Περισσότεροι από 75.000 Έλληνες πάσχουν από κερατόκωνο, μία οφθαλμική νόσο κατά την οποία λαμβάνει μη κανονική «κωνοειδή» μορφή ο κερατοειδής χιτώνας στην επιφάνεια του ματιού, που φυσιολογικά έχει καμπύλο σχήμα.

Η συνέπεια είναι να παραμορφώνεται το οπτικό είδωλο, καθώς δεν μπορεί να εστιαστεί επάνω στους φωτοϋποδοχείς του ματιού που βρίσκονται βαθιά στο εσωτερικό του. Έτσι οι πάσχοντες εκδηλώνουν συμπτώματα όπως θόλωση της όρασης και προοδευτική αύξηση του αστιγματισμού και της μυωπίας, που αρχικά οδηγεί σε συχνή αλλαγή της συνταγής των γυαλιών. Με την πάροδο του χρόνου, όμως, ακόμα και με «χοντρά» γυαλιά ο ασθενής δεν έχει πλέον ικανοποιητική όραση.

«Ο κερατόκωνος είναι μία οφθαλμοπάθεια που εμφανίζεται σε νεαρή ηλικία και εξελίσσεται αργά είτε γρήγορα ιδιαιτέρως στη δεύτερη και τρίτη δεκαετία της ζωής. Ωστόσο πλέον υπάρχει δυνατότητα ριζικής αντιμετώπισης με ελάχιστα επεμβατική παρέμβαση στα αρχικά στάδια (όταν η οπτική οξύτητα του ασθενούς είναι σχετικά καλή). Αυτό επιτυγχάνει την σταθεροποίηση της νόσου και την αποφυγή της κλασικής επέμβασης που μέχρι πριν από λίγα χρόνια ήταν η διαμπερής κερατοπλαστική (ή μεταμόσχευση κερατοειδούς)», αναφέρει ο Χειρουργός Οφθαλμίατρος δρ Αναστάσιος Χαρώνης, MD, PhD, Επιστημονικός Διευθυντής της Οφθαλμολογικής Μονάδας Athens Vision, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Freiburg, στη Γερμανία, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κερατόκωνου (10 Νοεμβρίου).

Πώς αντιμετωπίζεται ο κερατόκωνος

Η ριζική αντιμετώπιση του κερατόκωνου μπορεί να γίνει με την εφαρμογή μίας ή συνδυασμού τεχνικών. Μία από τις ευρύτερα χρησιμοποιούμενους μεθόδους είναι η διασύνδεση κολλαγόνου κερατοειδούς (UVA-collagen crosslinking). Χρησιμοποιείται βιταμίνη Β1 (ριβοφλαβίνη) στην επιφάνεια του κερατοειδούς, με ταυτόχρονη επίδραση φωτός συγκεκριμένου μήκους κύματος και ενέργειας.

Ο συνδυασμός αυτός βελτιώνει τις βιολογικές και μηχανικές ιδιότητες του κερατοειδούς. Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ο κερατοειδής, ο οποίος στον κερατόκωνο είναι ιδιαίτερα χαλαρός και ελαστικός, με τη συγκεκριμένη θεραπευτική παρέμβαση σκληραίνει και διατηρεί την καμπυλότητά του στον χρόνο.

Αν και η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα της μεθόδου είναι πλέον τεκμηριωμένη και η εφαρμογή της εύκολη, πολλοί ασθενείς απευθύνονται στον οφθαλμίατρο όταν ο κερατόκωνός τους είναι ήδη τόσο προχωρημένος, ώστε η διασύνδεση κερατοειδούς από μόνη της δεν αρκεί για να βελτιώσει την οπτική οξύτητα.

Νεότερες εξελίξεις στην εξατομικευμένη θεραπεία του κερατόκωνου

«Για τους ασθενείς αυτούς εδώ και είκοσι περίπου χρόνια εφαρμόζουμε με σχετική επιτυχία, επιλεκτικά και με πολύ προσοχή, εξατομικευμένα πρωτόκολλα Excimer laser διόρθωσης του αστιγματισμού που όμως δεν ήταν ποτέ σχεδιασμένα για χρήση σε ασταθή κερατοκωνικά μάτια, αφού εξασθενίζουν έτι περαιτέρω τον παθολογικό κερατοειδή.

Μέσω της υπολογιστικής δύναμης της ψηφιακής τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης αποδείξαμε σε πρόσφατη δημοσίευση μας στο Journal of Refractive Surgery, ότι είναι θεωρητικά δυνατό να περιορίσουμε, τουλάχιστον στο 1/4 ή ακόμη και παραπάνω την φωτοκερατεκτομή, αφήνοντας το υπολογιστικό σύστημα να επιλέξει για μας βασική καμπυλότητα και ασφαιρικότητα μετά την εφαρμογή της θεραπείας. Επίσης για πρώτη φορά, με τη μέθοδο μας το σύστημα ορίζει οπτική ζώνη ελεύθερης μορφής, μέθοδο που φαίνεται επιλέγει και η φύση για να διατηρήσει ο κερατοκωνικός ασθενής αρχικά σχεδόν τέλεια οπτική οξύτητα.

Το υπολογιστικό μας πρόγραμμα τελικά στοχεύει στη δημιουργία μόνιμων φακών επαφής από κολλαγόνο συγκεκριμένης γεωμετρίας ώστε να είναι απόλυτα ανεκτοί και εξατομικευμένοι για κάθε ασθενή. Αυτό προφανώς αποτελεί εδώ και πολλά χρόνια το «ιερό δισκοπότηρο» στην αντιμετώπιση του κερατόκωνου.

Όταν το 2013 στην Αθήνα προσπαθήσαμε να δημιουργήσουμε τέτοιο φακίδιο/φακό επαφής από ανθρώπινο μόσχευμα κερατοειδούς με συμβατικό υπολογισμό τα αποτελέσματα ήταν μάλλον απογοητευτικά. Το μέγεθος του φακιδίου που χρειαζόμασταν ήταν ογκώδες και τα συμβατικά laser φωτοαποδόμησης πρακτικά κατέστρεφαν το μόσχευμα κατά την δημιουργία του. Στις μέρες μας όμως, σε αντίθεση με το παρελθόν, έχουμε δυο τεράστια πλεονεκτήματα:

 
1. Το πρόγραμμα «clipped topo» που περιγράψαμε παραπάνω και
2. Tα plasma-Femtolasers (δεύτερης γενιάς) που η εταιρεία Sanoptis πρώτη έχει ήδη φέρει στις μονάδες της, στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη.

Το μόνο που μας λείπει τώρα είναι η δημιουργία μιας καινοτόμου τράπεζας οφθαλμών στην Ελλάδα με όραμα και στόχευση στην καινοτομία, αφού η λύση που προτείνουμε δεν είναι «μεταμόσχευση» με τη συμβατική έννοια αλλά έχει ανάγκη απόλυτα ελεγμένου ιστού για ανθρώπινη χρήση.

Πιστεύω ότι στην επόμενη δεκαετία πάρα πολλά θα αλλάξουν στην αντιμετώπιση του κερατόκωνου. Η Athens Vision φιλοδοξεί όχι μόνο να διατηρήσει την θέση της ως κέντρο αναφοράς για την αντιμετώπιση ασθενών με κερατόκωνο προσφέροντας ότι πιο σύγχρονο υπάρχει στην αντιμετώπιση της νόσου (CAIRS, CTAK, DALK, clipped Topo, customized CXL, scleral-miniscleral, hybrid contact lenses) αλλά και συνδημιουργώντας τις νέες ελάχιστα επεμβατικές παρεμβάσεις του αύριο για όλους τους ασθενείς με κερατόκωνο παγκοσμίως», καταλήγει ο δρ Χαρώνης.

 

Πρόληψη

Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Κερατόκωνου, η Οφθαλμολογική Μονάδα Athens Vision προσφέρει έως τις 30 Νοεμβρίου 2025 τη δυνατότητα πραγματοποίησης προληπτικού check up για κερατόκωνο στην ειδική προνομιακή τιμή των 80€. Ο έλεγχος περιλαμβάνει εξέταση από Οφθαλμίατρο, τοπογραφία Sheimpflug μέτρηση μετωπικού κύματος οφθαλμού, οπτική οξύτητα, τονομέτρηση, έλεγχο διαθλαστικών ανωμαλιών. Για περισσότερες πληροφορίες και για να κλείσετε ραντεβού μπορείτε να επισκέπτεστε τον σύνδεσμο https://www.athensvision.gr/landing-page-keratoconus/ https://www.athensvision.gr/landing-page-keratoconus/ ή καλέστε στο 2109595215

 

 

Πρωτοποριακή και καινοτόμα μέθοδος που αντικαθιστά τη μεταμόσχευση κερατοειδούς (κερατοπλαστική) σε ασθενείς με προχωρημένο κερατόκωνο, εφαρμόστηκε με μεγάλη επιτυχία για πρώτη φορά στη χώρα μας στο Ινστιτούτο Οφθαλμολογίας & Μικροχειρουργικής Ophthalmica, στη Θεσσαλονίκη.

Επιστημονική ομάδα με επικεφαλής τον οφθαλμίατρο χειρουργό δρ Μίλτο Μπαλίδη, MD, PhD, FEBOphth, ICOphth, ειδικό στη χειρουργική κερατοειδούς & προσθίων ημιμορίων, τοποθέτησε την ίδια μέρα σε έναν άνδρα και μία γυναίκα με κερατόκωνο 3ου σταδίου, το ενδοστρωματικό εμφύτευμα Xenia.

Ο κερατόκωνος είναι μία πάθηση του κερατοειδή χιτώνα (το παράθυρο του οφθαλμού προς τον κόσμο), η οποία χαρακτηρίζεται από μια σταδιακή παραμόρφωση της δομής (καμπυλότητάς) του, αποκτώντας τελικά κωνικό σχήμα. Στην περιοχή του κώνου, η λέπτυνση, ουλοποίηση και τελικά η μόνιμη θολερότητα του κερατοειδή, οδηγεί σε σημαντική μείωση της όρασης. Η διαταραχή συνήθως κάνει την εμφάνισή της σε νεαρά άτομα, επηρεάζει τα πιο παραγωγικά χρόνια της ζωής ενός ανθρώπου και εξελίσσεται περίπου μέχρι τα 35 χρόνια της ζωής.

Στα αρχικά στάδια ο κερατόκωνος μπορεί να είναι ασυμπτωματικός και χαρακτηρίζεται σαν ένας προοδευτικώς εξελισσόμενος ανώμαλος αστιγματισμός που προσωρινά μπορεί να διορθωθεί με γυαλιά ή ειδικούς φακούς επαφής. Στη συνέχεια όμως η πάθηση μπορεί να συνοδεύεται από σοβαρή μείωση της όρασης και αν αφεθεί ανεξέλεγκτη τα πράγματα γίνονται πολύ δύσκολα, αφού τότε οδηγούμαστε αναγκαστικά στη λύση της μεταμόσχευσης κερατοειδούς (επέμβαση κερατοπλαστικής).

Υπολογίζεται ότι η πάθηση έχει μεγάλη επίπτωση στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και της Μέσης Ανατολής (λεκάνη της Μεσογείου). Εκτιμάται ότι προσβάλλει το 1% έως 5% του γενικού πληθυσμού.

«Το κερατοειδικό ένθεμα Xenia είναι στην πραγματικότητα ένας κυκλικός δίσκος διασυνδεδεμένου κολλαγόνου, πάχους 40 μm και διαμέτρου 8 mm. Τοποθετείται σε μία ειδική "τσέπη" που δημιουργείται με τεχνολογία femtosecond laser σε προκαθορισμένο βάθος και με ακριβείς διαστάσεις στον κερατοειδή χιτώνα, ώστε να αυξήσει το πάχος του. Το συγκεκριμένο εμφύτευμα ενισχύει τη βιομηχανική σταθερότητα και αρχιτεκτονική του κερατοειδικού ιστού, ο οποίος στον κερατόκωνο εμφανίζει προχωρημένη χαλάρωση. Ταυτόχρονα το ένθεμα διαμορφώνει κατάλληλα την καμπυλότητα της πρόσθιας και της οπίσθιας επιφάνειας του κερατοειδούς, βελτιώνοντας έτσι την οπτική οξύτητα», αναφέρει ο δρ Μίλτος Μπαλίδης.

Η τοποθέτηση του Xenia πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία, χωρίς να απαιτηθεί νοσηλεία του ασθενούς. Η τομή που γίνεται στον κερατοειδή για να τοποθετηθεί το ένθεμα, δεν χρειάζεται ράμματα, καθώς υπάρχει επιταχυνόμενη επούλωση. Επιπλέον, η τεχνική μπορεί να συνδυαστεί με άλλες θεραπευτικές προσεγγίσεις, όπως η διασύνδεση κολλαγόνου κερατοειδούς (corneal cross linking - CXL), καθώς αυξάνει το κερατοειδικό πάχος και διευκολύνει τη θεραπεία CXL.

Η τοποθέτηση του ενδοστρωματικού ενθέματος Xenia διενεργείται σε λίγα, εξειδικευμένα κέντρα στον κόσμο, στα οποία πλέον συμπεριλαμβάνεται το Ινστιτούτο Οφθαλμολογίας & Μικροχειρουργικής Ophthalmica. Απαιτεί ειδικό επεμβατικό εξοπλισμό τελευταίας γενιάς και άριστη εκπαίδευση - εξειδίκευση του χειρουργού, ώστε να σχηματιστεί κατάλληλα ο διαχωρισμός του κερατοειδούς με μέγιστη ακρίβεια στο σωστό σημείο και να επιτευχθεί το επιθυμητό αποτέλεσμα για την όραση.

«Αυτή τη χρονική περίοδο είναι περιορισμένη ακόμα και η παραγωγή των ενδοστρωματικών εμφυτευμάτων, καθώς προορίζονται προς το παρόν για ασθενείς με 3ου και 4ου σταδίου κερατόκωνο, που βρίσκονται σε λίστα αναμονής για μεταμόσχευση κερατοειδούς. Στόχος είναι στο εγγύς μέλλον να χρησιμοποιούνται περισσότερα ενθέματα, ακόμα και σε πρωιμότερα στάδια της οφθαλμοπάθειας», καταλήγει ο δρ. Μπαλίδης.

*Tο Ινστιτούτο Οφθαλμολογίας & Μικροχειρουργικής Ophthalmica αποτελεί μία ολοκληρωμένη οφθαλμολογική Μονάδα Ημερήσιας Νοσηλείας (ΜΗΝ) καλύπτοντας τη Βόρεια Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Σε έναν χώρο υψηλής αισθητικής και λειτουργικότητας με εύκολη πρόσβαση, υπερσύγχρονες υποδομές και τεχνολογία αιχμής, η άρτια εξειδικευμένη επιστημονική του ομάδα προσφέρει υψηλής ποιότητας οφθαλμολογική φροντίδα σε προληπτικό, κλινικό, διαγνωστικό και χειρουργικό επίπεδο, αντιμετωπίζοντας αποτελεσματικά ολόκληρο το φάσμα των οφθαλμολογικών παθήσεων σε ασθενείς κάθε ηλικίας.