Το κόκκινο κρέας δεν είναι στην πραγματικότητα κόκκινο. Αυτό είναι το πρώτο μάθημα που έμαθε ο Alessandro Ford του POLITICO στο εργαστήριο βιολογίας του Πανεπιστημίου Tor Vergata.
«Το κόκκινο χρώμα του κρέατος προέρχεται από το αίμα, και εδώ δεν υπάρχει αίμα», λέει ο Cesare Gargioli, αναπληρωτής καθηγητής βιοτεχνολογίας, δείχνοντας κάτι το οποίο περιέγραψε ως «ένα εκατοστό μυών και τρία στρώματα λίπους».
Έκτοτε, προσπαθεί να το κάνει ελκυστικό, διαμορφώνοντας το σε μπιφτέκι και εισάγοντας πινελιές σιδήρου και τσιμπήματα εκχυλίσματος παντζαριού για χρώμα.
Ωστόσο, αν ο καθηγητής θέλει οι καταναλωτές να τρώνε προϊόντα όπως τα δικά του, η απλή προσθήκη μιας ροζ απόχρωσης δεν αρκεί.
Κατασκευασμένο σε επιστημονικά εργαστήρια από ζωικά κύτταρα, αυτό το μοσχαρίσιο κρέας διχάζει τόσο πολύ που δεν έχει καν όνομα. Οι υποστηρικτές του το αποκαλούν «κυτταρικό», «καλλιεργημένο» ή «μη θανατηφόρο» κρέας, ενώ οι αρνητές το περιφρονούν ως «συνθετικό», «ψεύτικο» ή ακόμη και «Φρανκενστάιν».
Κυριολεκτικά μιλώντας, πρόκειται για κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο.
Μέρος προϊόντων φιλικών προς το κλίμα, υποκατάστατων της ζωικής σάρκας – κάτι σαν «εναλλακτικές πρωτεΐνες» – η νέα τροφή διαφημίζεται από τους ηγέτες της τεχνολογίας ως η λύση για τη σίτιση του διογκούμενου παγκόσμιου πληθυσμού, καθώς η ζήτηση για κρέας συνεχίζει να αυξάνεται παρά το αποτύπωμα – «μαμούθ» της κτηνοτροφίας σε γη, νερό και περιβάλλον.
►Καλλιέργεια κρέατος εργαστηρίου σε 5 βήματα:
Η γενική διαδικασία για την παραγωγή κρέατος που καλλιεργείται με κύτταρα περιλαμβάνει πέντε βήματα:
- βιοψία: συλλέγεται δείγμα ιστού από ένα ζώο
- τράπεζα κυττάρων: τα κύτταρα επιλέγονται για άμεση χρήση ή καταψύχονται για μεταγενέστερη χρήση
- ανάπτυξη: τα κύτταρα πολλαπλασιάζονται και ωριμάζουν σε βιοαντιδραστήρα
- μόλις τα κύτταρα αναπτυχθούν και διαφοροποιηθούν στον επιθυμητό τύπο: συγκομιδή του κυτταρικού υλικού από το ελεγχόμενο περιβάλλον
- επεξεργασία τροφίμων: το κρέας από καλλιέργεια κυττάρων μετατρέπεται σε προϊόν διατροφής.
Ωστόσο, το κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο έχει γίνει στόχος μεγάλων αντιδράσεων.
«Οι πρακτικές αυτές συνιστούν απειλή για τις πρωτογενείς προσεγγίσεις που βασίζονται στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις και τις γνήσιες μεθόδους παραγωγής τροφίμων που βρίσκονται στην καρδιά του ευρωπαϊκού γεωργικού μοντέλου», αναφέρεται σε σημείωμα που υποβλήθηκε στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τις κυβερνήσεις της Ιταλίας, της Γαλλίας και της Αυστρίας τον Ιανουάριο και υπογράφηκε από άλλες εννέα χώρες. Και να φανταστεί κανείς ότι το κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο δεν κυκλοφορεί ακόμη στην ευρωπαϊκή αγορά.
Η αλήθεια είναι ότι οι εναλλακτικές πρωτεΐνες έχουν αγγίξει ένα ευαίσθητο νεύρο στην ευρωπαϊκή γεωργία, αμφισβητώντας το καθεστώς μισού και πλέον αιώνα συναίνεσης γύρω από την Κοινή Αγροτική Πολιτική της ΕΕ.
Γνωστή στις Βρυξέλλες με το ακρωνύμιο ΚΑΠ, είναι ένα πλούσιο πρόγραμμα επιδοτήσεων που μοιράζει 45 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως ως εισοδηματική ενίσχυση στους αγρότες και, συνολικά, αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο του προϋπολογισμού του μπλοκ.
Επισήμως αφιερωμένη στην προστασία των εισοδημάτων των γεωργών, η ΚΑΠ είναι μια παχιά, κτηνοτροφική αγελάδα που έχει οδηγήσει στη βιομηχανοποίηση της κτηνοτροφίας στην Ευρώπη και, κατά τις προηγούμενες δεκαετίες, οδήγησε σε τόσο συγκλονιστική υπερπαραγωγή που δημιούργησε λίμνες γάλακτος και βουνά βοδινού κρέατος.
Οι εναλλακτικές πρωτεΐνες, όπως τα κρέατα και τα ποτά φυτικής προέλευσης, μειώνουν σταδιακά τις πωλήσεις ζωικού κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων.
Αφήστε το κρέας που παράγεται στο εργαστήριο να πάρει άλλο ένα κομμάτι, προειδοποιούν οι μεγάλες αγροτικές ενώσεις, και η ΚΑΠ θα μπορούσε να φτάσει σε σημείο καμπής.
Θα πρέπει είτε να ενισχύσει τον προϋπολογισμό της (πολιτικά ανέφικτο) είτε να παρακολουθήσει τις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις να παύουν να είναι οικονομικά βιώσιμες, μεταμορφώνοντας ριζικά την ενδοχώρα της Ευρώπης (πολιτικά αντιδημοφιλές).
Σπάστε την ΚΑΠ, λέει το επιχείρημά τους, και μπορεί να σπάσετε την ΕΕ.
Η αγελάδα των μετρητών της Ευρώπης
Η ιστορία της ΚΑΠ ξεκινά με τον Sicco Mansholt. Ο Ολλανδός αγρότης Mansholt εντάχθηκε στην αντίσταση κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, διαχειριζόμενος τη διανομή τροφίμων για τους αντιστασιακούς. Με το τέλος του πολέμου, εκατομμύρια άνθρωποι λιμοκτονούσαν και η ευρωπαϊκή γεωργία είχε καταστραφεί. Ο Mansholt διορίστηκε εσπευσμένα υπουργός γεωργίας και του είπαν ότι στις Κάτω Χώρες είχε απομείνει τροφή για μία εβδομάδα.
Με επιδέξιο σχεδιασμό και έλεγχο των τιμών, απέτρεψε την καταστροφή. Μια δεκαετία αργότερα, ο Μάνσχολτ έγινε ο πρώτος επίτροπος γεωργίας της νεοσύστατης Ευρωπαϊκής Κοινότητας και εισήγαγε την Κοινή Γεωργική Πολιτική(ΚΓΠ) το 1962. Το πρόγραμμα καθόρισε σταθερές τιμές για τα αγροτικά προϊόντα, επέβαλε δασμούς στις εισαγωγές και εγγυήθηκε την κρατική παρέμβαση σε μια ασταθή αγορά.
Ήταν μια στιγμή καμπής, που αύξησε τον προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – η ΚΓΠ αντιπροσώπευε τότε τα τρία τέταρτα του συνόλου των δαπανών – και απέδειξε ότι το νεοσύστατο μπλοκ μπορούσε να ξεπεράσει τα εθνικά συμφέροντα.
Ξεχάστε τον άνθρακα και τον χάλυβα, δήλωσε ο Jeroen Candel, αναπληρωτής καθηγητής διατροφικής και γεωργικής πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Wageningen:
«Το ευρωπαϊκό σχέδιο ξεκίνησε με τη γεωργία».
Σήμερα, η ΕΕ θυμάται τον Mansholt ως υπέρμαχο της επισιτιστικής ασφάλειας.
«Έχοντας γίνει μάρτυρας της φρίκης του ολλανδικού λιμού στο τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Mansholt ήταν πεπεισμένος ότι η Ευρώπη έπρεπε να γίνει αυτάρκης και ότι θα έπρεπε να διασφαλιστεί για όλους μια σταθερή προμήθεια προσιτών τροφίμων», σύμφωνα με τον ιστότοπο της Επιτροπής.
Και όμως, σύμφωνα με πολλούς που μελετούν την πολιτική της ευρωπαϊκής γεωργίας, η κληρονομιά του είναι πιο περίπλοκη. «Υπάρχει αυτός ο μύθος ότι η ΚΑΠ θεσπίστηκε για την επισιτιστική ασφάλεια», δήλωσε ο Candel. «Στην πραγματικότητα αφορούσε τη φτώχεια των αγροτών [και] τη δημιουργία νέων εξαγωγικών ευκαιριών για την ΕΕ».
Και οι δύο αυτοί στόχοι εξυπηρετούνται καλά από την κτηνοτροφία, η οποία απολαμβάνει υψηλότερες και σταθερότερες τιμές από ό,τι τα φθηνά, ασταθή σιτηρά. «Η ενίσχυση της κτηνοτροφίας ως τέτοια δεν αποτέλεσε ποτέ ρητό στόχο», δήλωσε ο Candel, ωστόσο εκεί κατέληξαν όλα τα χρήματα.
«Αυτό το σύστημα ήταν εξαιρετικά επιτυχημένο. Η Ευρώπη έγινε γρήγορα αυτάρκης, η παραγωγικότητα πήρε σημαντική ώθηση, τα εισοδήματα των γεωργών σταθεροποιήθηκαν», πρόσθεσε.
Μέχρι τη δεκαετία του 1980, όμως, το σύστημα είχε γεννήσει νέα προβλήματα: υπερπαραγωγή, σπατάλες αγροχημικών, μείωση της βιοποικιλότητας, διάβρωση του εδάφους. Η πρώτη μεταρρύθμιση της ΚΓΠ το 1984 έπληξε τους αγρότες θέτοντας όρια παραγωγής. Οι επόμενες καταργούσαν τις σταθερές τιμές, επέβαλαν περιβαλλοντικές υποχρεώσεις και διεύρυναν τη στήριξη για τις μικρότερες εκμεταλλεύσεις. Καμία δεν τόλμησε να αγγίξει την κτηνοτροφία.
Ο τομέας γκρίνιαξε και προσαρμόστηκε, αλλά το θερμόμετρο συνέχισε να ανεβαίνει. Μέχρι το 2006, η κτηνοτροφία ήταν υπεύθυνη για το 18% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, περισσότερο από όλες τις μεταφορές μαζί, σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη.
Παρ’ όλα αυτά, πάνω από το 80% των επιδοτήσεων της ΚΑΠ στήριζαν την κτηνοτροφία, η οποία αποτελούσε το 65% των πρωτεϊνών και το 35% των θερμίδων της Ευρώπης.
Η κοπριά έπεσε τελικά στον ανεμιστήρα το 2019. Ένα πράσινο εκλογικό κύμα ώθησε την πρόεδρο της Επιτροπής Ursula von der Leyen να δρομολογήσει την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, ένα ριζοσπαστικό σχέδιο για την απαλλαγή του μπλοκ από τις ανθρακούχες εκπομπές.
Στο πλαίσιο αυτής της συνολικής ατζέντας, η λεγόμενη στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιρούνι» έθεσε τολμηρούς στόχους: να περιοριστεί η ρύπανση από τις εργοστασιακές φάρμες, να μειωθούν κατά το ήμισυ τα αντιμικροβιακά για τα ζώα, να μειωθεί η υπερκατανάλωση κρέατος και να προωθηθεί η διατροφή με βάση τα φυτά.
Οι αγρότες έγιναν έξαλλοι – ακόμη περισσότερο μετά την απόφαση ενός ολλανδικού δικαστηρίου ότι η γεωργία στη χώρα έπρεπε να μειώσει δραστικά τις εκπομπές αζώτου, οι οποίες διαρρέουν από την κοπριά των βοοειδών στον αέρα, το νερό και το έδαφος. Σε ολόκληρη την Ήπειρο, οι αγρότες απέκλεισαν πόλεις και αυτοκινητόδρομους
Πολιτικό χοιρινό κρέας
Ο πιο ένθερμος στρατιώτης αυτού του πολέμου είναι ο Ettore Prandini. Ο 51χρονος Λομβαρδός είναι πρόεδρος της Coldiretti, της μεγαλύτερης ένωσης αγροτών στην Ιταλία και της τρίτης μεγαλύτερης στην Ευρώπη.
«Ας μην το λέμε καν φαγητό», τονίζει για το κρέας που έχει παραχθεί σε εργαστήριο.
Σε μια διαμαρτυρία πέρυσι, ο Prandini χρειάστηκε να συγκρατηθεί αφού ήρθε αντιμέτωπος με δύο αριστερούς Ιταλούς βουλευτές που κρατούσαν πινακίδες υπερασπιζόμενοι το κρέας που είχε παραχθεί στο εργαστήριο.
Εμφανίζεται τακτικά στην τηλεόραση για να υπερασπιστεί την κτηνοτροφία και να προωθήσει θεωρίες συνωμοσίας, συμπεριλαμβανομένης της ιδέας ότι η Μεγάλη Φαρμακοβιομηχανία χρηματοδοτεί κρυφά την έρευνα για τις αλλιώτικες πρωτεΐνες για να αρρωστήσει τους καταναλωτές – και έτσι να αυξήσει τις πωλήσεις φαρμάκων.
Ο Gargioli, ο ακαδημαϊκός, περιέγραψε τον Prandini ως τον ακτιβιστή με τη μεγαλύτερη επιρροή στα νέα τρόφιμα και ως τον άνθρωπο πίσω από την αγριότητα απέναντι στο κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο.
«Όλα γεννήθηκαν από αυτό το φυλλάδιο του Coldiretti», δήλωσε ο Gargioli, διαβάζοντας από το έγγραφο στο εργαστήριό του στη Ρώμη.
Ο πρώτος «Φάκελος Αλήθειας» που δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο του 2021 έχει τίτλο «Τα 5 ψέματα του κρέατος Φρανκενστάιν». «Όλα όσα γράφονται εδώ είναι σχεδόν εντελώς [λάθος]», αναστέναξε ο Gargioli. «Και από αυτό προέκυψε το σχέδιο νόμου».
Αναφερόταν σε ένα ορόσημο πέρυσι, όταν η ακροδεξιά κυβέρνηση της πρωθυπουργού Τζόρτζια Μελόνι έγινε η πρώτη στον κόσμο που απαγόρευσε την παραγωγή και την πώληση κρέατος που έχει παραχθεί σε εργαστήριο, ορίζοντας πρόστιμο 150.000 ευρώ για τους παραβάτες.
Αυτό συνέβη παρά το γεγονός ότι το κρέας που έχει παραχθεί στο εργαστήριο δεν έχει ακόμη καν εγκριθεί για κατανάλωση στην Ευρώπη, κάτι που απαιτεί να υποβληθεί σε διετή περίπου διαδικασία έγκρισης από την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA).
Επιστήμονες και πολιτικοί της αντιπολίτευσης καταδίκασαν την κίνηση της Ιταλίας ως παράξενη στάση. «Μιλάμε για το τίποτα, για ένα πράγμα που δεν υπάρχει. Είναι απλώς μια ιδεολογική μάχη που θέλουν να αναδείξουν για εκλογικούς στόχους», δήλωσε ο Αλεσάντρο Καραμιέλο, βουλευτής του Κινήματος 5 Αστέρων που εκπροσωπεί την ομάδα του στην επιτροπή γεωργίας της κάτω βουλής.
«Παίζουν με τον φόβο των ανθρώπων».
Ο υπουργός Γεωργίας Francesco Lollobrigida, ο οποίος είναι επίσης κουνιάδος της Μελόνι, έχει γίνει το δημόσιο πρόσωπο της απαγόρευσης, διακηρύσσοντας τακτικά την επιθυμία του να προστατεύσει την Ιταλία από τη μάστιγα των εναλλακτικών πρωτεϊνών.
«Αποτελούν απειλή για τα εισοδήματα των αγροτών», δήλωσε ο Lollobrigida στην Πάρμα, καθώς μασούσε ένα πιάτο με τοπικά τυριά.
Αυτό είναι όλο; «Είναι [επίσης] μια πιθανή απειλή για την ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, τις θέσεις εργασίας και την ευρωπαϊκή ταυτότητα, την κουλτούρα και τον πολιτισμό», κατέληξε με μελαγχολία.
Το φαινόμενο των Βρυξελλών
Έχοντας φθάσει στην Ιταλία, η διαμάχη για το κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο έχει ξεσπάσει πάνω από τα σύνορα της χώρας καθώς οι υποστηρικτές του πήγαν τον αγώνα τους στο εξωτερικό.
Ο Πραντίνι «ταξίδεψε σε όλη την Ευρώπη προσπαθώντας να πείσει και άλλα κράτη μέλη να επιβάλουν απαγορεύσεις», δήλωσε ο Robert Jones, πρόεδρος της Cellular Agriculture Europe, ενός λόμπι κρέατος που καλλιεργείται σε εργαστήριο.
Η Ουγγαρία και η Ρουμανία σκέφτονται να θεσπίσουν παρόμοια μέτρα, παρόλο που φαίνεται ότι το εμπάργκο της Ιταλίας θα μπορούσε να παραβιάσει τους κανόνες της ενιαίας αγοράς της ΕΕ.
Στις Βρυξέλλες, ο Επίτροπος Γεωργίας Janusz Wojciechowski ακολούθησε με χαρά το παράδειγμά του, ασκώντας πιέσεις για την απομάκρυνση των πρωτεϊνών από τις περιβαλλοντικές προτάσεις της Επιτροπής του.
«Τώρα έχουμε αφαιρέσει όλες τις αναφορές στην «πρωτεΐνη» (δηλαδή το κρέας εργαστηρίου) από το κείμενο, σύμφωνα με το αίτημα», είπε ένα μέλος του υπουργικού συμβουλίου του επιτρόπου για το κλίμα στην ομάδα του Wojciechowski τον Φεβρουάριο, καθώς η Επιτροπή ετοιμαζόταν να αποκαλύψει έναν νέο στόχο μείωσης των εκπομπών.
Οι Ρεπουμπλικάνοι των ΗΠΑ το λαμβάνουν υπόψη και οι δεξιές πολιτείες της Φλόριντα και της Αλαμπάμα έχουν ήδη απαγορεύσει το φαγητό, με τον πρώην υποψήφιο για την προεδρία, Ρον ΝτεΣάντις, να δηλώνει ότι «η Φλόριντα αντεπιτίθεται στο σχέδιο της παγκόσμιας ελίτ να αναγκάσει τον κόσμο να φάει κρέας που καλλιεργείται σε εργαστήριο» και υμνώντας τη Μελόνι.
Όμως, οι φόβοι για τις εναλλακτικές πρωτεΐνες φούντωσαν επίσης σε στρατόπεδα διαμαρτυρίας μαζί με τη μυρωδιά του κρέατος από τα μπάρμπεκιου. Ήταν πιο δυνατοί στην Ιταλία, όπου χρόνια έντονων προειδοποιήσεων από τον Coldiretti -και το αντίπαλο συνδικάτο Confagricoltura- είχαν βάλει τους σπόρους για μαζικό πανικό. «Το φαγητό δεν γεννιέται σε εργαστήριο», έγραφαν δεκάδες πανό που σηκώθηκαν από αγρότες κατά τη διάρκεια μιας πορείας στη Ρώμη νωρίτερα φέτος.
Οι άνεμοι ανησυχίας έπνεαν και προς τη Γαλλία, όπου η FNSEA, η δεύτερη μεγαλύτερη ένωση αγροτών της Ευρώπης, παρουσίασε στην κυβέρνηση Μακρόν τον Ιανουάριο μια μυστική λίστα αιτημάτων.
Την επόμενη εβδομάδα, ο πρωθυπουργός Gabriel Attal κατήγγειλε τις εναλλακτικές πρωτεΐνες. «Θα είμαι πολύ σαφής: Όχι, το συνθετικό κρέας δεν αντιστοιχεί στην αντίληψή μας για τη γαλλική διατροφή», είπε σε μια ομιλία του, καθώς ταυτόχρονα περιόρισε την επισήμανση των φυτικών κρεάτων.
Δεν βοήθησε. Η ακροδεξιά σημείωσε σημαντικά κέρδη στις εκλογές της ΕΕ και στις δύο χώρες, με τους Fratelli d’Italia της Μελόνι να τετραπλασιάζουν τις έδρες τους και το κόμμα της Μαρίν Λεπέν να συγκεντρώνει διπλάσιες ψήφους από τους κεντρώους του Μακρόν
Ένα αβέβαιο μέλλον
Παρ’ όλο τον πανικό, αξίζει να σημειωθεί ότι, για τους συμβατικούς παραγωγούς κρέατος, η απειλή του κρέατος που καλλιεργείται στο εργαστήριο εξακολουθεί να διαφαίνεται αρκετά στον ορίζοντα.
Η Ολλανδία, η Δανία και η Γερμανία πρωτοστατούν στην καινοτομία τροφίμων και ακόμη και οι εθνικοί τους πρωταθλητές, όπως το Dutch Mosa Meat, απέχουν τρία με πέντε χρόνια από την προμήθεια εστιατορίων και πέντε έως δέκα χρόνια από το να γεμίσουν τα ράφια των σούπερ μάρκετ, σύμφωνα με γνώστες του κλάδου.
Η έρευνα είναι δαπανηρή και η χρηματοδότηση επιχειρηματικών κεφαλαίων έχει στερέψει από το 2022.
Το πρώτο μπέργκερ που καλλιεργήθηκε στο εργαστήριο κόστισε περίπου 300.000 ευρώ, το πλήρωσε ο συνιδρυτής της Google, Σεργκέι Μπριν και φαγώθηκε σε συνέντευξη Τύπου στο Λονδίνο το 2013.
Αυτή τη στιγμή, μια φέτα 50 έως 100 γραμμαρίων κοστίζει περίπου 2.000 ευρώ, υπολόγισε η συνεργάτιδα του καθηγητή Gargioli, μεταδιδακτορική ερευνήτρια Claudia Fuoco.
Ενώ το κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο είναι πιθανότατα το μόνο προϊόν που μπορεί να αναπαράγει ακριβώς τη γεύση, την υφή και το χυμώδες του συμβατικού κρέατος, αυτή τη στιγμή είναι τα πιο συνηθισμένα μπιφτέκια λαχανικών που «τσιμπολογούν» τα κέρδη της συμβατικής κτηνοτροφίας.
Τα κρέατα και τα γάλατα φυτικής προέλευσης ελέγχουν περίπου το 5 έως 10% της αγοράς της ΕΕ, ένα μερίδιο που αυξάνεται σταθερά καθώς η κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών μειώνεται σε ολόκληρο το μπλοκ.
Η ζύμωση ακριβείας και βιομάζας είναι επίσης μπροστά. Αυτή η τεχνολογία αναπτύσσει μικρόβια που τροφοδοτούνται με σάκχαρα σε δεξαμενές ζυθοποιίας βιομηχανικού μεγέθους, πολλαπλασιάζουν και αναδίδουν μόρια πρωτεΐνης – με ένα κλάσμα του νερού, της γης και της ενέργειας που χρησιμοποιείται από τα ζώα.
Δεν μπορεί να παράγει κρέας από μόνο του, αλλά μπορεί να κάνει λίπη και πρωτεΐνες για να συμπληρώσει τα υπάρχοντα μπιφτέκια λαχανικών.
Η τεχνική είναι πολύ φθηνότερη από την καλλιέργεια κρέατος σε εργαστήριο, είπε ο George Monbiot, ο πιο διάσημος περιβαλλοντικός δημοσιογράφος της Βρετανίας και συγγραφέας του βιβλίου «Regenesis: Feeding the World Without Devouring the Planet».
«Μόλις δημιουργήσετε το εργοστάσιό σας, στην πραγματικότητα απλώς αναπτύσσετε μικρόβια σε μια δεξαμενή», είπε. «Δεν είναι κάτι δύσκολο να γίνει».
Δεδομένου λοιπόν ότι το κρέας που καλλιεργείται στο εργαστήριο δεν είναι καν η εναλλακτική πρωτεΐνη που είναι πιο πιθανό να χρεοκοπήσει τους κτηνοτρόφους, τι λέει για την ευρωπαϊκή πολιτική ότι είναι αυτή που τους ανησυχεί περισσότερο, τροφοδοτώντας τις θεωρίες συνωμοσίας και την πόλωση της γεωργικής πολιτικής;
Ίσως, όπως αντικατοπτρίζει ο Fabio Parasecoli, καθηγητής Σπουδών Τροφίμων στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης, ότι όπως και με το κλίμα, τη μετανάστευση και τη στέγαση, τα ακροδεξιά κόμματα της Ευρώπης βρήκαν ένα άλλο κόκκινο πανί για να απορροφήσουν την οργή των ανθρώπων σε έναν κόσμο που αλλάζει.
Όπως το να κατηγορείς τους μετανάστες για την ανεργία, είναι πολύ πιο εύκολο να επιτεθείς σε έναν εξωτερικό εχθρό παρά να λύνεις τα αληθινά προβλήματα των αγροτών: λιανοπωλητές που αυξάνουν τις τιμές, ολιγοπωλιακές εταιρείες αγροχημικών και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή.
Με άλλα λόγια, σύμφωνα με τους υποστηρικτές του εργαστηριακού κρέατος, δεν είναι το λευκό βοδινό κρέας που παρασκευάζεται στο εργαστήριο που θα έπρεπε να ανησυχεί τους αγρότες για τα προς το ζην, αφού δεν είναι αυτό που απειλεί την ΚΑΠ. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τους αγρότες είναι ότι η οργή τους, και η πολιτική που παράγει, θα πνίξουν τη χάραξη πολιτικής που στοχεύει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που τους ταλαιπωρούν.
Οι τεχνολογικές τάσεις και οι προτιμήσεις των καταναλωτών μπορούν να συγκρατηθούν μόνο για ένα ορισμένο χρονικό διάστημα. Το ερώτημα, λέει το POLITICO, είναι τι πρέπει να κάνουν οι αγρότες —και η ΕΕ— για να προσαρμοστούν.
