκαιη και ειρηνική μετάβαση από τη δικτατορία στη δημοκρατία».

Ωστόσο, για πολλούς, η βράβευση αυτή δεν είναι απλώς μια ηθική αναγνώριση. Αντιθέτως, εκλαμβάνεται ως πολιτικό μήνυμα, ένα σημείο πίεσης προς το καθεστώς του Νικολάς Μαδούρο και μια έμμεση ενίσχυση της πιο σκληρής αντιμαδουρικής πτέρυγας.

Μια βραβευμένη αλλά πολωτική φιγούρα

Η Μαρία Κορίνα Ματσάδο δεν είναι τυχαίο πρόσωπο στη βενεζουελάνικη πολιτική σκηνή. Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, μέσα από την οργάνωση Súmate, βρέθηκε στην πρώτη γραμμή των κινητοποιήσεων κατά του Ούγκο Τσάβες, με σημαία την «αποκατάσταση της δημοκρατίας». Ωστόσο, η δράση της υπήρξε πάντοτε στενά συνδεδεμένη με τις πιο συντηρητικές και φιλοαμερικανικές δυνάμεις της χώρας.

Πολιτικός με σαφές φιλελεύθερο, αντικρατικιστικό υπόβαθρο, η Ματσάδο έχει ταχθεί ανοιχτά υπέρ της ελεύθερης αγοράς, της ιδιωτικοποίησης της ενέργειας και των μεγάλων φυσικών πόρων της Βενεζουέλας, αλλά και υπέρ της σκληρής στάσης απέναντι στο σοσιαλιστικό μοντέλο.

Η ιδεολογική της γραμμή ευθυγραμμίζεται με αυτήν των Ηνωμένων Πολιτειών, ενώ έχει εκφράσει τη στήριξή της στον Ντόναλντ Τραμπ και τις πολιτικές του για τη Λατινική Αμερική.

Το Νόμπελ ως πολιτικό εργαλείο

Δεν είναι λίγοι όσοι θεωρούν πως η φετινή επιλογή της Νορβηγικής Επιτροπής ξεπερνά τα όρια του ανθρωπιστικού συμβολισμού και μετατρέπεται σε πολιτική δήλωση.

Σε μια περίοδο που η Βενεζουέλα επιχειρεί να επανέλθει στη διεθνή σκηνή μέσω της σταδιακής αποκλιμάκωσης των κυρώσεων, η απονομή του Νόμπελ στη Ματσάδο μοιάζει να επαναφέρει το αφήγημα του «καλού αντιφρονούντα» απέναντι στον «κακό δικτάτορα».

Η ίδια, παρότι μιλά για ειρηνική μετάβαση, έχει επανειλημμένα ταχθεί υπέρ της εξωτερικής παρέμβασης και της διεθνούς απομόνωσης της κυβέρνησης Μαδούρο.

Η στάση αυτή, σε συνδυασμό με τις διασυνδέσεις της με επιχειρηματικούς κύκλους και πολιτικές δεξαμενές σκέψης της Ουάσιγκτον, γεννά ερωτήματα για το κατά πόσο η βράβευσή της αντανακλά μια πραγματική ειρηνευτική πορεία ή μια γεωπολιτική επιλογή με ηθικό περιτύλιγμα.

Οι υποστηρικτές της Ματσάδο την παρουσιάζουν ως σύμβολο θάρρους, μια γυναίκα που αντιστάθηκε σε ένα αυταρχικό καθεστώς. Οι επικριτές της, όμως, επισημαίνουν ότι το Νόμπελ Ειρήνης δεν μπορεί να αγνοεί την ταξική και πολιτική διάσταση του βενεζουελάνικου δράματος.

Η ίδια προέρχεται από την οικονομική ελίτ της χώρας και εκπροσωπεί ένα μοντέλο πολιτικής σκέψης που, για πολλούς, δεν απηχεί τη φωνή των φτωχότερων στρωμάτων που στήριξαν επί χρόνια τον τσαβισμό. Η βράβευσή της, επομένως, μπορεί να εκληφθεί ως ιδεολογική επιδοκιμασία της φιλελεύθερης αντιπολίτευσης και όχι ως ουδέτερη αναγνώριση ειρηνευτικού έργου.

Το Νόμπελ Ειρήνης με πολιτικό πρόσημο

Η ιστορία του Νόμπελ Ειρήνης είναι γεμάτη από πολιτικά φορτισμένες επιλογές, από τον Χένρι Κίσινγκερ μέχρι τον Μπαράκ Ομπάμα. Η περίπτωση της Μαρία Κορίνα Ματσάδο φαίνεται να προστίθεται σε αυτήν τη μακρά λίστα, επαναφέροντας το ερώτημα. Είναι το Νόμπελ Ειρήνης πραγματικά ουδέτερο ή εργαλείο πολιτικής νομιμοποίησης;

Η απάντηση ίσως κρύβεται όχι τόσο στο πρόσωπο της Ματσάδο, όσο στη χρονική συγκυρία της βράβευσης και στο ποιον εξυπηρετεί το μήνυμα που στέλνει.

Για τη Δύση, μια «ειρηνική» αντιπολιτευόμενη στη Βενεζουέλα είναι μια βολική αφήγηση. Για τη Βενεζουέλα, όμως, η πραγματική ειρήνη παραμένει μια δύσκολη, εσωτερική υπόθεση, πολύ πιο σύνθετη από τις διεθνείς επικοινωνιακές επιβραβεύσεις.

Πηγή: koutipandoras.gr

Ελεύθερη για τρεις εβδομάδες για ιατρικούς λόγους αφέθηκε η νομπελίστρια της Ειρήνης, Ναργκίς Μοχαμαντί, την οποία είχαν φυλακίσει το Νοέμβριο του 2021 στο Ιράν, σύμφωνα με ανάρτηση του δικηγόρου της στο Χ.

«Σύμφωνα με την άποψη του ιατροδικαστή, η εισαγγελία της Τεχεράνης ανέστειλε για τρεις εβδομάδες την έκτιση της ποινής της Ναργκίς Μοχαμαντί και αφέθηκε ελεύθερη από τη φυλακή», ανακοίνωσε ο δικηγόρος της, ο Μοσταφά Νιλί.

Η Ναργκίς Μοχαμαντί, 52 ετών, έχει καταδικασθεί και φυλακισθεί πολλές φορές εδώ και 25 χρόνια για τη στράτευσή της κατά του υποχρεωτικού χαρακτήρα της μαντίλας για τις γυναίκες και κατά της θανατικής ποινής.

Έχει περάσει μεγάλο μέρος της τελευταίας δεκαετίας στη φυλακή.

«Ο λόγος της απελευθέρωσής της είναι η φυσική κατάστασή της μετά την αφαίρεση ενός όγκου και έπειτα από ένα οστικό μόσχευμα, που πραγματοποιήθηκαν πριν από 21 ημέρες», υπογράμμισε ο Νιλί.

«Ο όγκος που αφαιρέθηκε ήταν καλοήθης, όμως (η Μοχαμαντί) πρέπει να εξετάζεται κάθε τρεις μήνες», ανέφερε ο δικηγόρος της.

Τον Ιούνιο η ιρανή νομπελίστρια καταδικάσθηκε σε νέα ποινή φυλάκισης ενός έτους για «προπαγάνδα εναντίον του κράτους».

Είχε αρνηθεί να συμμετάσχει στις ακροαματικές συνεδριάσεις της δίκης της αφού είχε ζητήσει, χωρίς επιτυχία, να είναι η δίκη ανοιχτή στο κοινό. Το Μάρτιο, όπως σημειώνει το ΑΠΕ-ΜΠΕ, η Ναργκίς Μοχαμαντί είχε στείλει ένα ηχητικό μήνυμα από τη φυλακή της, στο οποίο κατήγγελλε ένα «πόλεμο σε μεγάλη κλίμακα εναντίον των γυναικών» στην Ισλαμική Δημοκρατία.

Στο Ιράν, οι γυναίκες είναι υποχρεωμένες μετά την Ισλαμική Επανάσταση του 1979 να σέβονται έναν αυστηρό ενδυματολογικό κώδικα που τις υποχρεώνει να κρύβουν τα μαλλιά τους στους δημόσιους χώρους.

Ο ιαπωνικός οργανισμός Nihon Hidankyo κέρδισε το Νόμπελ Ειρήνης για το έργο και την προσφορά του στην προσπάθεια της κατάργησης των πυρηνικών όπλων.

Ειδικότερα, ο οργανισμός έλαβε το βραβείο, «για τις προσπάθειές του να επιτύχει έναν κόσμο απαλλαγμένο από πυρηνικά όπλα και για την απόδειξη μέσω καταθέσεων μαρτύρων ότι τα πυρηνικά όπλα δεν πρέπει ποτέ να χρησιμοποιηθούν ξανά».

Το κίνημα Nihon Hidankyo είναι οργάνωση των επιζώντων από τις πυρηνικές βόμβες που έπεσαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι. Ενώ είναι επίσης γνωστό ως Hibakusha.

Το βραβείο φέρει χρηματικό έπαθλο 11 εκατομμυρίων σουηδικών κορωνών (1,1 εκατομμύριο δολάρια) από κληροδότημα που άφησε ο δημιουργός του βραβείου, ο Σουηδός εφευρέτης Άλφρεντ Νόμπελ. Μαζί με το χρηματικό έπαθλο, στους νικητές θα δοθεί και ένα μετάλλιο στις 10 Δεκεμβρίου.

Το Νόμπελ Ειρήνης ανακοινώθηκε στο Νορβηγικό Ινστιτούτο Νόμπελ στο Όσλο, και είναι το μοναδικό που απονέμεται στη νορβηγική πρωτεύουσα, τα άλλα ανακοινώνονται στη Στοκχόλμη.

Υπενθυμίζεται πως την Πέμπτη 10 Οκτωβρίου, η Han Kang κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας για την έντονη ποιητική της πρόζα με την οποία αντιμετωπίζει ιστορικά τραύματα και εκθέτει την ευθραυστότητα της ανθρώπινης ζωής.

Οι επόμενες απονομές βραβείων Νόμπελ

Οι ανακοινώσεις για την απονομή του Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών στις 14 Οκτωβρίου.

Η ιρανή αγωνίστρια για τα ανθρώπινα δικαιώματα, Ναργκίς Μοχαμαντί, τιμήθηκε με το φετινό Νομπέλ Ειρήνης «για τον αγώνα της κατά της καταπίεσης των γυναικών στο Ιράν και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ελευθερίας για όλους», όπως ανακοίνωσε η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ στο Όσλο αυτή την Παρασκευή.

Η Ναργκίς Μοχαμαντί, 51 ετών, αποτελεί μία εκ των πιο ενεργών και μακροβιότερων ακτιβιστριών για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των γυναικών στο Ιράν. Εκτίει ποινή φυλάκισης 10 ετών στη διαβόητη φυλακή Εβίν της Τεχεράνης για «διάδοση αντικρατικής προπαγάνδας».

H φυλάκισή της δεν αποτελεί την πρώτη της επαφή με τη σκληρή αντιμετώπιση που επιφυλάσσει το Ιράν σε όσους διαφωνούν με το καθεστώς. Τα τελευταία 30 χρόνια, η κυβέρνηση του Ιράν την έχει τιμωρήσει επανειλημμένα για τον ακτιβισμό και τα γραπτά της, στερώντας της σχεδόν τα πάντα: την καριέρα της ως μηχανικός, την υγεία της, τον χρόνο με τους γονείς, τον σύζυγο και τα παιδιά της και την ελευθερία της.

Η τελευταία φορά που η Μοχαμαντί άκουσε τις φωνές των 16χρονων διδύμων παιδιών της, Αλί και Κιάνα, ήταν πάνω από ένα χρόνο πριν. Η τελευταία φορά που κράτησε στην αγκαλιά της τον γιο και την κόρη της ήταν πριν από οκτώ χρόνια. Ο σύζυγός της, Ταγκί Ραχμανί, 63 ετών, επίσης συγγραφέας και εξέχων ακτιβιστής που φυλακίστηκε για 14 χρόνια στο Ιράν, ζει εξόριστος στη Γαλλία με τα δίδυμα.

Τα βάσανα και οι απώλειες που έχει υποστεί δεν έχουν αμβλύνει την αποφασιστικότητά της να συνεχίσει να πιέζει για αλλαγή. «Κάθομαι μπροστά στο παράθυρο κάθε μέρα, κοιτάζω το πράσινο και ονειρεύομαι ένα ελεύθερο Ιράν», είπε η Μοχαμαντί σε μια σπάνια και μη εξουσιοδοτημένη τηλεφωνική συνέντευξη από το εσωτερικό του Εβίν τον Απρίλιο. «Όσο περισσότερο με τιμωρούν, όσα περισσότερα μου αφαιρούν, τόσο πιο αποφασισμένη γίνομαι να αγωνιστώ μέχρι να επιτύχουμε τη δημοκρατία και την ελευθερία και τίποτα λιγότερο», αναφέρουν οι New York Times.

Τον περασμένο μήνα, οι αρχές των φυλακών ανακάλεσαν τα δικαιώματα για τηλέφωνο και επίσκεψη στη Μοχαμαντί λόγω δηλώσεων που είχε εκδώσει από τη φυλακή, στις οποίες καταδίκαζε τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ιράν. Οι δηλώσεις αυτές δημοσιεύτηκαν στη σελίδα της στο Instagram, είπε η οικογένειά της.

Δύο νορβηγοί βουλευτές πρότειναν τον πρώην αναλυτή της Υπηρεσίας Εθνικής Ασφάλειας (NSA) των ΗΠΑ, Έντουαρντ Σνόουντεν, για το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης 2014, θεωρώντας ότι τα απόρρητα έγγραφα που δημοσίευσε έκαναν τον κόσμο μας πιο ασφαλή.

Με το Νόμπελ Ειρήνης 2013 βραβεύτηκε ο Οργανισμός για την Απαγόρευση των Χημικών Όπλων (ΟΑΧΟ), ο οποίος αυτήν την περίοδο επιβλέπει την καταστροφή του συριακού χημικού οπλοστασίου. Εξηγώντας το σκεπτικό της Ακαδημίας ο πρόεδρος της Επιτροπής ο Τόρμπγιορν Γιάγκλαντ τόνισε την ανάγκη να ενισχυθούν οι προσπάθειες για την εξάλειψη των αυτών των φονικών όπλων, ενώ και ο πρόεδρος του ΟΑΧΟ, Αχμέτ Ουζουμτζού, αποδεχόμενος την τιμή, εξέφρασε την ελπίδα και οι τελευταίες έξι χώρες που παραμένουν -μεταξύ αυτών η Αίγυπτος και το Ισραήλ- εκτός του Οργανισμού να γίνουν μέλη και να συμβάλουν στις προσπάθειες.